Ρωμαϊκό αντίγραφο ελληνιστικού πρωτοτύπου, 2ος αιώνας (Βρετανικό Μούσείο)
Από παλιά είχαμε προσέξει στην Οδύσσεια δυο αντιφάσεις, που άμα τις ψάξει κανείς καλύτερα, ίσως προχωρήσει σε μεγάλες ανακαλύψεις.
Και οι δυο είχανε άμεση σχέση με την ιστορικότητα του Ομήρου και τις πηγές του, γιατί σχετίζονται με ιστορικά γεγονότα καταγεγραμμένα και από άλλους.
Το ένα γεγονός αφορά το στιγμιότυπο της αναχώρησης από την Τροία. Άλλη αναχώρηση αναφέρει ο Νέστορας στη ραψωδία γ' και άλλη ο Οδυσσέας στην αρχή της ραψωδίας ι'. Και θα έπρεπε να το υποψιαστούμε από την αρχή. Πώς φεύγει μόνος του από την Τροία ο Οδυσσέας και τον παρασύρουν οι άνεμοι στους Κίκονες; γιατί δεν παρασύρουν προς τα εκεί κανέναν άλλο ήρωα; Άρα αναχώρησε άλλη εποχή από ότι ο Νέστωρ ή ο Μενέλαος παραδείγματος χάριν, γιατί κάτι άλλο είχε στο μυαλό του...
Το άλλο γεγονός περιγράφεται στη ραψωδία ξ' όπου η φανταστική περιπέτεια στην Αίγυπτο. Όντως, τα γεγονότα αυτά είχαν γίνει, μόνο που ενώ όλο το σκηνικό αφορά τη σύγκρουση στο Δέλτα του Νείλου το 1186 μεταξύ των Λαών της Θάλασσας και του Ραμσή ΙΙΙ, τα στιγμιότυπα από τη φρόνιμη παράδοση του Οδυσσέα στο Μεγάλο Βασιλιά είναι καταγεγραμμένο στη στήλη του πρίγκιπα Μερνεφθά (και μετέπειτα Φαραώ) και αφορά γεγονότα του 1219, τριάντα πέντε χρόνια πριν και κατά τη διάρκεια επίθεσης στην Αίγυπτο άλλων Λαών της Θάλασσας !
Το κείμενο του μετέπειτα Φαραώ Μερνεφθά και στο οποίο ο ίδιος κομπάζει για τη συντριβή του αντιπάλου ως εξής:
«Ο δυστυχής αρχηγός της Λιβύης! H καρδιά του παρέλυσε από φόβο, σταμάτησε και γονάτισε,
αφήνοντας το τόξο του, τη φαρέτρα του και τα σανδάλια στο έδαφος πίσω του».
Τα ίδια λόγια υπάρχουν στην Οδύσσεια:
"... Σε μια στιγμή απίθωσα την περικεφαλαία την καλλίμορφη και την ασπίδα απ’ τους ώμους, και πέταξα το δόρυ απ’ το χέρι μακριά·
ύστερα εγώ βγήκα μπροστά από τους ίππους του βασιλέα και παίρνοντας εφίλησα τα γόνατα· κι αυτός ετράβηξε και μ’ έσωσε, ..."
Πλήρης ταύτιση Αιγυπτιακών πηγών και Ομηρικού κειμένου ξ΄ 276-279.
Αρχικά, θα πίστεψε κανείς ότι όταν λέγαμε 'άλλους' θα εννοούσαμε τίποτα αρχαιοελληνικά παραμύθια της κλασσικής περιόδου, του 6ου ή του 5ου αιώνα. Ούτως ή άλλως, εμείς τέτοιες πηγές δεν χρησιμοποιούμε, οπότε καλύτερα να επιβεβαιώσουμε από ιστορικές καταγραφές της εποχής που έγιναν τα περιγραφόμενα γεγονότα, δηλαδή πως είδαν τις περιγραφόμενες πολεμικές αναμετρήσεις της Οδύσσειας οι αντίπαλοι των Αχαιών, Χετταίοι και Αιγύπτιοι.
