Ραψωδία τ': Αρχαίο κείμενο - Νεοελληνική απόδοση

​

Ομηρική διάλεκτος​	Στίχοι​	Νεοελληνική απόδοση​
Αὐτὰρ ὁ ἐν μεγάρῳ ὑπελείπετο δῖος Ὀδυσσεύς, μνηστήρεσσι φόνον σὺν Ἀθήνῃ μερμηρίζων. Αἶψα δὲ Τηλέμαχον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «Τηλέμαχε, χρὴ τεύχε’ ἀρήια κατθέμεν εἴσω πάντα μάλ’, αὐτὰρ μνηστῆρας μαλακοῖς ἐπέεσσιν παρφάσθαι, ὅτε κέν σε μεταλλῶσιν ποθέοντες· ‘‘ἐκ καπνοῦ κατέθηκ’, ἐπεὶ οὐκέτι τοῖσιν ἐῴκειν, οἷά ποτε Τροίηνδε κιὼν κατέλειπεν Ὀδυσσεύς, ἀλλὰ κατῄκισται, ὅσσον πυρὸς ἵκετ’ ἀυτμή. Πρὸς δ’ ἔτι καὶ τόδε μεῖζον ἐνὶ φρεσὶν ἔμβαλε δαίμων· μή πως οἰνωθέντες ἔριν στήσαντες ἐν ὑμῖν ἀλλήλους τρώσητε καταισχύνητέ τε δαῖτα καὶ μνηστύν· αὐτὸς γὰρ ἐφέλκεται ἄνδρα σίδηρος.’’» Ὧς φάτο, Τηλέμαχος δὲ φίλῳ ἐπεπείθετο πατρί, ἐκ δὲ καλεσσάμενος προσέφη τροφὸν Εὐρύκλειαν· «Μαῖ’, ἄγε δή μοι ἔρυξον ἐνὶ μεγάροισι γυναῖκας, ὄφρα κεν ἐς θάλαμον καταθείομαι ἔντεα πατρός, καλά, τά μοι κατὰ οἶκον ἀκηδέα καπνὸς ἀμέρδει πατρὸς ἀποιχομένοιο, ἐγὼ δ’ ἔτι νήπιος ἦα· νῦν δ’ ἐθέλω καταθέσθαι, ἵν’ οὐ πυρὸς ἵξετ’ ἀυτμή.» Τὸν δ’ αὖτε προσέειπε φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια· «Αἲ γὰρ δή ποτε, τέκνον, ἐπιφροσύνας ἀνέλοιο οἴκου κήδεσθαι καὶ κτήματα πάντα φυλάσσειν. Ἀλλ’ ἄγε, τίς τοι ἔπειτα μετοιχομένη φάος οἴσει; Δμῳὰς δ’ οὐκ εἴας προβλωσκέμεν, αἵ κεν ἔφαινον.» Τὴν δ’ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «Ξεῖνος ὅδ’· οὐ γὰρ ἀεργὸν ἀνέξομαι, ὅς κεν ἐμῆς γε χοίνικος ἅπτηται, καὶ τηλόθεν εἰληλουθώς.» Ὧς ἄρ’ ἐφώνησεν, τῇ δ’ ἄπτερος ἔπλετο μῦθος· κλήισεν δὲ θύρας μεγάρων ἐὺ ναιεταόντων. Τὼ δ’ ἄρ’ ἀναΐξαντ’ Ὀδυσεὺς καὶ φαίδιμος υἱὸς ἐσφόρεον κόρυθάς τε καὶ ἀσπίδας ὀμφαλοέσσας ἔγχεά τ’ ὀξυόεντα· πάροιθε δὲ Παλλὰς Ἀθήνη, χρύσεον λύχνον ἔχουσα φάος περικαλλὲς ἐποίειν. Δὴ τότε Τηλέμαχος προσεφώνεεν ὃν πατέρ’ αἶψα· «Ὦ πάτερ, ἦ μέγα θαῦμα τόδ’ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι. Ἔμπης μοι τοῖχοι μεγάρων καλαί τε μεσόδμαι εἰλάτιναί τε δοκοὶ καὶ κίονες ὑψόσ’ ἔχοντες φαίνοντ’ ὀφθαλμοῖς ὡς εἰ πυρὸς αἰθομένοιο· ἦ μάλα τις θεὸς ἔνδον, οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν.» Τὸν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Σίγα καὶ κατὰ σὸν νόον ἴσχανε μηδ’ ἐρέεινε· αὕτη τοι δίκη ἐστὶ θεῶν, οἳ Ὄλυμπον ἔχουσιν. Ἀλλὰ σὺ μὲν κατάλεξαι, ἐγὼ δ’ ὑπολείψομαι αὐτοῦ, ὄφρα κ’ ἔτι δμωὰς καὶ μητέρα σὴν ἐρεθίζω· ἡ δέ μ’ ὀδυρομένη εἰρήσεται ἀμφὶς ἕκαστα.» Ὧς φάτο, Τηλέμαχος δὲ διὲκ μεγάροιο βεβήκειν κείων ἐς θάλαμον δαΐδων ὕπο λαμπομενάων, ἔνθα πάρος κοιμᾶθ’, ὅτε μιν γλυκὺς ὕπνος ἱκάνοι· ἔνθ’ ἄρα καὶ τότ’ ἔλεκτο καὶ Ἠῶ δῖαν ἔμιμνεν. Αὐτὰρ ὁ ἐν μεγάρῳ ὑπελείπετο δῖος Ὀδυσσεὺς μνηστήρεσσι φόνον σὺν Ἀθήνῃ μερμηρίζων. Ἡ δ’ ἴεν ἐκ θαλάμοιο περίφρων Πηνελόπεια, Ἀρτέμιδι ἰκέλη ἠὲ χρυσέῃ Ἀφροδίτῃ. Τῇ παρὰ μὲν κλισίην πυρὶ κάτθεσαν, ἔνθ’ ἄρ’ ἐφῖζεν, δινωτὴν ἐλέφαντι καὶ ἀργύρῳ, ἥν ποτε τέκτων ποίησ’ Ἰκμάλιος καὶ ὑπὸ θρῆνυν ποσὶν ἧκεν προσφυέ’ ἐξ αὐτῆς, ὅθ’ ἐπὶ μέγα βάλλετο κῶας. Ἔνθα καθέζετ’ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια. Ἦλθον δὲ δμῳαὶ λευκώλενοι ἐκ μεγάροιο· αἱ δ’ ἀπὸ μὲν σῖτον πολὺν ᾕρεον ἠδὲ τραπέζας καὶ δέπα, ἔνθεν ἄρ’ ἄνδρες ὑπερμενέοντες ἔπινον· πῦρ δ’ ἀπὸ λαμπτήρων χαμάδις βάλον, ἄλλα δ’ ἐπ’ αὐτῶν νήησαν ξύλα πολλά, φόως ἔμεν ἠδὲ θέρεσθαι. Ἡ δ’ Ὀδυσῆ’ ἐνένιπε Μελανθὼ δεύτερον αὖτις· «Ξεῖν’, ἔτι καὶ νῦν ἐνθάδ’ ἀνιήσεις διὰ νύκτα δινεύων κατὰ οἶκον, ὀπιπεύσεις δὲ γυναῖκας; Ἀλλ’ ἔξελθε θύραζε, τάλαν, καὶ δαιτὸς ὄνησο· ἢ τάχα καὶ δαλῷ βεβλημένος εἶσθα θύραζε.» Τὴν δ’ ἄρ’ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Δαιμονίη, τί μοι ὧδ’ ἐπέχεις κεκοτηότι θυμῷ; Ἦ ὅτι δὴ ῥυπόω (οὐ λιπόω), κακὰ δὲ χροῒ εἵματα εἷμαι, πτωχεύω δ’ ἀνὰ δῆμον; Ἀναγκαίη γὰρ ἐπείγει. Τοιοῦτοι πτωχοὶ καὶ ἀλήμονες ἄνδρες ἔασι. Καὶ γὰρ ἐγώ ποτε οἶκον ἐν ἀνθρώποισιν ἔναιον ὄλβιος ἀφνειὸν, καὶ πολλάκι δόσκον ἀλήτῃ τοίῳ, ὁποῖος ἔοι καὶ ὅτευ κεχρημένος ἔλθοι· ἦσαν δὲ δμῶες μάλα μυρίοι ἄλλα τε πολλά, οἷσίν τ’ εὖ ζώουσι καὶ ἀφνειοὶ καλέονται. Ἀλλὰ Ζεὺς ἀλάπαξε Κρονίων· ἤθελε γάρ που. Τῶ νῦν μή ποτε καὶ σύ, γύναι, ἀπὸ πᾶσαν ὀλέσσῃς ἀγλαΐην, τῇ νῦν γε μετὰ δμῳῇσι κέκασσαι, μὴ πώς (ἤν πώς) τοι δέσποινα κοτεσσαμένη χαλεπήνῃ ἢ Ὀδυσεὺς ἔλθῃ· ἔτι γὰρ καὶ ἐλπίδος αἶσα. Εἰ δ’ ὁ μὲν ὣς ἀπόλωλε καὶ οὐκέτι νόστιμός ἐστιν, ἀλλ’ ἤδη παῖς τοῖος Ἀπόλλωνός γε ἕκητι, Τηλέμαχος· τὸν δ’ οὔ τις ἐνὶ μεγάροισι γυναικῶν λήθει ἀτασθάλλουσ’, ἐπεὶ οὐκέτι τηλίκος ἐστίν.» Ὧς φάτο, τοῦ δ’ ἤκουσε περίφρων Πηνελόπεια, ἀμφίπολον δ’ ἐνένιπεν ἔπος τ’ ἔφατ’ ἔκ τ’ ὀνόμαζεν· «Πάντως, θαρσαλέη, κύον ἀδδεές, οὔ τί με λήθεις ἕρδουσα μέγα ἔργον, ὃ σῇ κεφαλῇ ἀναμάξεις. πάντα γὰρ εὖ ᾔδησθ’, ἐπεὶ ἐξ ἐμεῦ ἔκλυες αὐτῆς, ὡς τὸν ξεῖνον ἔμελλον ἐνὶ μεγάροισιν ἐμοῖσιν ἀμφὶ πόσει εἴρεσθαι, ἐπεὶ πυκινῶς ἀκάχημαι.» Ἦ ῥα, καὶ Εὐρυνόμην ταμίην πρὸς μῦθον ἔειπεν· «Εὐρυνόμη, φέρε δὴ δίφρον καὶ κῶας ἐπ’ αὐτοῦ, ὄφρα καθεζόμενος εἴπῃ ἔπος ἠδ’ ἐπακούσῃ ὁ ξεῖνος ἐμέθεν· ἐθέλω δέ μιν ἐξερέεσθαι.» Ὧς ἔφαθ’, ἡ δὲ μάλ’ ὀτραλέως κατέθηκε φέρουσα δίφρον ἐύξεστον καὶ ἐπ’ αὐτῷ κῶας ἔβαλλεν· ἔνθα καθέζετ’ ἔπειτα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς. Τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε περίφρων Πηνελόπεια· «Ξεῖνε, τὸ μέν σε πρῶτον ἐγὼν εἰρήσομαι αὐτή· τίς πόθεν εἰς ἀνδρῶν; πόθι τοι πόλις ἠδὲ τοκῆες;» Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Ὦ γύναι, οὐκ ἄν τίς σε βροτῶν ἐπ’ ἀπείρονα γαῖαν νεικέοι· ἦ γάρ σευ κλέος οὐρανὸν εὐρὺν ἱκάνει, ὥς τέ τευ ἦ βασιλῆος ἀμύμονος, ὅς τε θεουδὴς ἀνδράσιν ἐν πολλοῖσι καὶ ἰφθίμοισιν ἀνάσσων εὐδικίας ἀνέχῃσι, φέρῃσι δὲ γαῖα μέλαινα πυροὺς καὶ κριθάς, βρίθῃσι δὲ δένδρεα καρπῷ, τίκτῃ δ’ ἔμπεδα μῆλα, θάλασσα δὲ παρέχῃ ἰχθῦς ἐξ εὐηγεσίης, ἀρετῶσι δὲ λαοὶ ὑπ’ αὐτοῦ. Τῶ ἐμὲ νῦν τὰ μὲν ἄλλα μετάλλα σῷ ἐνὶ οἴκῳ, μηδέ μοι ἐξερέεινε γένος καὶ πατρίδα γαῖαν, μή μοι μᾶλλον θυμὸν ἐνιπλήσῃς ὀδυνάων μνησαμένῳ· μάλα δ’ εἰμὶ πολύστονος· οὐδέ τί με χρὴ οἴκῳ ἐν ἀλλοτρίῳ γοόωντά τε μυρόμενόν τε ἧσθαι, ἐπεὶ κάκιον πενθήμεναι ἄκριτον αἰεί· μή τίς μοι δμῳῶν νεμεσήσεται ἠὲ σύ γ’ αὐτή, φῇ δὲ δάκρυ πλώειν βεβαρηότα με φρένας οἴνῳ.» Τὸν δ’ ἠμείβετ’ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια· «Ξεῖν’, ἦ τοι μὲν ἐμὴν ἀρετὴν εἶδός τε δέμας τε ὤλεσαν ἀθάνατοι, ὅτε Ἴλιον εἰσανέβαινον Ἀργεῖοι, μετὰ τοῖσι δ’ ἐμὸς πόσις ᾖεν Ὀδυσσεύς. Εἰ κεῖνός γ’ ἐλθὼν τὸν ἐμὸν βίον ἀμφιπολεύοι, μεῖζόν κε κλέος εἴη ἐμὸν καὶ κάλλιον οὕτως. Νῦν δ’ ἄχομαι· τόσα γάρ μοι ἐπέσσευεν κακὰ δαίμων. Ὅσσοι γὰρ νήσοισιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι, Δουλιχίῳ τε Σάμῃ τε καὶ ὑλήεντι Ζακύνθῳ, οἵ τ’ αὐτὴν Ἰθάκην ἐυδείελον ἀμφινέμονται, οἵ μ’ ἀεκαζομένην μνῶνται, τρύχουσι δὲ οἶκον. Τῶ οὔτε ξείνων ἐμπάζομαι οὔθ’ ἱκετάων οὔτε τι κηρύκων, οἳ δημιοεργοὶ ἔασιν· ἀλλ’ Ὀδυσῆ ποθέουσα φίλον κατατήκομαι ἦτορ. Οἱ δὲ γάμον σπεύδουσιν, ἐγὼ δὲ δόλους τολυπεύω. Φᾶρος μέν μοι πρῶτον ἐνέπνευσε φρεσὶ δαίμων, στησαμένῃ μέγαν ἱστὸν, ἐνὶ μεγάροισιν ὑφαίνειν λεπτὸν καὶ περίμετρον· ἄφαρ δ’ αὐτοῖς μετέειπον· «κοῦροι, ἐμοὶ μνηστῆρες, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς, μίμνετ’ ἐπειγόμενοι τὸν ἐμὸν γάμον, εἰς ὅ κε φᾶρος ἐκτελέσω, μή μοι μεταμώνια νήματ’ ὄληται, Λαέρτῃ ἥρωι ταφήιον, εἰς ὅτε κέ μιν μοῖρ’ ὀλοὴ καθέλῃσι τανηλεγέος θανάτοιο· μή τίς μοι κατὰ δῆμον Ἀχαιιάδων νεμεσήσῃ, αἴ κεν ἄτερ σπείρου κῆται πολλὰ κτεατίσσας.» Ὧς ἐφάμην, τοῖσιν δ’ ἐπεπείθετο θυμὸς ἀγήνωρ. Ἔνθα καὶ ἠματίη μὲν ὑφαίνεσκον μέγαν ἱστόν, νύκτας δ’ ἀλλύεσκον, ἐπεὶ (ἐπὴν) δαΐδας παραθείμην. Ὧς τρίετες μὲν ἔληθον ἐγὼ καὶ ἔπειθον Ἀχαιούς· ἀλλ’ ὅτε τέτρατον ἦλθεν ἔτος καὶ ἐπήλυθον ὧραι, μηνῶν φθινόντων, περὶ δ’ ἤματα πόλλ’ ἐτελέσθη, καὶ τότε δή με διὰ δμῳάς, κύνας οὐκ ἀλεγούσας, εἷλον ἐπελθόντες καὶ ὁμόκλησαν ἐπέεσσιν. Ὧς τὸ μὲν ἐξετέλεσσα καὶ οὐκ ἐθέλουσ’, ὑπ’ ἀνάγκης· νῦν δ’ οὔτ’ ἐκφυγέειν δύναμαι γάμον οὔτε τιν’ ἄλλην μῆτιν ἔθ’ εὑρίσκω. Μάλα δ’ ὀτρύνουσι τοκῆες γήμασθ’, ἀσχαλάᾳ δὲ πάις βίοτον κατεδόντων, γινώσκων· ἤδη γὰρ ἀνὴρ οἷός τε μάλιστα οἴκου κήδεσθαι, τῷ τε Ζεὺς (ὄλβον) κῦδος ὀπάζει. Ἀλλὰ καὶ ὧς μοι εἰπὲ τεὸν γένος, ὁππόθεν ἐσσί· οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐσσι παλαιφάτου οὐδ’ ἀπὸ πέτρης.» Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος, οὐκέτ’ ἀπολλήξεις τὸν ἐμὸν γόνον ἐξερέουσα; ἀλλ’ ἔκ τοι ἐρέω. ἦ μέν μ’ ἀχέεσσί γε δώσεις πλείοσιν ἢ ἔχομαι· ἡ γὰρ δίκη, ὁππότε πάτρης ἧς ἀπέῃσιν ἀνὴρ τόσσον χρόνον, ὅσσον ἐγὼ νῦν, πολλὰ βροτῶν ἐπὶ ἄστε’ ἀλώμενος, ἄλγεα πάσχων. Ἀλλὰ καὶ ὧς ἐρέω, ὅ μ’ ἀνείρεαι ἠδὲ μεταλλᾷς. Κρήτη τις γαῖ’ ἔστι μέσῳ ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ, καλὴ καὶ πίειρα, περίρρυτος· ἐν δ’ ἄνθρωποι πολλοὶ, ἀπειρέσιοι, καὶ ἐννήκοντα πόληες. Ἄλλη δ’ ἄλλων γλῶσσα, μεμιγμένη· ἐν μὲν Ἀχαιοί, ἐν δ’ Ἐτεόκρητες μεγαλήτορες, ἐν δὲ Κύδωνες Δωριέες τε τριχάικες δῖοί τε Πελασγοί. Τῇσι δ’ ἐνὶ Κνωσός, μεγάλη πόλις, ἔνθα τε Μίνως ἐννέωρος βασίλευε Διὸς μεγάλου ὀαριστής, πατρὸς ἐμοῖο πατήρ, μεγαθύμου Δευκαλίωνος. Δευκαλίων δ’ ἐμὲ τίκτε (ἔμ’ ἔτικτε) καὶ Ἰδομενῆα ἄνακτα· ἀλλ’ ὁ μὲν ἐν νήεσσι κορωνίσιν Ἴλιον εἴσω ᾤχεθ’ ἅμ’ Ἀτρεΐδῃσιν· ἐμοὶ δ’ ὄνομα κλυτὸν Αἴθων, ὁπλότερος γενεῇ· ὁ δ’ ἄρα (ἅμα) πρότερος καὶ ἀρείων. Ἔνθ’ Ὀδυσῆα ἐγὼν ἰδόμην καὶ ξείνια δῶκα. Καὶ γὰρ τὸν Κρήτηνδε κατήγαγεν ἲς ἀνέμοιο ἱέμενον Τροίηνδε, παραπλάγξασα Μαλειῶν· στῆσε δ’ ἐν Ἀμνισῷ, ὅθι τε σπέος Εἰλειθυίης, ἐν λιμέσιν χαλεποῖσι, μόγις δ’ ὑπάλυξεν ἀέλλας. Αὐτίκα δ’ Ἰδομενῆα μετάλλα ἄστυδ’ ἀνελθών· ξεῖνον γάρ οἱ ἔφασκε φίλον τ’ ἔμεν αἰδοῖόν τε. Τῷ δ’ ἤδη δεκάτη ἢ ἑνδεκάτη πέλεν ἠὼς οἰχομένῳ σὺν νηυσὶ κορωνίσιν Ἴλιον εἴσω. Τὸν μὲν ἐγὼ πρὸς δώματ’ ἄγων ἐὺ ἐξείνισσα, ἐνδυκέως φιλέων, πολλῶν κατὰ οἶκον ἐόντων· καί οἱ τοῖς ἄλλοις ἑτάροις, οἳ ἅμ’ αὐτῷ ἕποντο, δημόθεν ἄλφιτα δῶκα καὶ αἴθοπα οἶνον ἀγείρας καὶ βοῦς ἱρεύσασθαι, ἵνα πλησαίατο θυμόν. Ἔνθα δυώδεκα μὲν μένον ἤματα δῖοι Ἀχαιοί· εἴλει γὰρ Βορέης ἄνεμος μέγας οὐδ’ ἐπὶ γαίῃ εἴα ἵστασθαι, χαλεπὸς δέ τις ὤρορε δαίμων· τῇ τρεισκαιδεκάτῃ δ’ ἄνεμος πέσε, τοὶ δ’ ἀνάγοντο.» Ἴσκε ψεύδεα πολλὰ λέγων ἐτύμοισιν ὁμοῖα· τῆς δ’ ἄρ’ ἀκουούσης ῥέε δάκρυα, τήκετο δὲ χρώς· ὡς δὲ χιὼν κατατήκετ’ ἐν ἀκροπόλοισιν ὄρεσσιν, ἥν τ’ Εὖρος κατέτηξεν, ἐπὴν Ζέφυρος καταχεύῃ· τηκομένης δ’ ἄρα τῆς ποταμοὶ πλήθουσι ῥέοντες· ὣς τῆς τήκετο καλὰ παρήια δάκρυ χεούσης, κλαιούσης ἑὸν ἄνδρα, παρήμενον. Αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς θυμῷ μὲν γοόωσαν ἑὴν ἐλέαιρε γυναῖκα, ὀφθαλμοὶ δ’ ὡς εἰ κέρα ἕστασαν ἠὲ σίδηρος ἀτρέμας ἐν βλεφάροισι· δόλῳ δ’ ὅ γε δάκρυα κεῦθεν. Ἡ δ’ ἐπεὶ οὖν τάρφθη πολυδακρύτοιο γόοιο, ἐξαῦτίς μιν ἔπεσσιν ἀμειβομένη προσέειπεν· «Νῦν μὲν δή σευ ξεῖνέ γ’, ὀίω πειρήσεσθαι, εἰ ἐτεὸν δὴ κεῖθι σὺν ἀντιθέοις ἑτάροισιν ξείνισας ἐν μεγάροισιν ἐμὸν πόσιν, ὡς ἀγορεύεις. Εἰπέ μοι, ὁπποῖ’ ἄσσα περὶ χροῒ εἵματα ἕστο, αὐτός θ’ οἷος ἔην, καὶ ἑταίρους, οἵ οἱ ἕποντο.» Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Ὦ γύναι, ἀργαλέον τόσσον χρόνον ἀμφὶς ἐόντα (εἰπεῖν) εἰπέμεν· ἤδη γὰρ (τόδ’) οἱ ἐεικοστὸν ἔτος ἐστίν, ἐξ οὗ κεῖθεν ἔβη καὶ ἐμῆς ἀπελήλυθε πάτρης· αὐτάρ τοι ἐρέω, ὥς μοι ἰνδάλλεται ἦτορ. Χλαῖναν πορφυρέην οὔλην ἔχε δῖος Ὀδυσσεύς, διπλῆν· (ἐν δ’ ἄρα) αὐτάρ οἱ περόνη χρυσοῖο τέτυκτο αὐλοῖσιν διδύμοισι· πάροιθε δὲ δαίδαλον ἦεν· ἐν προτέροισι πόδεσσι κύων ἔχε ποικίλον ἐλλόν, ἀσπαίροντα λάων· τὸ δὲ θαυμάζεσκον ἅπαντες, ὡς οἱ χρύσεοι ἐόντες ὁ μὲν λάε νεβρὸν ἀπάγχων, αὐτὰρ ὁ ἐκφυγέειν μεμαὼς ἤσπαιρε πόδεσσιν. Τὸν δὲ χιτῶν’ ἐνόησα περὶ χροῒ σιγαλόεντα, οἷόν τε κρομύοιο λοπὸν κάτα ἰσχαλέοιο. Τῶς μὲν ἔην μαλακός, λαμπρὸς δ’ ἦν ἠέλιος ὥς. Ἦ μὲν πολλαί γ’ αὐτὸν ἐθηήσαντο γυναῖκες. Ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ’ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν. Οὐκ οἶδ’, ἢ τάδε ἕστο περὶ χροῒ οἴκοθ’ Ὀδυσσεύς, ἦ τις ἑταίρων δῶκε θοῆς ἐπὶ νηὸς ἰόντι, ἤ τίς που καὶ ξεῖνος, ἐπεὶ πολλοῖσιν Ὀδυσσεὺς ἔσκε φίλος· παῦροι γὰρ Ἀχαιῶν ἦσαν ὁμοῖοι. Καί οἱ ἐγὼ χάλκειον ἄορ καὶ δίπλακα δῶκα καλὴν πορφυρέην καὶ τερμιόεντα χιτῶνα, αἰδοίως δ’ ἀπέπεμπον ἐυσσέλμου ἐπὶ νηός. Καὶ μέν οἱ κῆρυξ ὀλίγον προγενέστερος αὐτοῦ εἵπετο· καὶ τόν τοι μυθήσομαι, οἷος ἔην περ. Γυρὸς ἐν ὤμοισιν, μελανόχροος, οὐλοκάρηνος, Εὐρυβάτης δ’ ὄνομ’ ἔσκε· τίεν δέ μιν ἔξοχον ἄλλων ὧν ἑτάρων Ὀδυσεύς, ὅτι οἱ φρεσὶν ἄρτια ᾔδη.» Ὧς φάτο, τῇ δ’ ἔτι μᾶλλον ὑφ’ ἵμερον ὦρσε γόοιο, σήματ’ ἀναγνούσῃ, τά οἱ ἔμπεδα πέφραδ’ Ὀδυσσεύς. Ἡ δ’ ἐπεὶ οὖν τάρφθη πολυδακρύτοιο γόοιο, καὶ τότε μιν μύθοισιν ἀμειβομένη προσέειπεν· «Νῦν μὲν δή μοι, ξεῖνε, πάρος περ ἐὼν ἐλεεινός, ἐν μεγάροισιν ἐμοῖσι φίλος τ’ ἔσῃ αἰδοῖός τε· αὐτὴ γὰρ τάδε εἵματ’ ἐγὼ πόρον, οἷ’ ἀγορεύεις, πτύξασ’ ἐκ θαλάμου, περόνην τ’ ἐπέθηκα φαεινὴν κείνῳ ἄγαλμ’ ἔμεναι. Τὸν δ’ οὐχ ὑποδέξομαι αὖτις οἴκαδε νοστήσαντα φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν. Τῷ ῥα κακῇ αἴσῃ κοίλης ἐπὶ νηὸς Ὀδυσσεὺς ᾤχετ’ ἐποψόμενος Κακοΐλιον οὐκ ὀνομαστήν.» Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος, μηκέτι νῦν χρόα καλὸν ἐναίρεο μηδέ τι θυμὸν τῆκε πόσιν γοόωσα. Νεμεσσῶμαί γε μὲν οὐδέν· καὶ γάρ τίς τ’ ἀλλοῖον ὀδύρεται ἄνδρ’ ὀλέσασα κουρίδιον, τῷ τέκνα τέκῃ φιλότητι μιγεῖσα, ἢ Ὀδυσῆ’, ὅν φασι θεοῖς ἐναλίγκιον εἶναι. Ἀλλὰ γόου μὲν παῦσαι, ἐμεῖο δὲ σύνθεο μῦθον· νημερτέως γάρ τοι μυθήσομαι οὐδ’ ἐπικεύσω, ὡς ἤδη Ὀδυσῆος ἐγὼ περὶ νόστου ἄκουσα ἀγχοῦ, Θεσπρωτῶν ἀνδρῶν ἐν πίονι δήμῳ, ζωοῦ· αὐτὰρ ἄγει κειμήλια πολλὰ καὶ ἐσθλά, αἰτίζων ἀνὰ δῆμον. Ἀτὰρ ἐρίηρας ἑταίρους ὤλεσε καὶ νῆα γλαφυρὴν ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ, Θρινακίης ἄπο νήσου ἰών· ὀδύσαντο γὰρ αὐτῷ Ζεύς τε καὶ Ἠέλιος· τοῦ γὰρ βόας ἔκταν ἑταῖροι. Οἱ μὲν πάντες ὄλοντο πολυκλύστῳ ἐνὶ πόντῳ· τὸν δ’ ἄρ’ ἐπὶ τρόπιος (νηὸς βάλε) νεὸς ἔκβαλε κῦμ’ ἐπὶ χέρσου, Φαιήκων ἐς γαῖαν, οἳ ἀγχίθεοι γεγάασιν, οἳ δή μιν περὶ κῆρι θεὸν ὣς τιμήσαντο καί οἱ πολλὰ δόσαν πέμπειν τέ μιν ἤθελον αὐτοὶ οἴκαδ’ ἀπήμαντον· καί κεν πάλαι ἐνθάδ’ Ὀδυσσεὺς ἤην· ἀλλ’ ἄρα οἱ τό γε κέρδιον εἴσατο θυμῷ, χρήματ’ ἀγυρτάζειν πολλὴν ἐπὶ γαῖαν ἰόντι. Ὧς περὶ κέρδεα πολλὰ καταθνητῶν ἀνθρώπων οἶδ’ Ὀδυσεύς, οὐδ’ ἄν τις ἐρίσσειε βροτὸς ἄλλος. Ὧς μοι Θεσπρωτῶν βασιλεὺς μυθήσατο Φείδων· ὤμνυε δὲ πρὸς ἔμ’ αὐτόν, ἀποσπένδων ἐνὶ οἴκῳ, νῆα κατειρύσθαι καὶ ἐπαρτέας ἔμμεν ἑταίρους, οἳ δή μιν πέμψουσι φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν. Ἀλλ’ ἐμὲ πρὶν ἀπέπεμψε· τύχησε γὰρ ἐρχομένη νηῦς ἀνδρῶν Θεσπρωτῶν ἐς Δουλίχιον πολύπυρον. Καί μοι κτήματ’ ἔδειξεν, ὅσα ξυναγείρατ’ Ὀδυσσεύς· καί νύ κεν ἐς δεκάτην γενεὴν ἕτερόν γ’ ἔτι βόσκοι· τόσσα οἱ ἐν μεγάροις κειμήλια κεῖτο ἄνακτος. Τὸν δ’ ἐς Δωδώνην φάτο βήμεναι, ὄφρα θεοῖο ἐκ δρυὸς ὑψικόμοιο Διὸς βουλὴν (ἐπακούσαι) ἐπακούσῃ, ὅππως νοστήσειε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν, ἤδη δὴν ἀπεών, ἢ ἀμφαδὸν ἦε κρυφηδόν. Ὧς ὁ μὲν οὕτως ἐστὶ σόος καὶ ἐλεύσεται ἤδη, ἄγχι μάλ’, οὐδ’ ἔτι τῆλε φίλων καὶ πατρίδος αἴης δηρὸν ἀπεσσεῖται· ἔμπης δέ τοι ὅρκια δώσω. Ἴστω νῦν Ζεὺς πρῶτα, θεῶν ὕπατος καὶ ἄριστος, ἱστίη τ’ Ὀδυσῆος ἀμύμονος, ἣν ἀφικάνω· ἦ μέν τοι τάδε πάντα τελείεται, ὡς ἀγορεύω. Τοῦδ’ αὐτοῦ λυκάβαντος ἐλεύσεται ἐνθάδ’ Ὀδυσσεύς, τοῦ μὲν φθίνοντος μηνός, τοῦ δ’ ἱσταμένοιο.» Τὸν δ’ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια· «Αἲ γὰρ τοῦτο, ξεῖνε, ἔπος τετελεσμένον εἴη· τῷ κε τάχα γνοίης φιλότητά τε πολλά τε δῶρα ἐξ ἐμεῦ, ὡς ἄν τίς σε συναντόμενος μακαρίζοι. Ἀλλά μοι ὧδ’ ἀνὰ θυμὸν ὀίεται, ὡς ἔσεταί περ· οὔτ’ Ὀδυσεὺς ἔτι οἶκον ἐλεύσεται, οὔτε σὺ πομπῆς τεύξῃ, ἐπεὶ οὐ τοῖοι σημάντορές εἰσ’ ἐνὶ οἴκῳ, οἷος Ὀδυσσεὺς ἔσκε μετ’ ἀνδράσιν, εἴ ποτ’ ἔην γε, ξείνους αἰδοίους ἀποπεμπέμεν ἠδὲ δέχεσθαι. Ἀλλά μιν, ἀμφίπολοι, ἀπονίψατε, κάτθετε δ’ εὐνήν, δέμνια καὶ χλαίνας καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα, ὥς κ’ εὖ θαλπιόων χρυσόθρονον Ἠῶ ἵκηται. Ἠῶθεν δὲ μάλ’ ἦρι λοέσσαι τε χρῖσαί τε, ὥς κ’ ἔνδον παρὰ Τηλεμάχῳ δείπνοιο μέδηται ἥμενος ἐν μεγάρῳ. τῷ δ’ ἄλγιον, ὅς κεν ἐκείνων τοῦτον ἀνιάζῃ θυμοφθόρος· οὐδέ τι ἔργον ἐνθάδ’ ἔτι πρήξει, μάλα περ κεχολωμένος αἰνῶς. Πῶς γὰρ ἐμεῦ σύ, ξεῖνε, δαήσεαι, εἴ τι γυναικῶν ἀλλάων περίειμι νόον καὶ ἐπίφρονα μῆτιν, εἴ κεν ἀυσταλέος, κακὰ εἱμένος ἐν μεγάροισι δαινύῃ; Ἄνθρωποι δὲ μινυνθάδιοι τελέθουσιν. Ὃς μὲν ἀπηνὴς αὐτὸς ἔῃ καὶ ἀπηνέα εἰδῇ, τῷ δὲ καταρῶνται πάντες βροτοὶ ἄλγε’ ὀπίσσω ζωῷ, ἀτὰρ τεθνεῶτί γ’ ἐφεψιόωνται ἅπαντες· ὃς δ’ ἂν ἀμύμων αὐτὸς ἔῃ καὶ ἀμύμονα εἰδῇ, τοῦ μέν τε κλέος εὐρὺ διὰ ξεῖνοι φορέουσιν πάντας ἐπ’ ἀνθρώπους, πολλοί τέ μιν ἐσθλὸν ἔειπον.» Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος, ἦ τοι ἐμοὶ χλαῖναι καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα ἤχθεθ’, ὅτε πρῶτον Κρήτης ὄρεα νιφόεντα νοσφισάμην ἐπὶ νηὸς ἰὼν δολιχηρέτμοιο· κείω δ’, ὡς τὸ πάρος περ ἀύπνους νύκτας ἴαυον· πολλὰς γὰρ δὴ νύκτας ἀεικελίῳ ἐνὶ κοίτῃ ἄεσα καί τ’ ἀνέμεινα ἐύθρονον Ἠῶ δῖαν. Οὐδέ τί μοι ποδάνιπτρα ποδῶν ἐπιήρανα θυμῷ γίνεται· οὐδὲ γυνὴ ποδὸς ἅψεται ἡμετέροιο τάων, αἵ τοι δῶμα κάτα δρήστειραι ἔασιν, εἰ μή τις γρηῦς ἐστι παλαιή, κεδνὰ ἰδυῖα, ἥ τις δὴ τέτληκε τόσα φρεσὶν ὅσσα τ’ ἐγώ περ· τῇ δ’ οὐκ ἂν φθονέοιμι ποδῶν ἅψασθαι ἐμεῖο.» Τὸν δ’ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια· «Ξεῖνε φίλ’· οὐ γάρ πώ τις ἀνὴρ πεπνυμένος ὧδε ξείνων τηλεδαπῶν φιλίων ἐμὸν ἵκετο δῶμα, ὡς σὺ μάλ’ εὐφραδέως πεπνυμένα πάντ’ ἀγορεύεις· ἔστι δέ μοι γρῆυς πυκινὰ φρεσὶ μήδε’ ἔχουσα, ἣ κεῖνον δύστηνον ἐὺ τρέφεν ἠδ’ ἀτίταλλεν, δεξαμένη χείρεσσ’, ὅτε μιν πρῶτον τέκε μήτηρ· ἥ σε πόδας νίψει, ὀλιγηπελέουσά περ ἔμπης. Ἀλλ’ ἄγε νῦν ἀνστᾶσα, περίφρων Εὐρύκλεια, νίψον σοῖο ἄνακτος ὁμήλικα· καί που Ὀδυσσεὺς ἤδη τοιόσδ’ ἐστὶ πόδας τοιόσδε τε χεῖρας· αἶψα γὰρ ἐν κακότητι βροτοὶ καταγηράσκουσιν.» Ὧς ἄρ’ ἔφη, γρῆυς δὲ κατέσχετο χερσὶ πρόσωπα, δάκρυα δ’ ἔκβαλε θερμά, ἔπος δ’ ὀλοφυδνὸν ἔειπεν· «Ὤ μοι ἐγὼ σέο, τέκνον, ἀμήχανος. Ἦ σε περὶ Ζεὺς ἀνθρώπων ἤχθηρε θεουδέα θυμὸν ἔχοντα. Οὐ γάρ πώ τις τόσσα βροτῶν Διὶ τερπικεραύνῳ πίονα μηρί’ ἔκη’ οὐδ’ ἐξαίτους ἑκατόμβας, ὅσσα σὺ τῷ ἐδίδους ἀρώμενος, εἷος ἵκοιο γῆράς τε λιπαρὸν θρέψαιό τε φαίδιμον υἱόν· νῦν δέ τοι οἴῳ πάμπαν ἀφείλετο νόστιμον ἦμαρ. Οὕτω που καὶ κείνῳ ἐφεψιόωντο γυναῖκες ξείνων τηλεδαπῶν, ὅτε τευ κλυτὰ δώμαθ’ ἵκοιτο, ὡς σέθεν αἱ κύνες αἵδε καθεψιόωνται ἅπασαι, τάων νῦν λώβην τε καὶ αἴσχεα πόλλ’ ἀλεείνων οὐκ ἐάᾳς νίζειν· ἐμὲ δ’ οὐκ ἀέκουσαν ἄνωγε κούρη Ἰκαρίοιο, περίφρων Πηνελόπεια. Τῶ σε πόδας νίψω ἅμα τ’ αὐτῆς Πηνελοπείης καὶ σέθεν εἵνεκ’, ἐπεί μοι ὀρώρεται ἔνδοθι θυμὸς κήδεσιν. Ἀλλ’ ἄγε νῦν ξυνίει ἔπος, ὅττι κεν εἴπω. Πολλοὶ δὴ ξεῖνοι ταλαπείριοι ἐνθάδ’ ἵκοντο, ἀλλ’ οὔ πώ τινά φημι ἐοικότα ὧδε ἰδέσθαι, ὡς σὺ δέμας φωνήν τε πόδας τ’ Ὀδυσῆι ἔοικας.» Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Ὦ γρηῦ, οὕτω φασὶν ὅσοι ἴδον ὀφθαλμοῖσιν ἡμέας ἀμφοτέρους, μάλα εἰκέλω ἀλλήλοιιν ἔμμεναι, ὡς σύ περ αὐτὴ ἐπιφρονέουσ’ ἀγορεύεις.» Ὧς ἄρ’ ἔφη, γρῆυς δὲ λέβηθ’ ἕλε παμφανόωντα, τῷ πόδας ἐξαπένιζεν, ὕδωρ δ’ ἐνεχεύατο (πολλόν) πουλὺ, ψυχρόν, ἔπειτα δὲ θερμὸν ἐπήφυσεν. Αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ἷζεν ἀπ’ ἐσχαρόφιν, ποτὶ δὲ σκότον ἐτράπετ’ αἶψα· αὐτίκα γὰρ κατὰ θυμὸν ὀΐσατο, μή ἑ λαβοῦσα οὐλὴν ἀμφράσσαιτο καὶ ἀμφαδὰ ἔργα γένοιτο. Νίζε δ’ ἄρ’ ἄσσον ἰοῦσα ἄναχθ’ ἑόν· αὐτίκα δ’ ἔγνω οὐλήν, τήν ποτέ μιν σῦς ἤλασε λευκῷ ὀδόντι Παρνησόνδ’ ἐλθόντα μετ’ Αὐτόλυκόν τε καὶ υἷας, μητρὸς ἑῆς πατέρ’ ἐσθλόν, ὃς ἀνθρώπους ἐκέκαστο κλεπτοσύνῃ θ’ ὅρκῳ τε· θεὸς δέ οἱ αὐτὸς ἔδωκεν Ἑρμείας· τῷ γὰρ κεχαρισμένα (μηρία καῖεν) μηρί’ ἔκαιεν ἀρνῶν ἠδ’ ἐρίφων· ὁ δέ οἱ πρόφρων ἅμ’ ὀπήδει. Αὐτόλυκος δ’ ἐλθὼν Ἰθάκης ἐς πίονα δῆμον παῖδα νέον γεγαῶτα κιχήσατο θυγατέρος ἧς· τόν ῥά οἱ Εὐρύκλεια φίλοις ἐπὶ γούνασι θῆκεν παυομένῳ δόρποιο, ἔπος τ’ ἔφατ’ ἔκ τ’ ὀνόμαζεν· «Αὐτόλυκ’, αὐτὸς νῦν ὄνομ’ εὕρεο, ὅττι κε θεῖο παιδὸς παιδὶ φίλῳ· πολυάρητος δέ τοί ἐστιν.» Τὴν δ’ αὖτ’ Αὐτόλυκος ἀπαμείβετο φώνησέν τε· «Γαμβρὸς ἐμὸς θύγατέρ τε, τίθεσθ’ ὄνομ’, ὅττι κεν εἴπω. Πολλοῖσιν γὰρ ἐγώ γε ὀδυσσάμενος τόδ’ ἱκάνω, ἀνδράσιν ἠδὲ γυναιξὶν ἀνὰ χθόνα (βωτιάνειραν) πουλυβότειραν· τῷ δ’ Ὀδυσεὺς ὄνομ’ ἔστω ἐπώνυμον. Αὐτὰρ ἐγώ γε, ὁππότ’ ἂν ἡβήσας μητρώιον ἐς μέγα δῶμα ἔλθῃ Παρνησόνδ’, ὅθι πού μοι κτήματ’ ἔασιν, τῶν οἱ ἐγὼ δώσω καί μιν χαίροντ’ ἀποπέμψω.» Τῶν ἕνεκ’ ἦλθ’ Ὀδυσεύς, ἵνα οἱ πόροι ἀγλαὰ δῶρα. Τὸν μὲν ἄρ’ Αὐτόλυκός τε καὶ υἱέες Αὐτολύκοιο χερσίν τ’ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισιν· μήτηρ δ’ Ἀμφιθέη μητρὸς περιφῦσ’ Ὀδυσῆι κύσσ’ ἄρα μιν κεφαλήν τε καὶ ἄμφω φάεα καλά. Αὐτόλυκος δ’ υἱοῖσιν ἐκέκλετο κυδαλίμοισιν δεῖπνον ἐφοπλίσσαι· τοὶ δ’ ὀτρύνοντος ἄκουσαν. αὐτίκα δ’ εἰσάγαγον βοῦν ἄρσενα πενταέτηρον. Τὸν δέρον ἀμφί θ’ ἕπον καί μιν διέχευαν ἅπαντα, μίστυλλόν τ’ ἄρ’ ἐπισταμένως πεῖράν τ’ ὀβελοῖσιν, ὤπτησάν τε περιφραδέως δάσσαντό τε μοίρας. Ὧς τότε μὲν πρόπαν ἦμαρ ἐς ἠέλιον καταδύντα δαίνυντ’, οὐδέ τι θυμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐίσης· ἦμος δ’ ἠέλιος κατέδυ καὶ ἐπὶ κνέφας ἦλθεν, δὴ τότε κοιμήσαντο καὶ ὕπνου δῶρον ἕλοντο. Ἦμος δ’ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς, βάν ῥ’ ἴμεν ἐς θήρην, ἠμὲν κύνες ἠδὲ καὶ αὐτοὶ υἱέες Αὐτολύκου· μετὰ τοῖσι δὲ δῖος Ὀδυσσεὺς ἤιεν. Αἰπὺ δ’ ὄρος προσέβαν καταειμένον ὕλῃ Παρνησοῦ, τάχα δ’ ἵκανον πτύχας ἠνεμοέσσας. Ἠέλιος μὲν ἔπειτα νέον προσέβαλλεν ἀρούρας ἐξ ἀκαλαρρείταο βαθυρρόου Ὠκεανοῖο, οἱ δ’ ἐς βῆσσαν ἵκανον ἐπακτῆρες· πρὸ δ’ ἄρ’ αὐτῶν ἴχνι’ ἐρευνῶντες κύνες ἤισαν, αὐτὰρ ὄπισθεν υἱέες Αὐτολύκου· μετὰ τοῖσι δὲ δῖος Ὀδυσσεὺς ἤιεν ἄγχι κυνῶν κραδάων δολιχόσκιον ἔγχος. Ἔνθα δ’ ἄρ’ ἐν λόχμῃ πυκινῇ κατέκειτο μέγας σῦς. Τὴν μὲν ἄρ’ οὔτ’ ἀνέμων διάη μένος ὑγρὸν ἀέντων, οὔτε μιν ἠέλιος φαέθων ἀκτῖσιν ἔβαλλεν, οὔτ’ ὄμβρος περάασκε διαμπερές· ὣς ἄρα πυκνὴ ἦεν, ἀτὰρ φύλλων ἐνέην χύσις ἤλιθα πολλή. Τὸν δ’ ἀνδρῶν τε κυνῶν τε περὶ κτύπος ἦλθε ποδοῖιν, ὡς ἐπάγοντες ἐπῇσαν· ὁ δ’ ἀντίος ἐκ ξυλόχοιο, φρίξας εὖ λοφιήν, πῦρ δ’ ὀφθαλμοῖσι δεδορκώς, στῆ ῥ’ αὐτῶν σχεδόθεν. Ὁ δ’ ἄρα πρώτιστος Ὀδυσσεὺς ἔσσυτ’ ἀνασχόμενος δολιχὸν δόρυ χειρὶ παχείῃ, οὐτάμεναι μεμαώς· ὁ δέ μιν φθάμενος ἔλασεν σῦς γουνὸς ὕπερ, πολλὸν δὲ διήφυσε σαρκὸς ὀδόντι λικριφὶς ἀίξας, οὐδ’ ὀστέον ἵκετο φωτός. Τὸν δ’ Ὀδυσεὺς οὔτησε τυχὼν κατὰ δεξιὸν ὦμον, ἀντικρὺς δὲ διῆλθε φαεινοῦ δουρὸς ἀκωκή, κὰδ δ’ ἔπεσ’ ἐν κονίῃσι μακών, ἀπὸ δ’ ἔπτατο θυμός. Τὸν μὲν ἄρ’ Αὐτολύκου παῖδες φίλοι ἀμφεπένοντο, ὠτειλὴν δ’ Ὀδυσῆος ἀμύμονος ἀντιθέοιο δῆσαν ἐπισταμένως, ἐπαοιδῇ δ’ αἷμα κελαινὸν ἔσχεθον, αἶψα δ’ ἵκοντο φίλου πρὸς δώματα πατρός. Τὸν μὲν ἄρ’ Αὐτόλυκός τε καὶ υἱέες Αὐτολύκοιο εὖ ἰησάμενοι ἠδ’ ἀγλαὰ δῶρα πορόντες καρπαλίμως χαίροντα φίλως χαίροντες ἔπεμπον εἰς Ἰθάκην. Τῷ μέν ῥα πατὴρ καὶ πότνια μήτηρ χαῖρον νοστήσαντι καὶ ἐξερέεινον ἕκαστα, οὐλὴν ὅττι πάθοι· ὁ δ’ ἄρα σφίσιν εὖ κατέλεξεν, ὥς μιν θηρεύοντ’ ἔλασεν σῦς λευκῷ ὀδόντι, Παρνησόνδ’ ἐλθόντα σὺν υἱάσιν Αὐτολύκοιο. Τὴν γρῆυς χείρεσσι καταπρηνέσσι λαβοῦσα, γνῶ ῥ’ ἐπιμασσαμένη, πόδα δὲ προέηκε φέρεσθαι· ἐν δὲ λέβητι πέσεν κνήμη, κανάχησε δὲ χαλκός· ἂψ δ’ ἑτέρωσ’ ἐκλίθη· τὸ δ’ ἐπὶ χθονὸς ἐξέχυθ’ ὕδωρ. Τὴν δ’ ἅμα χάρμα καὶ ἄλγος ἕλε φρένα, τὼ δέ οἱ ὄσσε δακρυόφιν πλῆσθεν, θαλερὴ δέ οἱ ἔσχετο φωνή. Ἁψαμένη δὲ γενείου Ὀδυσσῆα προσέειπεν· «Ἦ μάλ’ Ὀδυσσεύς ἐσσι, φίλον τέκος· οὐδέ σ’ ἐγώ γε πρὶν ἔγνων, πρὶν πάντα ἄνακτ’ ἐμὸν ἀμφαφάασθαι.» Ἦ καὶ Πηνελόπειαν ἐσέδρακεν ὀφθαλμοῖσιν, πεφραδέειν ἐθέλουσα φίλον πόσιν ἔνδον ἐόντα. Ἡ δ’ οὔτ’ ἀθρῆσαι δύνατ’ ἀντίη οὔτε νοῆσαι· τῇ γὰρ Ἀθηναίη νόον ἔτραπεν. Αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς χείρ’ ἐπιμασσάμενος φάρυγος λάβε δεξιτερῆφιν, τῇ δ’ ἑτέρῃ ἕθεν ἆσσον ἐρύσσατο φώνησέν τε· «Μαῖα, (τίη) τὶ ἦ μ’ ἐθέλεις ὀλέσαι; Σὺ δέ μ’ ἔτρεφες αὐτὴ τῷ σῷ ἐπὶ μαζῷ· νῦν δ’ ἄλγεα πολλὰ μογήσας ἤλυθον εἰκοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν. Ἀλλ’ ἐπεὶ ἐφράσθης καί τοι θεὸς ἔμβαλε θυμῷ, σίγα, μή τίς τ’ ἄλλος ἐνὶ μεγάροισι πύθηται. Ὧδε γὰρ ἐξερέω, (καὶ μὴν) τὸ δὲ καὶ τετελεσμένον ἔσται· εἴ χ’ ὑπ’ ἐμοί γε θεὸς δαμάσῃ μνηστῆρας ἀγαυούς, οὐδὲ τροφοῦ οὔσης σεῦ ἀφέξομαι, ὁππότ’ ἂν ἄλλας δμῳὰς ἐν μεγάροισιν ἐμοῖς κτείνωμι γυναῖκας.» Τὸν δ’ αὖτε προσέειπε περίφρων Εὐρύκλεια· «Τέκνον ἐμόν, ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων. Οἶσθα μέν, οἷον ἐμὸν μένος ἔμπεδον οὐδ’ ἐπιεικτόν, ἕξω δ’ ὡς ὅτε τις στερεὴ λίθος ἠὲ σίδηρος. Ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ’ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν· εἴ χ’ ὑπὸ σοί γε θεὸς δαμάσῃ μνηστῆρας ἀγαυούς, δὴ τότε τοι καταλέξω ἐνὶ μεγάροισι γυναῖκας, αἵ τέ σ’ ἀτιμάζουσι καὶ αἳ νηλείτιδές εἰσιν.» Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Μαῖα, (τίη) τὶ ἦ δὲ σὺ τὰς μυθήσεαι; Οὐδέ τί σε χρή. Εὖ νυ καὶ αὐτὸς ἐγὼ φράσομαι καὶ εἴσομ’ ἑκάστην. ἀλλ’ ἔχε σιγῇ μῦθον, ἐπίτρεψον δὲ θεοῖσιν.» Ὧς ἄρ’ ἔφη, γρῆυς δὲ διὲκ μεγάροιο βεβήκειν οἰσομένη ποδάνιπτρα· τὰ γὰρ πρότερ’ ἔκχυτο πάντα. Αὐτὰρ ἐπεὶ νίψεν τε καὶ ἤλειψεν λίπ’ ἐλαίῳ, αὖτις ἄρ’ ἀσσοτέρω πυρὸς ἕλκετο δίφρον Ὀδυσσεὺς θερσόμενος, οὐλὴν δὲ κατὰ ῥακέεσσι κάλυψεν. Τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε περίφρων Πηνελόπεια· «Ξεῖνε, τὸ μέν σ’ ἔτι τυτθὸν ἐγὼν εἰρήσομαι αὐτή· καὶ γὰρ δὴ κοίτοιο τάχ’ ἔσσεται ἡδέος ὥρη, ὅν τινά γ’ ὕπνος (ἕλῃ) ἕλοι γλυκερὸς καὶ κηδόμενόν περ. Αὐτὰρ ἐμοὶ καὶ πένθος ἀμέτρητον πόρε δαίμων· ἤματα μὲν γὰρ τέρπομ’ ὀδυρομένη γοόωσα, ἔς τ’ ἐμὰ ἔργ’ ὁρόωσα καὶ ἀμφιπόλων ἐνὶ οἴκῳ· αὐτὰρ ἐπὴν νὺξ ἔλθῃ, ἕλῃσί τε κοῖτος ἅπαντας, κεῖμαι ἐνὶ λέκτρῳ, πυκιναὶ δέ μοι ἀμφ’ ἁδινὸν κῆρ ὀξεῖαι (μελεδῶναι) μελεδῶνες ὀδυρομένην ἐρέθουσιν. Ὡς δ’ ὅτε Πανδαρέου κούρη χλωρηῒς ἀηδών καλὸν ἀείδῃσιν ἔαρος νέον ἱσταμένοιο, δενδρέων ἐν πετάλοισι καθεζομένη πυκινοῖσιν, ἥ τε θαμὰ τρωπῶσα χέει (πολυδευκέα) πολυηχέα φωνήν, παῖδ’ ὀλοφυρομένη Ἴτυλον φίλον, ὅν ποτε χαλκῷ κτεῖνε δι’ ἀφραδίας, κοῦρον Ζήθοιο ἄνακτος· ὣς καὶ ἐμοὶ δίχα θυμὸς ὀρώρεται ἔνθα καὶ ἔνθα, ἠὲ μένω παρὰ παιδὶ καὶ ἔμπεδα πάντα φυλάσσω, κτῆσιν ἐμήν, δμῳάς τε καὶ ὑψερεφὲς μέγα δῶμα, εὐνήν τ’ αἰδομένη πόσιος δήμοιό τε φῆμιν, ἦ ἤδη ἅμ’ ἕπωμαι, Ἀχαιῶν ὅς τις ἄριστος μνᾶται ἐνὶ μεγάροισι, πορὼν ἀπερείσια ἕδνα. Παῖς δ’ ἐμὸς (εἷος ἔην) ἕως μὲν ἔτι νήπιος ἠδὲ χαλίφρων, γήμασθ’ οὔ μ’ εἴα πόσιος κατὰ δῶμα λιποῦσαν· νῦν δ’, ὅτε δὴ μέγας ἐστὶ καὶ ἥβης μέτρον ἱκάνει, καὶ δή μ’ ἀρᾶται πάλιν ἐλθέμεν ἐκ μεγάροιο, κτήσιος ἀσχαλόων, τήν οἱ κατέδουσιν Ἀχαιοί. Ἀλλ’ ἄγε μοι τὸν ὄνειρον ὑπόκριναι καὶ ἄκουσον. Χῆνές μοι κατὰ οἶκον ἐείκοσι πυρὸν ἔδουσιν ἐξ ὕδατος, καί τέ σφιν ἰαίνομαι εἰσορόωσα· ἐλθὼν δ’ ἐξ ὄρεος μέγας αἰετὸς (ἀγκυλοχήλης) ἀγκυλοχείλης πᾶσι κατ’ αὐχένας ἦξε καὶ ἔκτανεν· οἱ (δ’ ἐκέχυντο) δὲ κέχυντο ἁθρόοι ἐν μεγάροις, ὁ δ’ ἐς αἰθέρα δῖαν ἀέρθη. Αὐτὰρ ἐγὼ κλαῖον καὶ ἐκώκυον ἔν περ ὀνείρῳ, ἀμφὶ (δέ μ’) δ’ ἔμ’ ἠγερέθοντο ἐυπλοκαμῖδες Ἀχαιαί, οἴκτρ’ ὀλοφυρομένην, ὅ μοι αἰετὸς ἔκτανε χῆνας. Ἂψ δ’ ἐλθὼν κατ’ ἄρ’ ἕζετ’ ἐπὶ προύχοντι μελάθρῳ, φωνῇ δὲ βροτέῃ κατερήτυε φώνησέν τε· «Θάρσει, Ἰκαρίου κούρη τηλεκλειτοῖο· οὐκ ὄναρ, ἀλλ’ ὕπαρ ἐσθλόν, ὅ τοι τετελεσμένον ἔσται. Χῆνες μὲν μνηστῆρες, ἐγὼ δέ τοι αἰετὸς ὄρνις ἦα πάρος, νῦν αὖτε τεὸς πόσις εἰλήλουθα, ὃς πᾶσι μνηστῆρσιν ἀεικέα πότμον ἐφήσω.» Ὧς ἔφατ’, αὐτὰρ ἐμὲ μελιηδὴς ὕπνος ἀνῆκε· παπτήνασα δὲ χῆνας ἐνὶ μεγάροισ’ ἐνόησα πυρὸν ἐρεπτομένους παρὰ πύελον, ἧχι πάρος περ.» Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Ὦ γύναι, οὔ πως ἔστιν ὑποκρίνασθαι ὄνειρον ἄλλῃ ἀποκλίναντ’, ἐπεὶ ἦ ῥά τοι αὐτὸς Ὀδυσσεὺς πέφραδ’, ὅπως τελέει. Μνηστῆρσι δὲ φαίνετ’ ὄλεθρος πᾶσι μάλ’, οὐδέ κέ τις θάνατον καὶ κῆρας ἀλύξει.» Τὸν δ’ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια· «Ξεῖν’, ἦ τοι μὲν ὄνειροι ἀμήχανοι ἀκριτόμυθοι γίνοντ’, οὐδέ τι πάντα τελείεται ἀνθρώποισιν. Δοιαὶ γάρ τε πύλαι ἀμενηνῶν εἰσὶν ὀνείρων· αἱ μὲν γὰρ κεράεσσι τετεύχαται, αἱ δ’ ἐλέφαντι. Τῶν οἳ μέν κ’ ἔλθωσι διὰ πριστοῦ ἐλέφαντος, οἵ ῥ’ ἐλεφαίρονται, ἔπε’ ἀκράαντα φέροντες· οἳ δὲ διὰ ξεστῶν κεράων ἔλθωσι θύραζε, οἵ ῥ’ ἔτυμα κραίνουσι, βροτῶν ὅτε κέν τις ἴδηται. Ἀλλ’ ἐμοὶ οὐκ ἐντεῦθεν ὀίομαι αἰνὸν ὄνειρον ἐλθέμεν. Ἦ κ’ ἀσπαστὸν ἐμοὶ καὶ παιδὶ γένοιτο. Ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ’ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν. Ἥδε δὴ ἠὼς εἶσι δυσώνυμος, ἥ μ’ Ὀδυσῆος οἴκου ἀποσχήσει· νῦν γὰρ καταθήσω ἄεθλον, τοὺς πελέκεας, τοὺς κεῖνος ἐνὶ μεγάροισιν ἑοῖσιν ἵστασχ’ ἑξείης, δρυόχους ὥς, δώδεκα πάντας· στὰς δ’ ὅ γε πολλὸν ἄνευθε διαρρίπτασκεν ὀιστόν· νῦν δὲ μνηστήρεσσιν ἄεθλον τοῦτον ἐφήσω· ὃς δέ κε ῥηίτατ’ ἐντανύσῃ βιὸν ἐν παλάμῃσιν καὶ διοϊστεύσῃ πελέκεων δυοκαίδεκα πάντων, τῷ κεν ἅμ’ ἑσποίμην, νοσφισσαμένη τόδε δῶμα κουρίδιον, μάλα καλόν, ἐνίπλειον βιότοιο, τοῦ ποτε μεμνήσεσθαι ὀίομαι ἔν περ ὀνείρῳ.» Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος, μηκέτι νῦν ἀνάβαλλε δόμοις ἔνι τοῦτον ἄεθλον· πρὶν γάρ τοι πολύμητις ἐλεύσεται ἐνθάδ’ Ὀδυσσεύς, πρὶν τούτους τόδε τόξον ἐύξοον ἀμφαφόωντας νευρήν τ’ ἐντανύσαι διοϊστεῦσαί τε σιδήρου.» Τὸν δ’ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια· «Εἴ κ’ ἐθέλοις μοι, ξεῖνε, παρήμενος ἐν μεγάροισιν τέρπειν, οὔ κέ μοι ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισι χυθείη· ἀλλ’ οὐ γάρ πως ἔστιν ἀύπνους ἔμμεναι (αἰὲν) αἰεὶ ἀνθρώπους· ἐπὶ γάρ τοι ἑκάστῳ μοῖραν ἔθηκαν ἀθάνατοι θνητοῖσιν ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν. Ἀλλ’ ἦ τοι μὲν ἐγὼν ὑπερώιον εἰσαναβᾶσα λέξομαι εἰς εὐνήν, ἥ μοι στονόεσσα τέτυκται, αἰεὶ δάκρυσ’ ἐμοῖσι πεφυρμένη, ἐξ οὗ Ὀδυσσεὺς ᾤχετ’ ἐποψόμενος Κακοΐλιον οὐκ ὀνομαστήν. Ἔνθα κε λεξαίμην· σὺ δὲ λέξεο τῷδ’ ἐνὶ οἴκῳ, ἢ χαμάδις στορέσας, ἤ τοι κατὰ δέμνια θέντων.» Ὧς εἰποῦσ’ ἀνέβαιν’ ὑπερώια σιγαλόεντα οὐκ οἴη, ἅμα τῇ γε καὶ ἀμφίπολοι κίον ἄλλαι. Ἐς δ’ ὑπερῷ’ ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶ κλαῖεν ἔπειτ’ Ὀδυσῆα φίλον πόσιν, ὄφρα οἱ ὕπνον ἡδὺν ἐπὶ βλεφάροισι βάλε γλαυκῶπις Ἀθήνη. ​	5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 165 170 175 180 185 190 195 200 205 210 215 220 225 230 235 240 245 250 255 260 265 270 275 280 285 290 295 300 305 310 315 320 325 330 335 340 345 350 355 360 365 370 375 380 385 390 395 400 405 410 415 420 425 430 435 440 445 450 455 460 465 470 475 480 485 490 495 500 505 510 515 520 525 530 535 540 545 550 555 560 565 570 575 580 585 590 595 600 ​	Έτσι αυτός μέσα στο μέγαρο υπελείπετο (απέμεινε) ο ‘‘δίος’’ Οδυσσεύς για τους μνηστήρες φόνο συν Αθήνη λογαριάζων νοερά. Κι ευθύς προς τον Τηλέμαχο είπ’ ‘‘έπεα πτερόεντα’’: «Τηλέμαχε, ανάγκη τα όπλα τα γενναία να αποθέσουμε μες στο υπόγειο όλα τα πάντα, ύστερα στους μνηστήρες με λόγια μαλακά να τους μπερδέψεις, όταν και θα σε ρώταγαν ποθώντας για να μάθουν: ‘‘Μακριά απ’ τον καπνό τα έκρυψα, μια που δεν μοιάζουν πια μ’ εκείνα, αυτά που κάποτε εγκατέλειψε πηγαίνοντας στην Τροία Οδυσσεύς, αλλά παραμορφώνονται, όσο απ’ την πυρά θα φτάνει ο καπνός. Προσέτι δε και τούτο μείζον έβαλε ένας δαίμονας μες στο μυαλό· μήπως από τον οίνο μεθυσμένοι έριδ’ ανάμεσα σ’ εσάς έχοντας ξεσηκώσει να τραυματίσετε αλλήλους και τη δεξίωση να καταισχύνετε και αρραβώνα· διότι ο σίδηρος ο ίδιος κάθε άνδρα τον τραβά,’’» Σαν τό ’πε κι ο Τηλέμαχος επείθετο εις τον αγαπημένο τον πατέρα, κι αφού κάλεσε έξω είπε προς την τροφό Ευρύκλεια: «Μαί’, άντε μου συγκράτησε μες στο παλάτι τις γυναίκες, ώσπου και εις το θάλαμο να κατεβάσω πολεμικά κειμήλια πατρός τα ωραία, τα που ρημάζει ο καπνός αφρόντιστα στον οίκο απ’ του πατρός την αναχώρηση, ενώ εγώ ακόμα ήμουν νήπιο· 20 και θέλω τώρα να τα αποθέσω, για να μη φτάνει η κάπνα της πυράς». Και προς αυτόν μετά είπε η τροφός Ευρύκλεια μ’ αγάπη: «Μακάρι κάποτε, παιδί μου, να αναλάμβανες κηδεμονία του οίκου να φροντίζεις την επίβλεψη και να φυλάσσεις όλα τα υπάρχοντα. Αλλ’ άντε ποία έπειτα γι’ αυτό θα μεταφέρει συνοδεύοντας το φως; Γιατί τις υπηρέτριες δεν τις αφήνεις να προσέλθουν, αυτές που και θα φώτιζαν». Άμεσα σε αυτήν Τηλέμαχος απάντησε συγκινημένος: «Ετούτος ’δω ο ξένος· διότι άπραγο δεν θα ανεχτώ, και που βεβαίως του δικού μας άπτεται συσσίτιου, κι από μακριά πολύ ας έχει έλθει». Σαν αποφώνησε, κι ο λόγος σε αυτήν ‘‘χτύπησε καίριο σημείο’’ (έπιασε τόπο), 30 έκλεισε δε τις θύρες μεγάρου νοικοκυρεμένου. Τώρα ο Οδυσσέας και ο ‘‘φαίδιμος’’ υιός σαν ανασκουμπωθήκαν κουβάλαγαν εντός και περικεφαλαίες και ασπίδες μ’ ομφαλό και αιχμηρά ακόντια· και πιο μπροστά Παλλάδα Αθηνά, χρυσό λυχνάρι έχουσα έφτιαχνε φως πανέμορφο. Πια τότε ο Τηλέμαχος εφώναξε προς τον πατέρα του ευθύς: «Ω πάτερ, μέγα θαύμα ετούτο εδώ που βλέπω με τα μάτια. Μπα σε καλό μου οι τοίχοι του μεγάρου και όμορφες μεσοτοιχίες και οι δοκοί από έλατο και οι κολώνες που κρατάνε το ταβάνι φαίνονται δι’ οφθαλμών ως αν φωτίζονταν εκ του πυρός· ή μάλλον εδώ μέσα κάποιος θεός, από αυτούς που έχουνε διάπλατο ουρανό». Και απαντώντας προς αυτόν είπε αφού το σκέφτηκε πολύ ο Οδυσσεύς: «Σώπαινε και κατά νου φύλαγε για εσέ και μη ρωτάς· ετούτη ’δω είναι απόφαση θεών, που Όλυμπο κατέχουν. Αλλ’ (άντε) συ μεν να πλαγιάσεις, κι εγώ αυτού θα απομείνω, ώστε (λιγάκι) ακόμα και τις δμώες και μητέρα σου να προκαλώ· που και θα με ρωτήσει οδυρόμενη γύρω απ’ τα καθέκαστα». Σαν τό ’πε, κι ο Τηλέμαχος διέσχισε το μέγαρο πηγαίνοντας στο θάλαμο, με τη βοήθεια της λάμψης απ’ τις δάδες, όπου εκοιμάτο από παλιά, όταν θα τού ‘ρχεται ο ύπνος ο γλυκός· όπου και τότε πλάγιασε και την Αυγή περίμενε ευλογημένη. Έτσι αυτός μέσα στο μέγαρο υπελείπετο (απέμεινε) ο ‘‘δίος’’ Οδυσσεύς για τους μνηστήρες φόνο συν Αθήνη λογαριάζων νοερά. Η Πηνελόπη δε με την περίσσια φρόνηση ξεπρόβαλε απ’ το θάλαμο μοιάζοντας στην Αρτέμιδα ακόμα και με χρυσαφένια Αφροδίτη. Και δίπλα στην πυρά γι’ αυτήν ακούμπησαν ανάκλιντρο, όπου επάνω κάθισε, μ’ ελεφαντόδοντο κι ασήμι στολισμένο, που κάποτε τεχνίτης Ικμάλιος κατασκεύασε, και κάτω απ’ τα πόδια προσάρμοσε σκαμνί που να προσφύεται απ’ αυτό, όπου επάνω ρίχτηκε μεγάλη μια προβιά. Όπου έκατσε έπειτα με την περίσσια φρόνηση η Πηνελόπη. Ήλθανε και οι δμώες απ’ το μέγαρο με τα λευκά τα χέρια (μανίκια ανασήκωσαν)· και αφαιρούσαν μεν τα αποφάγια τα πολλά κι απ’ τα τραπέζια και τις κούπες, απ’ όπου άνδρες έπιναν με βουλιμία, κι αποκαΐδια των λαμπτήρων έριχναν καταγής, και άλλα επ’ αυτών ξύλα συσσώρευσαν πολλά, και για το φως και να θεριέψουν (για τη ζέστη). Στον Οδυσσέ’ αμέσως δε ηΜελανθώ για δεύτερη φορά ‘‘την έπεσε’’ με λόγια: «Ξέν’, εδώ δα και τώρα ακόμα θα περάσεις τη νυχτιά στον οίκο σουλατσάροντας, και ‘‘θα την πέσεις’’ στις