Ραψωδία δ΄: Περίληψη

1612312470561.png


ΙΣΤΟΡΙΚΟ
… Kαι έφτασαν αυτοί μες στην κοιλάδα της Λακεδαίμονος της βαθουλής.​

Η Σπάρτη του Μενελάου δεν είναι ίδια με τη σημερινή. -όπως το ίδιο συμβαίνει και με την Ιθάκη- η Ομηρική είναι άλλη από τη σημερινή. Σήμερα η Σπάρτη είναι αυτή που θεμελίωσαν οι Δωριείς.

Την εποχή των Αχαιών και του βασιλιά Μενελάου ήταν στην Πελλάνα, πολλά χιλιόμετρα βόρεια της σημερινής πρωτεύουσας του νομού Λακωνίας.

Στην Πελλάνα μάλιστα βρέθηκαν καταπληκτικά ευρήματα Μυκηναϊκής περιόδου: Ελενείον (ναός αφιερωμένος στην Ελένη), μεγάλοι θολωτοί τάφοι και άλλα που βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της έρευνας και αποκάλυψης.


1 – 68 Άφιξη του Τηλεμάχου και του υιού του Νέστορος στο παλάτι του Μενελάου εν ώρα τελετών, σε ιερές στιγμές για τον διπλό γάμο και του υιού Μεγαπένθη και της κόρης που είχε μόνο αυτήν με την Ελένη. Είναι ο λόγος που γίνονται δεκτοί με ανοιχτές αγκάλες και ο Μενέλαος θέλει ο ίδιος να τους φιλοξενήσει προσωπικά. Τους έλουσαν, τους τάισαν –ο ίδιος ο Μενέλαος μιαν αγκαλιά κρέας κι ερώτησε ποιοι είναι.
69-112 Την ώρα που εξέφραζε ο Τηλέμαχος χαμηλόφωνα στον Νεστορίδη τον θαυμασμό για το ανάκτορο, τον άκουσε ο Μενέλαος, ο οποίος απάντησε κάπως: ‘’ – Τι να τα κάνω τόσα πλούτη που μάζεψα αφού περιπλανήθηκα σε Μέση Ανατολή, Αίγυπτο και Βόρεια Αφρική, όταν ο αγαπημένος μου σύντροφος Οδυσσέας δεν έχει ακόμα νοστήσει, μάταια γεροΛαέρτης, Πηνελόπη και Τηλέμαχος, που άφησε μικρό, μέσα στο κλάμα περιμένουν!
113-137 Κλάάμα ο Τηλέμαχος μ’ αυτό που άκουσε, κάτι υποψιάζεται ο Μενέλαος, πάνω στην ώρα έρχεται η Ελένη, φέρνοντας για το κέντημα δώρα που είχε αποκτήσει στα ταξίδια.
138-154 Συζητούν με τον Μενέλαο κοιτάζοντας τ’ αγόρια, που ο ένας τους θυμίζει τον Οδυσσέα και είναι αυτός που συγκινείται στο άκουσμα του ονόματος και σκεπάζεται να κλάψει κάτω από τη χλαίνη (φτυστός όπως ο Οδυσσέας στους Φαιάκους).
155-167 Ο Πεισίστρατος βεβαιώνει πως είναι τούτος δίπλα του εκείνου ο υιός, κι ότι ο Νέστορας ‘’…- Μας έστειλε ώστε δυο λόγια να του πεις, μια που μες στο παλάτι το δικό του έχει πλακώσει συμφορά’’.
168-188 Συγκινημένος ο Μενέλαος: ‘’ – Αχ, να σας έφερνα εδώ, κοντά μου, να ζούμε αγκαλιασμένοι και ν’ άδειαζα μια πόλη απ’ τις δικές μου για να μείνετε’’ (Η σοβαρότερη ένδειξη για το που πήγαν όταν χάθηκαν απ’ την Ομηρική Ιθάκη οι Κεφαλλήνες μετά την Οδύσσεια. Όταν ήρθαν οι Δωριείς μεταφέρθηκαν …​
‘’… ἐξ Ἰθάκης ἀγαγὼν σὺν κτήμασι καὶ τέκεϊ ᾧ
καὶ πᾶσιν λαοῖσι, μίαν πόλιν ἐξαλαπάξας,
αἳ περιναιετάουσιν, ἀνάσσονται δ’ ἐμοὶ αὐτῷ. …’’
Οδύσσεια δ' 175-177​
Στις Αμύκλες, όπου συνέχισαν να ανθίζουν Αχαιοί για τρεις αιώνες ακόμα). Κι αμέσως κλάμα βούρκωσε τα μάτια τους, μέχρι και η Ελένη (σαν να κλαίγανε από τώρα για τον τελειωμό των Αχαιών - όπως και οι ακροατές στη Μικρασία).
189-202 Το κλάμα λέει ο Πεισίστρατος είν’ η τιμή των πεθαμένων, όπως και για τον αδερφό του τον Αντίλοχο.
203-218 Πλέκει το εγκώμιο του Νέστορος ο Μενέλαος, αρχίζουνε το φαγοπότι, μια που μετά κι ως το ξημέρωμα θα λεν’ με τον Τηλέμαχο ιστορίες.