Αναζητώντας την ύπαρξη των Αχαιών σε Ιστορικά έγγραφα γειτονικών λαών διαβάζουμε στις σ. 276 και 277 της ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ τόμος Α΄, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε. 1971:
«Προς Β. της Μιλήτου (την ονομάζουν στις πινακίδες τους οι Χετταίοι ΜΙΛΛΑΒΑΝΤΑ), στο τμήμα της Μικρασιατικής χερσονήσου που φτάνει από τις Σάρδεις ως την Τρωάδα, διαρρέεται από τον Κάιστρο, τον Έρμο και τον Κάικο και αντιστοιχεί προς τη μεταγενέστερη Λυδία και Μυσία, υπήρχε μια άλλη ισχυρότατη ομοσπονδία από 22 πόλεις και χώρες. Οι ΧΕΤΤΑΙΟΙ την αποκαλούν ASSUWA, όνομα σχετικό προς τον Άσσιον λειμώνα του Ομήρου (την κοιλάδα του Κάιστρου) και το τοπωνύμιο ΑΣΙΑ που κατέληξε να δηλώνει ολόκληρη την ήπειρο...
...Οι δύο τελευταίες πόλεις του καταλόγου του ΤΟΥΔΑΛΙΓΙΑΣ (βασιλιάς των Χετταίων) που αρχίζει από τους LUQQA (Λυκίους) και προχωρεί, καθώς φαίνεται από νότο προς βορρά, είναι η WILUSA και η TRUISA. Μερικοί προσπάθησαν να τις ταυτίσουν προς το Ίλιον (Wίλιος) και την Τροία, πράγμα που είναι γλωσσικώςδυνατόν αλλά κάθε άλλο παρά βέβαιο, ιδίως για την Wilusa...
...Υπάρχουν όμως και μερικές γραπτές πηγές από το ΑΡΧΕΙΟ του ΜΠΟΓΑΖΚΙΟΪ που συμπληρώνουν την εικόνα εμπλουτίζοντάς την με μια σειρά πληροφορίες και ιστορικές λεπτομέρειες.
Από τις πηγές αυτές, που ανήκουν στον ΙΔ΄ και τον ΙΓ΄ αιώνα π.Χ., προκύπτει ότι στην Assuwa έπαιξε κατά καιρούς ρόλο το κράτος, ο βασιλεύς και διάφορα άτομα της χώρας AHHIJAWA, που δεν κατακτήθηκε ποτέ από τους Χετταίους. Η Ahhijawa κατέχει στο 1300 π.Χ. την πόλη ΜΙΛΛΑΒΑΝΤΑ και τη διοικεί δια μέσου επιτόπιου αντιπροσώπου. Οι θεοί της (μαζί με τους θεούς της LAZPAS, δηλαδή της Λέσβου) καλούνται να θεραπεύσουν...
...Οι σχέσεις λοιπόν των δύο χωρών είναι γενικά φιλικές αν και δεν υπήρχε ισοτιμία , τουλάχιστον στα μάτια των Χετταίων, καθώς μαρτυρεί ένα απόσπασμα συνθήκης του Τουδαλίγιας ΙV με τον βασιλέα του ΑΜΟΥΡΡΟΥ. Στη συνθήκη αρχικά είχε γραφεί: “.ο βασιλεύς της Αιγύπτου, ο βασιλεύς της Βαβυλώνας, ο βασιλεύς της Ασσυρίας και ο βασιλεύς της Ahhijawa.” ύστερα διεγράφη όμως η τελευταία φράση»...
Η ονομασία AHHIJAWA μάλλον σημαίνει ΑΧΑΙΟΙ και να γιατί οι ΑΒΑΝΤΕΣ γνώριζαν τα περάσματα στο Αιγαίο και συγκέντρωσαν τους Αχαιούς στην Αυλίδα.
Διάβασα ακόμα ότι ο αδελφός του βασιλιά των Ahhijawa (Μενέλαος) φιλοξενήθηκε στους Χετταίους, των οποίων ο βασιλιάς θέλει να εξορίσει τη γυναίκα του στην Ahhijawa! (Είναι η Ελένη και την παντρεύει με το Μενέλαο; ).