γυναίκες απ’ την όπισθεν; Αλλ’ έξελθε, ταλαίπωρε, στη θύρα, και χόρτασες από τη δεξίωση· ή τάχιστα και με δαυλό θα ψηλαφίζεις για τη θύρα χτυπημένος». Και προς αυτήν κοιτάζοντας λοξά είπε βαθειά συλλογισμένος Οδυσσεύς: «Δαιμονίη, γιατί έτσι βάζεις χέρι σε εμέ με ψυχή που είναι κακισμένη; Ή ότι είμαι ρυπαρός (δεν απαστράπτω), και άσχημα στο σώμα μου ενδύματα φορώ, και ζητάω σαν πτωχός ανά τον δήμο; Η ανάγκη διότι επείγει. Τέτοιοι πτωχοί υπάρχουν και ζητιάνοι γυρολόγοι. Και διότι κάποτε εγώ μέσα στην κοινωνία διαφέντευα ένα σπιτικό πλούσιο ευτυχής, και πολλάκις είχα κάτι για να δώσω σε αλήτη τέτοιονε, όποιος να ήταν και όποτε ερχότανε σπρωγμένος απ’ ανάγκη, αμέτρητοι δε ήσαν δούλοι (και λοιπά) κι άλλα πολλά, ανάμεσα σ’ αυτούς που και καλοπερνάν και πλούσιοι καλούνται. Αλλά ο Ζευς τα χάλασε ο Κρονίων· διότι έτσι ήθελε. Για τούτο τώρα μήποτε και συ, γυναίκα, απωλέσεις πάσαν αυτήν την θαλπωρή, που τώρα βέβαια απολαμβάνεις με τις δούλες, μήπως που κοκορεύεσαι η δέσποινα εσένα σε μειώσει ή έλθει Οδυσσεύς· διότι κι η ελπίδα “πεθαίνει τελευταία”». Κι ως αν εχάθη μεν αυτός και δεν είναι στου νόστου το δρόμο τώρα πια, αλλ’ ήδη τέτοιος παίδας με του Απόλλωνος βεβαίως ευλογία, Τηλέμαχος· απ’ τον οποίο και καμιά των γυναικών του παλατιού (ούτε) ξεφεύγει άμα σφάλλει, ...επειδή δεν είναι τώρα πια μικρούλης». Ως είπε, κι άκουσε αυτού με φρόνηση περίλαμπρη η Πηνελόπη, μάλωσε δε αμφίπολον, και απ’ αυτό ονόμαζε και είπε μια κουβέντα: «Πάντως, θρασυτάτη, σκύλα αδαής, καθόλου δεν μου ξέφυγες καθώς σκαρώνεις μέγα έργο, που στο κεφάλι σου (μπορεί) να πέσει να πλακώσει· όλα καλά διότι τα γνωρίζεις, από εμένα επειδή τα άκουσες την ίδια, πως έμελλα τον ξένο αυτόν μες στα παλάτια τα δικά μου να ρωτήσω για το σύζυγο, πως ενδιαφέρομαι επειδή διακαώς». Και προς την Ευρυνόμη οικονόμο είπε, γοργά, μία κουβέντα: «Ευρυνόμη, φέρε ένα καρέκλι και πάνω σε αυτό προβιές, ώστε αφού καθίσει ιστορία να ειπεί ή και ν’ ακούσει έπειτα ο ξένος από ’μέ· και θέλω (εγώ) αυτόν να τον ρωτήσω». Ως έλεγε, και πολύ πρόθυμα εκείνη κάτω σαν έφερε ακούμπησε καρέκλι σκαλιστό ωραίο και έριξε προβιές πάνω σ’ αυτό· όπου καθόταν έπειτα βασανισμένος Οδυσσεύς ευλογημένος. Και άρχισε μ’ αυτά τα λόγια η Πηνελόπη με τη γνώση την περίσσια: «Ξένε, αυτό μεν πρώτα εσέ εγώ η ίδια θα ρωτήσω· ποιος είσαι, από ποιους ανθρώπους; Πούθε η πόλη κι οι γονείς (οι ποθητοί);» Και απαντώντας προς αυτήν είπε πολύ σκεπτόμενος ο Οδυσσεύς: «Ω (αρχοντο-)γυναίκα, κανείς απ’ τους θνητούς πάνω σε γη απέραντη εσέ δεν δύναται να φτάσει· που διότι έτσι η δόξα σου πλατιά ουράνια φτάνει, ως κι από τέτοιον βασιλέα ασύγκριτο, που και θεοσεβής μες στους πολλούς τους άνδρες και λεβέντες κυβερνώντας δικαιοσύνη άριστη υιοθετεί, κι η μαύρη γη παράγει φαγόπυρα κριθάρια και, ...τα δε δέντρα βρίθουν σε καρπό, και μια ζωή τα πρόβατα γεννάει διαρκώς, παρέχει δε η θάλασσα ιχθείς απ’ την καλή ηγεσία, και ζούνε μες στην αρετή λαοί κάτ’ απ’ το σκήπτρο του. Γι’ αυτό τώρα τα άλλα μεν ρώτα εμέ μέσα στον οίκο το δικό σου, μα μη με ‘‘ανακρίνεις’’ για το γένος και τη γη την πατρική, μη μου γεμίσεις μέχρι πάνω με οδύνες την ψυχή καθώς θα τα θυμάμαι· πάρα πολύ γιατί στενοχωριέμαι· ούτ’ αναγκαίο τι για ’μέ στον ξένο οίκο σαν γογκώ μα και μοιρολογώντας να (με) νοιώθουν, πανάσχημο επειδή το να πενθείς ατέλειωτα για πάντα· μη με μισήσει κάποια απ’ το προσωπικό, ή βέβαια εσύ η ίδια, κι ισχυριστεί πως πνίγηκα στο δάκρυ με φρένες που βαρύναν απ’ τον οίνο». Έπειτα δε απάντησε σ’ αυτόν με φρόνηση περίσσια Πηνελόπη: «Ξένε, την αρετή μου έτσι μεν, κατά μορφή μα και εμφάνιση, την έσβησαν αθάνατοι, όταν ανέβαιναν να μπούνε (μες στα πλοία) για το Ίλιο οι Αργείοι, ήταν μαζί μ’ αυτούς κι ο σύζυγός μου Οδυσσεύς. Αν βέβαια ερχόμενος εκείνος τον βίο μου να κουμαντάρει και πιο μεγάλη θά ’τανε η δόξα μου κι έτσι το πιο καλό (αυτό). Μα τώρα σκιάζομαι· διότι τόσα μου εφόρτωσε ο δαίμονας κακά. Γιατί όσοι άριστοι μες στα νησιά επικρατούν, και στο Δουλίχι και στη Σάμη και εις τη Ζάκυνθο τη δασωμένη, και που αυτή την ίδια την Ιθάκη νέμονται ‘‘κι απ’ τα δυο’’ με τα ωραία δειλινά, αυτοί μ’ αρραβωνιάζονται χωρίς τη θέλησή μου, και ζημιώνουνε τον οίκο. Γι’ αυτό ούτε από ξένους επηρεάζομαι ούτε από ικέτες ούτε καθόλου από κήρυκες, έργο όποιοι κάνουν του λαού· αλλ’ Οδυσσέα αγαπημένο όπως ποθώ μου λιώνουνε τα φυλλοκάρδια. Οι δε το γάμο επισπεύδουνε, εγώ δε δόλους μηχανεύομαι. Πανί μεν πρώτον μου ενέπνευσε μες στο μυαλό ο δαίμων, αφού μεγάλο θά ’στηνα ιστό, να υφαίνω μες στο μέγαρο λεπτόν και γύρω-γύρω· μετά για τη συνέχεια είπα και σε αυτούς: «Νεαροί, μνηστήρες μου, αφού πέθανε ευλογημένος Οδυσσεύς, τον γάμο μου μη βιάζεστε, μέχρι κι ένα πανί φτιάξω, μη μου χαλάσουνε ζωύφια τις κλωστές, για τον Λαέρτη ήρωα (Ταφιό) ένα ‘‘ταφικό’’, για όταν και αυτόν η μοίρα του αλύπητου (τον) ρίξει του θανάτου, μη με μισήσει Αχαιών καμιά ‘‘γριά’’ στην πόλη, πως κείται δίχως σάβανο, κι ας είχε πολλά αποκτήσει». Ως είπα, και σ’ αυτούς εκάλμαρε η ψυχή (να κάνει όνειρα μονάχη!). Και τις ημέρες από ’δώ μέγα μεν ύφαινα ιστό, όμως τις νύχτες ξήλωνα, με δάδες αναμμένες. Κι ως τρία χρόνια ξέφευγα εγώ και έπειθα τους Αχαιούς· μα όταν έτος τέταρτο και ‘‘πλήρωμα του χρόνου’’ ήλθε, μηνών (του φθινοπώρου) που μικραίνουν, ενώ ο κύκλος έκλεινε για πολλοστή φορά, και τότε χάρη στις κοπέλες του σπιτιού, σκύλες που δεν λογάριαζαν, με πιάσαν επελθόντες και συμμάζεψαν με λόγια κι έτσι αυτόν τον τέλειωσα κι ας μην επιθυμούσα, απ’ ανάγκη· και τώρα ούτε δύναμαι το γάμο ν’ αποφύγω ούτ’ άλλη κάποια σκέψη βρίσκω πια. Και παροτρύνουν οι γονείς ακόμα πιο πολύ να παντρευτώ, και το παιδί χωλαίνεται το βιος καθώς (του) τρώνε σαν το ξέρει· διότι ήδη άνδρας και μάλιστα μοναδικός του οίκου να ενδιαφερθεί, και το οποίο κύρος (ευτυχία) ο Ζευς προσδίδει (κι ευλογεί). Αλλά και για χατίρι μου ειπέ δικό σου γένος, οπούθε είσ’ εσύ· δεν είσαι διότι από δρυ παμπάλαια ούτ’ από πέτρα». Και προς αυτήν είπε απαντώντας με πολυσύνθετο μυαλό ο Οδυσσεύς: «Ω αξιοπρεπής γυνή Λαερτιάδου ‘‘Οδυσσήι’’, δεν πρόκειται να σταματήσεις (για) το δικό μου γένος να ρωτάς· αλλά θα (σου) το πω· αν και βεβαίως θα μου δώσεις στεναγμούς ακόμη πιο πολλούς, απ’ ότι έχω· γιατί αυτό είναι γραφτό, όποτε απ’ την πατρίδα απέχει άνδρας τη δικιά του τόσο χρόνο, όσο τώρα εγώ, σε πολλές πόλεις των θνητών περιπλανώμενος, τυραγνισμένος. Αλλά και έτσι θα το πω, αυτό που αναρωτιέσαι και το οποίο με ρωτάς. Κρήτη είναι κάποια γη εν μέσω πόντου αφρισμένου, καλή κι ωραία κι εύφορη, με γύρω-γύρω ακτές· και όπου άνθρωποι πολλοί, απειροστοί, και πόλεις ενενήντα. Άλλα αντ’ άλλων γλώσσα, μεμιγμένη· όπου αφ’ ενός οι Αχαιοί κι οι αυτόχθονες οι Κρήτες μεγαλόκαρδοι, και αφ’ ετέρου Κύδωνες κι οι Δωριείς οι μαλλιαροί (σε τρεις μεριές) κι ευλογημένοι Πελασγοί. Κι ανάμεσα σ’ αυτούς Κνωσός μεγάλη πόλις, όπου κι ο Μίνως εβασίλευε φίλος - εκπρόσωπος μεγάλου του Διός σ’ εννέα περιόδους πατέρας του δικού μου του πατέρα, του μεγαθύμου Δευκαλίωνα. Δευκαλίων δε... εγέννησε εμέ κι Ιδομενέα αφέντη· αλλά ο μεν μέσα σε πλοίο με ακρόπρωρο κοράκι (για) Ίλιο μετακινήθηκε μαζί με τους Ατρείδες, εμένα δε το όνομα (που με) φωνάζουν Αίθων, ο τελευταίος της γενιάς· και άρα πρότερος ο άλλος και ‘‘αρείων’’. Όπου εγώ τον Οδυσσέα είδα και πρόσφερα φιλοξενία. Και διότι αυτόν κατέβασε στην Κρήτη τ’ ανέμου η πνοή σαν πήγαινε στην Τροία, αφού είχε προσπεράσει τον Μαλέα· και μες στην Αμνισό αγκυροβόλησε, όπου και σπήλαιο της Ειλειθυίας, μέσα σε επικίνδυνα λιμάνια, ‘‘στο παραπέντε’’ και απέφυγε τις θύελλες. Και ύστερ’ απ’ αυτό στο άστυ ‘‘ανελθών’’ Ιδομενέα αναζητούσε· και διότι έλεγε γι’ αυτόν ότ’ είναι φίλος απ’ τα ξένα κι έχει αιδώ απέναντί του. Όμως για ’κείνον ήδη δέκατη (μέρα) ή ενδεκάτη που φάνηκε η αυγή αφότου αναχώρησε μαζί με πλοία με ακρόπρωρο κοράκι στο Ίλιο να εισβάλει. Αυτόν-α μεν εγώ στ’ ανάκτορα ‘‘προσάγων’’ τον φιλοξένησα καλά, και με το παραπάνω, με τα πολλά που βρίσκονταν κατ’ οίκον· και για τους άλλους σύντροφους αυτού, αυτοί που έποντο μ’ αυτόν, έδωκα απ’ τον δήμο τρόφιμα και οίνο μελαμψό αφού συνέλεξα και βόδια αφού θυσίασα, για να φχαριστηθούν με την ψυχή τους. Όπου αφενός μείνανε μέρες δώδεκα ευλογημένοι Αχαιοί· δέσμευε διότι άνεμος Βορέας μέγας ούτ’ επί της στεριάς άφηνε να σταθείς, ξεσήκωνε (κακός) και κάποιος δαίμων χαλεπός· έπεσε δε ο άνεμος την τρίτη και δεκάτη, και αναχώρησαν αυτοί». Μιλώντας σκάρωνε ψευτιές πολλές μ’ αλήθειες όμοιες· που ακούγοντας αυτή έρεε δάκρυα, έλιωνε δε το χρώμα απ’ το δέρμα· όπως το χιόνι του βουνού λιώνει στο κορφοβούνι, αυτό που Εύρος έλιωνε (απ’ την ανατολή), Ζέφυρος το σκορπά (από τη δύση)· τότε που τήκεται... νερό γεμίζουν τα ποτάμια όπως τρέχουν· έτσι δάκρυ στις όμορφες παρειές τρέχοντας τις χαλούσε, να κλαίει τον άνδρα της μπροστά της... Τότε ο Οδυσσεύς απ’ την ψυχή μεν που θρηνούσε λυπόταν τη γυναίκα τη δική του, όμως οι οφθαλμοί ως νά ‘ταν από κέρατο στεκόντουσαν ή ‘‘σιδερένιοι’’ στα βλέφαρα ασάλευτοι· που βέβαια τα δάκρυα με δόλο συγκρατούσε. Κι αφού λοιπόν εχόρτασε αυτή το γοερό το δάκρυ το πολύ, είπε προς κείνον-ε εκείνη τη στιγμή με λόγια απαντώντας: «Τώρα νομίζω σέναν-ε πως πρέπει αφ’ ενός να εξετάσω, ξένε, ασφαλώς, αν κάπου κάποτε μαζί με τους “φιλότιμους” εταίρους μες στα παλάτια φιλοξένησες, ως αγορεύεις, σύζυγο δικό μου. Ειπέ μου, ποίου είδους γύρω στο σώμα ενδύματα φορούσε, ο ίδιος ήτανε και τι λογής, και σύντροφους, που έποντο αυτού». Κι απαντώντας προς αυτήν είπε ο Οδυσσέας πολυπράγμονας: «Γυναίκα, πολύ δύσκολο που μας χωρίζει τόσος χρόνος για να πω· διότι γι’ αυτόν ήδη (από τότε) είναι έτος εικοστό, αφ’ ότου κείθε διάβηκε και αποχώρησε απ’ την πατρίδα τη δική μου· όμως θα το ειπώ, όπως προβάλλεται σ’ εμέ από καρδιάς. Χλαίνη σγουρή ο Οδυσσέας σα θεός είχε μια πορφυρή, διπλή· έπειτα σε αυτή περόνη από χρυσό ενώνετο με δίδυμους αυλούς· κι υπήρχε σκάλισμα μπροστά· σκυλί στα μπροστινά θήραμα παρδαλό είχε μέσα στα πόδια, στις πέτρες που να σπαρταρά· και το θαυμάζαν άπαντες, σα νά ‘τανε χρυσοί εκεί στην πέτρα ο μεν τραβούσε για να πνίξει το ελαφάκι, τότε εκείνο πάλευε να φύγει εναγωνίως χτύπαγε τα ποδάρια σπαρταρώντας. Τον δε χιτών’ εννόησα κατάσαρκα ν’ αστράφτει κεντητό, όπως κι ένα κρεμμύδι τυλιχτό πιο κάτω απ’ το ισχίο. Έτσι και ήταν μαλακός, και λαμπερός σαν ήλιος. Και αφ’ ενός πολλές αυτόν γυναίκες βέβαια θαυμάσαν. Άλλο δε αφ’ ετέρου θα (σου) πω, και βάλτο ’σύ μες στο μυαλό σου. Δεν (το) γνωρίζω, αν αυτά τα φόραγε στο σώμα από το σπίτι ο Οδυσσεύς, ή κάποιος των εταίρων έδωκε επί του γρήγορου πηγαίνοντας του πλοίου, ή κι ένας ξένος κάπου, επειδή ο Οδυσσέας σε πολλούς έστεκε ώσάν φίλος· ελάχιστοι διότι από τους Αχαιούς ήσανε όμοιοί (του). Κι εγώ γι’ αυτόν-α χάλκινο σπαθί και έδωκα διπλόφαρδη μια φορεσιά όμορφη πορφυρή κι ένα χιτών’ να τερματίζει κάτω-κάτω κι απέπεμπα αξιοπρεπώς επί του καλοτάξιδου του πλοίου. Και αφ’ ενός γι’ αυτόν κήρυξ ολίγον προγενέστερος αυτού έπετο· και θα στον περιγράψω, πως ήτανε παλιά. Γυρτός στους ώμους, μελαμψός, πυκνόμαλλος (με μπούκλες), Ευρυβάτης δε το όνομα που είχε· τιμούσε δε αυτόν έξοχα μεταξύ των άλλων των συντρόφων του ο Οδυσσεύς, διότι οι φρένες σε αυτόν συγκροτημένες». Σαν είπε, και ξεσήκωσε σ’ αυτήν κλάμα πολύ μεγάλο, σημάδια αναγνωρίζοντας, αυτά που σταθερά ο Οδυσσεύς ισχυριζόταν σε αυτή. Κι αφού λοιπόν εχόρτασε αυτή το δάκρυ το πολύ το γοερό, και τότε προς αυτόν είπε με λόγια απαντώντας: «Τώρα μεν για μένα πια, ξένε, που ήσουνα για έλεος πιο πριν, μες στα δικά μου τα παλάτια φίλος αγαπημένος και θα σε περιβάλει αξιοπρέπεια· η ίδια διότι τούτα τα ενδύματα προσέφερα εγώ, αυτά που περιγράφεις, εκ του θαλάμου αφού δίπλωσα, κι επάνω-πάνω έθεσα περόνη λαμπερή που νά ’ναι κόσμημα για ‘κείνον (φυλαχτό). Και που αυτόν ξανά δεν θα υποδεχτώ στο σπίτι επιστρέφοντας σε γη πατρίδα αγαπημένη. Ώρα κακή σαν πεπρωμένο σε κοίλο επάνω πλοίο ο Οδυσσεύς έφυγε επιβουλευόμενος το Κακοΐλιο τ’ ακατονόμαστο». Και απαντώντας προς αυτήν είπε με πολυμέρεια μυαλού ο Οδυσσεύς: «Ω γυναίκα μετρημένη (και εγκρατής) του γιου Λαέρτη Οδυσσέα, μη τώρα πια χαλάς επιδερμίδα όμορφη ούτ’ από κάτι την ψυχή να φθείρεις το σύζυγο όπως βογκάς. Και βέβαια καθόλου δεν κατηγορώ· γιατί και οποιονδήποτε άνδρα θέ’ να οδύρεται και πού ‘χει απωλέσει κάποια το ταίρι της, με τον οποίο τέκνα θα γεννά μιας σχέσης από πάθος, τον Οδυσσέα πόσο μάλλον, που λένε πως με τους θεούς είναι σε επαφή. Αλλά μεν παύσε βογκητά, εμένα δε λογάριασε τα λόγια· διότι ειλικρινώς θα σου τα είπω ούτε και θα τα συγκαλύψω, καθότι ήδη άκουσα εγώ περί του νόστου Οδυσσέως εδώ κοντά, στον πλούσιο το δήμο ανδρών των Θεσπρωτών, ότ’ είναι ζωντανός· ύστερα μεταφέρει κειμήλια πολλά και ακριβά, τα που αιτείται απ’ τον κόσμο. Όμως εταίρους προσφιλείς απώλεσε και το πανέμορφο το πλοίο σε πόντο αφρισμένο, εκ της νήσου Θρινακιάς αποχωρώντας· γιατί εξοργιστήκανε μ’ αυτόν ο Ζευς μα και ο Ήλιος· διότι αυτουνού βόδια σκοτώσαν οι εταίροι. Οι πάντες μεν χαθήκανε γι’ αυτό μέσα στον πόντο που τους σκέπασε... αυτόν-α δε μετά επί της τρόπιδας του πλοίου έβγαλε κύμα σε στεριά, στων Φαίακων τη γη, που στους θεούς κοντά αυτοί “γεννώνται και φοιτούν”, ήδη αυτοί τον περιέβαλαν τιμής ωσάν θεό μ’ αγάπη και δώσανε πολλά γι’ αυτόν κι οι ίδιοι ήθελαν να τον-ε στείλουν απείραχτον στο σπίτι· αλλά και πάλαι εδώ ο Οδυσσεύς θα ήτανε· αλλά μες στην ψυχή βέβαια φάνηκε γι’ αυτόν πως θά ’ναι επικερδές το να συλλέγει πλούτη (σαν αγύρτης) περιδιαβαίνοντας μεγάλες αποστάσεις επί γης. Στα κέρδη τα πολλά από θνητούς ανθρώπους υπερτερούσε ο Οδυσσεύς, κανένας άλλος των θνητών δεν θα διεκδικούσε. Όπως μου έλεγε ο Φείδων των Θεσπρωτών ο βασιλεύς· ορκίζονταν γι’ αυτόν δε προς εμέ, αποσπένδων μες στον οίκο, πλοίο πως ρίχνει στο γιαλό καθώς και με τους απαραίτητους συντρόφους, που θα τον συνοδέψουν πια μέχρι τη γη αγαπημένης (του) πατρίδας. Αλλά εμέ απέστειλε πιο πριν· διότι έτυχε να έρχεται ένα πλοίο με άνδρες Θεσπρωτούς στο σιτοφόρο Δουλίχι. Και τ’ αποκτήματα μου έδειξε, όσα συνέλεξε ο Οδυσσεύς· και που εις την δέκατη γενιά ακόμη βέβαια θα έφταναν να συντηρούν τόσα κειμήλια γι’ αυτόν έκειντο μες στα μέγαρα του άρχοντα. Ισχυριζόταν δε γι’ αυτόν πως πήγαινε εις την Δωδώνη, όπου απ’ το θεό εκ της δρυός με την ψηλή τη φυλλωσιά Διός βουλή να επακούσει, για το πως θα νοστήσει σε γη αγαπημένη πατρική, ήδη επί πολύ καιρό βρισκόμενος μακριά, ή φανερά ή και κρυφά. Πώς έτσι είναι σώος μεν αυτός ...‘‘ελεύσεται και ήδη’’, πολύ κοντά, ούτε ακόμα μακριά απ’ τους αγαπημένους και τη χώρα πατρική (το βλέπω) δύσκολο ν’ απέχει· και επί τούτου δε για ‘σέ θα δώσω έναν όρκο. Μάρτυρας πρώτα τώρα ο Ζευς, θεών ο ύπατος κι ο άριστος, και η εστία τ’ απαράμιλλου του Οδυσσέα, σ’ αυτήν εδώ που φτάνω, έτσι και κάπως έτσι τα πάντα θα γενούν, καθώς (τα) περιγράφω. Μες στη διάρκεια του χρόνου αυτού θα έλθει εδώ ο Οδυσσεύς, και μες στο μήνα αυτό όπως τελειώνει, κι αυτού (του μήνα) που θα ξεκινά». Και προς αυτόν κατόπιν είπε με την περίσσια φρόνηση η Πηνελόπη: «Μακάρι τούτος, ξένε (μου), ο λόγος (σου) τετελεσμένος να γενεί· τότε και τάχιστα αγάπη θα γνωρίσεις και δώρα και πολλά από εμέ, κάποιος θα σε μακάριζε αυτός που θα σε συναντούσε. Αλλά ετούτο ’δω πιστεύει η ψυχή (μου), εν πάση περιπτώσει· ούτε θα έλθει πια στο σπίτι Οδυσσεύς, ούτε εσύ πομπή (αποχαιρετισμού) θα επιτύχεις, μια που (σημαντικοί) τέτοιοι οικοδεσπότες δεν ευρίσκονται στον οίκο όπως ξεχώριζε ο Οδυσσεύς μέσα στους άνδρες, άμποτες νά ’τανε βεβαίως, ξένους που ν’ αποπέμπουμε μετά τιμής ή και που να δεχόμαστε. Αλλά αυτόν-α, παρακόρες, να απονίψετε, κι ανοίξτε το κρεβάτι, και χλαίνες και στρωσίδια σεντόνια αστραφτερά, ώστε καλά και μες στη θαλπωρή να φτάσει η χρυσόθρονη Αυγή (να θρονιαστεί). Και την Αυγή μ’ αγάπη περισσή και λούσουν και ν’ αλείψουνε με λάδι, όπως κι εντός κοντά με τον Τηλέμαχο το δείπνο απολαύσει μέσα στο μέγαρο καθήμενος· γι’ αυτό και θά ’ναι επίπονο, όποιος κι από εκείνους θα θιγόταν ψυχοφθόρος απ’ αυτό· καμιά ενέργεια θα συντελείτο έτι περαιτέρω εδώ δα, κι ας είναι έντονα κανείς και χολωμένος. Διότι πως εμένα συ, ξένε, θα εκτιμήσεις, άμα σε κάτι τι των γυναικών των άλλων (δεν) υπερτερώ (στο) νου και σκέψη επιβλέπουσα τη φρόνηση, αν άτσαλος, κακοντυμένος, εντός των ανακτόρων (κανείς) στο δείπνο συμμετέχει; Και έχουνε το πρόσταγμα άνθρωποι ‘‘τιποτένιοι’’. Αυτός μεν θά ’ναι άσπλαχνος κι ο ίδιος θα γνωρίσει ασπλαχνία (τη σκληρότητα), κι οπότε πάντες οι θνητοί θα καταριώνται οπίσω συμφορές για όσο ζει, άμα πεθάνει βέβαια άπαντες θά ’χουν να προσάπτουν· όμως αυτός που θά ’ναι απαράμιλλος ο ίδιος θα γνωρίσει και τ’ ασύγκριτα, δόξα μεγάλη μεν γι’ αυτόν και διαδίδουνε οι ξένοι σ’ όλη την ανθρωπότητα, πολλοί και θα τον χαρακτήριζαν περίλαμπρον». Κι απαντώντας προς αυτήν είπε ο Οδυσσέας με τη σκέψη την πολλή: «Γυναίκα αξιοπρεπής του γιου Λαέρτη Οδυσσέα, για μένα αυτές οι χλαίνες και σεντόνια αστραφτερά μου πέφτουνε βαριά, αφ’ ότου Κρήτης όρη τα νεφοσκεπασμένα