219-233 Προς τον σκοπό αυτό η θυγατέρα Ελένη του Διός έριξε μέσα στο κρασί φάρμακα Αιγυπτιακά ν’ αντέχουν στο ξενύχτι, να μην κλαίν’ ακόμα και εάν είχανε χάσει τη μητέρα.
234-264 Άρχισε μετά να περιγράφει ιστορίες απ’ την Τροία. Πως είχε συναντήσει τον Οδυσσέα που μπαινόβγαινε όπως ο θάνατος τα τείχη με πανουργίες και τεχνάσματα κι ότι ο ίδιος την έκανε να μετανιώσει αφού η ίδια μια φορά τον πήγε στο λουτρό!
265-289 Ο Μενέλαος θυμήθηκε τον Οδυσσέα ως αρχηγός της φρουράς μέσα στο Δούρειο Ίππο και όταν τον τραβήξανε στην πόλη, τότε που η Ελένη από έξω μιμήθηκε φωνές των γυναικών τους, ο Οδυσσεύς συγκράτησε το άγημα για να μην βγάλουν κιχ και προδοθούν.
290-305 Κουρασμένος ο Τηλέμαχος, ζήτησε να τους στρώσουνε για ύπνο.
306-314 Το πρωί ο Μενέλαο ρώτησε τον Τηλέμαχο από κοντά αν έφτασε εδώ περνώντας χίλια κύματα απεσταλμένος απ’ το Δήμο ή με πρωτοβουλία του ιδίου.
315-331 ‘’ – Ήρθα για να ακούσω κατορθώματα του Οδυσσέα, αν έμαθες πως πέθανε μια που με έχουνε ρημάξει οι μνηστήρες.
332-393 ‘’ – Πως είναι δυνατόν να κουρνιάζουν κατσικάκια μες στη φωλιά του λιονταριού και δεν θα τα κάνει μια χαψιά όταν γυρίσει πίσω! Κι άμα εσύ τον έβλεπες θεριό όταν γινότανε παντού, στη Λέσβο για παράδειγμα… Γληγοροπέθαντοι θα γίνουνε και πικροπαντρεμένοι. Δεν θα σου κρύψω τίποτα και άκου μία ιστορία που μου είπε ένας γέροντας θαλασσινός για τον Οδυσσέα. …Είχα που λες εγκλωβιστεί σ’ ένα νησί έξω από την Αίγυπτο γιατί δεν είχα αποδώσει τιμές εις τους θεούς. Την ώρα που ψαρεύανε οι σύντροφοι με πλησιάζει μια νεράιδα η Ειδοθέα, του γέροντα θαλασσινού κόρη Πρωτέα. Προσφέρθηκε να με βοηθήσει και άμα λέει τσακώσω τον πατέρας της ακίνητο παρά τις άγριες μεταμορφώσεις που θα κάνει και ότι διάολο στοιχειό σκεφτεί θα σου πει το μυστικό πως θα φύγεις από το νησί και θα γυρίσεις στην πατρίδα.​
394-424 ‘’ – Πες τα ευλογημένη’’
‘’ – Ο γέρος βγαίνει απ’ το νερό μαζί με ένα τσούρμο φώκιες βρωμερό και πάει να πλαγιάσει σε σπηλιές ανάμεσά τους. Τρείς κι εσύ ένας θα κρυφτείτε κι όταν θα κοιμάται θα ορμήσετε. Κι όταν καλμάρει, ρώτα τον τα πάντα και ζήτα λύση για κάθε πρόβλημα’’.
425-463 Όταν ξημέρωσε έκανε ο Μενέλαος όσα του είπε, του ‘φερε και τέσσερα τομάρια από φώκιες καρναβάλι (βάστα μη τους περάσει για φώκιες ο Πρωτέας κι έχουμε κι άλλα). Τους έφερε και αμβροσία για τα ρουθούνια και τη μπόχα. Τελικά τον μαγκώσανε, καμιά φώκια δεν τους δάγκασε, ήτανε θηλυκές, ευτυχώς όταν έγινε αγριογούρουνο δεν τους ξεκοίλιασε και στου δράκου τις φλόγες δεν λέει. Τον κουράσανε κι απηυδισμένος τους ρωτά τι του ζητούν.
464-490 Τον ρώτησε, τ’ απάντησε ειρηνικά, του έδωσε οδηγίες για τις εκατόμβες που χρωστάει στους βωμούς των Αιγυπτίων, τι θα κάνει για την επιστροφή στην πατρίδα και αν έχει ακούσει κάνα κουτσομπολιό ή κάποια ατυχία για κανέναν.
491-547 Του ‘πε για τρεις. Την άτυχη επιστροφή του Αίαντα του άλλου. Το τέλος του ‘πε του Αγαμέμνονα και πως ο Αίγισθος τον υποδέχτηκε με ανοιχτές αγκάλες και πως τον κάλεσε σε δείπνο και πως μέχρις ενός τους εξολόθρευσε… Κι έκανε τον Μενέλαο σμπαράλια. ‘’ – Κοίτα να συμμαζευτείς, ή εσύ ή ο Ορέστης θα τον φάτε’’
548-570 ‘’ – Και ποιος είναι ο τρίτος;’’