Παρακάτω διαβάζω για έναν τυχοδιώκτη αξιωματούχο των Χετταίων που πήρε τους αιχμαλώτους του και κατέφυγε στη ΜΙΛΛΑΒΑΝΤΑ. Το όνομά του; ΠΙΓΙΑΜΑΡΑΝΤΟΥ. Η ομοιότητα με τον ΠΡΙΑΜΟ είναι φανερή αλλά η συμπεριφορά του ταιριάζει με τον ΠΑΡΗ, που λεγόταν και ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ. Εκτός αν και ο Πρίαμος σαν νέος του έμοιαζε.
Όταν ενώπιον του Νέστορα η Αθηνά-Μέντωρ, συνοδός του Τηλέμαχου, μεταμορφώθηκε σε πτηνό:
''... Ὧς ἄρα φωνήσασ’ ἀπέβη γλαυκῶπις Ἀθήνη
φήνῃ εἰδομένη· θάμβος δ’ ἕλε πάντας ἰδόντας. ...''
Οδύσσεια, γ 371-372
Και ο Όμηρος του φύλου των Κεφαλλήνων πού να γνωρίζει ακριβώς όλες αυτές τις μυστικές κρατικές υποθέσεις;
Γνώριζε άριστα αυτό που ειπώθηκε στους συμμάχους Αχαιούς κατά το Πανελλήνιο προσκλητήριο της Εκστρατείας στο Ίλιο και μάλιστα με ακρίβεια σύγχρονου πολεμικού παρατηρητή.
Άλλωστε θα μάθουμε ποτέ εμείς οι σύγχρονοι την αλήθεια για το Ιράκ, για τη Γιουγκοσλαβία, για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τη Μέση Ανατολή, για τον Ψυχρό Πόλεμο, για το Τσέρνομπιλ, για το Κυπριακό, αν τη στιγμή αυτή συντελείται κανένα ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ;
Με βάση λοιπόν τα στοιχεία αυτά, που διασταυρώσαμε από Ιστορικά έγγραφα της ΧΑΤΟΥΣΑ (πρωτεύουσα των Χετταίων), προκύπτει ότι ο Όμηρος «άειδε» την Ιστορία «εκπάγλοις επέεσσιν».
Αυτά τα ιστορικά στοιχεία εμπεριέχονται στην επιστολή ΤΑΒΑΓΚΑΛΑΒΑΣ, απ’ όπου στον Α΄ τόμο σ. 278 γράφει η «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους»:
«.Λοιπόν, αφού συμφιλιωθήκαμε -εννοεί οι αρχηγοί των Αχαιών και των Χετταίων- ύστερα από εκείνη την υπόθεση της πόλεως WILUSA, για την οποία κάναμε πόλεμο,.»
Οδύσσεια, λ' 169
... εἰς το Ἴλιο με τα καλά πουλάρια, για να μάχομαι με Τρώες. ...
νωχελικά κάμπους ανθισμένους και πουλάρια να βόσκουν.
Πόση αντίθεση αυτής της ΕΙΡΗΝΗΣ, με τη σφαγή και τον ΠΟΛΕΜΟ!
''... δήμῳ ἔνι Τρώων, ὅθι πάσχετε πήματ’ Ἀχαιοί, ...''
Οδύσσεια, γ' 100
... στη Τροία, που σας πλάκωσαν τους Αχαιούς τα πάθια,... (μετ. Ζήσιμος Σιδέρης)
''... δήμῳ ἔνι Τρώων, ὄθι πάσχομεν ἄλγε’ Ἀχαιοί· ...''
Οδύσσεια, γ' 220
... ενώπιον της Τροίας όπου πολύ πονέσαμε Αχαιοί· ... (μετ. Νίκος Καμπάνης)
''... δήμῳ ἔνι Τρώων, ὅθι πάσχετε πήματ’ Ἀχαιοί. ...''
