Νικόλαος Γ. Λιβαδάς – Τουμασάτος
ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ, Η Αποκάλυψη της Ομηρικής Ιθάκης. ΟΜΗΡΟΣ και ΟΔΥΣΣΕΑΣ οι ΚΕΦΑΛΛΗΝΕΣ
25. ΙΘΑΚΗ, Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ (σελ. 300-312)
Η αγάπη του Ομήρου για την Ιθάκη του υπήρξε τόσο μεγάλη, που αποφάσισε στο τέλος της Οδύσσειας να κάμει μέσα από τους στίχους της ραψωδίας ω’ μια φωτογραφική μεταφορά του τοπίου της πόλης και του χώρου που την περιβάλλει.
Στην αρχή της ραψωδίας (στίχοι ω’ 5-14), ο ποιητής περιγράφει τη σκηνή κατά την οποία ο Ερμής οδηγεί τι ψυχές των νεκρών μνηστήρων από το Παλάτι στον Άδη.
Πρέπει να γνωρίζει ο αναγνώστης ότι η περιγραφή αφορά τη... διαδρομή που ακολούθησε η πομπή, από εκεί που ευρίσκονταν οι ψυχές μέχρι να φτάσουν στο λιβάδι με τους ασφόδελους όπου κατοικούν οι ψυχές.
Θυμίζουμε ότι η μνηστηροφονία έγινε από τον Οδυσσέα και τον Τηλέμαχο μέσα στο Παλάτι, που βρίσκεται πάνω στο λόφο του Ερμή.
Αφού έγινε η μεταφορά των νεκρών έξω από την αίθουσα του ανακτόρου, τοποθετήθηκαν στη στοά της αυλής.
κὰδ δ’ ἄρ’ ὑπ’ αἰθούσῃ τίθεσαν ἐυερκέος αὐλῆς,..."
Οδύσσεια χ' 448-449
και
"... Νῦν δ’ οἱ μὲν δὴ πάντες ἐπ’ αὐλείῃσι θύρῃσιν
ἁθρόοι, αὐτὰρ ὁ δῶμα θεειοῦται περικαλλές,
πῦρ μέγα κηάμενος, σὲ δέ με προέηκε καλέσσαι...."
Οδύσσεια ψ’ 49-51
Το βράδυ εκείνου του απογεύματος, αφού όλα τακτοποιήθηκαν στο ανάκτορο, ο Οδυσσέας κοιμήθηκε με την Πηνελόπη στο πολυαγαπημένο του κρεβάτι (ψ’ 354)
Το πρωί της επομένης η μέρας ο Οδυσσέας φόρεσε τα ωραία όπλα (ψ’ 366), σήκωσε τον Τηλέμαχο, το βοσκό Εύμαιο και τον Φιλοίτιο και αναχώρησαν για το κτήμα του Λαέρτη.
Νυκτὶ κατακρύψασα θοῶς ἐξῆγε πόληος...."
Οδύσσεια ψ’ 371-372
Αφού οι μνηστήρες ξεψύχησαν στο ανάκτορο πάνω στον λόφο του Ερμή, κατά τον Όμηρο έπρεπε ο Ερμής να αναλάβει τη μεταφορά των ψυχών τους στον Άδη.
Ο ποιητής, τιμώντας τον Ερμή, τον χρησιμοποιεί για την τελετή αυτή, γιατί οι Ιθακήσιοι εξεπλήρωναν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους νεκρούς, γεγονός που επαναλαμβάνεται πολλές φορές μέσα στην Οδύσσεια, όπως και στην Ιλιάδα.
Οδύσσεια ω’ 417
O μεγάλος ποιητής, περιγράφοντας την τελετή της μεταφοράς των ψυχών, δεν παραλείπει να μα μεταφέρει στο ίδιο, το πραγματικό, το αληθινό τοπίο, εκεί που έγιναν τα συγκλονιστικά γεγονότα της μνηστηροφονίας.
Με τα μάτια της φαντασίας οδηγούμαστε από τον Ομηρικό στίχο στον Κόσμο του αγνώστου σε τελετή, που πραγματοποιείται και συνυπάρχει με τον κόσμο του αληθινού.
Το αληθινό φυσικό τοπίο, ο ίδιος τόπος της πόλης της Ιθάκης, της χώρας ή όπως χαρακτηριστικά αρμόζει στην περίπτωση, το τοπίο του ‘’δήμου Ονείρων’’.