‘’ – Ο γιός του Λαέρτη της Ιθάκης. Τον είδα σε νησί πού ‘χυνε δάκρυ. Το έχει και κατέχει η Καλυψώ και δεν μπορεί να φύγει, ούτε συντρόφους έχει εκεί ούτε και πλοίο’’. Τελικά έγιναν φίλοι, του ‘πλεξε το εγκώμιο πριν να καταδυθεί στον μέγα πόντο.
571-619 Τα έκανε όλα κατά γράμμα, πήγε Αίγυπτο και μέσα σε δώδεκα μέρες γύρισε Λακωνία. Όσο για τον Τηλέμαχο, του υποσχέθηκε να του χαρίσει άρμα με τρεις ίππους, αλλά δεν χωρούσε και στο πλοίο και στους δρόμους του νησιού (όλα από τη θάλασσα και από μονοπάτια γίνονται στα νησιά, δρόμοι μεγάλοι μόνο Τροία, Λακωνία, Αθήνα, Ηλεία, πεδιάδες κλπ) κι έτσι του πρόσφερε χρυσό κρατήρα σκαλιστό απ’ τη Σιδώνα και ένα σκεύος ιερό από τα πριν, για όταν στάζει στους θεούς να τον θυμάται.
620-647 Αρχίζει το συμπόσιο κι η κάμερα του Ομήρου μας μεταφέρει στο ‘’συμπόσιο’’ της Ιθάκης που θα ξεκινήσει σε λίγο. Ακοντισμό έχουνε σήμερα οι λεβέντες στην αυλή! ( Τοξοβολία στη μνηστηροφονία, palais de sports το παλάτι, Ακοντισμό απ’ έξω τώρα, Παιανία, Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στο σύνολο, επιμένετε και καλά να τα χωράτε όλα αυτά στο χαλαίπεδο; ) Εκείνη τη στιγμή, αφελέστατα, ο ιδιοκτήτης του πλοίου που πήγε ο Τηλέμαχος στην Πύλο, πάει να το ζητήσει από τον Αντίνοο και γίνεται χάος, αφού κανείς δεν είχε πιστέψει ότι είχε φύγει ο μικρός.
648-672 ‘’ – Τελικά πως έφυγε ο Μέντορας μαζί του αλλά τον είδα και εδώ;’’ Έξαλλος ο Αντίνοος ζητά πλοίο και συντρόφους να στήσουνε καρτέρι στο σημερινό στενό της Ιθάκης, στον ΠΟΡΘΜΟ, όπου την αναφέρει με το όνομα απόκρημνη Σάμη.
673-695 Ο κήρυκας Μέδων πάει να το πει στην Πηνελόπη, η οποία πριν ακούσει τα μαντάτα εκφράζει τη δυσφορία της για τους μνηστήρες και πόσο διαφορετικός ο Οδυσσέας και πόσο τίμιος κι επιεικής με το λαό.​
696-702 Ο Μέδων αποκαλύπτει το τόλμημα του Τηλεμάχου και το καρτέρι των μνηστήρων.
703-714 Η Πηνελόπη ζητά εξηγήσεις για τον Τηλέμαχο, ο Μέδων αγνοεί τα πάντα
715-741 Η Πηνελόπη καταρρέει και ζητά να ειδοποιηθεί ο Λαέρτη να πάει να κλαφτεί στο Δήμο κι έτσι ο κόσμος να ξεσηκωθεί.
742-757 Η Ευρύκλεια ομολογεί ότι είχε ορκιστεί να μη μιλήσει: ‘’ – Νύμφα φίλη, σκότωσέ με’’. Την καθησυχάζει: '' - Μη ξεσηκώνεις τον Λαέρτη, οι θεοί τον Τηλέμαχο δεν θα εγκαταλείψουν, ακόμα και τον επερχόμενο απόγονο (διαίσθηση που έχει περί Ομήρου; μα το θέο)…
758-766 Ηρέμησε, δροσίστηκε, έφτιαξε κάτι κόλλυβα, που τότε είχαν σημασία προσευχής και απευθύνθηκε στην Αθηνά.
767-786 Οι μνηστήρες αμέριμνοι νομίζουν ότι δεν ξέρει τίποτα κανείς και η Πηνελόπη προετοιμάζει το γάμο. Ο Αντίνοος ετοιμάζει σκάφος και είκοσι συντρόφους.
787-794 Η Πηνελόπη μες στις σκέψεις πλαγιάζει αποκαμωμένη.
795-841 Η Αθηνά στέλνει ως όνειρο στην Πηνελόπη το είδωλο της αδελφής της Ιφθίμης να την καθησυχάσει, ρωτά εκείνη περί του που είναι ο Οδυσσέας και η απάντηση που παίρνει ακούγεται κάπως: ‘’ – Έκπληξηηηη…’’ κι εξαφανίζεται, αφήνοντας μεταίσθημα ονείρου κραυγαλέου.​
Τελευταία πληροφορία της ραψωδίας αυτής
‘’… Ἔστι δέ τις νῆσος μέσσῃ ἁλὶ πετρήεσσα
μεσσηγὺς Ἰθάκης τε Σάμοιό τε παιπαλοέσσης,
Ἀστερίς, οὐ μεγάλη· λιμένες δ’ ἔνι ναύλοχοι αὐτῇ …’’
Οδύσσεια δ’ 844-846​

…Είναι ότι το καρτέρι ανάμεσα στην Ιθάκη και στην απόκρημνη Σάμη (σημερινή Ιθάκη), πραγματοποιείται στη μοναδική υπάρχουσα βραχονησίδα Αστερίδα και η οποία έχει ενώπιόν της δυο ναύλοχους λιμένες, τη Δολίχα και το Παλαιοκάραβο.


ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ:
- ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, γεωγραφικού πυρήνα των Αχαιών, Κορινθιακού κόλπου, μαζί με σημαντικό τμήμα της Στερεάς Ελλάδας (Πηγή: Υδρογραφική Υπηρεσία Π. Ν.).
- Φωτογραφίες ΠΕΛΛΑΝΑΣ, ΟΜΗΡΙΚΗ ΣΠΑΡΤΗ και ΑΜΥΚΛΩΝ, τόπου όπου περιορίστηκαν οι Αχαιοί μετά την κάθοδο των Δωριέων.
ΕΙΚΟΝΕΣ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟΥ:
- Τα νησιά ΛΕΥΚΑΔΑ, Μεγανήσι, Κάλαμος, Καστός, Αρκούδι, Άτοκος, Οξειά και λοιπές ΕΧΙΝΑΔΕΣ, ΙΘΑΚΗ, ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ, ΖΑΚΥΝΘΟΣ από βορρά προς νότο, καθώς επίσης Ακαρνανικά παράλια. (Πηγή: Υδρογραφική Υπηρεσία Π. Ν.).
- Δορυφορική Φωτογραφία του ΠΟΡΘΜΟΥ ανάμεσα στην ΟΜΗΡΙΚΗ ΙΘΑΚΗ (Κεφαλληνία) και ΟΜΗΡΙΚΗ ΣΑΜΗ (Ιθάκη) (Πηγή: www.ploigos.gr)
- Φωτογραφία του νησιού ΑΣΤΕΡΙΔΑ, το οποίο ως δια μαγείας φαίνεται - ενώ δεν είναι - στη μέση του πορθμού της Ιθάκης.
- Δορυφορική Φωτογραφία της Ανατολικής Μεσογείου. (Πηγή: www.ploigos.gr)
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:​
Ραψωδία δ': Αρχαίο κείμενο - Νεοελληνική απόδοση. https://homericithaca.com/threads/44/.​
Οι επιδρομές των Αχαιών στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι ΥΞΩΣ και οι ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ , Μάκης Λυκούδης. https://homericithaca.com/threads/62/
ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ: Ανακεφαλαίωση και συνέχεια των επισημάνσεων του Νίκου Καμπάνη. https://homericithaca.com/threads/63/
Ραψωδία δ' - Στην Οδύσσεια, την Ιθάκη και τη Σάμη χωρίζει πορθμός. https://homericithaca.com/threads/115/.​
Για το τέλος της Ιθάκης με την επέλαση των Δωριέων διαβάστε εδώ: https://homericithaca.com/threads/207/
Για το πού κατέληξαν οι Ιθακήσιοι διαβάστε εδώ: https://homericithaca.com/threads/213/
ΠΩΣ ΜΙΑ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΗ ΙΔΕΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ ΣΕ ΠΑΘΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ... https://homericithaca.com/threads/215/
 
Τελευταία επεξεργασία:
Νικόλαος Καμπάνης - Mentor

Νικόλαος Καμπάνης - Mentor

Μπλουζα Κάτω μέρος