Αυτό εδώ, φίλε αναγνώστη, το άρθρο μην το διαβάσεις… Είναι γεμάτο ΨΕΜΑΤΑ, είναι ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟ για ενήλικους… ΒΛΑΠΤΕΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ !
1. ΟΜΗΡΙΚΗ ΙΘΑΚΗ. Η επικράτεια του Οδυσσέα.
2. ΔΗΜΟΣ και άλλες επικράτειες ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΛΗΝΩΝ.
3. ΟΜΗΡΙΚΟ ΔΟΥΛΙΧΙΟ κατά την Οδύσσεια. Η μητρόπολή του ήταν στις ΕΧΙΝΑΔΕΣ.
4. ΟΜΗΡΙΚΗ ΣΑΜΗ.
Ήμουν σε ΔΙΑΛΕΞΗ το 2004, όταν ο ιστοριοδίφης Γεράσιμος ΓΑΛΑΝΟΣ αποκάλυψε στο χαιρετισμό του ότι για το θέμα της ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΙΘΑΚΗΣ έχουν αναπτυχθεί πάνω από πενήντα πέντε (55) θεωρίες!...
Σήμερα, μετά τη δική μου, του κ. Bittlestone, του κ. Κορδώση (υπέρ της ν. Ιθάκης), του κ. Καρύδη για το νησί της Λευκάδας και άλλων πέντε ερευνητών, έχουμε περάσει τις εξήντα πέντε!
Όμως από κει και μετά, αφού το «νησί» της Ιθάκης πάνω στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Οδυσσέας, δεν μπορεί παρά να είναι μόνο ένα, οι υπόλοιπες θεωρίες ΣΦΑΛΛΟΥΝ.
...Λέω στην ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ, ότι τα ονόματα των νησιών της Αυτοκρατορίας του Οδυσσέα άλλαξαν κατά την Α΄ Μεταναστευτική (δηλαδή από τότε το νησί δίπλα στην Κεφαλονιά ονομάζεται Ιθάκη) λόγω της καθόδου των Δωριέων.
Έτσι νόμιζα, ότι μετά από 3000 χρόνια όλοι πια έχουν πιστέψει ότι λέγεται ΙΘΑΚΗ.
Αυτό είναι Ψέμα, είναι ψέμα διαρκείας πολλών αιώνων, γιατί όπως θα δούμε το νησί αυτό για πολλούς αιώνες είτε δεν λεγόταν έτσι, είτε ήταν έρημο!...
«Αι οικογένειαι, ων τα επώνυμα εμνημονεύσαμεν δεν κατοικούσι την Ιθάκη προ αμνημονεύτων χρόνων, ως τούτο δύναταί τις να είπη περί των κατοίκων Κεφαλληνίας και άλλων νήσων. Κατά τας εν τη νήσω παραδόσεις, και κατά γραπτά μνημεία αναμφισβητήτου ιστορικού κύρους η Ιθάκη περί τας αρχάς (σημ. ΝΦΚ εννοεί 1500, οπότε σωστό είναι το τέλος) της 15ης εκατονταετηρίδος ήτο έρημος κατοίκων, άγνωστον δ’ επί πόσον χρόνον. Γνωστόν δ’ είνε ότι η νήσος αύτη, η τόσον πεφημισμένη ένεκα των ομηρικών επών δεν έχει ιστορίαν, μόνον κατά περιόδους ιστορικάς μακράν απ’ αλλήλων αφισταμένας μνημονεύεται το όνομά της· τέλεον δ’ ελησμονήθη κατά τον μέσον αιώνα. Το όνομα αυτής αλλοιωθέν εις Θιάκι (το) παρέμεινεν εις τους περιοίκους Κεφαλλήνας, Λευκαδίους και Ακαρνάνας, αλλ’ οι κοσμογράφοι και ναυτικοί της Δύσεως ονόμαζον ταύτην Val di Compare, Κοιλάδα του Κουμπάρου.
Εν έτει 1504 η ενετική γερουσία εξέδωκε διάταγμα τη προτροπή του προβλεπτού της Κεφαλληνίας Αλιβίζη Σολομών, (1502), όπερ απέστειλεν εις πάντας τους κατά την Ανατολήν διοικητάς, εν ω διελάμβανεν ότι νήσος παρά την Κεφαλληνίαν κειμένη και ονομαζομένη Val di Compare είνε έρημος, και ότι πρέπει να κατοικηθή και να καλλιεγηθή, διότι είνε γόνιμος και καρποφόρος, προς τούτο δ’ επιτάσσει όπως αναγγείλωσιν οι διοικηταί της Ανατολής ότι όστις ήθελεν ελθεί και κατοικήσει την νήσον και ασχοληθή εις την καλλιέργειαν της γης ήθελε λάβει δωρεάν γαίας ως τελείαν ιδιοκτησίαν αυτού και των κληρονόμων του, και ότι επί 5 έτη θέλει είσθαι αφορολόγητος, μετά παρέλευσιν δε της πενταετίας υποχρεούτο να καταβάλλη εις την Κάμαρα της Κεφαλληνίας ό,τι και οι κάτοικοι της Κεφαλληνίας.
Μετά την διαταγήν ταύτην φαίνεται ότι πολλοί εκ Κεφαλληνίας και εκ της Στερεάς Ελλάδος έσπευσαν και κατώκισαν την έρημον νήσον κτίσαντες εν αρχή πόρρω της θαλάσσης τας κατοικίας των.
Εν εγγράφω δε του 1548 αναφέρεται ότι εν τη νήσω είχον κτισθεί τρία χωρία εις τρεις διαφόρους τόπους αυτής, οικούμενα υπό 60 περίπου οικογενειών διατελουσών εν μεγίστω φόβω ένεκα των πειρατών· διότι δεν είχον ουδέν φρούριον όπως καταφεύγωσι προς σωτηρίαν των, πλην των ορέων. Εν τούτω τω εγγράφω μνημονεύεται ο λιμήν Βαθύ (Vathi). Έτερον δ’ έγγραφον του 1563 μνημονεύει ότι τότε η νήσος ήτο καλώς κατωκημένη και ότι του Κώστα Πουλιέζου αποθανόντος, ον είχε διορίσει η Ενετία ως καπιτάνον της Ιθάκης δια βίου, ανάγκη παρέστη να δοθή δικαίωμα εις το συμβούλιον της νήσου να εκλέξη έτερον· αλλ’ οι Κεφαλλήνες εζήτησαν τότε να παραχωρηθή αυτοίς το δικαίωμα του διορίζειν ένα εκ των ευγενών Κεφαλλήνων καπιτάνον της νήσου, διότι η Ιθάκη κυρίως είχε κατοιθή υπό αποίκων Κεφαλλήνων.
Ο Porcacchi τω 1572 γράφει ότι ήτο ικανώς κατοικημένη.
Ο Piacenza δε τω 1688 γράφει ότι ήτο τραχεία, ότι δεν εγένετο επ’ αυτής ουδεμία καλλιέργεια, και ότι εις αυτήν κατώκουν πειραταί και κακοποιοί άνθρωποι, οίτινες δια την ιδίαν αυτών σωτηρίαν παρεσκεύασαν αυτόθι διαμονήν αθλίαν και αφανή.
Ο κοσμογράφος της Ενετίας Κορονέλλης (1685) περί Ιθάκης σημειοί ότι επί των χρόνων του εκαλείτο Θιάκι (Teacchi) ή Μικρά Κεφαλληνία (Cefalonia Picciola) ότι ο Niger ονομάζει ταύτην Val di Compagno και ο Σοφιανός Val di Compare. Περιγράφει είτα την θέσιν αυτής προς την Κεφαλληνίαν, τον πορθμόν κτλ., αναφέρει τον λιμένα Βαθύ και δύο ετέρους τον Σαρακήνικο (Sarachinicco) και το Γιδάκι (Gidachi). Μνημονεύει τρία χωρία το Βαθύ, Ανωήν και Εξωήν, κατοικούμενα υπό 15.000 κατοίκων, ων μέγα μέρος προήρχετο εκ Ζακύνθου, Κεφαλληνίας και Κερκύρας, και ότι διωκείτο υπό Κεφαλλήνος διοικητού φέροντος τον τίτλον καπιτάνου της Ιθάκης.
Πλην δε της παραδόσεως και της μαρτυρίας των Ενετικών εγγράφων περί ερημώσεως της Ιθάκης, μαρτυρούσι περί ταύτης και αυτά έτι τα γεωγραφικά ονόματα των διαφόρων μερών της νήσου, άτινα δεν έχουσί τι το ιδιάζον, το απορρέον εξ ιστορικής τινός πηγής μαρτυρούσης συνεχή τον οικισμόν της νήσου από αμνημονεύτων χρόνων. Τα ονόματα των τριών περιοχών της νήσου Βαθύ, Ανωή, Εξωή είνε κοινά εις πολλά μέρη, και δη εν Κεφαλληνία, εξ ης και ελήφθησαν· ακρωτήρια πολλά φέρουσιν ονόματα αγίων, έν το όνομα Σαρακήνικο, όπερ είνε συνηθέστατον εν Ελλάδι και Ιταλία· το όνομα Παληόκαστρον επίσης, το Πόλις επίσης ως εκ των εκεί ερειπίων· τα όρη της Ανωής και Εξωής δεν έχουσιν ίδιον όνομα· το υψηλόν του μεσημβρινού τμήματος λέγεται Πεταλέϊκο βουνό εκ των Πεταλαίων (οικογένεια), οίτινες είχόν ποτέ την κυριότητα αυτού· το Πέρα Πηγάδι είνε ονομασία επίσης κοινή· τα ονόματα μόνον Κιόνι, Φιλιατρό και Φρίκες ηδύναντο να γενήσωσιν υπόνοιαν περί της αρχαιότητος αυτών, αν δεν υπήρχον αι λοιπαί μαρτυρίαι. Σήμερον οι κάτοικοι καλούσι θέσεις τινάς Πηγήν Αρεθούσης, Κάστρον Οδυσσέως, Νήριτον και Νήϊον, Φόρκυνος λιμένα, και Ρείθρον και πηγήν Μελάνυδρον, αλλά ΤΑΥΤΑ ΕΔΟΘΗΣΑΝ ΥΠΟ ΛΟΓΙΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΟΜΗΡΩΝ, ΟΙΤΙΝΕΣ ΑΝΕΖΗΤΗΣΑΝ ΠΕΡΙΗΓΟΥΜΕΝΟΙ ΤΗΝ ΝΗΣΟΝ ΤΑ ΙΧΝΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΩΝ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ, ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΕΥΣΑΝ ΟΤΙ ΑΝΕΥΡΟΝ ΑΥΤΑ ΕΚΑΣΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΙΔΙΑΝ ΕΠΙΝΟΙΑΝ».
Όπως μόλις διαβάσαμε, στην πραγματικότητα το νησί Ιθάκη δίπλα στην Κεφαλονιά παρέμενε ανώνυμο ή το βάφτιζαν με ονόματα που το υποτιμούσαν όπως: «Μικρή Κεφαλονιά» ή Val di Compare.
Τους περισσότερους αιώνες η ονομασία Ιθάκη πήγαινε, όπως θα δούμε, αλλού και μάλιστα λίγο μετά το 1800 ο λόρδος Βύρων με χαρά διαπίστωνε ότι «ΤΩΡΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ που επιτέλους ΑΝΑΚΑΛΥΨΑΜΕ που είναι η ΤΡΟΙΑ και η ΙΘΑΚΗ…»
…Απέναντι η ΣΑΜΗ που σαν τουριστικός προορισμός ήταν στα must και στα in των τότε κατεχόντων. Άρα μέχρι την πολιορκία και συντριβή της το 188 π.Χ., σίγουρα για χιλιάδες κόσμο -λόγω και διάδοσης των ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ- απέναντι θα ήταν η δύσκολα επισκέψιμη Ιθάκη.
Τόσες χιλιάδες τουριστών της Σάμης παντού μετέφεραν ότι: «ΕΙΔΑΜΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΘΑΚΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΜΗ ΠΟΥ ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΑΜΕ (πήραμε τα λουτρά μας και επισκεφθήκαμε τα βαλανεία της -Σάμης εννοείται)».
Παρά τη συστηματική αυτή πλύση εγκεφάλου επί αιώνες, τα κείμενα της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής περιόδου διίστανται. Μάλιστα ο ΣΤΡΑΒΩΝ, που ποτέ δεν επισκέφθηκε τα νησιά, μεταφέροντας απόψεις άλλων όπως του Απολλόδωρου, διαπιστώνει ότι μάλλον έχουν γίνει τρομερές αλλαγές γιατί η Ιθάκη δεν είναι όπως την περιγράφει ο Όμηρος.
Η παράδοση όμως αντιστεκόταν και έτσι ο Στράβωνας, ο Απολλόδωρος, ο Σκύψιος, ο Πλούταρχος, ο Σκύλακας νωρίτερα, ο Παυσανίας… ανάλογα με τις πηγές τους και η Ιθάκη που αναγνώριζαν!
Αν λοιπόν ένας τόπος ονομαζόταν Ρομπαξεκούμπωτη, απλά, η μεν εκκλησία θα υποχρέωνε την πολιτεία να αλλάξει την ονομασία, ενώ ο κόσμος συγχρόνως θα την επισκεπτόταν για τα βαλανεία της.
Μετά από αιώνες, που κατακτητές θα είχαν εξανδραποδίσει τους εκεί Έλληνες, διώξει και εγκαταστήσει αλλοδαπούς, απλά θα είχαν πετάξει το δύσκολο και ο τόπος θα ονομαζόταν ΡΟΜΠΑ ή ROBA (όπως RODA) κατά το λατινικό.
Ευτυχώς όμως, όσον αφορά την Ιθάκη, υπάρχουν αρκετοί ακόμα που καταλαβαίνουν την ΟΜΗΡΙΚΗ σαν μητρική γλώσσα, και όπου πάνε θέλουν να ταιριάζει η τοπογραφία με την ονομασία.
…ΣΑΜΟΣ απόκρημνη δηλαδή και ο νους μας πάει στον Κερκετέα, αγνοώντας, όντως, προς στιγμή ότι το όνομα μεταφέρθηκε από την ΑΠΟΚΡΗΜΝΗ ΟΜΗΡΙΚΗ ΣΑΜΗ -την παιπαλόεσσα- δηλαδή τη σημερινή Ιθάκη.
Έτσι λοιπόν, όταν λέμε ΙΘΑΚΗ, το μυαλό μας πάει λόγω του ΙΘΥΣ σε ευθείες, που όμως στη φύση δεν υπάρχουν ΠΟΥΘΕΝΑ.
Και επανερχόμαστε. Γιατί οι Αθηναίοι έκαναν αυτή την απάτη;
Απλά, επειδή το όνομα Σάμη υπήρχε στην Κεφαλονιά. Λόγω μελέτης της Οδύσσειας επεδείκνυαν σαν Ιθάκη την απέναντι νήσο, ώστε σαν Ίωνες απόγονοι -συγγενείς του Οδυσσέα- να έχουν βλέψεις επί του εδάφους της σημερινής Ιθάκης που τότε κατείχαν οι αντίπαλοί τους Κορίνθιοι.
Και όμως παρά τις φιλότιμες προσπάθειες, κατά τη Ρώμη και το Βυζάντιο ΑΛΛΗ ήταν η Ιθάκη. Όσο για μετά (και πριν οι Βενετσιάνοι της δώσουν το σημερινό όνομα) αυτή στους χάρτες καταγράφεται σαν Val di Compare και Cefalonia Picciola (Μικρή Κεφαλονιά).
Όσον αφορά το ΒΥΖΑΝΤΙΟ, επί χίλια χρόνια, η μόνη περιγραφή που δίνει σαφείς πληροφορίες είναι της ΑΝΝΑΣ της ΚΟΜΝΗΝΗΣ, από το «έπος» ΑΛΕΞΙΑΔΑ, για το θάνατο του Γυισκάρδου (Ζισκάρ) το 1085.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ νέα και αρχαία του νομού ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ, Αντώνιος Μηλιαράκης, 1890, σελ. 168-169.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ αναφερόμεναι εις την γεωγραφίαν Κεφαλληνίας, Σημ. 3. Σελ. 11.
«ΤΟ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΝ ΤΟΥ ΑΘΕΡΟΣ είνε άξιον σημειώσεως διότι το όνομα αυτού μνημονεύεται έτι από του έτους 1085 εν τη ιστορία του Νορμανδού Ροβέρτου Γκισκάρδου, ο οποίος μετά την καθυπόταξιν της Κάτω Ιταλίας εκστρατεύων κατά του Βυζαντινού κράτους, καταληφθείς υπό πυρετού περί το ακρωτήριον τούτο εν τω πλοίω του απεβίωσε τω 1085. Η Άννα Κομνηνή εν τη Αλεξιάδι (Α, σελ. 287) αφηγουμένη τα του Γκισκάρδου προσθέτει ότι ούτος υπό του πυρετού φλεγόμενος εζήτησεν ύδωρ, οι δε περί αυτόν διασκεδασθέντες εις την νήσον προς εύρεσιν ύδατος συνήντησαν χωρικόν, όστις είπεν εις αυτούς «Οράτε ταυτηνί την νήσον Ιθάκην· εν αυτή πόλις μεγάλη πρώην ωκοδόμητο Ιερουσαλήμ, καν τω χρόνω ηρήμωται εν αυτή πηγή ην πόσιμον εσαεί και ψυχρόν ύδωρ αναδιδούσα». Ταύτα ο Ροβέρτος ακούσας κατελήφθη υπό φόβου, διότι συνδυάσας τα ονόματα Αθέρας και Ιερουσαλήμ ενεθυμήθη προφητείαν περί αυτού εξενεχθείσαν άλλοτε έχουσαν ούτω «μέχρι και αυτού Αθέρος άπαντα μέλλεις υποτάξαι· εκείθεν δε εις Ιερουσαλήμ απερχόμενος τω χρεών λειτουργήσεις».
Όπως λοιπόν διακρίνουμε και στο χάρτη, ένα πλεούμενο ευρισκόμενο στα ανοιχτά του Αθέρα, δεν μπορεί να διακρίνει τη σημερινή Ιθάκη. Ενώ συγχρόνως έχει τρεις άλλες δυνατότητες διοπτεύσεως: Ή προς τη ΛΕΥΚΑΔΑ, ή προς την ΕΡΥΣΣΟ (Β. Κεφαλονιά), ή προς τον ίδιο τον Αθέρα και την Παλική, όπου υπάρχουν δύο προαιώνιες πηγές κοντά στους ΠΕΤΑΝΟΥΣ, οι ΧΑΛΚΕΣ και τα ΚΕΡΙΑ (όνομα που άνετα μπορεί να παραφθαρεί σε ΙΕΡΙΑ, σε συνάφεια με το ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ!. Επίσης στις διάφορες θεωρίες, που υποστηρίζουν τη σημερινή Ιθάκη ως Ομηρική η λέξη Ιερουσαλήμ συνδέεται με το τοπωνύμιο ΡΟΥΣΣΙΑΝΟ της περιοχής ΣΤΑΥΡΟΥ νήσου Ιθάκης. Πιθανή όμως προέλευση για το Ρουσσιάνο είναι μάλλον το λατινικό ΕΤΡΟΥΤΣΙΑΝΟ, που δεν αλλάζει τόσο πολλά σύμφωνα. Αν το Et- είχε θεωρηθεί κάποτε σύνδεσμος, το υπόλοιπο απέμεινε ως το ζητούμενο: ΕΤΡΟΥΣΚΟΙ άλλωστε είναι η γνωστή φυλή της γειτονικής Ιταλίας. Θέλει άλλωστε, μεγάλη τέχνη να μεταφέρει κανείς τον ετοιμοθάνατο ΓΥΙΣΚΑΡΔΟ από τον Αθέρα της Παλικής μέσω ΦΙΣΚΑΡΔΟΥ στον Σταυρό της Ιθάκης όπως επιχειρεί ο κος Μ. Κορδώσης στις σελίδες 259-263 του αξιόλογου βιβλίου του που προαναφέραμε).
Επειδή ο «εντόπιος» αποκλείεται να είναι Λευκάδιος άρα απομένουν οι δύο άλλες πιθανότητες. Επίσης όσον αφορά την γκρεμισμένη Ιερουσαλήμ, μάλλον οι λιθιές και αναβαθμίδες της πλαγιάς γύρω από την ΑΣΣΟ, αν υπήρχαν και τότε, έδιναν την εντύπωση ερειπωμένης πολιτείας…
Αν αποδειχτεί ότι και στα χρόνια της Ρώμης συνέβαινε κάτι τέτοιο, τότε είμαι μεγάλος ΨΕΥΤΗΣ, που έλεγα στην ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ότι εδώ και 3000 χρόνια το μικρό νησί δίπλα στην Κεφαλονιά ονομάζεται Ιθάκη!
Εμπνεύστηκε λοιπόν την ΑΙΝΕΙΑΔΑ, δηλαδή την πορεία του πρίγκιπα Αινεία της Τροίας, ο οποίος υποτίθεται έγινε, αφού περιπλανήθηκε μετά την καταστροφή του Ιλίου, ο γενάρχης της ΡΩΜΗΣ.
Έτσι ήθελαν να πιστεύουν οι Ρωμαίοι, ότι ήταν απόγονοι των Τρώων και καλώς εκδικήθηκαν τους απογόνους των ΑΧΑΙΩΝ καταλαμβάνοντας την ΕΛΛΑΔΑ.
Πηγή για τον Βιργίλιο ήταν τα Ομηρικά έπη και η μετά Ομηρική παράδοση.
Καταλαβαίνουμε ασφαλώς, ότι όλα όσα περιγράφει ο επικός ποιητής της Ρώμης ήταν η εικόνα που είχαν για τη ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ των διαφόρων τόπων οι Ρωμαίοι και ο ίδιος ο Βιργίλιος, πολύ απέχουσα πάντως από την Ομηρική Γεωγραφία.
Αξίζει λοιπόν να μελετήσουμε τη διαδρομή του Αινεία δια μέσου των νησιών του ΙΟΝΙΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ και όπως έρχεται από τη νότια Πελοπόννησο ανοιχτά, με κατεύθυνση το ΛΑΤΙΟΝ...
Στην ιστοσελίδα μας θα βρείτε τη συνέχεια και ολοκλήρωση αυτού του άρθρου για τον Βιργίλιο και τη γεωγραφική μελέτη των απόψεών του περί Ομηρικής Ιθάκης, στο εξής άρθρο:https://homericithaca.com/threads/20/ .
