"Το Νησί με τις Ευθείες" Αθήνα 2004. ΠΡΟΛΟΓΟΣ από τον Γιάννη Ζερβό
Πέρα από τον Κύκλο Αβεβαιότητας
Στην αστροναυπλία όταν Ωκεανοπλοούμε, πολλές φορές αντιμετωπίζουμε δυσκολίες για τον καθορισμό του στίγματος του πλοίου, ιδίως σε περιπτώσεις που τα ύψη των παρατηρουμένων αστέρων είναι μεγάλα και οι συνθήκες ορατότητας όχι καλές. Τότε αντί για στίγμα, σχηματίζουμε έναν κύκλο εγγεγραμμένο σε πολύγωνο των διαφόρων ευθειών θέσεως, τον καλούμενο Κύκλο Αβεβαιότητος, μέσα στον οποίο θα πρέπει να βρίσκεται το ζητούμενο στίγμα. Ο Κύκλος Αβεβαιότητος δεν υπάρχει όταν οι συνθήκες παρατήρησης των αστέρων είναι καλές και τα ύψη μέτρια 20-60 μοίρες. (Σήμερα τα δορυφορικά συστήματα κατήργησαν τον εξάντα και το χρονόμετρο).
Ο Νίκος ο Καμπάνης με τις επιστημονικές του μελέτες, μέσα κι έξω από τον Κύκλο Αβεβαιότητος της Ομηρικής Ιθάκης, περιορίζει τις πιθανότητες λάθους και επομένως και την ακτίνα του Κύκλου Αβεβαιότητος εντός του οποίου θα πρέπει να βρίσκεται η θέση της Ιθάκης.
Προχωρώντας σε βάθος χρόνου και μελετώντας τις γεωλογικές μεταβολές που έγιναν τα τελευταία 3.500 χρόνια στη ΝΔ Κεφαλλονιά, αποκαλύπτει ότι μια παλιά χερσόνησος από λόφο Μασπάλι μέχρι ΞΙ και νήσων Βαρδιάνων, υπέστη τεράστιες μεταβολές, χάθηκε από την επιφάνεια και έγινε θάλασσα. Μέρος αυτής η νησίδα Βαρδιάνοι σώζεται σήμερα. Οι Αλαλκομενές, σύμφωνα με τη θεωρία του Ν. Λιβαδά, ευρίσκοντο πάνω στη στενή αυτή χερσόνησο, η οποία κατεποντίσθη και σήμερα βρίσκεται σε μικρό βάθος κάτω από την επιφάνεια. Ο Νίκος Καμπάνης συμπληρώνει ότι το Μασπάλι, κατά πάσα πιθανότητα ήταν η Ακρόπολις των Αλαλκομενών. Τα Κυκλώπεια τείχη και οι λιθοδομές σώζονται ακόμα και σήμερα και μιλούν ζωντανά στο έμπειρο μάτι του παρατηρητή.
Έξω από τον Κύκλο Αβεβαιότητος, ο Ν. Καμπάνης ερευνά τα πάντα που έχουν σχέση με την Ιθάκη του Ομήρου και βάζει στο μικροσκόπιο ακόμα και αυτό το όνομα. Εκεί ανακαλύπτει ένα από τα κυριότερα κομμάτια του σταυρολέξου:
Ιθύς - Ευθύς, Ευθεία - Ιθάκη
Ιθύς άγω = άγομαι-πορεύομαι προς ευθείαν
Οι ακτογραμμές της χερσονήσου της Παλικής, από Λιβάδι μέχρι Βαρδιάνους μιλούν ξεκάθαρα. Η Ιθάκη βρίσκεται πάνω στη μεγάλη ευθυγράμμιση της ακτογραμμής της Παλλικής καθ όλο το μήκος του κόλπου του Λιβαδιού. Οι ευθυγραμμίσεις σημείων ξηράς παρατηρούμενες από θαλάσσης χρησιμοποιούνται από όλους τους θαλασσοπόρους του κόσμου και διαχρονικά για τον προσδιορισμό του σκάφους και επομένως τον ασφαλή διάπλου ανάμεσα ή πλησίον επικινδύνων σημείων, όπως υφάλων, ναυαγίων, βραχονησίδων.