Ας δούμε λοιπόν τους στίχους στο αρχαίο κείμενο:
ἀνδρῶν μνηστήρων· ἔχε δὲ ῥάβδον μετὰ χερσὶν
καλὴν χρυσείην, τῇ τ’ ἀνδρῶν ὄμματα θέλγει,
ὧν ἐθέλει, τοὺς δ’ αὖτε καὶ ὑπνώοντας ἐγείρει.
Τῇ ῥ’ ἄγε κινήσας, ταὶ δὲ τρίζουσαι ἕποντο.
Ὡς δ’ ὅτε νυκτερίδες μυχῷ ἄντρου θεσπεσίοιο
τρίζουσαι ποτέονται, ἐπεί κέ τις ἀποπέσῃσιν
ὁρμαθοῦ ἐκ πέτρης, ἀνά τ’ ἀλλήλῃσιν ἔχονται,
ὧς αἱ τετριγυῖαι ἅμ’ ἤισαν, ἧρχε δ’ ἄρα σφιν
Ἑρμείας ἀκάκητα κατ’ εὐρώεντα κέλευθα.
Πὰρ δ’ ἴσαν Ὠκεανοῦ τε ῥοὰς καὶ λευκάδα πέτρην,
ἠδὲ παρ’ ἠελίοιο πύλας καὶ δῆμον ὀνείρων
ἤισαν· αἶψα δ’ ἵκοντο κατ’ ἀσφοδελὸν λειμῶνα,
ἔνθα τε ναίουσι ψυχαί, εἴδωλα καμόντων...."
Οδύσσεια ω’ 1-14
...Ο δε Ερμής καλούσε έξω ο Κυλλήνιος ψυχές
ἀνδρῶν μνηστήρων· και μια ράβδο κρατούσε με τα χέρια
όμορφη χρυσαφένια, και που μ’ αυτή θέλγει τα μάτια των ανδρών,
αυτών που θέλει, και τους οποίους ύστερα εγείρει και στον ύπνο.
Προχώρησε αφού ξεκίνησε μ’ αυτή, κι εκείνες τρίζοντας ακολουθούσαν.
Και όπως όταν νυκτερίδες απ’ το μυχό του άντρου του θεσπέσιου
πετάνε τρίζουσαι, αφότου κάποια πέσει
από τον ορμαθό της πέτρας, και που κρατιόνται μεταξύ τους,
έτσι όπως εκείνες βγάζοντας τριγμό ακολουθούσαν, κι ηγείτο όπως πήγαιναν ανάμεσά τους
Ἑρμείας ανεξίκακος κάτω στους μουχλιασμένους δρόμους (τους βαλτώδεις).
Και πέρασαν κοντά από Ωκεανού τις αυλακώσεις και τη λευκάδα πέτρα (Σκαβδολίτη),
και κοντά στις πύλες του ηλίου και δήμο των ονείρων
(προς-)πέρασαν· και άμεσα αφίκοντο κατά ασφοδελόν λειμώνα,
όπου και μένουν οι ψυχές, τα είδωλα των πεθαμένων....
εὐρώες-εσσα-εν(εὐρώς)=ο πλήρης ευρώτος, μουχλιασμένος, γλοιώδης, ευρώδης ιλύς, σαπισμένος.
ιλύς=λάσπη καταλειπομένη εν ταις κοίταις ποταμών ή λιμνών.
κέλευθα=κέλευθος (η) οδός, δρόμος, οδοιπορία, ταξίδιον δια ξηράς ή θαλάσσης οι δρόμοι ανέμων (λαιψηρά-)=τας ορμάς των ανέμων η πορεία, διατρ΄πεχοντας, διαπερνώντας οδόν.
Ο ποιητής χαρακτηρίζει τους δρόμους, που οδηγούν στον Άδη, μουχλιασμένους. Όπως είδαμε και στην ανάλυση της λέξης ‘’εὐρώεις’’, κυριαρχούν τα στοιχεία της λάσπης, του σαπισμένου και του γλοιώδους.
Τέτοιο έδαφος παρουσιάζουν οι υγρότοποι και τα βαλτώδη εδάφη, όπως είναι το βορειότερο άκρο του Λιβαδιού όπου βρίσκεται και ο γνωστός βάλτος.