Οδύσσεια, δ' 243
... στο δήμο των Τρώων, όπου πάσχετε από διχόνοιες οι Αχαιοί. ... (μετ. Γ. Αποστολάτος)
''... δήμῳ ἔνι Τρώων, ὅθι πάσχετε πήματ’ Ἀχαιοί, ...''
Οδύσσεια, δ' 330
... εκεί στης Τροίας τη χώρα, όπου εσείς οι Αχαιοί ζήσατε τόσα πάθη, ... (μετ. Δ. Ν. Μαρωνίτη)
Πανηγυρική παρουσίαση του ΕΝΙ της ΑΣΤΕΡΙΔΑΣ
(βλ. ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ,η Αποκάλυψη της Ομηρικής Ιθάκης, Ν. Λιβαδάς, 1998)
με τη σημασία του ΕΝΩΠΙΟΝ είτε το γράφουμε είτε το εννοούμε.
Γιατί αλλιώς πως θα πολέμαγαν οι Αχαιοί εννέα χρόνια πάνω στην Τροία;
Κοριούς θα έβγαζαν έτσι στοιβαγμένοι πως ήταν οι Τρώες!
Επανερχόμενος στον προαναφερόμενο «πολεμικό ανταποκριτή», έχω να του δικαιολογήσω τυχόν ανακρίβειες με τρία ελαφρυντικά:
α΄. Για μας ο Όμηρος έζησε δύο γενεές μετά τον Οδυσσέα και τα όσα διαδραματίστηκαν στην WILUSA δεν τα έζησε από πρώτο χέρι όπως ο Θουκυδίδης ή ο Ξενοφών τον Πελοποννησιακό Πόλεμο ούτε καν τα άκουσε όπως ο Ηρόδοτος τα Μηδικά.
Δεν συζητάμε την περίπτωση αυτά να γράφτηκαν τέσσερεις αιώνες μετά γιατί «θα είχε εκπνεύσει το χρονοδιάγραμμα.», θα είχε σβήσει η φλόγα του ξερριζωμού και δεν θα είχαν τη δύναμη να τραγουδιώνται με πόνο και δάκρυ για κάτι που χάθηκε.
Άκουγε ο Όμηρος απ’ το λαό, από γέρους αυτόπτες ή αυτήκοους, αλλά δεν κράτησε ποτέ στα χέρια του ούτε ημερολόγια ούτε κρατικά αρχεία τα οποία ποιος άλλωστε θα του προσκόμιζε (βλ. β΄ και γ΄), και πώς άλλωστε θα τα διάβαζε!
β΄. Ο Όμηρος ακολούθησε «στα πλοία του Αγκαίου», τα καραβάνια της προσφυγιάς τα οποία, ούτε τα οστά των προγόνων τους δεν προλάβαιναν, κρατικά αρχεία θα έσωζαν;
γ'. ΑΠΕΝΑΝΤΙ εδραιώθηκε η Α΄ Μεταναστευτική και ρίζωσε η ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ (μέχρι το ‘22) για έναν λόγο. Είχε ΑΔΕΙΑΣΕΙ Ο ΧΩΡΟΣ!
Συγχρόνως με τα Τρωικά γεγονότα και δυό γενιές πριν τον Όμηρο «ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ» ερήμωναν τα πάντα στο πέρασμά τους στη Μικρά Ασία και ΔΙΕΛΥΣΑΝ τελικά τους ΧΕΤΤΑΙΟΥΣ(!), αμέσως μετά τα Τρωικά γεγονότα.
Παλιά μεν τους είχε ανακόψει ο μετέπειτα ΦΑΡΑΩ ΜΕΡΝΕΦΘΑ το 1219 π.Χ. Ο Όμηρος αναφέρει την περιπέτεια του Μενέλαου στην Αίγυπτο, όπου «παίζει» και κάποιος βασιλιάς ΜΕΜΝΩΝ.