Το άνοιγμα στα τείχη της αρχαίας Πάλλης για την τοποθέτηση λυχναριών η πυρσών πιστοποιούν την άποψη αυτή. Κατά πάσα λοιπόν πιθανότητα, η λέξη Ιθάκη γεννήθηκε μέσα από τη ζωή των ναυτιλλομένων της ιστορικής ή προϊστορικής εποχής. Μια αλήθεια που ακόμα και σήμερα παρουσιάζει δυο πράγματα:
α) Ο Λαός της Κεφαλλονιάς είναι κατεξοχήν ναυτικός λαός
β) Νήσος χωρίς στόλο, χωρίς ναυτιλία, χωρίς θαλάσσιες μεταφορές δεν εννοείτο στο απόμακρο εκείνο παρελθόν και αποτελεί μόνο εξαίρεση ακόμα και στις μέρες μας.
Φανταστείτε λοιπόν το, διαχρονικά, τεράστιο έργο και συμβολή στην εξέλιξη της κοινωνία, των Αρχαίων Ελλήνων ναυτικών, αφού και ο Σοφοκλής μας λέγει: Πολλά τα δεινά, και ουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει.
...Τούτου και πολιού πόντου, χειμερίου νότου περιβρεχύησιν Περών υπ' ύδασιν...
Ο Ν. Καμπάνης στηρίζει τη θεωρία του Ν. Λιβαδά περί Ομηρικής Ιθάκης. Βρισκόμαστε κοντά στο στίγμα μέσα στον Κύκλο Αβεβαιότητος που η μελέτη του Γεωλόγου Καμπάνη έχει σχεδόν μηδενίσει την ακτίνα του.
Καπετάν Γιάννης Ζερβός, δημοσιογράφος.
ΠΕΡΙ ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΙΘΑΚΗΣ
Με σεβασμό στις τόσες θεωρίες και προσπάθειες ημεδαπών τε και αλλοδαπών, για το θέμα της τοποθεσίας της Ομηρικής Ιθάκης, θα επιθυμούσα να παραθέσω και τις απόψεις και άλλων ερευνητών πάνω στο ίδιο θέμα.
1. Όλες οι «θεωρίες» έχουν στηριχθεί κατά τρόπον που φτάνει στα όρια της αντιγραφής, πάνω στις θεωρίες των αρχαίων προγόνων μας και μετά στις θεωρίες των «Λατίνων», των Ρωμαίων, δεδομένου ότι οι βυζαντινοί Ιστοριογράφοι, είχαν στρέψει την προσοχή τους στον θρησκευτικό δογματισμό και ελάχιστα αν όχι «παράνομα» ησχολούντο με τον αρχαίο προχριστιανικό κόσμο. Η κυρίως πηγή για τον προσδιορισμό της Ομηρικής Ιθάκης είναι ο ΟΜΗΡΟΣ και μόνο αυτός.
2. Όσοι στις θεωρίες τους προσπαθούν να αμφισβητήσουν την ομηρική γεωγραφία με την δικαιολογία ότι «να, οι γεωγραφικές γνώσεις την εποχή του Ομήρου δεν ήσαν ακριβείς όπως σήμερα», ασχημονούν, προκειμένου να δικαιολογήσουν τις αυθαιρεσίες που πρόκειται να μας «σερβίρουν», διορθώνοντας τις περιγραφικές και άλλες γνώσεις του μοναδικού στο είδος του Έλληνα ποιητή Ομήρου.
3. Όταν ο Όμηρος λέει «Αυτή δε χθαμαλή, πανυπερτάτη ειν αλί κείται προς ζόφον, αι δε τ’ άνευθε προς ηώ τ’ ηέλιόν τε»,, ε, πώς να το κάνουμε δεν εννοεί τη Ζάκυνθο, διότι μιλάει για την «Ιθάκη του» και όχι για τη Ζάκυνθο που πέρα από την αναφορά του ότι αποτελούσε μέρος της επικράτειας του Οδυσσέα, δεν τον απασχολεί. Το αν βάλει κόμμα ή τελεία, μπορεί να φταίει κάτι. Όχι ο Όμηρος.
