ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Η πομπή των μνηστήρων για τον Άδη με τον Ερμή, περνάει υποχρεωτικά από τον Αγαμέμνονα, ώστε να έχουμε την ευκαιρία να θυμηθούμε την αρχή της Οδύσσειας και το έργο να γίνει ένα σώμα.
‘Όπως θυμάστε, η Οδύσσεια ξεκίνησε με τη μνηστηροφονία του Αίγισθου από τον Ορέστη και κατέληξε στη μνηστηροφονία του Αντίνοου και των συνεργατών του από τον Οδυσσέα. Στην πρώτη μνηστηροφονία, συνεργάτες που εκτελέστηκαν είχε το θύμα του μνηστήρα Αίγισθου, ο Αγαμέμνονας, ενώ εδώ, συνεργάτες που εκτελέστηκαν είχε ο θύτης μνηστήρας Αντίνοος.
Η Οδύσσεια σκηνοθετικά είναι δομημένη καταπληκτικά, καθ’ όλη τη διάρκειά της και η σκηνοθεσία αυτή, είναι τόσο άψογη, που μας κάνει να απορούμε για αυτό το έργο, το οποίο επινοήθηκε και παρουσιάστηκε πολύ παλιά, λίγο μετά το τέλος των Λαών της Θάλασσας και των Αχαιών.
1 – 14 Οι ψυχές των μνηστήρων οδηγούμενες από τον Ερμή έρχονται στον Άδη.
15 – 31 Στον Άδη ο Αγαμέμνονας συζητά με τον Αχιλλέα για τη δολοφονία του από τον Αίγισθο.
32- 34 Ο Αχιλλέας αναφέρει το φόνο αυτού του μνηστήρα/
35- 97 Ο Αγαμέμνονας, που δεν τιμήθηκε όσο έπρεπε, περιγράφει τις πολυήμερες τελετές για το θάνατο του Αχιλλέα, καταλήγοντας και πάλι στη δική του δολοφονία από τον Αίγισθο.
2η ενότητα (98-202), ο Αμφιμέδων ενημερώνει τον Αγαμέμνονα για τον οίκτιστο θάνατο των μνηστήρων από τον Οδυσσέα. Δεύτερη ΜΝΗΣΤΗΡΟΦΟΝΙΑ
2η ενότητα (98-202), ο Αμφιμέδων ενημερώνει τον Αγαμέμνονα για τον οίκτιστο θάνατο των μνηστήρων από τον Οδυσσέα. Δεύτερη ΜΝΗΣΤΗΡΟΦΟΝΙΑ
98-190 Έρχονται κοντά τους οι ψυχές των μνηστήρων. Ο Αγαμέμνονας θέτει τα άστοχα ερωτήματα των δημοτικών τραγουδιών για τον τιμητικό θάνατο:
- Ή ο Ποσειδών στη θάλασσα βούλιαξε το καράβι.
- Ή σκοτώθηκαν σε πόλεμο για μια ζωοκλοπή ή αποτροπή της
- Ή υπερασπιζόμενοι πατρίδα και παιδιά τους ή για γυναίκες.
Τα άλλα όλα είναι άδοξος θάνατος και, ο Αμφιμέδων, που ο πατέρας του είχε φιλοξενήσει Αγαμέμνονα και Μενέλαο, όταν ήρθαν να παρακαλέσουν τον Οδυσσέα να τους ακολουθήσει στην Τροία, περιγράφει περιληπτικά τα όσα έγιναν από τότε που άρχισαν οι μνηστήρες να διεκδικούν την Πηνελόπη μέχρι το θάνατό τους. Τον Αντίνοο τον αναφέρει ως βασιλέα. Και καταλήγει ότι τη στιγμή αυτοί παραμένουν άταφοι και χωρίς κανέναν να τους κλάψει.
191-202 Ο Ατρείδης Αγαμέμνων ενθουσιάζεται, πλέκει το εγκώμιο της Πηνελόπης και τη συγκρίνει με τη δική του σύζυγο και κόρη του Τυνδάρεω, αποχωρώντας από τη σκηνή με αυτά τα λόγια, έτσι ώστε να μας θυμίζει ότι το έπος αυτό, έχει πυρήνα τη ΜΝΗΣΤΗΡΟΦΟΝΙΑ.