Ο Οδυσσέας σαν ζητιάνος αναφέρει τη ψεύτικη ιστορία, που ενώ μοιάζει με την καταστροφή στους Κίκονες διαδραματίζεται στην ΑΙΓΥΠΤΟ όπου ο μόνος που είχε σταματήσει τους Λαούς της Θάλασσας ήταν ο ΦΑΡΑΩ ΡΑΜΣΗΣ ΙΙΙ το 1186 στο Δέλτα του Νείλου και, είναι γνωστό τοις πάσι ότι κάποιοι Λαοί της Θάλασσας, οι Πελέστες, κατέληξαν στην Παλαιστίνη όπου και εγκαταστάθηκαν ως ΦΙΛΙΣΤΑΙΟΙ...
...Όλα μα όλα όμως αυτά, επιβεβαιώνουν ότι ο Όμηρος παρά την έλλειψη μέσων και επικοινωνίας, παρά το γεγονός ότι έζησε σε μια ΣΜΠΑΡΑΛΙΑΣΜΕΝΗ ΕΠΟΧΗ, -σαν την Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο- ανάμεσα σε ξεριζωμένους που μόλις άρχιζαν να χτίζουν απ’ τις στάχτες τις «παράγκες της συμφοράς»...
Πήρε το δάκρυ και τον καημό τους και τον έκανε τραγούδι.
..Ώστε στην ανάπαυλα ενός γάμου, των πανηγυριών και των γιορτών μνήμης χαμένων πατρίδων να μπορεί να τραγουδά:
Πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι...
ΕΣΕΤ’ ΗΜΑΡ ΝΟΣΤΙΜΟΝ.
Διότι,
Οδύσσεια θ' 73: ''... μοῦσ’ ἄρ’ ἀοιδόν ἀνῆκεν ἀειδέμεναι κλέα ἀνδρῶν, ...''
... η μούσα τότ’ ενέπνευσε τον αοιδό να ψάλει δόξα ανδρών, ...
Οι ακροατές τότε,
Οδύσσεια θ' 89: ''...καὶ δέπας ἀμφικύπελλον ἑλόντες σπείσεσκον θεοῖσιν· ...''
... και στάζανε για τους θεούς από .ποτήρι με δύο χρήσεις· (ιερό)· ...
Επειδή
Οδύσσεια θ' 579-580: ''... Τὸν δὲ θεοὶ μὲν τεῦξαν, ἐπεκλώσαντο
δ’ ὄλεθρον ἀνθρώποις, ἵνα ᾖσι καὶ ἐσσομένοισιν ἀοιδή. ...''
Οι δε θεοί ορίσανε όλεθρο των ανθρώπων
ώστ’ οι μεταγενέστεροι τραγούδι να τον κάνουν.
.........
Οδύσσεια θ' 367: ""... Ταῦτ’ ἄρ’ ἀοιδὸς ἄειδε περικλυτός· ...''
... Αυτά λοιπόν πανέμορφα τραγούδαγε ο Αοιδός. ...
Γι αυτό ο Όμηρος...
''... Δημόδοκον λαοῖσι τετιμένον· ...''
...ΤΙΜΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ...
Οδύσσεια θ'472 και ν' 28
Συμπλήρωμα σε προηγούμενές μας δημοσιεύσεις: ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, ραψωδία δ΄ (Ο Τηλέμαχος στη Σπάρτη και στον Μενέλαο).
Η ιστορικότητα του Ομήρου. Του Γεράσιμου (Μάκη) Λυκούδη.
Αρκετοί θεωρούν ότι το Ομηρικά έπη στερούνται ιστορικότητας. Εμείς διαφωνούμε ριζικά με αυτή την άποψη και έχουμε πολλά στοιχεία για να τεκμηριώσουμε τη δική μας. Ένα από αυτά παραθέτουμε εδώ.
Στη ραψωδία δ΄ της Οδύσσειας, στίχοι 80-85, ο Μενέλαος αφηγείται στον Τηλέμαχο τις περιπέτειές του όπου, μετά την άλωση και την καταστροφή της Τροίας, αφού περιπλανήθηκε για οκτώ χρόνια, επέστρεψε στην Πελλάνα με πολύτιμο φορτίο. Ο πλούτος στο παλάτι είναι πολύς και ο Τηλέμαχος θαυμάζει βλέποντας άφθονα αντικείμενα από χρυσάφι, ασήμι, χαλκό, ελεφαντόδοντο και ήλεκτρο.