4. Για να καταλάβει κανείς τη συναισθηματική φόρτιση του μεγάλου Έλληνα πολυπράγμονα, που ίσως ξεριζωμένος στην Μ. Ασία, θρηνεί τη χαμένη του πατρίδα κοιτάξετε από τα Φάρσα τον «Θεό Ήλιο» όταν δύει όταν στο γαλάζιο του Ιονίου, βουτά και χάνεται, ο Θεός «τρέχει εκεί κάτω, νέα ζωή να δώσει. Ω που φτερό απ’ εδώ να με σηκώσει, κατόπι του να ορμώ παντοτινά». Θα νιώσετε το Ομηρικό αίσθημα και την μεταφυσική του Δειλινού, που σαγηνεύει τον Φάουστ.
5. Δεν φταίει ο Όμηρος αν το χθαμαλή το μεταφράζουν «πεδινή». Ή μήπως δεν είναι συγκριτικά η χερσόνησος της Παλικής, και χαμηλή και το δυτικότερο μέρος του συμπλέγματος των Ιονίων; Και για να γίνουμε σαφέστεροι συμπληρώνουμε με το χωρίο ν 239 της Οδύσσειας… «Ίσασι δε μιν (Ιθάκην) μάλα πολλοί, οι μεν όσσοι ναίουσι προς ηώ τ’ ηέλιόν τε ηδ’ όσσοι μετόπισθεν ποτί ζόφο ηερόεντα». Πεντακάθαρη και ακριβέστατη η ΟΜΗΡΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ. Θεωρίες που χάρη σκοπιμοτήτων αναιρούν τις Ομηρικές γνώσεις, χάρη «άλλων συγκραμάτων», απορρίπτονται. Αν είναι κάποιος που συγχέει τα σημεία του ορίζοντα, αυτός δεν είναι ο Όμηρος.
6. Ο Πλούταρχος μας προειδοποιεί ότι αν υπάρχουν διαφορές στην μορφολογία των χώρων μεταξύ του «χτες» και του «σήμερα» άλλες είναι οι αιτίες και όχι ο Όμηρος. Και Να που επιτέλους ξένοι επιστήμονες με τα πλέον σύγχρονα μέσα αποδεικνύουν ότι η μορφολογία της Κεφαλονιάς υπέστη μεταβολές από ακραία γεωλογικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα.
7. Σύμφωνα με τις απόψεις των Γεωλόγων, οι γεωλογικές μεταβολές που σφράγισαν την εμφάνιση της σημερινής Κεφαλονιάς, συνετελέσθησαν προ 30 και πλέον εκατομμυρίων ετών. Πρόσφατες όμως επιστημονικές έρευνες των Πανεπιστημίων του Εδιμβούργου και Κέιμπριτζ (Ο John Underhill, καθηγητής Γεωλογίας στο Κέιμπριτζ ασχολήθηκε 20 χρόνια με τη σεισμική δραστηριότητα της Κεφαλονιάς), αποδεικνύουν ότι το 1953, η νήσος ανυψώθηκε 60 πόντους, με ένα και μόνο σεισμό μεγέθους 7,3 της κλίμακας Ρίχτερ. Η πιθανότης λοιπόν, η Χερσόνησος της Παλικής να ήτο ξεχωριστό νησί, με ένα πορθμό 150-200 μ. πλάτος, ανάμεσα σε αυτό και τον κύριο όγκο της Κεφαλονιάς, είναι μεγάλη. Σύμφωνα με την θεωρία αυτή και μελετώντας τις δορυφορικές φωτογραφίες της περιοχής, οι Άγγλοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι ο πορθμός αυτός, την ομηρική εποχή, σχεδόν αποξηραμένος, εξαφανίσθηκε τελείως, λόγω των συνεχών ανυψώσεων που υφίσταται το νησί, από τη συνεχή διολίσθηση της λιθοσφαιρικής πλάκας της Αφρικής και λόγω τεραστίων κατολισθήσεων από τα γύρω βουνά, αλλά και συνεχών προσχώσεων, λόγω διάβρωσης των υψηλών βουνών γύρω. Έτσι η ανύψωση του καναλιού και πρόσχωσή του, λόγω κατολισθήσεων, στα 185 μέτρα, κατά τις ενδείξεις που έχουν οι Άγγλοι επιστήμονες, συνετελέσθη μέσα σε 3500-6000 χρόνια που μας χωρίζουν από το Ομηρικό «Χτες», δεδομένου ότι άλλες αξιόλογες θεωρίες, τοποθετούν τον Όμηρο και τον Τρωικό πόλεμο 3500-4500 π.Χ. Ακόμη να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι ο Όμηρος «αγνοεί» την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1650 π. Χ. και την καταστροφή του μέχρι τότε Ελληνικού πολιτισμού. Έτσι το «Κανάλι» που περιγράφει ο Στράβων, ήταν υπαρκτό. Συνέδεε δε τον κόλπο του Λιβαδιού στη θέση «Αγίας Σωτήρας» με τον κόλπο της «Αγίας Κυριακής» στα Ζόλα Θηναίας.