Ολόκληρη η παραλία από το Λιβάδι ως το τέρμα του κόλπου προς τον μυχό δέχεται τα γλοιώδη νερά που στραγγίζουν από την περιοχή του βάλτου και το χρώμα του εδάφους είναι σκούρο, μουχλιασμένο … αληθινά σάπιο!
Η συνεχής ροή αυτών των υπόγειων υδάτων μέσα στη θάλασσα έχει μεταβάλει τα κάτασπρα βότσαλα και τις πέτρες της «άσπρης θάλασσας» σε μουντό, σκουρόχρωμο και χορταριασμένο μονοπάτι, που φτάνει ως το τέλμα του βάλτου του Λιβαδιού.
Ο ποιητής ονομάζει τα άφθονα ύδατα που αυλακώνουν τη γη (Ὠκεανοῦ τε ῥοὰς) και χύνονται στη θάλασσα του πανέμορφου κόλπου, κοντά από τα οποία περνούσαν ο Ερμής και οι ψυχές.
δ) Λευκός βράχος: ‘’ λευκάδα πέτρην’’ (ω’ 11)
Η πομπή των ψυχών συνεχίζει την πορεία της περνώντας κοντά από τον Λευκό Βράχο όπως τον ονομάζει ο ποιητής (λευκάδα πέτρην), ο οποίος ορθώνεται γιγαντιαία και αποτελεί την κορυφή και το τέλος του μεγάλου κόλπου του Λιβαδιού της Παλλικής.
Ο κατάλευκος αυτός βράχος, ψηλός και απόκρημνος, φαντάζει από απόσταση είκοσι χιλιομέτρων, έξω από την είσοδο του βαθιού κόλπου, και πάνω απ’ αυτόν περνά ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος που συνδέει την όμορφη αλλά και ξακουστή πόλη της.. ‘χωροπούλας’, το Ληξούρι και τα χωριά της Παλλικής με την απέναντι πλευρά του κυρίως κορμού της Κεφαλλονιάς.
Ο Βράχος αυτός ονομάζεται Σκαβδολίτης και κυριαρχεί στο τοπίο του λιμανιού της αρχαίας πόλης της Ιθάκης (ες λιμέν’ ημέτερον π’ 473) του στρογγυλού (κοίλον ες αιγιαλόν χ’ 385) γιαλού, του πολύ βαθιού λιμανιού (λιμένος πολυβενθέως εντός π’ 352), ονομασίες που αποδίδει ο Όμηρος στο ίδιο τοπίο, στην ίδια περιοχή, στο λιμάνι της Ιθάκης.
Η Λευκή Πέτρα έχει ακόμα πιο παλιά ιστορία, την οποία θα αναπτύξουμε στη συνέχεια της έρευνας (Σημείωση Μέντορος: Ίσως εννοεί ότι είναι το σημείο από όπου αυτοκτόνησε η Αντίκλεια, ραψωδία λ’, το μέρος όπου εκτελούσαν καταδίκους και κατά την περίοδο εορτών τους έδιναν της ευκαιρία να σωθούν αφού πλέξουν στα χέρια τους φτερά πουλιών και πετάξουν, ώστε θα ήταν μετά ελεύθεροι να διαφύγουν –ίσως αυτό το έθιμο μεταφέρθηκε, αντί του Ικάρου στην Ικαρία- και από το ίδιο σημείο καλεί ο ζητιάνος-Οδυσσέας τον δύσπιστο Εύμαιο να τον ρίξει αν λέει ψέματα ότι επανέρχεται ο αφέντης του).
Ο απόκρημνος όρθιος βράχος του Σκαβδολίτη, που σημαίνει σκαμμένος λίθος λόγω της λευκότητάς του, όπως και ο παρακείμενος απόκρημνος βράχος που ονομάζεται πανί, επειδή από μακριά φαντάζει σαν πανί καϊκιού στο σχήμα και στη λευκότητα, διατηρούν ονομασίες συνώνυμες με εκείνην της Λευκάδας πέτρας, συνεχίζοντας δια μέσου των αιώνων να φέρουν το Ομηρικό τους όνομα.
ε) Πύλες του Ηλίου: ‘’ ἠελίοιο πύλας’’ (ω’ 12)
Κοντά στον Λευκό Βράχο και η πορεία του Ερμή οδηγώντας τις ψυχές των μνηστήρων προς τις Πύλες του Ήλιου (ἠδὲ παρ’ ἠελίοιο πύλας).