3η ενότητα (203-314), κατεβαίνουν στους αγρούς, ο Οδυσσέας συναντάει τον πατέρα του και τον διερευνά ως ξένος φίλος του Οδυσσέα.
3η ενότητα (203-314), κατεβαίνουν στους αγρούς, ο Οδυσσέας συναντάει τον πατέρα του και τον διερευνά ως ξένος φίλος του Οδυσσέα.
203-243 Την ίδια ώρα ο Οδυσσέας και η ακολουθία του έφτασαν στο κτήμα του Λαέρτη, που μένει εδώ και αρκετά χρόνια μαζί με μια γριά από τη Σικελία και άλλους υπηρέτες, σε συνθήκες αυτάρκειας. Βρίσκουν τους υπηρέτες και τους λέει να ετοιμάσουν γεύμα θυσιάζοντας το καλύτερο γουρουνόπουλο. Εκείνος πάει να βρει, λίγο πιο πέρα τον Λαέρτη, που σκάλιζε τα δένδρα και έκανε κηπουρική, φορώντας άθλια κουρέλια, δέρματα για να μην τραυματίζεται σε χέρια, πόδια και κεφάλι. Σκεφτόταν, κλαίγοντας που τον είδε κρυμμένος πίσω από μια άγρια αχλαδιά, αν θα τον αγκαλιάσει ή αν θα τον δοκιμάσει.
Η πεδιάδα στο Λιβάδι, δίπλα στον αγρό του Λαέρτη
244-279 Αποφάσισε να τον δοκιμάσει, πλησίασε και του ‘πε ότι είναι ένας ξένος-φίλος του Οδυσσέα, που τον είχε τιμήσει και του είχε δώσει δώρα ακριβά και ψάχνει αν έχει επιστρέψει και ρωτά με ποιον έχει την τιμή να ομιλεί, που αν πλυθεί και περιποιηθεί μοιάζει με βασιλιά.
280-301 Ο Λαέρτης αποκαλύπτει ότι η Ιθάκη τελεί υπό κατοχή ανδρών ατάσθαλων. Του λέει πόσο του λείπει το παιδί του που χάθηκε στα ξένα, για την Πηνελόπη που υποφέρει και τον ρωτάει ποιος είναι.
302-314 Ο Οδυσσέας απαντά πως είναι ο Επήριτος από τη Σικανία, ότι εκεί συναντήθηκε με τον Οδυσσέα πριν από πέντε χρόνια και τον απέπεμπε με τους καλυτέρους των οιωνών, ελπίζοντας πως θα ξανασυναντηθούνε.
4η ενότητα (315- 411), ο Λαέρτης αναγνωρίζει τον Οδυσσέα, χαίρεται για τη μνηστηροφονία, θυμάται δικά του κατορθώματα, συναντούν τους άλλους.
4η ενότητα (315- 411), ο Λαέρτης αναγνωρίζει τον Οδυσσέα, χαίρεται για τη μνηστηροφονία, θυμάται δικά του κατορθώματα, συναντούν τους άλλους.
315-326 Αυτά τα λόγια ο Λαέρτης τα εξέλαβε ως μήνυμα θανάτου, που εδώ και πέντε χρόνια ακόμα δεν επέστρεψε. Έπεσε κάτω και έριχνε χώμα στο κεφάλι του. Βλέποντας και συναισθανόμενος ο Οδυσσέας τι στενοχώρια προκαλεί με τα ψέματά του, αποκαλύπτεται, αγκαλιάζει τον πατέρα του και τον πληροφορεί ότι ήδη εκδικήθηκε τους μνηστήρες.
327-329 Ο Λαέρτης ζητά σημάδι να του δείξει για να πειστεί.
330-374 Ο Οδυσσέας του δείχνει την ουλή από το αγριογούρουνο στον Παρνασσό και μετά του περιγράφει τις ρίζες στο χωράφι που του χάρισε στο χωράφι ο Λαέρτης. Έτσι τον αναγνώρισε ο πατέρας του και λιποθύμησε. Του ομολόγησε, αμέσως μετά, ότι φοβάται μήπως οι Ιθακήσιοι ξεσηκώσουν εναντίον τους τις πόλεις των Κεφαλλήνων. Στη συνέχεια κατευθύνονται στην αγροικία τους, όπου τους περίμεναν Τηλέμαχος, Εύμαιος και Φιλοίτιος. Εκεί λούζει τον Λαέρτη η Σικελή, τον ενδυναμώνει η Αθηνά και βγαίνοντας από το λουτρό τον θαύμασε κι ο Οδυσσέας.