8. «Το Κραναή και τρηχεία» δεν αντίκειται στο χθαμαλή, δεδομένου ότι η χερσόνησος της Παλικής είναι μίγμα πεδινών εκτάσεων στα Νότια και ΝΔ και ορεινών εκτάσεων στα Β. και ΒΔ. Αλλά συγκριτικά με τον κύριο κορμό τής Κεφαλονιάς, είναι Χαμηλή.
Το πλήθος των θεωριών συναινεί ότι σε καμία περίπτωση η σημερινή Ιθάκη, ήταν η Ομηρική, αναπτύσσοντας η κάθε μία τους λόγους της.9. Η πληθώρα των μνημείων μυκηναϊκής εποχής και τεχνογνωσίας, βρίσκονται στη χερσόνησο της Παλικής, κάτι που αποσιωπάται από τη σημερινή πρωτεύουσα του νησιού για λόγους τοπικιστικούς αλλά και διαχρονικής αντιπαλότητας, αλλά και διαχρονικό σφάλμα της τοπικής αυτοδιοίκησης των Παλέων.
10. Η πολιτισμική πρωτεύουσα της Κεφαλονιάς είναι αναντίρρητα η Πάλη, που έλαμψε χιλιάδες χρόνια με ένα πολιτισμό, αδιαφιλονίκητα από τους αρχαιότερους πολιτισμούς της Ελλάδας, ίσως και «αρχαιότερος» του Μινωικού, σύμφωνα με την άποψη του αρχαιολόγου συμπατριώτη μας κυρίου Μαρινάτου. Στη μάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ. η Πάλη συμμετείχε με 200 στρατιώτες.
11. Οι θεωρίες των Βολτέρα, Λιβιεράτου, Λιβαδά και οι γεωλογικές αποδείξεις του Γεωλόγου Ν. Καμπάνη, αποκαλύπτουν ότι η Ομηρική Ιθάκη είναι η χερσόνησος της Παλικής. Η συνέχεια των πολιτισμικών και κοινωνικών εξελίξεων, δεν μετοίκησαν σε άλλο μέρος του νησιού από την περιοχή της Παλικής και έζησαν στην αρχαία Πάλη για χιλιάδες χρόνια, για να φτάσουμε στο σήμερα όπου τα ερείπιά της, εγκαταλελειμμένα στο έλεος του Θεού και του χρόνου, με την αδιαφορία των τοπικών παραγόντων, μέσα στη ζούγκλα των αγκαθιών και των βάτων αλλά και ενδεχομένως της εκούσιας προσπάθειας ορισμένων προς πλήρη εξαφάνισή τους (προκειμένου να μη δεσμευθούν οι περιουσίες), θα συνεχίσουν να φωτίζουν τα σκοτάδια των μικροσυμφερόντων και θα μας ψέγουν, για το πόσο ανάξιοι είμαστε και ανίκανοι να συνεχίσουμε την φωτεινή πορεία εκείνων των οποίων ο πολιτισμός έγινε αίμα στην πολιτισμική εξέλιξη του λευκού ανθρώπου, παραμένοντας ντροπιασμένοι «Αργείοι» και μεταδότες των ιδεών τους, δυστυχώς ακόμη δογματικοί νεοέλληνες.
Το παρόν αποστέλλεται στο φίλο Νίκο Καμπάνη, προκειμένου να το φιλοξενήσει στο νέο του βιβλίο που φέρει τον τίτλο: ΟΜΗΡΙΚΗ ΙΘΑΚΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΛΙΚΗ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ.