Πάνω ακριβώς από τον Λευκό Βράχο του Σκαβδολίτη, εκεί που χαμηλώνει το μέρος και σχηματίζεται ο ισθμός που ενώνει τον κυρίως κορμό της Κεφαλληνίας με τη χερσόνησο της Παλλικής, σχηματίζονται οι πλαγιές του βουνού που είναι το όμορφο χωριό του Αγκώνα και τω άλλων χωριών του δήμου Θηναίας.
Το βουνό αυτό που, όπως έχουμε περιγράψει είναι το ‘Νήριτο’ η συνέχεια δηλαδή του Αίνου, συνεχίζει και φτάνει ως την Πύλαρο.
Όταν βρισκόμαστε πάνω από την πόλη της αρχαίας Ιθάκης, το σημερινό Λιβάδι, στο λόφο του Ερμή, τον σημερινό λόφο του Κρίκελλου που βρίσκονται τα ερείπια των ανακτόρων του Οδυσσέα και, από εκεί κοιτάζουμε την ανατολή του ήλιου, θα δούμε να βγαίνει από την κορυφογραμμή στη θέση ‘Ομαλές’ πάνω ακριβώς από τον Αγκώνα, στην ίδια ευθεία που βλέπουμε τη Λευκή Πέτρα.
Από το σημείο αυτό βγαίνει ο ήλιος την εποχή της Άνοιξης που γύρισε ο Οδυσσέας και το καλοκαίρι. Εκεί είναι τα σύνορα της περιοχής Αγκώνα με τα σύνορα της Πυλάρου, που βρίσκεται ακριβώς στο πίσω μέρος του βουνού.
Μόλις ο λαμπερός ήλιος ανατέλλει από τις Ομαλές, ρίχνει τις φωτεινές και ζεστές ακτίνες του κατευθείαν πάνω στο παλάτι του Οδυσσέα στο λόφο του Ερμή.
‘’ ἠελίοιο πύλας’’, οι πύλες του Ηλίου, η θαυμάσια περιγραφή του Ομήρου, που προσδιορίζει έτσι τον προσανατολισμό της πόλης και του σπιτιού του Οδυσσέα, μαζί με όλα τα άλλα, γεωγραφικά, τοπικά και ειδικά χαρακτηριστικά για την αναγνώριση της Ιθάκης του, της Ομηρικής Ιθάκης.
στ) Ο δῆμος ὀνείρων (ω’ 12)
Πέρασε ο Ερμής με τις ψυχές και πέραν της χώρας της πόλης της Ιθάκης ‘’δήμου ὀνείρων’’ κι άφησαν πίσω την πόλη, για την οποία έπλασαν όνειρα να γίνουν οι κύριοι και άρχοντές της, να γίνουν βασιλιάδες στην Ιθάκη του Οδυσσέα!!
Η πόλη της Ιθάκης απλώνεται στους πρόποδες του λόφου του Ερμή, ως τη θάλασσα και μέχρι το τέλος του κόλπου ως τον λευκό βράχο, ‘’λευκάδα πέτρην’’ σε μια απόσταση μεγαλύτερη από δυο (2) χιλιόμετρα.
ζ) Το λιβάδι με τους ασφόδελους (ω’13)
"... αἶψα δ’ ἵκοντο κατ’ ἀσφοδελὸν λειμῶνα ..."
Όλα τα ειδικά χαρακτηριστικά του τοπίου που περιγράφει ο ποιητής, έχουν ένα συνδετικό κρίκο, ένα κοινό σημείο αναφοράς, το λιβάδι με τους ασφόδελους.
Το τοπωνύμιο Λιβάδι (λειμών), παραμένει αμετάβλητο επί τριάντα πέντε τουλάχιστον αιώνες και φθάνει ως τις μέρες μας μέσα από τον Ομηρικό στίχο, αλλά και από την τοπική παράδοση.
Το τοπίο συνεχίζει από τότε μέχρι και σήμερα να διατηρεί τα ίδια απολύτως χαρακτηριστικά γνωρίσματα και ως προς το γύρω περιβάλλον, καθώς και ως προς το είδος της βλάστησης με τους ασφόδελους, που υπάρχουν και σήμερα στο Λιβάδι.
Οι ασφόδελοι είναι ποώδη φυτά, τα οποία ανήκουν στην οικογένεια των λειροειδών και μας είναι γνωστά ως σφερδούγκλια.
