Ένας τυφλός με το μυαλό ενεργοποιεί την ενόραση και την αντίληψη,
οι οποίες αναπληρώνουν την όραση και δίνουν τρομερές φυσικές
και μεταφυσικές ικανότητες αν καλλιεργηθούν.
Ο τυφλός αοιδός Δημόδοκος, όπως και ο τυφλός μάντις Τειρεσίας,
διέβλεπαν, προέβλεπαν, ‘‘έβλεπαν’’ και εκινούντο χωροχρονικά.
Δημήτρης Ντόβας – Όμηρος
Τυφλός σκακιστής και αθλητής
Ο Ήφαιστος περιγράφεται με τρεις λέξεις,
Επανάσταση, Εργασία και Αναπηρία.
Εάν έχεις επανάσταση στο είναι σου και εργασία
ξεχνάς την αναπηρία
άρα δεν ήταν ο Ήφαιστος ανάπηρος,
αυτοί που τον ήθελαν να είναι ανάπηρος ήταν ανάπηροι
Αλεκος Μπλατζε – Ήφαιστος
Παιδαγωγική του θεάτρου, ΑΜΕΑ
Δρ Δημήτριος Γεωργίου Μεταλληνός, Διδάσκων στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων:
ΑΝΑΔΡΟΜΗ στην έρευνα για τη Σχερία των Φαιάκων
Ο Οδυσσέας οδήγησε τα βήματα του ερευνητή και φίλου Νίκου Καμπάνη, στην Ομηρική χώρα των Φαιάκων, στην ονειρική Κέρκυρα. Οι φιλόξενοι από την εποχή του Ομήρου Φαίακες, σημερινοί Κερκυραίοι, αγκαλιάσαμε τον άξιο ερευνητή, ο οποίος μας αποζημίωσε πνευματικά με πέντε συνολικά βιβλία του, που αναφέρονται σε αντίστοιχες Ραψωδίες της Οδύσσειας.
Εντός μίας εξαετίας (2016-22) και εν μέσω οικονομικής και υγειονομικής κρίσεως, (ανα)παρήγαγε ο Νίκος Καμπάνης και προσφέρει πλέον τον πνευματικό του θησαυρό. Συγκεκριμένα, το έτος 2016 κυκλοφορήθηκε η ραψωδία ε΄, από το νησί της Καλυψούς στους Έρμονες της Σχερίας. Στην πρώτη αυτή επίσκεψη στην Κέρκυρα τον συνόδευαν οι άξιοι συνεργάτες μας, ο ιστιοπλόος Γιώργος Ρώτας από τη Λευκάδα και ο Ομηριστής Μάκης Λυκούδης από την Κεφαλονιά.
Δύο έτη αργότερα (2018) ο συγγραφέας επιστρέφει στην Κέρκυρα με την έκδοση της ραψωδίας ζ΄, «Ναυσικάα, από τους Έρμονες στη Γαρίτσα», πριν περάσει από την εισίθμη στην Παλαιόπολη. Στην επίσκεψή του και παρουσίαση αυτή τον συνόδευε ο Ταξίαρχος ε.α. Νίκος Σύρμας της Γεωγραφικής Υπηρεσίας, αλλά και ο ιστιοπλόος Γιώργος Ρώτας.
Τρία έτη αργότερα (2021), κι ενώ βιώνουμε την υγειονομική καραντίνα, εμφανίζεται η ραψωδία η΄, «στο παλάτι του Αλκίνοου» και το επόμενο έτος (2022) η ραψωδία ν΄, που αναφέρεται στην επιστροφή του Οδυσσέα και το Πετρωμένο πλοίο των Φαιάκων. Στο ταξίδι αυτό συνεργάζεται με νέους «επιβάτες» από τη Φαιακία, τον Θόδωρο Μεταλληνό, τον Θόδωρο Παγιάτη και την «Ναυσικά» Καίτη Καλούδη.
Στο τέλος του ιδίου έτους (2022) εκδίδει και την ραψωδία θ΄. Εκτός από τη βασιλική οικογένεια (Αλκίνοος, Ναυσικά κ.ά.), εμβληματική μορφή του μύθου που διαδραματίζεται στην Φαιακία είναι η μορφή του Δημόδοκου, που το όνομά του ετυμολογικά δηλώνει (δήμος = λαός και δέχομαι) εκείνον που είναι ευπρόσδεκτος από τον λαό. Από τον Όμηρο περιγράφεται ως ένας τυφλός Φαίακας αοιδός (τραγουδιστής), που ζούσε στη Σχερία (το νησί των Φαιάκων) κατά την εποχή που έφθασε εκεί ναυαγός ο Οδυσσέας. Ο Δημόδοκος αναφέρεται στην Οδύσσεια, όπου ο βασιλιάς Αλκίνοος λέει:
γιατί του χάρισε ο θεός του τραγουδιού τη χάρη,
να μας λιγώνει όταν του πει να τραγουδά η καρδιά του» (θ΄ 43-45)
...Ενώ στη ραψωδία ν΄ αναφέρεται:
τους τραγουδούσε, που ο λαός περίσσα τον τιμούσε» (ν΄ 27-28)
Οι σύγχρονοι απόγονοι των Φαιάκων επέλεξαν αυτή τη χαρισματική μορφή για να ονοματίσουν τη Δημοτική Χορωδία του πρώην Δήμου Αχιλλείων, η οποία σήμερα αποτελεί επίσημα τη δεύτερη Δημοτική Χορωδία του Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων, μαζί με τη «San Giacomo». Ο Δημόδοκος, αποτελεί διαχρονικά σημείο αναφοράς για τους Κερκυραίους της μουσικής, του τραγουδιού, του χορού και ευρύτερα του Πολιτισμού του Κάλλους....
Θανάσης Μουσόπουλος, φιλόλογος - λογοτέχνης: Ραψωδία θ΄ - Ο Δημόδοκος και η Πανδαισία Τέχνης και Πολιτισμού. Αφιερωμένο στον Δ. Ν. Μαρωνίτη
Ο φίλος Νίκος Φρ. Καμπάνης, με το μεράκι και τη μεγάλη ερευνητική του προσπάθεια περί τον Όμηρο και τα Ομηρικά, μου έδωσε την ευκαιρία και δυνατότητα να ασχοληθώ και εκφραστώ σχετικά με θέματα που με συγκίνησαν και με συγκινούν από τα φοιτητικά μου χρόνια.