375-382 Εδώ είναι που ο Λαέρτης ενθυμείται το κατόρθωμα, στα νιάτα του, να καταλάβει τη Νήρικο πόλη ως ηγέτης των Κεφαλλήνων και όπως εύχεται, λυπάται που δεν ήταν χτες στο πλευρό του Οδυσσέα κατά τον πόλεμο με τους μνηστήρες, όπου και 'θα 'λυνε τα γόνατα' πολλών.
«Αἲ γάρ, Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον,
οἷος Νήρικον εἷλον, ἐυκτίμενον πτολίεθρον,
ἀκτὴν ἠπείροιο, Κεφαλλήνεσσιν ἀνάσσων,
τοῖος ἐών τοι χθιζὸς ἐν ἡμετέροισι δόμοισιν,
τεύχε᾿ ἔχων ὤμοισιν, ἐφεστάμεναι καὶ ἀμύνειν
ἄνδρας μνηστῆρας: τῷ κε σφέων γούνατ᾿ ἔλυσα
πολλῶν ἐν μεγάροισι, σὺ δὲ φρένας ἔνδον ἰάνθης.»
Οδύσσεια ω' 376-382
5η ενότητα (412-486), γίνεται γνωστή η ΜΝΗΣΤΗΡΟΦΟΝΙΑ στους πολίτες, συνέρχονται, διχάζονται αν θα εκδικηθούν. Σύσκεψη και των θεών. Έρχεται η Αθηνά.
412-437 Μαθεύτηκε το φονικό στην πόλη και μέσα σε στεναγμούς, άρχισαν να έρχονται στο παλάτι, για να πάρουν τα παιδιά τους να τα θάψουν. Τους υπόλοιπους, από τα υπόλοιπα νησιά, ανέλαβαν οι ψαράδες να τους πάνε με πλοιάρια και πλοία. Συγκεντρώθηκαν μέσα στο πένθος στην αγορά και πήρε το λόγο ο Ευπείθης, ο πατέρας του Αντίνοου. Το κατηγορώ ήταν δριμύ για τον Οδυσσέα που πήρε τόσα πλοία και δεν γύρισε κανένα, που σκοτώθηκε όλος ο στρατός του, που επιστρέφοντας εξόντωσε τους άριστους των Κεφαλλήνων… Καλεί το λαό να ξεσηκωθεί και να προλάβει τους ενόχους, πριν δραπετεύσουν σε Πύλο και Ηλεία. Είναι, λέει, ντροπή για τις επόμενες γενιές να μην εκδικηθούνε την απώλεια τόσων παιδιών και τόσων αδελφών.
438-471 Στη συνέλευση βγήκαν μπροστά ο αοιδός Φήμιος και ο κήρυκας Μέδων και υποστήριξαν ότι ο Οδυσσέας αυτό το έκανε, όπως είδε ο ίδιος ο Μέδων, καθοδηγούμενος από θεό, που είχε τη μορφή του Μέντορα μες στο παλάτι (αυτό σημαίνει ότι η ΟΔΥΣΣΕΙΑ είναι δημιούργημα αοιδού που και την κήρυξε και την διέδωσε από στόμα σε στόμα). Μετά πήρε το λόγο ο γέρο Αλιθέρσης, που τους θύμισε ότι όλοι φταίνε, αφού δεν άκουσαν τον ίδιο και τον Μέντορα να μαζέψουν τα παιδιά τους, τα οποία υπέπεσαν στα παραπτώματα και κατηγορίες, που είχε απαγγείλει ο Οδυσσέας πριν αρχίσει να εκτελεί έναν-έναν τους μνηστήρες και είδαμε στη ραψωδία χ’ (αυτό σημαίνει ότι οι ηλικιωμένοι με τη σωφροσύνη τους δικαιολόγησαν τα πάντα στο πέρασμα των αιώνων): ‘’- Και καθίστε ήσυχα, μην έχουμε κι άλλα’’, συμπλήρωσε. Πάνω από τους μισούς πείστηκαν, αλλά οι υπόλοιποι άρχισαν να εξοπλίζονται να πάνε με τον Ευπείθη (στον αγύριστο) για να εκδικηθούν.