πρωτοάφησα οπίσω (να σβήνουν στον ορίζοντα), ταξιδεύοντας με πλοίο με κουπιά απ’ τα μακριά, και ξαπλώνω, όπως παλιά πέρναγα άυπνες βραδιές πολλές διότι νύχτες μες σε ατέλειωτο κρεβάτι-φυλακή άφησα να περνούν κι ανέμενα και την Αυγή να καλοθρονιαστεί ευλογημένη. Ούτε για ’μέ ποδόνιπτρα ποδών πεθύμησα από ψυχής να γίνουν· ούτε γυναίκα θ’ ακουμπήσει (κανένα) πόδι απ’ τα δικά μας από αυτές, που καταπιάνονται μες στο παλάτι με δουλειές, άμα δεν είναι παλαιή καμιά γριά, από σεβασμό γνωρίζουσα το τυπικό, κάποια που τόσα χώρεσε ο νους, όσα κι εγώ από πρώτα· και αυτή που δεν θα με φθονήσει τα πόδια ν’ ακουμπήσει τα δικά μου». Και προς αυτόν κατόπιν με φρόνηση περίσσια είπε η Πηνελόπη: «Ξένε αγαπητέ... άνδρας κανείς έτσι σωστός ουδέποτε απ’ τους φιλοξενούμενους αλλοδαπός (από μακριά) έφτασε στο παλάτι μου, όπως εσύ μ’ ευφράδεια πολύ τα πάντα αγορεύεις σοβαρά· είναι δε γριά σ’ εμέ έχουσα μέσα στο νου συγκροτημένη λογική, που κείνον-ε τον δυστυχή ανέθρεψε καλά μεγάλωσε συγχρόνως, αφ’ ότου δέχτηκε στα χέρια, από την πρώτη τη στιγμή όταν τον γέννησε η μητέρα· αυτή που θα σου νίψει τα ποδάρια (αυτή που) φαίνεται παρ’ όλα αυτά ασθενική... Αλλ’ άντε τώρα, Ευρύκλεια με σκέψη περισσή, αφού επάνω σηκωθείς νίψον του άρχοντά σου συνομήλικο· και που ο Οδυσσεύς ήδη τέτοιος (θα) είναι στα ποδάρια τέτοιος και εις τα χέρια· διότι ευθύς μες στην κακότητα οι θνητοί γερνούν σε “μαύρο χάλι”». Ως είπε έτσι, κι η γριά εσκέπασε το πρόσωπο με χέρια, κι έβγαλε δάκρυα θερμά, και είπε μια κουβέντα ανάμεσα σ’ ολοφυρμούς: «Ω... μου... εγώ για ’σε αμήχανη, παιδί μου. Πώς σέναν-ε ο Ζευς περιέβαλε με έχθρα των ανθρώπων (τον) έχοντα ευσέβεια από ψυχής. Γιατί κανείς απ’ τους θνητούς τόσα ουδέποτε στο Δία που με τους κεραυνούς διασκεδάζει (δεν) έκαψε μηριά παχιά ούτε και “τας εξαίτους εκατόμβας’’, όσα εσύ γι’ αυτόν “υπερυψούμενος” προσέφερες σε ικεσία, έως να έφτανες σε ευτυχές και γήρας και θ’ ανέτρεφες τον ‘‘φαίδιμο’’ υιό (τον δοξασμένο)· τώρα όμως για σένα μοναχό δια παντός η μέρα αφαιρέθηκε για την επιστροφή. Έτσι περίπου και εκείνον (θα μαλώνανε κι) εμπαίζανε γυναίκες κάποιων ξένων (μακρινών) αλλοδαπών, όταν στα ‘‘περιβόητα’’ θα έφτανε ανάκτορα αυτών, όπως εσένα αυτές οι σκύλες της ντροπής χλευάζουν όλες (και προγκάρουν), και τη ντροπή τώρα αυτών αίσχη πολλά ζητώντας ν’ αποφύγεις δεν επιτρέπεις να (σε) πλύνουν· κι όχι τυχαία εμέ διέταξε η κόρη του Ικάριου, φρόνηση περισσή η Πηνελόπη. Γι’ αυτό εσένα πόδια θα σου νίψω κι αυτής της ίδιας εντολή της Πηνελόπης και ένεκα από εσέ, η ψυχή μου επειδή μέσα μου επαναστατεί για τις φροντίδες. Αλλ’ άντε τώρα συμμερίσου ένα λόγο, αυτό το ότι και αν πω. Ξένοι πολλοί ταλαίπωροι επειδή έφταναν εδώ δα, αλλά ποτέ κανέναν δεν θυμάμαι να έχω δει έτσι να μοιάζει όπως εσύ διάπλαση φωνή μα και στα πόδια μοιάζεις του Οδυσσέα». Και απαντώντας προς αυτήν είπε ο μυαλωμένος Οδυσσεύς: «Ω γραία, έτσι λένε, όσοι είδαν με τα μάτια αμφότερους εμάς, ίδιοι τα μάλα (και) οι δύο μεταξύ μας ότι είμαστε, όπως εσύ η ίδια αγορεύεις τη σκέψη επιβραβεύοντας (αυτή)». Ως είπε έτσι, κι η γριά σήκωσε λέβητα π’ αστράφτει γύρω-γύρω, με τον οποίο πόδια έπλενε από κοντά, ύδωρ δε εντός έριχνε πολύ ψυχρό, έπειτα δε θερμό προσέθεσε (π’ αχνίζει). Τότε ο Οδυσσεύς κάθιζε μακριά από τη σχάρα, κι εστράφη προς τα σκοτεινά ευθύς· γιατί εσκέφθη προς στιγμή, εκεί μη πιάνοντας αυτόν αναγνώριζε ουλή και φανερές γινόνταν ‘‘οι δουλειές’’. Και άρχισε να πλένει πηγαίνοντας κοντά στον άνακτά της· και τότε εγνώρισε ουλή, αυτήν που κάποτε ένας κάπρος του σκάλισε με το λευκό το δόντι στον Παρνασσό ερχόμενο μαζί και με Αυτόλυκο και γιους μητέρας της δικής του πατέρα εκλεκτό, που στους ανθρώπους λέγονταν ονομαστός και για την κλεπτοσύνη και για (τον ψεύτικο) τον όρκο· έδωκε δε σ’ αυτόν ο ίδιος ο θεός Ερμής· σ’ αυτόν διότι έκαιγε μηριά πού ‘χε ταγμένα αρνιών ή κι εριφίων, και προνοώντας για αυτόν εκείνος ανταπέδιδε. Ο δε Αυτόλυκος ερχόμενος στον πλούσιο το δήμο της Ιθάκης απάντησε το νιο παιδί κλαψιάρικο (μωρό) δικής του θυγατέρας που έθεσε αυτόν γοργά Ευρύκλεια στα γόνατά του στοργικά σαν τέλειωσε το κολατσιό, κι έλεγε μια κουβέντα κι ονομάτιζε απ’ αυτό: «Αυτόλυκε, ο ίδιος τώρα όνομα να βρεις, (όποιο και) ό,τι θες να θέσεις (θεϊκό) για το αγαπημένο του παιδιού (σου) το παιδί· και που θα τό ‘χεις συζητήσει». Μετά κι απάντησε σ’ αυτήν Αυτόλυκος και είπε φωναχτά: «Γαμβρός δικός μου θυγατέρα και, θα θέσετε το όνομα, αυτό ό,τι κι αν πω. Σε πολλούς εγώ επειδή αφού προκάλεσα ωδίνες (οδυσσάμενος) κατέφθασα εδώ, σε άνδρες και γυναίκες ανά τη γη πολλούς που θρέφει (καρπερή) γι’ αυτό και τ’ όνομα ας είναι Οδυσσεύς επώνυμο (να κουβαλάει). Ύστερα βέβαια εγώ, όποτε γίνει έφηβος στο μέγα δώμα (το παλάτι) απ’ το σόι της μητρός να έλθει, όπου τα κτήματά μου βρίσκονται (και τ’ αποκτήματα), στον Παρνασσό, από αυτά εγώ σ’ αυτόν θα δώσω και θα τον αποπέμψω (κατευώδιο) χαρούμενο». Ένεκ’ αυτών ήλθ’ Οδυσσεύς, εκεί δώρα να πάρει ακριβά. Κι έτσι αυτόν ο μεν Αυτόλυκος κι οι γιοι του Αυτολύκου στα χέρια και ασπάζονταν και λόγια τρυφερά· ενώ μητέρα Αμφιθέα της μητρός αφού αγκαλιαστήκαν με Οδυσσέα φιλούσε και την κεφαλή αυτού και όμορφα δυο μάτια. Ο δε Αυτόλυκος καλούσε τους προκομμένους τους υιούς να ετοιμάσουνε το δείπνο· κι όπως παρότρυνε τον άκουσαν αυτοί, και στο λεπτό πέρασαν μέσα πεντάχρονο ένα βόδι αρσενικό. Γύρω-γύρω το έγδαραν και πόνταραν (σημάδια) και διαμέλισαν αυτό επάνω ως κάτω, κάναν κοψίδια μ’ επιμέλεια πέρασαν και στις σούβλες, ψήσανε και γυρίζοντας με προσοχή μοιράσαν και μερίδες. Απ’ το πρωί ολημερίς κι ως τότε που κατέβαινε ο ήλιος για τη δύση δεξιώνονταν, ουδένα τι στερήθηκε η ψυχή από τραπέζι πλήρες· κι άμα κατέβηκε ο ήλιος για τη δύση κι επήλθε σκοτεινιά, πια τότε κοιμηθήκανε και λάβανε το δώρο απ’ τον ύπνο. Άμα ξημέρωσε κι εφάνη η Αυγή με τις ακτίνες τις ροδαλές, κινήσανε να πάνε στο κυνήγι, από τη μία τα σκυλιά κι από την άλλοι οι ίδιοι του Αυτολύκου οι υιοί· και με αυτούς μαζί ευλογημένος Οδυσσεύς ακολουθούσε. Και προς τ’ απότομο το όρος κατευθυνθήκαν το δασοκαλυμμένο του Παρνασσού, φτάσανε δε ταχύτατα στις ανεμόδαρτες πλαγιές. Ήλιος μεν έπειτα ξανά φώτισε τα χωράφια απ’ τον βαθύ Ωκεανό που αργά κυλάει τα νερά του, και φτάσανε σε μια χαράδρα οι κυνηγοί· ενώ μπροστ’ απ’ αυτούς (για) ίχνη ερευνώντας προχώρησαν οι σκύλοι, αμέσως όπισθεν του Αυτολύκου οι υιοί μαζί δε με αυτούς ευλογημένος Οδυσσεύς ερχότανε πολύ κοντά στους σκύλους κραδαίνοντας κοντάρι απ’ τα μακριά. Κάπου εκεί και σε πυκνή λόχμη μεγάλος κάπρος έκειτο από κάτω. Έτσι που μεν αυτήν ούτε διαπερνάει ανέμων η ορμή υγρή όπως ξεσπούσε, ούτε ο ήλιος την προσέβαλε ο φαέθων με ακτίνες, ούτ’ η βροχή επέρναγε διαμπερώς· πυκνή έτσι όπως ήταν, συγχρόνως στρώμα φύλλων άφθονων άπλωνε από κάτω. Σ’ αυτόν δε περιήλθε κτύπος από τα πόδια ανδρών μα και σκυλιών όπως επήγαιναν επάνω (του) να πέφταν· κι αυτός αντίκρυ απ’ τη συστάδα, μεγάλο απ’ τη χαίτη σχηματίζοντας λοφίο, και μάτια (του) πετάγοντας φωτιές, ορθώθη δίπλα σε αυτούς. Τότε ο Οδυσσέας πρώτος-πρώτος έσεισε δόρυ το μακρύ σηκώνοντας ψηλά με χέρι στιβαρό, θέλοντας να χτυπά διακαώς· όμως προφταίνοντας ο κάπρος εχτύπησε αυτόν πάνω από το γόνατο, και με το δόντι ξέσκισε πολλήν εκ της σαρκός περνώντας στα ξυστά, ενώ δεν έφτασε στ’ ανθρώπου το οστούν. Αλλά ο Οδυσσεύς χτύπησε πετυχαίνοντας αυτόν κάτω από τον ώμο τον δεξή, διήλθε δε αντίκρυ τού φαεινού του δόρατος αιχμή, κατέπεσε κι αγκομαχώντας μες στη σκόνη, και η ψυχή φτερούγισε μακριά. Κι έτσι αφ’ ενός αυτόν οι παίδες του Αυτόλυκου περιποιήθηκαν μ’ αγάπη, του Οδυσσέα αφετέρου την πληγή ασύγκριτου με τη βοήθεια θεού δέσαν επισταμένως, στο οίδημα επάνω δε αίμα ζεστό ζεστό ανάσχεσαν, κι έφτασαν γρήγορα πολύ στ’ αγαπημένου του πατέρα τα ανάκτορα. Και έτσι αφ’ ενός αυτόν Αυτόλυκος και οι υιοί του Αυτολύκου, αφού (τον) καλογιάτρεψαν προσφέροντες και δώρα ακριβά γοργά χαρούμενο μ’ αγάπη χαρούμενοι (κι εκείνοι) έστειλαν στην Ιθάκη. Τώρα πατέρας τούτη τη φορά κι η σεβαστή μητέρα χαίρονταν που επέστρεψε κι εξερευνούσαν τα καθέκαστα, (πως και) γιατί είχε πάθει την ουλή· κι εκείνος έτσι για αυτούς καλά (τα) περιέγραψε πως όταν κυνηγούσε τον κτύπησε ο κάπρος με το δόντι το λευκό στον Παρνασσό ερχόμενο συν τους υιούς του Αυτολύκου. Αυτήν-ε (την ουλή) η γριά, πιάνοντας με τα χέρια όπως ήτανε σκυμμένη, γνώρισε τη στιγμή που ακουμπούσε από πάνω, κι άφησε πόδι που κρατούσε· και μέσα έπεσε η κνήμη στο λεβέτι, αντήχησε δε ο χαλκός· στο