στα αποκτήματα. Γιατί βεβαίως έπαθα πολλά
όταν τα μετέφερα στο πλοίο και επέστρεψα το όγδοο έτος
και αφού πολύ πλανήθηκα, στην Κύπρο και στη Φοινίκη και στους Αιγύπτιους πλανήθηκα
και στους Αιθίοπες έφθασα και στους Σιδόνιους και Ερεμβούς
και στη Λυβύη, όπου τα κριάρια βεβαίως γεννιούνται κερασφόρα.»
Αυτό που βλέπουμε, είναι μία χαρακτηριστική συμπεριφορά ηγέτη Λαού της Θάλασσας. Στην ίδια ραψωδία, στοίχοι 121-132, η Ελένη (η ωραία) η σύζυγος του Μενέλαου μπαίνει στο σκηνικό.
όμοια με τη χρυσοσάιτη Άρτεμη.
Κοντά της η Αδρήστη έβαλε καλοφτιαγμένο ανάκλιντρο,
και η Αλκίππη έφερε τάπητα από μαλακό μαλλί,
και η Φιλώ έφερε ασημένιο κάνιστρο, τον οποίο της κατέθεσε
η Αλκάνδη, η σύντροφος του Πολύβου, ο οποίος κατοικούσε στις Αιγυπτιακές Θήβες,
όπου πολλή περιουσία βρίσκεται μέσα στα οικοδομήματα,
έδωσε στον Μενέλαο δύο ασημένιους λουτήρες,
δύο τρίποδα, και δέκα χρυσά τάλαντα.
Και χώρια στην Ελένη ευθύς, αυτή που μοιραζόταν την κλίνη του πόρισε ωραία δώρα,
χρυσή σαΐτα, και επισύναψε ασημένιο κάνιστρο
με τροχούς από κάτω, που επιχρύσωσε τα χείλη του.»
Βλέπουμε πως ο Μενέλαος έφτασε μέχρι τις Θήβες της Άνω Αιγύπτου, που βρίσκονται στην ανατολική όχθη του Νείλου, περιβάλλονται από έρημο και απέχουν περίπου 800 χιλιόμετρα από τις εκβολές του ποταμού. Για να φθάσει εκεί θα έπρεπε να αναπλεύσει τον Νείλο, σε ένα πολυήμερο και επίπονο ταξίδι στα βάθη της χώρας, που δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς τη συναίνεση ή έστω την ανοχή του Φαραωνικού κράτους. Εδώ δεν φαίνεται να πρόκειται για επιδρομή. Για ποιο λόγο όμως ένας Αιγύπτιος άρχοντας και η γυναίκα που ζει μαζί του, δίνουν τόσα πολύτιμα δώρα σε έναν τόσο μακρινό «επισκέπτη»; Τι έδωσε ως αντάλλαγμα ο Αχαιός άνακτας; Στρατιωτικές υπηρεσίες; Ευνοϊκές διαπραγματεύσεις; Συνθήκη ανακωχής; Ο Όμηρος δεν μας δίνει την απάντηση. Ίσως την παραλείπει γιατί οι ακροατές του γνώριζαν το γιατί.
Πολεμιστές των λαών της θάλασσας σε ανάγλυφη παράσταση στον τάφο του Ραμσή.
Για τη χρονολόγηση του Τρωικού πολέμου έχουν γίνει πολλές συζητήσεις και προσεγγίσεις. Στις πολυετείς ανασκαφές που έχουν γίνει στην Τροία, που ξεκίνησαν με πρωτοπόρο τον Σλήμαν και που συνεχίζονται ακόμη, έχουν αποκαλυφθεί αλλεπάλληλα στρώματα πόλεων που άκμασαν, παράκμασαν ή καταστράφηκαν σε μια ιστορική πορεία πολλών αιώνων. Εμείς συμφωνούμε με τον Ερατοσθένη, που χρονολογούσε την πτώση της Τροίας μεταξύ 1194-1184 π.Χ., και που αντιστοιχεί στο στρώμα VII a της πόλης, όπου υπάρχουν αποδείξεις καταστροφής της από πυρκαγιά.
Την ίδια εποχή στην Αίγυπτο βασίλευσε ο Ραμσής Γ΄, ο «τελευταίος μεγάλος φαραώ» όπως αποκαλείται, περίπου από το 1190 έως το 1155 π.Χ. Οι συνθήκες του θανάτου του ήταν γρίφος, μέχρι την πρόσφατη εξέταση της μούμιας του από επιστήμονες με σύγχρονες μεθόδους. Ο παλαιοπαθολόγος Δρ Αλμπερτ Ζινκ και συνάδελφοί του στο Ινστιτούτο Μούμιας και του Ανθρώπου των Πάγων στην Ιταλία εγκαταστάθηκαν στο Αιγυπτιακό Μουσείο του Καΐρου. Εκεί είχαν την ευκαιρία να εξετάσουν εξονυχιστικά τη μούμια του Φαραώ, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή, κάνοντας χρήση αξονικών τομογράφων και τεστ DNA, να δουν ότι ο Ραμσής Γ’ έφερε κόψιμο βάθους επτά ολόκληρων εκατοστών στον λαιμό, λίγο πάνω από τον λάρυγγα. Κόψιμο που πιθανότατα έγινε με κοφτερή λεπίδα και προκάλεσε τον άμεσο θάνατό του 1 . Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, ο Ραμσής Γ΄, υπήρξε θύμα σκευωρίας και δολοφονήθηκε από σφετεριστές του θρόνου του.
Ο Ραμσής Γ΄, εκθειάζεται ως ισόθεος με το συνηθισμένο πομπώδες ύφος σε σχετικές ιερογλυφικές αναφορές. Πέρα όμως από τις μεγαλοστομίες, είναι γεγονός ότι απέκρουσε αποτελεσματικά τις επιθέσεις των Λαών της Θάλασσας, που ο κύριος κορμός τους προερχόταν από θάλασσες που έλεγχαν οι Έλληνες, όχι όμως χωρίς επιπτώσεις στην ισχύ και την οικονομία της χώρας του. Απέφυγε βεβαίως την καταστροφή που υπέστησαν οι άλλοι ισχυροί της ευρύτερης περιοχής, οι Χετταίοι.
Η κρίση αυτή φαίνεται ότι άνοιξε ασκούς ανησυχίας και αντιδράσεων στην Αίγυπτο, και την όρεξη στους διαδόχους του, με κατάληξη τη δολοφονία του Φαραώ. Αιγυπτιακοί πάπυροι, όπως ο Κανόνας του Τορίνο, αναφέρουν ότι το 1155 π.Χ. κάποια από τις πολυάριθμες συζύγους του Ραμσή Γ’ προσπάθησε να τον εξοντώσει και αυτό ήταν η τελική πράξη μιας ανταρσίας. Δεν είναι ακόμη ξεκαθαρισμένο πόσες απόπειρες έγιναν εναντίον του και ποιά ήταν η μοιραία γι’ αυτόν. Στον Κανόνα του Τορίνο αναφέρεται ότι έγιναν τέσσερις δίκες και ότι οι συνωμότες τιμωρήθηκαν. Μεταξύ των καταδικασθέντων ήταν η σύζυγός του Τίυ, και ο γιος της πρίγκιπας Πενταβέρε, που ή εκτελέστηκε ή αυτοκτόνησε. Στον τάφο του Ραμσή βρέθηκε ενταφιασμένος και άλλος άνδρας, ήταν όμως βαλσαμωμένος και σαβανωμένος με ατιμωτικό τρόπο, τυλιγμένος με κατσικίσιο τομάρι. Σύμφωνα με τον ίδιο πάπυρο, ο Πενταβέρε, ο μόνος από τους πολλούς γιους του Ραμσή Γ’ που επαναστάτησε εναντίον του, ήταν αναμεμειγμένος στη συνωμοσία, κρίθηκε ένοχος στη δίκη και έπειτα ή εκτελέστηκε ή αυτοκτόνησε.