Το Λιβάδι (λειμών ω’ 12) της παλλικής, είναι γεμάτο από σφερδούγκλια, όπως και η γύρω περιοχή σε ακτίνα περίπου δυο (2) χιλιομέτρων. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι το φυτό αυτό δεν υπάρχει στην Παλλική σε άλλο σημείο, από τον Αθέρα ως τον Γερογόμπο, αλλά ούτε στις περιοχές της Θηναίας, της Πυλάρου, της Ερύσσου, Σάμης, Πόρου, Λειβαθού και του Αίνου!
Στο σκοτεινό τέλμα του έλους οδηγεί ο ποιητής τις ψυχές, πλάθοντας στη φαντασία του ανθρώπου τη φριχτή εικόνα του Άδη. Το σαθρό και υγρό έδαφος οδηγεί τη σκέψη στο ταξίδι χωρίς γυρισμό!
Αυτή τη θέση επιλέγει ο ποιητής για τον Άδη, μέσα στη λάσπη του βάλτου, εκεί κοντά, πιο πέρα από την πόλη της Ιθάκης, τη θαυμάσια πατρίδα του, το γλυκύτερο πράγμα στον κόσμο όπως λέει (ι’ 28) ο Οδυσσέας στον Αλκίνοο των Φαιάκων.
Η πόλη των ονείρων πλάι στον Άδη, το … τέλος του κακού κι ο θάνατος μέσα στο απεχθές ζοφερό τέλμα, ο λειμών με τους ασφόδελους, κάτω από τον πελώριο κάτασπρο βράχο, πάνω στον οποίο ακουμπούν οι πύλες του Ζωοδότη ήλιου.
Συνυπάρχουν το καλό με το κακό, η ζωή και ο θάνατος, το φως και το σκότος, ο Θεός και οι ψυχές των ανθρώπων, ο βασιλιάς, οι πολίτες, η καταγάλανη θάλασσα και η λάσπη του βάλτου.
Ο κόσμος του αγνώστου συνυπάρχει με τον κόσμο του αληθινού μέσα στο φυσικό τοπίο κι ο ποιητής δημιουργεί το μεγαλειώδες επικό έργο του, έχοντας μπροστά του απλωμένο το τοπίο και εμπνέεται από την επίδραση των γεγονότων και του χώρου.
η) Τρίζοντας ακολουθούσαν οι ψυχές: ‘’ ταὶ δὲ τρίζουσαι ἕποντο’’ (ω’ 5)
Είναι εντυπωσιακό και αποτελεί έκπληξη ότι μέσα από τους στίχους διαπιστώνεται ένα ακόμα γνώρισμα που γίνεται έντονα αισθητό, στους διαβάτες της περιοχής, τις απογευματινές και βραδινές ώρες, με τον εκκωφαντικό θόρυβο του γρυλισμού εκατομμυρίων γρύλλων που βρίσκονται μέσα στις καλαμιές, τα βούρλα και την πρασινάδα του υγρότοπου, του λειμώνα.
Αντί του… ‘’γρυλλίζοντας’’, ο ποιητής χρησιμοποιεί τη λέξη ‘’τρίζοντας’’ για τη φωνή των νυχτερίδων και τις ψυχές τις συμβολίζει με τα … ανθρωπόμορφα αυτά θηλαστικά, που πετούν τη νύχτα όπως πετούν οι ψυχές, τα φαντάσματα των πεθαμένων, στους σκοτεινούς διαδρόμους των σπηλαίων του Άδη.
Είναι πράγματι άξιο περιέργειας αν θα προσεχθεί ιδιαίτερα ένα στοιχείο που είναι κρυμμένο μέσα στη διήγηση της πομπής των ψυχών στην τελική κατοικία τους.
Η υπέροχη διάνοια του Ομήρου συνέλαβε και τον βάλτο του Λιβαδιού ως τόπον ομοιάζοντα με τον Άδην, αλλά και τη φανταστική αυτή πομπή των άυλων μορφών των ψυχών επενδύει με έναν ήχο που δημιουργείται στην περιοχή κατά το πέρασμα των ψυχών.
Η αλληγορική αυτή έννοια του ποιητή, όσο παράδοξη και μυθολογική και αν φαίνεται, περιέχει ένα σημαντικό στοιχείο, κάποια αλήθεια, η οποία και αποδεικνύει την πραγματικότητα του ‘’γρυλλίσματος’’ των ψυχών που έτριζαν
Το γεγονός αυτό, ίσως θα περνούσε απαρατήρητο, αν δεν είχα την τύχη σε μικρή ηλικία να περάσω από την περιοχή του βάλτου πηγαίνοντας για Ληξούρι, νυχτερινή πορεία, όπου θα βρισκόμαστε στην πόλη μετά το ξημέρωμα.
Οι πλέον έντονες και μοναδικές μνήμες από εκείνη τη νυχτερινή πορεία ήταν ο έντονος έναστρος ουρανός και ο εκκωφαντικός θόρυβος των γρύλλων, όταν διερχόμαστε την περιοχή του βάλτου (γρύλλοι ή τριζόνια, γι’ αυτό πήγαιναν οι ψυχές τρίζοντας).
Τη εποχή εκείνη βέβαια δεν είχαμε γνωρίσει στην Κεφαλλονιά το ηλεκτρικό ρεύμα και τα χωριά ήταν βυθισμένα στο σκοτάδι. Μόνο η ξαστεριά κι η Σελήνη φώτιζαν το τοπίο.
Ίσως μια τέτοια μοναδική εμπειρία μπορεί να δίνει τη δύναμη να προσεγγίσει ο νους μας κάποιες αλληγορικές διατυπώσεις των ποιητών, που μας δίνουν την εικόνα της πραγματικότητας.
Το βορειότερο άκρο του λόφου του Ερμή είναι και το πιο ψηλό, πάνω στο οποίο όπως έχουμε ήδη αναπτύξει βρισκόταν ο Πύργος του Τηλεμάχου.
Η κορφούλα αυτή βρίσκεται σε τέτοιο σημείο που βλέπει όλη την περιοχή γύρω γύρω, τον βάλτο και όλο το λιβάδι. Από εκεί μπορείς να ακούς ακόμα και το γρύλλισμα τις ήρεμες νύχτες, που φτάνει ως εκεί.
Αφού ο ποιητής έγραψε την ‘’Οδύσσεια’’ με τόση λεπτομέρεια, πώς μπορούσε να γνωρίζει αυτόν τον ήχο που βάζει μέσα στην περιγραφή του σαν σύγχρονος σκηνοθέτης και συμπληρώνει την εικόνα με ήχο από το γύρω χώρο, αν δεν βρισκόταν εκεί κοντά;
Δεν είναι καθόλου υπερβολή να φανταστούμε τον Όμηρο να γράφει την Οδύσσεια, ενώ κάθεται στον Πύργο του Τηλεμάχου και βλέπει το τοπίο που μας περιγράφει (ω’ 1-14) κατά την πομπή των ψυχών, πάνω στην κορυφή του λόφου του Κρίκελλου.
Οι γκρεμισμένοι βράχοι που αποτελούσαν κάποτε τον στέρεο Πύργο του Τηλεμάχου, καθώς και οι διαμορφωμένες αυλές που στηρίζονται με τείχη κυκλώπεια, υποδηλούν μια εγκατάσταση ενός αρχοντικού, που σημαίνει ότι έχουμε μια εικόνα που δεν δικαιολογείται για άλλη νεότερη ιστορική περίοδο.
Μέντωρ (παρατήρηση): Δεν είναι ανάγκη ο Όμηρος, ‘’ …να γράφει την Οδύσσεια, ενώ κάθεται στον Πύργο του Τηλεμάχου και βλέπει το τοπίο που μας περιγράφει (ω’ 1-14) κατά την πομπή των ψυχών, πάνω στην κορυφή του λόφου του Κρίκελλου.’’, μπορεί η εικόνα αυτή να έχει χαραχτεί στην παιδική του μνήμη μαζί με όλα τ’ άλλα που οι πρόγονοί του τού περιέγραψαν… Εύκολα ένας άδικα τυφλωμένος ποιητής μπορεί να ενεργοποιήσει την έκτη αίσθηση και τη μνήμη όποτε θέλει, να ταξιδέψει στο χρόνο εβδομήντα χρόνια πίσω και τον πόνο και νόστο για τις χαμένες πατρίδες, να τον κάνει Έπος ολοζώντανο!!!
θ) ‘’ἠελίοιο πύλας’’ και Πύλαρος (τελευταίο)
Πυλωρός (ο, η) κ. νεωτ. Ο φύλαξ της πύλης θυρωρός. Πυλωρός πύργων, πυλωρός ναών, πυλωρός δωμάτων, πυλωρός Άδου κύων. Γενικώς φύλαξ, φρουρός, προστάτης, άγρυπνος φρουρός.
Όπως ήδη περιγράψαμε προηγουμένως, όταν βρεθούμε πάνω στ’ ανάκτορο του Οδυσσέα επί του λόφου του Ερμή θα παρατηρήσουμε τον Ήλιο ν’ ανατέλλει από την κορυφογραμμή πάνω από το χωριό του Αγκώνα
Αυτό ακριβώς το σημείο ονομάζει ο Όμηρος Πύλες του Ήλιου, γιατί η Ιθάκη εκεί έχει την ανατολή και από εκεί έρχεται κάθε πρωί το φως και οι ζεστές ακτίνες του. Με σεβασμό έβλεπαν οι Ιθακήσιοι τον Ήλιο, γι’ αυτό και οι σύντροφοι του Οδυσσέα ήθελαν να φτιάξουν προς τιμήν του φοβερού θεού (μ’ 345-347), του Υπερίονα Ηλίου, ναό με πολλά αφιερώματα και αγάλματα.
Η περιοχή που βρίσκεται ακριβώς πίσω από τη βουνοκορφή αυτή που ανατέλλει ο ήλιος, έχει πάρει την ονομασία Πύλαρος και πράγματι η περιοχή, μέσα από την παράδοση απέκτησε τα’ όνομά της, γιατί όλοι ήξεραν από τα χρόνια του Οδυσσέα ότι ήταν ο Φύλακας των Πυλών του Ηλίου.
Η λέξη λοιπόν Πυλαωρός, που σημαίνει ο φρουρός της πύλης εξελίχθη ως Πυλωρός και αργότερα, μέχρι και σήμερα ως Πύλαρος, τοπωνύμιο που δεν έχασε καθόλου τη σημασία του και παραμένει ως φύλακας των Πυλών
Η ονομασία αυτή κράτησε ως τις μέρες μας και περιέργως δεν χρησιμοποιήθηκε από άλλες περιοχές παρά το γεγονός ότι είναι γνωστή στο πανελλήνιο με το γνωστό… ‘’άλλος με την Πύλαρο’’, γιατί υπήρχε και το πλοίο ‘’ΠΥΛΑΡΟΣ’’ πριν λίγα χρόνια, που το προτιμούσαν ως φαίνεται οι ταξιδιώτες και στα λιμάνια φώναζαν λίγο πριν την αναχώρησή του, ‘’άλλος με την Πύλαρο’’.
Το τοπωνύμιο αυτό λοιπόν της Πυλάρου αρμόζει απόλυτα στη θέση που βρίσκεται εν σχέσει πάντοτε με την Ιθάκη του Ομήρου και του Οδυσσέα και έρχεται και αυτό να συμπληρώσει μαζί με όλα τ’ άλλα τη θαυμάσια αποκάλυψη της Ιθάκης και να επιβεβαιώσει κυρίως τον στίχο από την ω’ ραψωδία, που λέει:
Οδύσσεια ω’ 12
…και κοντά στις πύλες του ηλίου και δήμο των ονείρων πέρασαν…
Οι ονομασίες συμπίπτουν απολύτως με την πραγματικότητα τόσο, ώστε κι αν θα θέλαμε να το αρνηθούμε θα μας ήταν αδύνατον.
Η εξέταση επίσης με τα άλλα στοιχεία που αναφέρονται στους στίχους (ω’ 1-14), η Λευκή Πέτρα, η πόλη των Ονείρων, οι μουχλιασμένοι δρόμοι, το Λιβάδι με τους ασφόδελους! Και όλα τα άλλα που έχουν σχέση με αυτά, όπως ο Κοίλος γιαλός, ο λόφος του Ερμή κλπ, αποκαλύπτουν την πανέμορφη πατρίδα του Οδυσσέα με το Κεφαλληνιακό τοπίο!
Η Πϋλαρος λοιπόν ήταν και είναι και σήμερα ο φρουρός της Πύλης του Ήλιου και μετέχει και αυτή με τη δική της παρουσία στο ομηρικό έπος!
ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ, Η Αποκάλυψη της Ομηρικής Ιθάκης. ΟΜΗΡΟΣ και ΟΔΥΣΣΕΑΣ οι ΚΕΦΑΛΛΗΝΕΣ