άψε-σβήσε πήρε κλίση απ’ την άλλη, κι έξω εχύθη το νερό επί της γης. Ανάμικτα αυτήν χάρμα και πόνος κατέλαβε στο νου, γι’ αυτό τα δυο της μάτια με δάκρυα γεμίσαν, η δε φωνή της θαλερή κοβόταν (διαρκώς). Απλώνοντας και πιάνοντας από το γένι είπε (και) προς τον Οδυσσέα: «Σίγουρα είσαι εσύ ο Οδυσσέας, αγαπημένο (μου) παιδί· ούτε που βέβαια εγώ σε γνώρισα (πιο) πριν, προτού τον άρχοντά μου πάνω ως κάτω ψηλαφήσω». Και δια των οφθαλμών σημάδεψε την Πηνελόπη, θέλοντας για να δείξει αγαπημένο σύζυγο που ήτανε εντός. Εκείνη όμως ούτε εδύνατο να διακρίνει απ’ αντίκρυ ούτε ν’ αντιληφθεί διότι η Αθηνά της έτρεπε το νου. Τότε ο Οδυσσεύς αγγίζοντας το φάρυγγα άρπαξε με το χέρι το δεξί, και με το άλλο τράβηξε από εκεί κοντά και φώναξε (σ’ αυτήν): «Μαία, τι θέλεις να με κάνεις να χαθώ; Ενώ εσύ η ίδια με ανέτρεφες επάνω στο δικό σου το μαστό· και τώρα αφού βάσανα υπέφερα πολλά ήλθα μέσα σε χρόνο εικοστό στη γη την πατρική. Αλλ’ επειδή κατάλαβες κι ένας θεός μες στην ψυχή στο έβαλε, σώπα, μη κανείς άλλος μες στο μέγαρο ακούσει. Διότι τούτο δω θα πω, και που τετελεσμένο αφετέρου θα γενεί· εάν βεβαίως κι από ’μέ θεός δαμάσει αδιάντροπους μνηστήρες, ούτε τροφός που είσαι φείδομαι εσένα (θα λυπηθώ) όποτε αν τις άλλες τις παρακόρες μέσα στα μέγαρά μας γυναίκες θα σκοτώσουμε». Και προς αυτόν είπε μετά Ευρύκλεια με φρόνηση περίσσια: «Τέκνο μου, ποια σου έφυγε κουβέντα απ’ τη συστάδα των δοντιών. Κατάλαβε αφ’ ενός, δικό μου μένος τέτοιο σταθερό όχι ευμετάβλητο θα έχω αφ’ ετέρου πως όταν κάποια λίθος στερεή ή ‘‘σιδερένια’’. Και άλλο ένα θα (σου) πω, κι βάλτο ‘συ μες στο μυαλό σου· και αν βεβαίως δι’ εσού κάποιος θεός δαμάσει αδιάντροπους μνηστήρες, τότε μετά θ’ απαριθμήσω επί τούτου μες στο μέγαρο γυναίκες, κι αυτές που σ’ ατιμάζουνε κι αυτές που είναι υπεράνω υποψίας». Κι απαντώντας προς αυτήν είπε εύστροφος ο Οδυσσεύς: «Μαία, εσύ όμως γιατί αυτές να περιγράψεις; Δεν σου χρειάζεται καθόλου. Καλά κι ο ίδιος το λοιπόν εγώ θά ’χω αντίληψη και καθεμιά θα ξέρω· αλλά κράτα σιγή για την κουβέντα, (ετούτο) να παραχωρήσεις στους θεούς». Ως είπε, κι έτσι η γριά διάβηκε απ’ το μέγαρο να φέρει (για ν’ αλλάξει) τα ποδόνιπτρα· γιατί τα πρότερα χυθήκαν έξω άπαντα. Ύστερ’ αφού και ένιψε και άλειψε με λίπος από λάδι, μετά στη φλόγα πιο κοντά τραβά σκαμνί ο Οδυσσέας να ζεσταθεί, και κάτω απ’ τα ράκη κάλυψε την ουλή. Κι άρχισε μεταξύ τους τις κουβέντες με φρόνηση περίσσια η Πηνελόπη: «Ξένε, ετούτο το παιδαριώδες αφενός θα σου διηγηθώ εγώ η ίδια· και διότι τάχιστα θα έλθει της ανάπαυσης η ώρα η γλυκιά, που παίρνει τον καθένα ο ύπνος βέβαια ο γλυκύς όσες κι αν έχει έγνοιες. Έπειτα και για ‘μέ πένθος αμέτρητο προσέφερε ο δαίμων· τις μεν ημέρες διότι τέρπομαι οδυρομένη με λυγμούς (και γογκητά), και στα δικά μου έργα συγκεντρώνοντας το βλέμμα και των αμφίπολων μέσα στον οίκο· ύστερα αφού θά ’ρθει η νυχτιά και ο κοιτώνας όλους ‘‘θα κερδίσει’’, πλαγιάζω στο κρεβάτι, πυκνοί κι από καρδιά συντεθλιμμένη πικροί καημοί (και έγνοιες) όπως οδύρομαι ερεθίζουν. Κι ως όταν του Πανδάρεου η κόρη η χλωρηίδα αηδών καλωσορίζει με τραγούδια της άνοιξης τον ερχομό, μέσα σε δένδρων φυλλωσιές καθεζομένη σε πυκνές, ή κάπου κάπου ‘‘αλλάζοντας βιολί” κλαίει κραυγάζοντας με μια φωνή μεγάλη, μ’ ολοφυρμούς τον Ίτυλο παιδί αγαπημένο, αυτόν που κάποτε με το χαλκό εσκότωσε από απροσεξία, του άρχοντα του Ζήθου το παιδί (που ήτανε σαν κούρος!), όπως και για εμέ ανανταριάζει διχασμένη η ψυχή από τη μια κι από την άλλη, ή αν θα μείνω δίπλα στο παιδί και σταθερά τα πάντα θα φυλάω, την κτήση τη δική μου, και παρακόρες μα και το ψηλοτάβανο μέγα παλάτι, κλίνη και σεβομένη του συζύγου και φήμη στο λαό, ή ήδη πρόκειται να έπομαι αυτόν τον κάποιον άριστο από τους Αχαιούς διεκδικεί μνηστεία μες στο μέγαρο, προσφέροντας τ’ ατέλειωτα τα δώρα. Το δε δικό μου το παιδί όσο μεν ήταν νήπιο ακόμα και ανώριμο, να παντρευτώ δεν μ’ άφηνε έχοντας το παλάτι εγκαταλείψει συζευγμένη· τώρα όμως, όταν πια είναι μεγάλος και έφτασε το όριο της εφηβείας, ήδη και πάλι μου ζητά από το μέγαρο να εξέλθω, για τα υπάρχοντα ενδιαφερόμενος, αυτά που Αχαιοί του κατατρώγουν. Αλλ’ άντε μου το όνειρο εξήγησε και άκου. Χήνες μες στου δικού μου οίκου (την αυλή) είκοσι τρώγανε φαγόπυρο απ’ το νερό, κι όπως εγώ τις έβλεπα ευφραίνετο η ψυχή· όμως ερχόμενος από βουνό μεγάλος αετός αγκυλοχείλης εκτύπησε και σκότωσε όλες εις τους αυχένες· και σωριαστήκαν εξαιτίας του· αθρόες στο παλάτι, εκείνος δε υψώθη στ’ άγια αιθέρια. Ύστερα έκλαιγα εγώ και μες στο όνειρο θρηνούσα ενώ γύρω μαζεύονταν σ’ εμέ (ξεμαλλιασμένη) οι Αχαιές με όμορφα πλεγμένα τα μαλλιά οικτρά ολοφυρομένη, για τ’ ότι μου εσκότωσε τις χήνες αετός. Κι ερχόμενος ευθύς καθέζετο επί προεξοχής (της στέγης) του μελάθρου, και με φωνή ανθρώπινη συγκράτησε και φώναξε: «Θάρρος, κόρη Ικάριου που απ’ αλάργα σε καλούν· όνειρο όχι, αλλά μια περίλαμπρη οπτασία, που θά ‘ναι αυτή τετελεσμένη. Χήνες μεν μνηστήρες, εγώ δε το πτηνό αυτό ο αετός όπως παλιά, ο σύζυγός σου πού ’χω έλθει τώρα πια, που σ’ όλους τους μνηστήρες θα φέρω τέλος επονείδιστο». Ως είπε, ύστερα εμέ άφησε ο ύπνος ο γλυκύς· κι αναζητώντας χήνες μες στο μέγαρο (ολόγυρα με μια ματιά) κατάλαβα φαγόπυρο που αποσπούσανε απ’ την ταΐστρα, όπως συνήθιζαν πιο πριν». Κι απαντώντας προς αυτήν είπε πολύστροφος ο Οδυσσεύς: «Ω (αρχοντο)γυναίκα, δεν είναι κάπως το όνειρο να προσπαθείς να ερμηνεύσεις με άλλη που να αποκλίνει (ερμηνεία), ο ίδιος επειδή ο Οδυσσέας έτσι περιέγραφε, όπως θα εκτελέσει. Και φαίνεται ο όλεθρος για τους μνηστήρες όλους πέρα ως πέρα, ούτε και κάποιος θάνατο και απ’ τη μοίρα θα ξεφύγει». Και προς αυτόν μετά είπε με φρόνηση περίσσια Πηνελόπη: «Όνειρα τέτοια, ξένε, άκριτα λόγια που να λέν’ που νά ’ναι κι ανεφάρμοστα παρουσιάζονται, και τίποτα απ’ όλα δεν τελείται στους ανθρώπους. Διπλές διότι είναι και οι πύλες των άυλων ονείρων (των υπερβατικών)· διότι άλλες μεν είναι εξοπλισμένες από κέρατα, κι άλλες μ’ ελεφαντόδοντο και όσα μεν διέλθουνε απ’ ελεφαντοστούν κατεργασμένο, τα παίρνει ο άνεμος σηκώνονται ψηλά, λόγια ανεκπλήρωτα που φέρνουν· όμως αυτά που θα διέλθουν ξεπροβάλλοντας στη θύρα από κέρας σκαλιστό, αυτά (είναι) που ‘‘κραίνουν’’ την αλήθεια, των θνητών όταν και κάποιος θα τα είδει. Αλλά για ‘μέ πιστεύω από δώθε κραυγαλέο όνειρο δεν ήλθε. Που και ευπρόσδεκτο θα εγένετο για εμέ και το παιδί. Κι άλλο θα πω ετούτο, και βάλτο εσύ μες στο μυαλό σου. Ορίστε όπου νά ‘ναι η αυγή αυτή που δύσκολα προφέρεις, που απ’ του Οδυσσέα εμέ τον οίκο θ’ αποδιώξει· διότι τώρα άθλημα θα προκηρύξω τους πελέκεις, αυτούς που ‘κείνος μες στα παλάτια τα δικά του έστηνε εφ’ εξής ωσάν σκαριά σε όρυγμα (των πλοίων), δύο και δέκα πάντες· κι αφού στεκότανε αυτός πολύ μακριά βεβαίως διαπερνούσε ρίχνοντας το βέλος· και τώρα τ’ άθλημα αυτό θα βάλω στους μνηστήρες· όποιος δε και θα τεντώσει ευκολότερα χορδή μες στις παλάμες, και βέλος θα διαπεράσει μέσα απ’ όλα δώδεκα πελέκια, αυτόν και θ’ ακολούθαγα, ετούτο ’δώ το μέλαθρο αφήνοντας οπίσω συζυγικό (το από κορασιά), πανέμορφο, πού ’ναι γεμάτο πλούτη, που κάποτε σαν όνειρο πιστεύω θα θυμάμαι». Κι απαντώντας προς αυτήν είπε με μυαλό περίσσιο Οδυσσεύς: «Ω της αιδούς γυναίκα του γιου Λαέρτη Οδυσσέα, μη άλλο τώρα αναβάλεις εντός των ανακτόρων ετούτο το “πρωτάθλημα”· γιατί πιο πριν θα έλθει εδώ με “χίλιες σκέψεις” Οδυσσεύς, πριν απ’ αυτούς αυτό το τόξο σκαλιστό όπως θα ψηλαφούν για να τεντώσουν τη χορδή μα και δια μέσου του σιδήρου να στοχεύσουν». Και είπε προς αυτόν μετά με φρόνηση περίσσια Πηνελόπη: «Κι αν, ξένε μου, θελήσεις έχοντας παραμείνει μες στο μέγαρο για να διασκεδάσεις, ούτε για ‘μένα θα χυθεί ύπνος στα βλέφαρά (μου)· αλλά δεν είναι δυνατόν άυπνους να κρατάνε εσαεί ανθρώπους· τέτοια διότι έθεσαν μοίρα για τον καθένα αθάνατοι για τους θνητούς στην εύφορη τη γη επάνω. Αλλ’ επί τούτου μεν εγώ αφού ανέβω στο υπερώο στην κλίνη θα ξαπλώσω, αυτήν-ε που στενόχωρη μου έγινε, πάντα μες στα δικά μου δάκρυα μουσκεμένη, αφ’ ότου Οδυσσεύς ταξίδεψε επιβουλευόμενος το Κακοΐλιο τ’ ακατονόμαστο. Όπου και θα πλαγιάσω· ξάπλωσε δε κι εσύ μέσα στον οίκο τούτο, ή χάμω στρωματσάδα, ή αφού θέσουν κάτω κανά ράντζο». Ως αφού είπε ανέβαινε στα υπερώα τ’ απαστράπτοντα όχι μονάχη, μετά απ’ αυτή βεβαίως κι άλλες βαδίζαν παρακόρες. Κι αφού ανέβηκε στο υπερώο μαζί με τις αμφίπολες γυναίκες έκλαιγε έπειτα τον Οδυσσέα αγαπημένο σύζυγο, μέχρι που ύπνο για αυτήν γλυκύ στα βλέφαρα έριξε η γλαυκώπις Αθηνά.​

​