Το 2006 βρέθηκε σε Μυκηναϊκό παλάτι στη Σαλαμίνα ένα μπρούτζινο τμήμα Αιγυπτιακής πανοπλίας με σφραγίδα του Ραμσή Β´. Η εύρεση του τμήματος της αιγυπτιακής πανοπλίας στην Ελλάδα μπορεί να προήλθε είτε από εμπορική συναλλαγή είτε να έφθασε ως λάφυρο, δώρο ή κειμήλιο Μυκηναίων που υπηρέτησαν στον στρατό του Ραμσή Β´.
Tο μπρούτζινο τμήμα της Αιγυπτιακής πανοπλίας με τη σφραγίδα του Ραμσή Β´.
Προς τα τέλη της εποχής του χαλκού, οι Φαραώ συνήθιζαν να προσλαμβάνουν μισθοφόρους στη βασιλική φρουρά και σε τμήματα του πεζικού. Σε επιγραφές στο Abu Simbel μπορούμε να δούμε ότι ο Ραμσής Β´ χρησιμοποιούσε μισθοφόρους. Κατά το δεύτερο έτος της βασιλείας του, απέκρουσε μια ομάδα επιδρομέων που προσπάθησαν να εισβάλουν στις ακτές της Αιγύπτου και το Δέλτα του Νείλου. Η ομάδα αυτή ήταν των Λαών της Θάλασσας από την ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου. Μετά την ήττα τους, ο Φαραώ τους αιχμαλώτισε και τους έδωσε την ευκαιρία να εργαστούν στην προσωπική του φρουρά. Οι Σερντέν ή Σαρντάνα (Σαρδινοί) πολέμησαν ως μισθοφόροι στο πλευρό του Φαραώ στην πιο σημαντική μάχη των Αιγυπτίων, στη μάχη του Καντές κατά των Χετταίων το 1274 π.Χ.
Οι Αχαιοί Μυκηναίοι ήσαν γνωστοί σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, για τις στρατιωτικές και ναυτικές ικανότητές τους. Άραγε και αυτοί εναλλάσσονταν σε ρόλους εισβολέων και συνεργατών, ανάλογα με τα αμοιβαία συμφέροντα, και υπηρέτησαν στρατιωτικά τον εκάστοτε Φαραώ ή κάποιον άρχοντα;
Η μαρτυρία του Όμηρου είναι συγκλονιστική και κατατοπιστική συνάμα. Οι ήρωές του, και συγκεκριμένα ο Μενέλαος, συμπεριφέρονται έτσι και καυχιούνται γι’ αυτό. Οι συμπτώσεις χρονολογήσεων των Ομηρικών γεγονότων και Αιγυπτιακών ευρημάτων, θεωρούμε ότι δεν μπορεί να παραγνωριστεί και δεν μας επιτρέπεται να τις αντιπαρέλθουμε. Ο Όμηρος δεν μπορεί να γνώριζε λεπτομέρειες συμβάντων αν απείχε βιολογικά, όπως διατείνονται αρκετοί, αιώνες από αυτά. Τα ακούσματά του προέρχονταν από ανθρώπους που έζησαν εκείνη την εποχή και διαμόρφωσαν την ιστορία της Μεσογείου.
Ο Μενέλαος είχε εμπλοκή στα ιστορικά γεγονότα που αφηγείται στον Τηλέμαχο, που έγιναν αρκετά χρόνια πριν την δολοφονία του Ραμσή Γ΄. Απόπειρες όμως φαίνεται να γίνονταν επί σειρά ετών. Αυτό που δεν γνωρίζουμε ακόμα είναι ποιο ρόλο έπαιξε ο Μενέλαος και με ποιού το μέρος ήταν. Η ηχητική συγγένεια των ονομάτων Πενταβέρε και Πολύβου, που θα μπορούσε να είναι η ελληνικού απόδοση του αιγυπτιακού, μας βάζει σε υποψίες.
Πάντως, όπως και να έχει το πράγμα, για τις υπηρεσίες του αμείφτηκε βασιλικά.