Στο πρώτο έτος της Φιλοσοφικής του Α.Π.Θ. το 1967 είχα Δάσκαλο - για λίγους μήνες πριν εκδιωχθεί από τη χούντα - τον αξέχαστο καθηγητή Ιωάννη Κακριδή. Εκτός από τη διδασκαλία του, με στήριξαν οι σοφές μελέτες καθώς και η μετάφραση των ομηρικών επών που φιλοτέχνησε μαζί με τον Νίκο Καζαντζάκη.
Τα χρόνια εκείνα επίσης γνώρισα και τον νεότερο Δημήτρη Μαρωνίτη με πλούσιο έργο που αναφέρεται στον Όμηρο και με τις καινοτόμες αξιοθαύμαστες μεταφράσεις του της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Ένα έργο του με διαχρονική αξία είναι το «ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΝΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ - Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ».
Στον Δ. Ν. Μαρωνίτη που έφυγε το 2016 αφιερώνω το σημερινό κείμενό μου με τίτλο «Ραψωδία θ΄ - Ο Δημόδοκος και η Πανδαισία Τέχνης και Πολιτισμού», ως μικρό δείγμα ευγνωμοσύνης για την ευρύτερη προσφορά του.
Εισαγωγικά θα παραθέσω κάποιες γενικές θέσεις μου που περιλαμβάνονται στις προηγούμενες δημοσιεύσεις μου στις ραψωδίες που παρουσίασε ο Ν.Φρ. Καμπάνης.
«Πάντοτε είχα την πεποίθηση ότι ο Όμηρος ήταν υπαρκτός ποιητής, όπως αποδεικνύεται από τη δημιουργική βούλησή του. Η Μνηστηροφονία είναι τρανή απόδειξη. Είναι γνωστό ότι η Οδύσσεια αποτελείται από τρεις ενότητες. Οι δώδεκα ραψωδίες συγκροτούν τη Μνηστηροφονία, όσες Τηλεμάχεια και Φαιακίδα μαζί. Από την αρχή ως το τέλος του έπους ο Όμηρος αναφέρεται στον Νόστο του Οδυσσέα, αλλά γιατί γίνεται ο Νόστος; Ο αγώνας του Οδυσσέα είναι για θρόνο – γυναίκα – βασίλειο – τάξη. Οι Θεοί στις συνελεύσεις τους – αγορά από το ρήμα αγείρω – αποφασίζουν: στην α΄ αγορά για επιστροφή Οδυσσέα, στη β΄ αγορά, επιπλέον, εκδίκηση μνηστήρων» (ραψωδία χ΄).
Στη ραψωδία λ΄, στο κείμενό μου «Νέκυια, το ταξίδι μεταξύ ζωής και θανάτου…». Γράφω «Ο Όμηρος αποτελεί ένα κομβικό σημείο στην εξέλιξη του πολιτισμού, ένα μεταίχμιο. ‘Ενα ποτάμι, αλλά και μία γέφυρα. Κουβαλά πράγματα από το παρελθόν, γίνεται όμως και η βάση για να προχωρήσει ο κόσμος ο ελληνικός, ο ευρωπαϊκός, ο παγκόσμιος. Η σχέση θεών και ανθρώπων είναι το κυρίαρχο μοτίβο στον ρου της ιστορίας […] Ο Όμηρος απηχεί τις αντιλήψεις και τις απόψεις της εποχής του. Δεν τον θεωρώ μόνο πρώτο λογοτέχνη αλλά και πρώτο φιλόσοφο. Η ραψωδία λ΄ αποτελεί ένα προδρομικό κεφάλαιο βιοσοφίας» και καταλήγω: «Ο Όμηρος στάθηκε «αιώνιος δάσκαλος». Ενώ δεν υπήρχε διάκριση στα διάφορα είδη λόγου, διάκριση ανάμεσα στη λογοτεχνία και στη φιλοσοφία, ο Όμηρος είχε ενιαία αντίληψη του λόγου. Δεν είναι τυχαίο ότι στην κλασική εποχή όλα ξεκινούν από τον ομηρικό κόσμο».
Τέλος, στη ραψωδία ν΄ στο κείμενό μου με τίτλο «Λόγος και Σιωπή», καταλήγω με το συμπέρασμα: «Η Τέχνη αξιοποιεί την εναλλαγή «λόγου» και «σιωπής». Ο Όμηρος με τους στίχους αυτούς περιγράφει με τον προδρομικό λόγο του τον ουσιαστικό ρόλο της Τέχνης. Η σιωπή είναι το αποτέλεσμα της αφήγησης, όχι κατόπιν διαταγής ή σύμβασης (σιωπούμε όταν μιλά ο άλλος). Σιωπή ως επενέργεια της Τέχνης».
Η ραψωδία θ΄ που έχει τον αρχαίο τίτλο «Οδυσσέως σύστασις προς Φαίακας» και αποτελεί βασικό σημείο της ενότητας «Φαιακίδα» (ε - ν), όντας η αρχή του Νόστου. Η θ΄ εκτός από τον κεντρικό αυτό ρόλο, περιέχει δύο βασικά στοιχεία, που συνδέονται με την τέχνη και τον πολιτισμό. Πρόκειται για την κυρίαρχη παρουσία του αοιδού Δημόδοκου και την περιγραφή μιας «πολιτισμικής» θα λέγαμε «πολυεκδήλωσης».
Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε τη θ΄ ως απαρχή της μεγάλης επιστροφής, ένα μεταβατικό στάδιο μεταξύ:
- Σχερία
- Β.Ιθάκης = Πραγματικότητας
Στην απαρχή αυτή η θέση της Τέχνης - όπως διαμορφώνεται από τη μορφή του Δημόδοκου - είναι πρωταρχική - και θα έλεγα - πρωτοποριακή. Τα τραγούδια του αοιδού Δημόδοκου:
Β. Παράνομη σχέση του Άρη με την Αφροδίτη
Γ. Δούρειος ίππος
- Θείος αοιδός που ένας θεός του χάρισε του τραγουδιού τη χάρη, να μας τέρπει όπου και όπως τον παρακινεί ο πόθος του να τραγουδήσει.
- Τον αοιδό που τον εσφράγισε η Μούσα με την εύνοιά της.
- Η Μούσα παρακίνησε τον αοιδό να ψάλει κατορθώματα γενναίων ανδρών.
- Ο αοιδός ξανάπιασε να τραγουδήσει, γιατί του το ζητούσαν οι καλύτεροι των καλεσμένων.
- Ο Οδυσσέας ακούγοντας γέμιζε αγαλλίαση.
- Θέλω να δείξω την εκτίμησή μου, κι ας με βαραίνει η τόση θλίψη. Γιατί πάνω στη γη όλοι οι θνητοί οφείλουν σέβας και τιμή στους αοιδούς, που η Μούσα τους εδίδαξε τον δρόμο στα τραγούδια τους κι αγάπησε πολύ των αοιδών το γένος.
- Έτσι που τραγουδάς με τάξη εξαίρετη των Αχαιών τη μοίρα..
Ο Όμηρος δεν παραθέτει απλώς τα τρία τραγούδια του Δημόδοκου, λειτουργεί ως κριτικός και σχολιαστής του κλίματος και της ατμόσφαιρας της όλης δημιουργικής και πολιτιστικής πνοής.
Ο Οδυσσέας είναι ένας άγνωστος ταλαιπωρημένος ξένος στη ραψωδία θ΄. Μεγάλο κεφάλαιο όσον αφορά την αντιμετώπιση του ξένου αποτελεί όλη η «Οδυσσέως σύστασις προς Φαίακας».
Στην επόμενη ραψωδία ι' ο Οδυσσέας αποκαλύπτεται και ξεκινά λέγοντας προς τον Αλκίνοο:
«Ευγενικέ μου Αλκίνοε, που ξεχωρίζεις πρώτος στον λαό σου, ωραίο πράγματι ν’ ακούς έναν καλό αοιδό, όπως αυτός εδώ, με θεία θα ΄λεγες φωνή. Κι ομολογώ, απόλαυση άλλη δεν υπάρχει πιο χαριτωμένη, απ΄ όταν σμίγει ο κόσμος όλος σ’ ευφροσύνη· στην αίθουσα οι καλεσμένοι, καθισμένοι στη σειρά, ακούν τον αοιδό προσηλωμένοι· και τα τραπέζια εκεί μπροστά γεμάτα ψωμί και κρέας· ο οινοχόος να τραβά απ’ τον κρατήρα το κρασί και να περνά, και να κερνά στις κούπες. Βαθιά το αισθάνομαι πως είναι αυτό ό,τι πιο ωραίο υπάρχει».
Αισθάνομαι την ανάγκη να αποδώσω τα δέοντα στην έκδοση της Οδύσσειας στις εκδόσεις Παπύρου, στη μετάφραση και τις σημειώσεις του Γ. Δ. Ζευγώλη. Σχετικά με τον άγνωστο ξένο της θ΄ διαβάζουμε: «Η τιμή που έκανε ο Α. στον ξένο του ήταν πολύ μεγάλη […] Η ηθική επίδρασή τους (των ομηρικών επών) στις ψυχές των παιδιών που τα διδάσκονταν ήταν αναμφισβήτητη» (σελ. 60-61).
Όμως εκτός από τον αοιδό, έχουμε και τα αθλήματα. Σημειώνει ο Γ.Δ.Ζευγώλης: «Από τα λόγια του Ευρύαλου γίνεται φανερό πόση σημασία έδιναν οι αρχαίοι στον αθλητισμό» (σελ. 164).
Γενικά, διαπιστώνουμε ότι μια ισορροπία επικρατεί στην περιγραφή όλων των δράσεων Πολιτισμού στη ραψωδία θ. Μου έκανε εντύπωση ότι ο Ήφαιστος στο δεύτερο τραγούδι μιλά ως ΑΜΕΑ (Ο Άρης είναι αρτιμελής, ενώ εγώ σακάτης «όχι από φταίξιμο κανενός, μόνο των δυο γονιών μου, που καλύτερα να μ’ άφηναν αγέννητο»).
Θα έλεγα ότι όλη η ραψωδία αποτελεί μια διαλεκτική μεταξύ του ήρωα και του αοιδού, του Οδυσσέα και του Δημόδοκου, της πραγματικότητας και της τέχνης.
Κλείνοντας - με συγκίνηση - είδα τα διαχρονικά όρια του Ελληνισμού. Λέγει ο Όμηρος ο πανέλληνας: «εκείνος (εννοεί ο Άρης) πήρε τον δρόμο για τη Θράκη / στην Κύπρο φτάνει η Αφροδίτη».
Ειρήνη (Νίνα) Μαρίνη, φιλόλογος: Χαιρετισμός
Καλημέρα Νίκο.
Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον τους στίχους αλλά και τα κείμενα που τους συνοδεύουν.
Η μετάφραση που προτείνεις, μου είναι πλέον γνώριμη. Στη ραψωδία αυτή, παραμένεις πιστός στο ύφος που έχεις υιοθετήσει και στη μεταφραστική μέθοδο που προκρίνεις. Αυτό προσδίδει ομοιογένεια στο μεταφρασμένο κείμενο των ραψωδιών (στο έπος, όταν θα ολοκληρωθεί το έργο) και διαμορφώνει την προσωπική σου σφραγίδα σε αυτό.
Προσωπικά θα προτιμούσα να μην υπάρχουν λόγιοι και δημώδεις τύποι ταυτόχρονα στον ίδιο στίχο αλλά από την άλλη σκέφτομαι ότι και αυτό το στοιχείο είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα του μεταφραστικού “μοτίβου”.
Όσον αφορά τα κείμενα που σχολιάζουν ή ερμηνεύουν τους στίχους, οι σκέψεις και οι προβληματισμοί που αυτά δημιουργούν ,ξεπερνούν τα όρια και τις δυνατότητες ενός mail.
Φυσικά έχουν μεγάλο ενδιαφέρον.
Αυτό όμως που θέλω οπωσδήποτε να σου πω, είναι πόσο πολύ με συγκινεί η αγάπη, ο ενθουσιασμός και η άδολη και ανιδιοτελής αφοσίωσή σου σε αυτό το υπέροχο κείμενο. Δεν το συναντά κανείς συχνά αυτό.
Για μένα αποτελεί κάτι αξιοθαύμαστο και σ’ το ομολογώ.
Είδες τι ωραίο ταξίδι που σου έδωσε η Ιθάκη;
Περιμένω νέα σου.
“... Ὧς γὰρ οἱ χρείων μυθήσατο Φοῖβος Ἀπόλλων
Πυθοῖ ἐν ἠγαθέῃ, ὅθ’ ὑπέρβη λάινον οὐδὸν
χρησόμενος· ...”
Οδύσσεια θ΄ 79-81
... Γιατί σ’ όποιον χρειάστηκε ο Φοίβος τό ’πε ο Απόλλων
μες στην Πυθώ την αγαθή, περνώντας το κατώφλι
χρησμό να πάρει· ...
Βάσω Κουμπλή, Αρχαιοφύλακας στους Δελφούς: ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΕΔΙΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ
Θα αναφερθώ σε κάποιες προσωπικές εμπειρίες .
Πολλές φορές αναλάμβανα υπηρεσία κάποια απογεύματα στον αρχαιολογικό χώρο και νενώ είχα κουραστεί τις πρωινές ωρες, μόλις έμπαινα στο χώρο ως δια μαγείας η κούραση εξαφανιζόταν. Στην αρχή δεν το είχα σκεφτεί τι μπορεί να συμβαίνει. Κάποιος επισκέπτης που πίστευε στην ενέργεια του χώρου με αφύπνησε. Μου είπε, δεν έχεις προσέξει κάποια αλλαγή όταν πατάς στον χώρο; όση κούραση και να έχεις, δεν την αισθάνεσαι!! Πράγματι, έτσι είναι!
Επίσης κάποιες φορές έχει εμφανιστεί πάνω από τον ευρύτερο χώρο των Δελφών, πρωινές ώρες αντικείμενο που αναβοσβήνει, πετά για λίγο και μετά ξαφνικά εξαφανιζεται. Η κόρη μου μαζί με μια φίλη της το έχουν παρατηρήσει και μέσα στη ρεματιά κάτω από τις σημαίες στην περιοχή ‘‘Βασιλιάδες’’. Παρουσιάζονται και χάνονται ξαφνικά. Επίσης έχω ακούσει ότι στη ρεματιά της Κασταλίας, στο βάθος, φαίνεται φως. Δεν έχω κάτι άλλο προς το παρόν, αν πέσει στην αντίληψή μου κάτι ακόμα θα το αναφέρω.
... Σηκώθηκαν δε οι τρεῖς παῖδες ἀπαράμιλλου Ἀλκίνοου,
Λαοδάμας και ο Ἅλιος μα καὶ ισόθεος Κλυτόνηος.
Και τούτοι πρώτα μεν δοκίμασαν με πόδια.
Γι’ αυτούς δε απλωνότανε δρόμος από αφετηρία· και όπου όλοι
αχαλίνωτα καλπάζανε σκεπάζοντας με σκόνη το πεδίο·
κι ανάμεσά τους άριστος να τρέχει ήταν ο απαράμιλλος Κλυτόνηος·
κι ὅσσον μέσα στον κάμπο μια καλλιέργεια των ἡμιόνων φαίνεται,
τόσο το πλήθος προσπερνώντας έφτασε, κι οι άλλοι μείναν πίσω. ...
Οδ ύσσεια θ΄ 118-125
Από τη διαφορά στον τερματισμό όσο ένα χωράφι που οργώνουν σε μια μέρα τα μουλάρια, προκύπτει ότι τους πέρασε ο Κλυτόνηος περίπου 30 μέτρα. Συνεπώς επρόκειτο περί ημιαντοχής και άρα ο αέρινος πρωταθλητής Σωτήρης Μουτσανάς (Βουκουρέστι 1981, 2ος στα 800m στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Φοιτητών) ψηφίζεται ως καθ’ ύλην αρμόδιος να συμμετάσχει στο βιβλίο μας.
“Από μικρό παιδί κατάλαβα ότι ειχα μια καταληκτική ικανότητα στο τρέξιμο. Από την αρχή, όταν πήγα στην ΑΕΚ, οι συναθλητές μου μείνανε κατάπληκτοι με τις δυνατότητες μου!
Από την πρώτη μου κούρσα κέρδισα τα 400 μέτρα και όταν έκανα το πρώτο μου 800αρι όλοι έμειναν άναυδοι βλέποντάς με να ανταγωνιζομαι τους πρωταθλητές της εποχής και κάνοντας 1:56,67 στο χώμα.
Ο Θεός μου εδωσε ένα τεράστια χάρισμα που προσπάθησα να αξιοποιήσω. Οι άγγελοι στον ουρανό σχεδίασαν το σώμα μου, ένα σώμα τέλειο για τρέξιμο που με είχε εκπλήξει μέχρι κι εμένα τον ίδιο. Αν είχα μία Ομοσπονδία σωστή, με επιστημονική παρακολούθηση και ιατρική είμαι σίγουρος οτι θα είχα αφήσει εποχή.
Στη φωτογραφία φαινεται πεντακάθαρα that I born to be runner! Καλές Γιορτές σε όλους!’’
... Και τότε από πάνω του πέταξε το χιτώνα κι έλαβε ένα δίσκο
τον πιο μεγάλο και ογκώδη, που δεν θα ήταν κι ο λιγότερο βαρύς
από αυτούς που Φαίακες έριχναν δίσκους μεταξύ τους.
Αφού γοργά τον περιέστρεψε τον εκσφενδόνισε από το χέρι του το στιβαρό,
και το λιθάρι βόμβησε· και κατά γης διπλώθηκαν
οι Φαίακες γνωστοί για τα μεγάλα τους κουπιά, οι άνδρες για τα πλοία,
απ’ τη ριπή της “πέτρας”. Και τα σημάδια όλων ξεπέρασε αυτή
σαν ρίχτηκε με φόρα απ’ το χέρι. Και έβαλε τα τέρματα-σημάδια η Αθηνά
μοιάζοντας με άνδρα στη μορφή, που έλεγε (γι’ αυτό) κι ονόμαζε με λόγια:
«Και τυφλός αν ήσουν, ξένε, θα διέκρινες το σήμα
έστω και με την αφή, επειδή δεν είν’ ανάμεσα μαζί με όλα τ’ άλλα,
ἀλλὰ πολὺ πρῶτον. Και πάρε βέβαια εσύ θάρρος από αυτόν τον ἄθλο·
αυτό κανείς από τους Φαίακες βέβαια δεν θα φτάσει ούτε θα το περάσει. ...
Οδύσσεια θ΄ 186-198
Νίκος Μουρατίδης, Διαχειριστής της ομάδας facebook ΝΕΑ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΤΙΒΟΥ από τις 20/9/2012:
ΟΙ ΔΩΔΕΚΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΙΣΚΟΒΟΛΟΙ ΑΠΟ ΤΟ 1896 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
Τασούλα Κελεσίδου, η σπουδαιότερη Ελληνίδα δισκοβόλος όλων των εποχών.
... Αυτοί δε το λοιπόν την όμορφη τη σφαίρα στα χέρια πήραν,
την πορφυρή, που κατασκεύασε γι’ αυτούς ο έμπειρος Πολύβος,
ο ἕτερος αυτήν την έριχνε στα σκιερά τα νέφη (με το πόδι)
διπλώνοντας ὀπίσω, ο άλλος δε από τη γη τινάζοντας ψηλά
μπλόκαρε στη στιγμή, προτού στη γη τα πόδια ν’ ακουμπήσουν ...
Οδύσσεια θ΄ 372-376
Στη ραψωδία θ΄ έχουμε πολλά αθλητικά γεγονότα. Εκεί, στις γυμναστικές επιδείξεις με τον Άλιο και τον Λαοδάμαντα έχουμε ρυθμική γυμναστική με μπάλλα. Ο ένας τη ρίχνει προς τα σύννεφα κι ο άλλος την μπλοκάρει. Επίσης στη δισκοβολία που πρώτευσε ο Οδυσσέας, ακούμε ότι τα σημάδια που έβαζαν οι κριτές λέγονται τέρματα!
Ας καλέσουμε εδώ έναν σπουδαίο τερματοφύλακα, ειδικευμένο στα μπλονζόν, να μας πει δυο λόγια:
Ο όρος είναι ποδοσφαιρικός, που αναφέρεται στη θέση του παίχτη ο οποίος είναι υπεύθυνος για την προστασία της ποδοσφαιρικής εστίας δηλαδή του τέρματος κάθε ομάδας .
Ο τερματοφύλακας σε αντίθεση με τους άλλους ποδοσφαιριστές επιτρέπεται να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε μέρος του σώματος για να αποτρέψει την επίτευξη τέρματος από τους αντιπάλους παίχτες αρκεί να κινείται στα όρια της μεγάλης περιοχής της εστίας του. Στον υπόλοιπο αγωνιστικό χώρο δεν μπορεί να πιάσει την μπάλα με τα χέρια . Η θέση του τερματοφύλακα είναι η μόνη υποχρεωτική θέση σύμφωνα με τους κανονισμούς του ποδοσφαίρου. Αν ο βασικός τερματοφύλακας αναγκαστεί να αφήσει τον αγώνα πρέπει οπωσδήποτε να αντικατασταθεί ακόμα και αν δεν υπάρχουν διαθέσιμες αλλαγές, κάποιος άλλος παίχτης πρέπει να πάρει τη θέση του. Θέση, ως εκ τούτου, πολύ σημαντική σε μια ομάδα αφού αποτελεί το τελευταίο εμποδιο στην προσπάθεια να σκοράρει η αντίπαλη ομάδα. Καταλαμβανεται συνήθως από αθλητές που διαθέτουν υψηλό σωματότυπο, γρήγορα αντανακλαστικά και μεγάλη ικανότητα εκτίναξης.
1972 Σέρρες. Εκπληκτική επέμβαση του Γκατζηλάκη σε αγώνα Πανσερραϊκός-Ολυμπιακός.
Ανδρέας Σταύρου, Καθηγητής Φυσικής Αγωγής ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΟΥ ΕΞΕΛΙΞΗ
Το παιχνίδι είναι ταυτόσημο με το παιδί γιατί από αυτό αρχίζει και αυτό ενδιαφέρει κατά τη βιολογική του ανάπτυξη.
Από τη γέννησή μας, έμφυτα, είμαστε σε κίνηση χωρίς εξωτερικό σκοπό, χρησιμοποιώντας όλες μας τις σωματικές και ψυχοπνευματικές λειτουργίες, παίζοντας καθε στιγμή.
Το παιχνίδι στην πρώτη του εμφάνιση είναι πρωτόγονο. Στην αρχική του μορφή, ο πρωτόγονος άνθρωπος με το νομαδικό του βίο, ζει μέσα στο δάσος, σκαρφαλώνει στα δέντρα, γυρίζει γύρω από τη φωτιά, με ομοιόμορφες ομαδικές κινήσεις για να εκδηλώσει τα πρωτόγονα εσωτερικά του αισθήματα.
Έτσι το παιδί με την έμφυτη ορμή του, τη ζωτικότητά του, τη διάθεσή του, γίνεται δημιουργός των πρώτων παιχνιδιών.
Τα παιχνίδια αυτά, με την παράδοση από γενιά σε γενιά, εξελίχθηκαν ραγδαία. Η πολιτιστική εξέλιξη του ανθρώπου εξέλιξε και τα παιχνίδια.
Ο σχηματισμός μετά οργανωμένων και περισσότερο εξελιγμένων κοινωνικών ομάδων, η παρουσία της ατομικής και ομαδικής αντίδρασης, έγιναν αιτία να δημιουργηθούν τα μιμητικά κυρίως παιχνίδια, που βάση τους είχαν τη θεωρία της “προπαρασκευής” του Groos. Ο Groos λέει ότι το παιχνίδι είναι ένα μέσον προπαρασκευής του παιδιού για τη ζωή του ώριμου ατόμου.
Όσο το άτομο εξελισσόταν βιολογικά, τόσο και τα παιχνίδια έπαιρναν πιο σύνθετη μορφή, έγιναν πνευματικότερα, πολυαριθμότερα και με ποικίλο περιεχόμενο.
Ανδρέας Σταύρου, μεγάλος Κύπριος ποδοσφαιριστής του ΑΠΟΕΛ και της Εθνικής.
Από το 1980 στη ΔΟΞΑ Δράμας, κορυφαία επαρχιακή ομάδα τότε, αρχηγός αργότερα, αγαπημένη φυσιογνωμία σε όλη την Ελλάδα,
με το ψευδώνυμο για τους φίλους και συμπαίχτες, “Μακάριος”.
Στην τρίτη φωτογραφία σε αγώνα ΔΟΞΑ - Λάρισσα, ακολουθούμενος από τους Δαύκο, Παπαθεοδώρου και Φλέγκα.
Θεόδωρος Μεταλληνός από facebook 20 Ιουλίου 2019:
Joseph Cartwright, 1821, βαρκάρης για το Πέραμα με φόντο τη Βλαχέρνα και το Ποντικονήσι.
Το νότιο λιμάνι των Φαιάκων, από όπου αναχώρησε ο Οδυσσέας.
Νίκος Καμπάνης: ΤΑ ΠΕΡΙΦΗΜΑ ΠΛΟΙΑ ΤΩΝ ΦΑΙΑΚΩΝ ΚΑΙ Η ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΘΑΚΗ
Εδώ οι απόψεις διίστανται.
Άλλοι πιστεύουν ότι τα «ΤΗΛΕΚΑΤΕΥΘΥΝΟΜΕΝΑ» ΠΛΟΙΑ των Φαιάκων είναι αλληγορία, ώστε ο Οδυσσέας να φτάσει με ασφάλεια στην Ιθάκη του, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι οι Φαίακες ήταν γνώστες άγνωστης σε εμάς ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ, η οποία για ορισμένους έχει ΕΞΩΓΗΙΝΗ ή ΧΩΡΟΧΡΟΝΙΚΗ προέλευση! Παρακαλώ τους κ.κ. Αρχαιολόγους όπως προχωρήσουν σε ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ στους ΚΑΛΑΦΑΤΙΩΝΕΣ, μήπως και βρούμε κανένα περίεργο εξάρτημα!!
Πάντως, είτε έτσι, είτε αλλιώς.
...Είτε σαν αλληγορική δικαιολόγηση του εύκολου προσανατολισμού των Φαιάκων.
...Είτε σαν αποτέλεσμα εκπληκτικής άγνωστης τεχνολογίας,... Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΘΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΙ μέσα σε ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ στην Ιθάκη, «ΚΑΤΕΥΘΕΙΑΝ».
... Για τα γοργά καράβια τους βεβαίως πεπεισμένοι ταχύτατα
διασχίζουνε μεγάλες αποστάσεις, διότι έτσι τό ’δωκε σ’ αυτούς ο κοσμοσείστης·
τα γρήγορα καράβια τους σαν είναι ένα πτερό ή σκέψη». ...
Οδύσσεια η΄ 34-36
... Περίγραψε τη χώρα σου σ’ εμέ, το δήμο και την πόλη,
για να σε συνοδέψουνε σκεφτόμενα καράβια·
διότι δεν τους δίνουνε Φαίακες οδηγίες,
ούτε πηδάλι’ έχουνε, που έχουν τ’ άλλα πλοία,
αλλά αυτά γνωρίζουνε σκέψη, μυαλό ανθρώπων
κι όλων πόλεις γνωρίζουνε και πλούσια χωράφια
και ανθρώπων που τα πλάτη τάχιστα θαλάσσης διαπερνούν
κι αν η ομίχλη, συννεφιά σκεπάζει ούτε τότε
ούτε ποτέ μπερδεύονται, δεν τρέμουν μη χαθούνε. ...
Οδύσσεια θ΄ 555-563
Τα καράβια αυτά φέρνουν τελικά τον Οδυσσέα κοιμισμένο σε ένα μέρος που ΤΟ ΗΞΕΡΑΝ ΑΠΟ ΠΡΙΝ...
Χρήστος Καραγεώργος, πρωταθλητής στα 20.000 και στα 50.000 μέτρα βάδην:
AΡXAIO ΠΝΕΥΜΑ ΑΘΑΝΑΤΟΝ,
αγνέ πατέρα του ωραίου, του μεγάλου και τ’ αληθινού
Αν ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ που ανέπτυξαν οι Πρόγονοί μας προηγείτο της εποχής τους 1000 και 2000 χρόνια, τον ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ, που ήταν αποκλειστικό δημιούργημά τους, και οι Μέγιστες Αξίες του που φυλάγανε ως κόρην οφθαλμού, οι σύγχρονοι υπεύθυνοι, σχεδόν 3000 χρόνια μετά, αδυνατούν να τις κατανοήσουν, μ’ αποτέλεσμα να τις βεβηλώνουν καθημερινά, με κάθε τρόπο.
Και δυστυχώς εμείς, ως κληρονόμοι, κι επομένως θεματοφύλακες αυτών των Πανανθρώπινων Αξιών, φανήκαμε ανίκανοι στον ρόλο μας, αφού δεν καταφέραμε, το ΑΡΧΑΙΟ ΠΝΕΥΜΑ, να το διατηρήσουμε ΑΘΑΝΑΤΟ.
Ευχή, κάποια στιγμή, να βρεθεί ο κατάλληλος ή οι κατάλληλοι, και το ΠΝΕΥΜΑ αυτό, να το αφυπνίσουν γι’ άλλη μια φορά!
…και κυρίως τις Μέγιστες Αξίες του, κι επομένως και θεματοφύλακες.
Δημήτρης Μαστροβασίλης: Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΕΝΟΣ ΜΑΖΕΤΑ
(Μαζέτας είναι ο μη εξελισσόμενος σκακιστής)
Είναι δύσκολο να ξέρεις από πού να ξεκινήσεις, πόσο μάλλον όταν ούτε εμπειρία έχεις να γράφεις, ούτε ειδικός στο θέμα είσαι, αλλά υποσχέθηκα στον φίλο Νίκο Καμπάνη να κάνω μια προσπάθεια και να παρουσιάσω την προσωπική μου εμπειρία από το έργο του Ομήρου.
Η πρώτη γνωριμία λοιπόν έγινε στα πρώτα σχολικά χρόνια μέσω της εξαιρετικής σειράς βιβλίων των εκδόσεων ‘Στρατίκη’ - βλέπω με χαρά ότι πρόσφατα έχουν ξανακυκλοφορήσει και τις συνιστώ ανεπιφύλακτα . Ιδιαίτερη εντύπωση έκανε η εικονογράφηση που γέμισε τις ιστορίες με ζωντάνια.
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον τράβηξε αρχικά η Ιλιάδα – πληθώρα από βασιλιάδες και ήρωες, ολόκληρο το δωδεκάθεο, δράμα και δράση, αλλά... δεν υπάρχει τέλος. Στην Οδύσσεια επίσης, έχουμε μία “περίεργη” πορεία και όχι την συνηθισμένη χρονολογική αφήγηση των γεγονότων όπως στις περισσότερες ιστορίες. Ακολουθούμε πλέον έναν και μόνο ήρωα, τον Οδυσσέα, μαθαίνουμε για το τέλος του Αχιλλέα όπως και για την πτώση της Τροίας και την επιστροφή των Ελλήνων. Από την πολιορκία και τις μονομαχίες μέχρι θανάτου, έχουμε πλέον ένα ταξίδι επιστροφής το οποίο κρατάει όσο ολόκληρος ο πόλεμος και τις περιπέτειες του ήρωά μας μέχρι να γυρίσει πίσω και τέλος, την προσπάθεια να ανακαταλάβει το παλάτι και να τιμωρήσει τους μνηστήρες - σίγουρα λιγότερο εντυπωσιακό.
Μεγαλώνοντας διαβάσαμε Όμηρο στο σχολείο, κυρίως κάποια αποσπάσματα στα αρχαία, χωρίς όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπως δυστυχώς τα περισσότερα σχολικά βιβλία και μαθήματα. Μόνο αργότερα κατάλαβα όχι μόνο πόσο σημαντικό είναι το έργο του, αλλά και πόσο δημοφιλής είναι ο Όμηρος εκτός συνόρων: τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, τον διδάσκουν στα σχολεία και τον μελετάνε στα πανεπίστημια με περισσότερο ζήλο, μεταφράζουν και αναλύουν ξανά και ξανά τα έργα του λες και ψάχνουν να βρουν κρυμμένα μυστικά και συνεχίζουν να μαθαίνουν από τον μεγάλο δάσκαλο. Λίγοι είναι οι συγγραφείς που κατάφεραν να φτάσουν στο επίπεδό του και κυριολεκτικά ελάχιστοι αυτοί που μπορούν να συγκριθούν για τη φαντασία τους – οι ιστορίες του έχουν τα πάντα: Θεούς και μάγισσες, ήρωες και τέρατα, ταξίδια σε όλοκληρο τον γνωστό τότε κόσμο, ακόμα και στον κάτω κόσμο. Πόσες από τις εξαιρετικές ιδέες αυτές όχι μόνο μεγαλώσαν, αλλά και δώσαν τροφή για τις επόμενες γενιές – και πόσες γενιές περάσαν σε σχεδόν 3.000 χρόνια.
Επαφή αργότερα υπήρξε κυρίως από το γενικό ενδιαφέρον μου για την Ιστορία και από χρήση του Ομήρου σε μοντέρνα (ποπ) κουλτούρα, όπως ταινίες, σειρές, έως και καρτούν. Η κλασσική ταινία με τον αείμνηστο Κερκ Νταγκλας (Ulysses του 1954), μια μινι σειρα ‘The Odyssey’ του 1997 με τον επίσης εξαιρετικό Armand Assante, αλλά και την μοναδική Ειρήνη Παπά στον ρόλο της Αντίκλειας και το γαλλικό ανιματιον (Ulysses 31 του 1981) είναι αρκετά πιστά και στην ιστορία αλλά το σημαντικότερο στο πνεύμα της Οδύσσειας, αντιθέτως με την αποτυχημένη, από κάθε άποψη, υπερπαραγωγή της Ιλιάδας ‘Troy’ του 2004 (χρειάστηκε βέβαια να ‘τσεκάρω’ τις ημερομηνίες). Αυτά είναι μόνο μία μικρή ιδέα, ειδικά όταν σκεφτούμε τις αναρίθμητες έμμεσες αναφορές, όπως για παράδειγμα την επίσης κλασσική ταινία του Κιούμπρικ ‘2001: A Space Odyssey’ του 1968 (ναι, το 2001 φάνταζε μακρινο 30+ χρόνια στο μέλλον, αλλά όχι σήμερα), αλλά και το εντελώς άσχετο ‘trojan’ ιό στους υπολογιστές από το τέχνασμα του Δούρειου Ίππου...
Πίσω στα έργα και πιο συγκεκριμένα στην Οδύσσεια: έχουμε ένα κυριολεκτικά ατελείωτο ταξίδι μία υπέρβαση, μία άνιση μάχη, σχεδόν χαμένη από χέρι, αλλά ο ήρωάς μας υπερβαίνει κάθε εμπόδιο και αντιξοότητα, τα βάζει με τα φυσικά στοιχεία και τους Θεούς ακόμα και βγαίνει νικητής, με μόνο όπλο το μυαλό του και την ατσάλινη θέλησή του. Εντυπωσιακό είναι ότι το πετυχαίνει αυτό σε μία μεποχή που οι άνθρωποι πίστευαν ότι είναι δέσμιοι της μοίρας τους, ανίκανοι να αλλάξουν ή να αποφύγουν το πεπρωμένο τους.
... Ο Οδυσσέας είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας που δικαίως κερδίζει τον τίτλο του πολυμήχανου, ένας από τους πιο ανθρώπινους ήρωες, καπάτσος, σαφώς λιγότερο τέλειος από τον κεντρικό χαρακτήρα του άλλου βιβλίου Αχιλλέα, ο οποίος εμπνέει μέχρι σήμερα: να βάζουμε στόχους και να μη τους παρατάμε, να είμαστε εργατικοί αλλά με όσο το δυνατόν πιο έξυπνους και πρακτικούς τρόπους - έχουμε όλοι λίγο ή πολύ όσα στοιχεία χρειαζόμαστε για να πετύχουμε και να φτάσουμε ψηλά και φυσικά να έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Άλλωστε τα όνειρα αξίζει κανείς να τα κυνηγάει μέχρι τέλους, ακόμα κι αν οι περισσότερες ιστορίες δεν έχουν αίσιο τέλος. Δεν είναι όμως μόνο ο Οδυσσέας πρότυπο, είναι κι η πιστή Πηνελόπη και ο Τηλέμαχος.
Στην πραγματικότητα, αυτό που μου έμεινε περισσότερο από κάθε άλλο δεν είναι ο απώτερος στόχος η επιστροφή στην Ιθάκη, αλλά η πορεία, το ίδιο το ταξίδι ως αυτό καθαυτό. Δεν θα μπορούσα να το περιγράψω καλύτερα απ’ότι ο Καβάφης στο ποίημά του ‘Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη’ (ένα από τα ελάχιστα έργα του που θυμάμαι) ; η ίδια η ζωή είναι ένα παρόμοιο ταξίδι: να γνωρίσουμε καινούργιους ανθρώπους και να πάμε σε εξωτικά μέρη, για νέες εμπειρίες... ο Όμηρος δεν θα μπορούσε να βρει ένα απλό αλλά τόσο διαχρονικό θέμα για την ιστορία του – δεν χρειάζεται να είναι κανείς Καζαντζάκης ή Κακριδής για να διαβάσει ξανά και ξανά τις ιστορίες και να αφήσει το μυαλό και την φαντασία του να ταξιδέψει.
Συνοψίζοντας, αν και τόσο ενδιαφέρον ιστορικά - μέχρι την ανακάλυψη της Τροίας από τον Σλήμαν θεωρούσαμε τις ιστορίες του Ομήρου φανταστικές, καθαρή μυθοπλασία – δεν με ενδιάφερει και τόσο πόσα χρόνια μετά τον Τρωικό πόλεμο έζησε ο Όμηρος και ποια από τις τόσες πόλεις που διεκδικούν την καταγωγή του είναι η αληθινή ή αν ακόμα ήταν πολλά πρόσωπα ή δεν υπήρξε καν ποτέ και αν η Ιθάκη είναι η πατρίδα του Οδυσσέα ή κάποιο άλλο νησί (πχ. η Κεφαλονιά !), προσωπικά με ενδιαφέρει περισσότερο η απόλαυση αυτού του αρχαιότερου αλλά ακόμα επικού ταξιδιού, ενώ οι πρόσφατες συζητήσεις μας μου ξύπνησαν το ενδιαφέρον να ρίξω και πάλι μια ματιά.
Ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνεις να μου ζητήσεις να πω κι εγώ δυο λόγια, ο μαζέτας Μήτσος!
Πέντε φορές Πρωταθλητής Ελλάδος σε Νεανικά Πρωταθλήματα, 2 ασημένια μετάλλια σε Πανευρωπαϊκά
Νεανικά και 1 χρυσό σε Μεσογειακό Νέων (2003) και στη συνέχεια νικητής σε πολλές διεθνείς διοργανώσεις Ανδρών.
Μέλος της εθνικής από το 1999, με συμμετοχή σε 9 Ολυμπιάδες (+2 online), 9 Πανευρωπαϊκά
και το μοναδικό Παγκόσμιο που παίξαμε το 2010 (νίκη επί της Ρωσσίας).
Μελετώντας τα Ομηρικά έπη θυμάμαι πόσο εντύπωση σαν παιδί μου είχε προξενήσει το αγγείο που παρουσιάζει τον Αχιλλέα να αντιμετωπίζει τον Αίαντα σε αγώνα πεσών, σε ένα μικρό διάλλειμα κατά την πολιορκία της Τροίας, οι δύο ήρωες παρόλα αυτά φοράνε ακόμα μέρος της πολεμικής εξάρτησης τους!
Γνωρίζοντας την πλοκή και το τέλος του Ομηρικού έπους θαρρεί κανείς ότι θα χάναμε το ενδιαφέρον μας, αλλά το αντίθετο εξακολουθεί να μας ταξιδεύει στο χρόνο και στο χώρο ενώ θέτει θεμελιώδη ερωτήματα για την ανθρώπινη φύση και κοινωνία!
Έτσι και το σκάκι μέσα από τα 64 ασπρόμαυρά του τετράγωνα κρύβει αυτόν τον αέναο αγώνα του κάθε ανθρώπου με την Απολλώνια και Διονυσιακή του φύση, σε κάθε κίνηση αγωνίζονται οι δύο σκακιστές να ισορροπήσουν ανάμεσα σε αρμονική ακρίβεια ή σε χαοτικές τακτικές δυνατότητες που κόβουν την ανάσα.
Πίσω από αυτή τη σιωπηρή διελκυστίνδα της ανθρώπινης θέλησης και νόησης βρίσκεται και η αναζήτηση του κάλλους αλλά και της αλήθειας.
Για μας τους σκακιστές δεν αποτελεί η επιστροφή στη Ιθάκη τον τελικό σκοπό, αλλά το ίδιο το ταξίδι που μας συναρπάζει σε κάθε του κίνηση!
Πρωταθλητής Ελλάδος 2015, ‘18, ‘21, μέλος της Εθνικής από το 2004.
Υψηλότερη: Αξιολόγηση 2556, Απόδοση 2700 (Rijeka 10ος στους Πανευρωπαϊκούς).
Μέλος της Εθνικής από το 2004 (Ολυμπιάδα 2022 Ινδία 3η σκακιέρα, 15η η Εθνική μετά από εκπληκτική εμφάνιση).
Προπονητής ΕΣΘεσσαλονίκης, Εθνικής Ομάδας (Μάλτα 2018), Εθνικής Γυναικών (2019-2021).
Προσωπικός προπονητής της Σταυρούλας Τσολακίδου (3 χρυσά σε Παγκόσμια και Πανευρωπαϊκά Νεανικά Πρωταθλήματα).
Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης 9-10-2022 Τουρνουά στη μνήμη Γαβριήλ Μαστροβασίλη (ΕΣΘ),
Από αριστερά: Δημήτρης Μαστροβασίλης GM (2ος), Άννα Μαρία Δρακάκη (1η γυναίκα),
Αθανάσιος Μαστροβασίλης GM (1ος), Zawadzka Jolanta Pol WGM (3η γενικής βαθμολογίας)
και ο πολυπρωταθλητής Χριστόδουλος Μπανίκας GM.