472-486 Ανήσυχη η Αθηνά, που το μέγεθος του σχεδίου της ξεπέρασε και την ίδια, ρωτάει τον πατέρα της αν ‘’- Θέλουμε τον πόλεμο ή την ειρήνη;’’ Ο Ζευς της θυμίζει (προσέξτε το αυτό), ότι όλα τα σχεδίασε εκείνη, αλλά τώρα ήρθε η ώρα να τους προτείνει να συμφιλιωθούν.
6η ενότητα (487-548), επεμβαίνει η Αθηνά στο πλευρό του Οδυσσέα ως Μέντωρ, ο Λαέρτης σκοτώνει τον Ευπείθη πατέρα το βασικού μνηστήρα, συμφιλίωση.
487-537 Η Αθηνά κατεβαίνει από τον Όλυμπο τη στιγμή που αγγελιοφόρος ενημερώνει τον Οδυσσέα ότι πλησιάζουν οι Ιθακήσιοι με άγριες διαθέσεις. Φοράνε τα άρματά τους, ακόμα και ο Λαέρτης με τον Δολίο. Ήλθε στο πλευρό τους κι η Αθηνά ως Μέντορας και πάλι. Ο Λαέρτης χαίρεται που ακούει τον Οδυσσέα και τον Τηλέμαχο να παροτρύνονται μεταξύ τους. Η Αθηνά ενδυναμώνει και παροτρύνει τον Λαέρτη να σημαδέψει τον Ευπείθη κι εκείνος καταφέρνει να τον σκοτώσει με το δόρυ το μακρύ, το ‘’δολιχόσκιον ἔγχος’’, ''ἀμπεπαλὼν'' (πάλλοντάς το πέρα δώθε-ακοντισμός) και ο οποίος πέφτει νεκρός μπροστά στον Οδυσσέα και στον Τηλέμαχο.
538-544 Και θα γινόταν μεγάλο κακό, αλλά η Αθηνά φώναξε στους Ιθακήσιους να σταματήσουν αυτό τον πόλεμο τον κακό. Τρόμαξαν όλοι, τους έπεσαν τα άρματα και τράπηκαν σε φυγή προς την πόλη. ‘’Οἴμησε ‘’ ξοπίσω τους ο Οδυσσέας σαν αετός, αλλά ο Ζευς έριξε έναν κεραυνό μπροστά στα πόδια της γλαυκώπιδος, η οποία κάλεσε τον Οδυσσέα να σταματήσει γιατί έχει θυμώσει ο Ζευς Κρονίδης.
Και τελειώνει η Οδύσσεια με τους εξής υπέροχους στίχους:
''... Ὧς φάτ᾿ Ἀθηναίη, ὁ δ᾿ ἐπείθετο, χαῖρε δὲ θυμῷ.
Ὅρκια δ᾿ αὖ κατόπισθε μετ᾿ ἀμφοτέροισιν ἔθηκεν
Παλλὰς Ἀθηναίη, κούρη Διὸς αἰγιόχοιο,
Μέντορι εἰδομένη ἠμὲν δέμας ἠδὲ καὶ αὐδήν. ...''
Οδύσσεια ω’ 545-548
... Όπως το είπε η Αθηνά, ἐπείθετο και χάρηκε η ψυχή του.Όρκους ανάμεσά τους έθεσε από 'δω κι εμπρός
Παλλάδα Αθηνά, κόρη Διός που γαλουχήθηκε από αίγα.
μοιάζοντας με τον Μέντορα και εις την όψη μα και στη φωνή. ...
ΝΗΡΙΚΟΣ πολιτεία. Μυκηναϊκή λιθοδομή στα τείχη της Κράνης.
Ο Νίκος Λιβαδάς μας παρουσιάζει το μεγάλο μήκος των τειχών της Νηρίκου πόλεως - Κράνης.
ΕΙΚΟΝΕΣ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟΥ
Επάνω: Ο Νίκος Λιβαδάς μας παρουσιάζει το μεγάλο μέγεθος των τειχών της Νηρίκου πόλεως - Κράνης.
Κάτω: Το τοπίο που ενέπνευσε τον Όμηρο για την περιγραφή της πομπής των μνηστήρων προς τον Άδη, όπως φαίνεται από το χώρο των Ανακτόρων του Οδυσσέα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
https://homericithaca.com/threads/48/ , https://homericithaca.com/threads/30/ ,
Τελευταία επεξεργασία:
