Υπήρξαν παλαιότερα, για τη δημοσίευση περί Νηρίκου πόλεως, την Κράνη δηλαδή, φίλοι μου αγαπημένοι, κάποιες απορίες. Πως και γιατί τοποθετούμε, τόσο αυτήν όσο και τον Φιλοίτιο στoν απέναντι από την Παλική κυρίως κορμό της Κεφαλλονιάς και όχι, ας πούμε στην Ήπειρο...
Αυτό κάνουμε, τους τοποθετούμε “ἠπείροιο”, δηλαδή στη μεγάλη στεριά ενώπιον της Παλικής. Όσο για το αν υπήρχε σχέση της Ομηρικής λέξης “ἤπειρος” με τη σημερινή Ήπειρο της Δωδώνης και των Ιωαννίνων, ουδεμία! Γιατί, αφενός όταν ο Οδυσσέας βρέθηκε στον Φείδωνα τον Θεσπρωτό και αφετέρου επισκέφτηκε την ίδια τη Δωδώνη, πουθενά δεν συναντήσαμε αυτή τη λέξη.
Στην Οδύσσεια η λέξη “ἤπειρον” και τα παράγωγά της συναντώνται πάνω από 19 φορές, πέντε από τις οποίες αναφέρονται σε άφιξη επί της ίδιας της Ιθάκης, χωρίς αυτή, ως γνωστόν να βρίσκεται στην Ήπειρο, τέσσερις για τον κυρίως κορμό της Κεφαλλονιάς (τα επίμαχα σημεία μας), έξι όταν προσορμίζονται οι ναύτες σε νησίδες και βραχονησίδες του “Φανταστικού” της Οδύσσειας και μόνο τέσσερις φορές όταν ξεμπαρκάρουν σε ηπειρωτική ακτή, κάποια στεριά, μεγαλύτερη της Ιθάκης, πχ στους Λωτοφάγους ή στους Κίκονες.
Πάμε να δούμε λοιπόν και τα 19 σημεία που "πήρε το μάτι μου".
ἤπειρον - ἐπ᾿ ἠπείρου - ἤπειρόνδε - ἐν ἠπείρῳ - ἠπείροιο
"...τῷ ἴκελος πολέεσσιν ὀχήσατο κύμασιν Ἑρμῆς.
ἀλλ᾿ ὅτε δὴ τὴν νῆσον ἀφίκετο τηλόθ᾿ ἐοῦσαν,
ἔνθ᾿ ἐκ πόντου βὰς ἰοειδέος ἤπειρόνδε ..."
1. Ο Ερμής συνάντησε την Καλυψώ σε ένα μικρό νησί. Βγαίνοντας στη στεριά μετά από πολύωρη ταλαιπωρία, τη βρήκε καθισμένη στη σπηλιά
να χτενίζει, ας πούμε, τα μαλλιά της; να υφαίνει κάτι;
... μ’ εκείνον έμοιαζε ο Ερμής τα κύματα περνώντας.
Όταν στη νήσο έφτασε που ήταν μακρινή,
απ’ τη μαβιά τη θάλασσα βγήκε έξω στη στεριά, ...
Οδύσσεια ε' 54-56
"...τόφρα δ᾿ ἄρ᾿ οἰχόμενοι Κίκονες Κικόνεσσι γεγώνευν,
οἵ σφιν γείτονες ἦσαν, ἅμα πλέονες καὶ ἀρείους,
ἤπειρον ναίοντες, ἐπιστάμενοι μὲν ἀφ᾿ ἵππων..."
2. ...Επέδραμαν οι άλλοι Κίκονες που μένουν στο εσωτερικό της χώρας
... τότ΄έτρεξαν οι Κϊκονες σε Κίκονες να κλάψουν
που ήσανε γειτόνοι τους πολλοί κι ανδρειωμένοι
μέναν βαθιά μες στη στεριά, γνωρίζανε τους ίππους ...
Οδύσσεια ι' 47-49
"... αὐτὰς δ᾿ ἐσσυμένως προερέσσαμεν ἤπειρόνδε. ..."
3. Μετά τους Κίκονεες, μια κακοκαιρία ανάγκασε τα πλοία του Οδυσσέα να βγουν άρον άρον σε κάποια στεριά.
... αυτές λοιπόν τραβήξαμε με βία στη στεριά ...
Οδύσσεια ι' 73
"... γαίης Λωτοφάγων, οἵ τ᾿ ἄνθινον εἶδαρ ἔδουσιν,
ἔνθα δ᾿ ἐπ᾿ ἠπείρου βῆμεν καὶ ἀφυσσάμεθ᾿ ὕδωρ, ..."
4. ...Βγήκαν να αναζητήσουν νερό στη γη των Λωτοφάγων.
... της γης των Λωτοφάγων, και οι οποίοι τρώνε ἄνθινον φαγητό,
βγήκαμε 'κει σε μια στεριά και για νερό κοιτάμε ...
Οδύσσεια ι' 84-85
Όταν παρασύρονται από τα κύματα προς το νησί του Κύκλωπα, κατευθύνονται ἤπειρόνδε
"... ἐκλύσθη δὲ θάλασσα κατερχομένης ὑπὸ πέτρης·
τὴν δ᾿ αἶψ᾿ ἤπειρόνδε παλιρρόθιον φέρε κῦμα, ..."
5. ...Θύμωσε ο Κύκλωπας, έριξε την πέτρα και, το παλιρροϊκό κύμα τράβηξε το πλοίο πίσω στη στεριά.
... σηκώθηκε η θάλασσα μπροστά όπως κατέπεσε η πέτρα·
κι έφερε άμεσα αυτήν το κύμα παλιρροικό προς τη στεριά ...
Οδύσσεια ι' 484-485
"... «‘σχέτλιε, τίπτ᾿ ἐθέλεις ἐρεθιζέμεν ἄγριον ἄνδρα;
ὃς καὶ νῦν πόντονδε βαλὼν βέλος ἤγαγε νῆα
αὖτις ἐς ἤπειρον, καὶ δὴ φάμεν αὐτόθ᾿ ὀλέσθαι. ..."
6. ... '-Μην προκαλείς Οδυσσέα τον Κύκλωπα γιατί μας τράβηξε προς τη στεριά και θα χαθούμε'...
... "Αισχρέ, γιατί τον αγριάνθρωπο θέλεις να ερεθίζεις;
και τώρα που στη θάλασσα σημάδεψε έστειλε το καράβι
αμέσως πάλι στη στεριά, και όπου τώρα βλέπουμε πως πάμε να χαθούμε. ...
Οδύσσεια ι' 494-496
Αργότερα, σε μια τόση δα βραχονησίδα, που μοιάζει με καράβι, άντε αεροπλανοφόρο, βγήκαν ἐπ᾿ ἠπείρου !
"... αὖτις ἐπ᾿ Αἰολίην νῆσον, στενάχοντο δ᾿ ἑταῖροι,
ἔνθα δ᾿ ἐπ᾿ ἠπείρου βῆμεν καὶ ἀφυσσάμεθ᾿ ὕδωρ, ..."
7. ... Οι άνεμοι τους ξανά έφεραν στο νησί του Αιόλου...
... ξανά στη νήσο Αιολία, κι οι σύντροφοι θρηνούσαν,
βγήκαμε 'κει πα' στη στεριά και για νερό κοιτάμε ...
Οδύσσεια κ' 55-56
"... νῆα μὲν ἂρ πάμπρωτον ἐρύσσατε ἤπειρόνδε, ..."
8. Στο νησί της Κίρκης, μπορεί να είναι η Μάλτα, μπορεί απλά μια μικρή χερσόνησος η Cirkewwa, τραβάνε το πλοίο 'ἤπειρόνδε'
... τραβήξτε πρώτα πρώτα το πλοίο στη στεριά ...
Οδύσσεια κ' 403
"... ἔνθ᾿ οἵ γ᾿ εἰσέλασαν, πρὶν εἰδότες: ἡ μὲν ἔπειτα
ἠπείρῳ ἐπέκελσεν, ὅσον τ᾿ ἐπὶ ἥμισυ πάσης,
σπερχομένη: τοῖον γὰρ ἐπείγετο χέρσ᾿ ἐρετάων:
οἱ δ᾿ ἐκ νηὸς βάντες ἐϋζύγου ἤπειρόνδε
πρῶτον Ὀδυσσῆα γλαφυρῆς ἐκ νηὸς ἄειραν
αὐτῷ σύν τε λίνῳ καὶ ῥήγεϊ σιγαλόεντι,
κὰδ δ᾿ ἄρ᾿ ἐπὶ ψαμάθῳ ἔθεσαν δεδμημένον ὕπνῳ,
ἐκ δὲ κτήματ᾿ ἄειραν, ἅ οἱ Φαίηκες ἀγαυοὶ
ὤπασαν οἴκαδ᾿ ἰόντι διὰ μεγάθυμον Ἀθήνην. ..."
9+1. Η σκηνή που φτάνει το πλοίο των Φαιάκων σε παραλία της πατρίδας Ιθάκης, όπου μπορεί να συρθεί το μισό έξω με τη φόρα των κωπηλατών και
την οποία οι Φαίακες τη γνωρίζουν από παλιά, δυο χαρακτηριστικά που έχει μόνο η παραλία του Αθέρα στη βόρεια Παλική Κεφαλληνίας.
Αποθέτουν τον Οδυσσέα και τα δώρα τα τόσο λίγα σαν αντάλλαγμα για
την ολοκληρωτική απώλεια των μεγάθυμων Κεφαλλήνων που αρχικά τον συνόδευαν στην Τροία...
... εισήλθαν 'κει που βέβαια από παλιά γνωρίζαν. Και έπειτα εκείνο
σύρθηκε πάνω στη στεριά, όσο είν' απ' όλο το μισό,
απ' την πολύ τη φόρα. Διότι χέρια γρήγορα έχουν οι κωπηλάτες.
Κι αυτοί από το πλοίο το ισόμετρο πήδηξαν στη στεριά
σήκωσαν πρώτ' απ' τ' όμορφο καράβι το Δυσσέα
μαζί με τα σεντόνια του λινά και ριγωτά,
στην άμμο τον ακούμπησαν στον ύπνο βυθισμένο,
σήκωσαν τα πολύτιμα, αυτά που γενναιόδωρα οι Φαίακες
προσφέραν χάρη στην Αθηνά μεγάθυμο σαν πήγαινε στο σπίτι. ...
Οδύσσεια ν' 113-121
"... ἦ πού τις νήσων εὐδείελος, ἦέ τις ἀκτὴ
κεῖθ᾿ ἁλὶ κεκλιμένη ἐριβώλακος ἠπείροιο;» ..."
11. ... Στην ίδια αυτή παραλία που τον άφησαν οι Φαίακες, ο Οδυσσέας δεν αναγνωρίζει την πατρίδα του.
Δεν αντιλαμβάνεται αν βγήκε σε νησί ή εύφορη στεριά.
Φαίνεται κοντά υπήρχαν πλούσια χωράφια, όπως ακριβώς έχει η παραλία του Αθέρα.
... Μη κάποια νήσος φανερή ή κάποια παραλία
σαν τέλειωμα στη θάλασσα μιας εύφορης στεριάς;" ...
Οδύσσεια ν' 234-235
"... Ἦ γάρ οἱ ζωή γ’ ἦν ἄσπετος· οὔ τινι τόσση
ἀνδρῶν ἡρώων, οὔτ’ ἠπείροιο μελαίνης
οὔτ’ αὐτῆς Ἰθάκης· οὐδὲ ξυνεείκοσι φωτῶν
ἔστ’ ἄφενος τοσσοῦτον· ἐγὼ δέ κέ τοι καταλέξω.
Δώδεκ’ ἐν ἠπείρῳ ἀγέλαι· τόσα πώεα οἰῶν, ..."
12+1. Ο Εύμαιος περιγράφει την περιουσία του Οδυσσέα. Διαπιστώνουμε εδώ για πρώτη φορά ότι κοντά στην Ιθάκη υπάρχει μαύρη στεριά !!
όπου οι αγέλες του Οδυσσέα. Προσοχή: Όχι ἐριβώλαξ. αλλά μέλαινα, γιατί το χρώμα οφείλεται όχι
στην καρπερότητα αλλά στο μαύρο έλατο της Κεφαλλονιάς, την οποία δεν λέει ποτέ Σάμη βεβαίως, ούτε μια φορά.
... Διότι ο πλούτος βέβαια του ήτανε ατέλειωτος· ούτε κανένας τόσος
ανδρών ηρώων, ούτε στη μαύρη τη στεριά
ούτε στην ίδια την Ιθάκη· ούτε ανθρώπων είκοσι μαζί
συγκρίνονταν μ’ ενός· τον και εγώ για σε θ` απαριθμήσω.
Δώδεκ’ αγέλες στη στεριά· τόσα κοπάδια αρνιών, ...
Οδύσσεια ξ' 96-100
"... ἢ τόν γ’ ἐν πόντῳ φάγον ἰχθύες, ὀστέα δ’ αὐτοῦ
κεῖται ἐπ’ ἠπείρου ψαμάθῳ εἰλυμένα πολλῇ, ..."
14. Ο Εύμαιος είναι πια απελπισμένος. Δεν πιστεύει ότι θα γυρίσει ο Οδυσσέας.
...ή οι ιχθύες βέβαια τον έφαγαν στη θάλασσα, και τα οστά αυτού
κείνται επάνω στη στεριά μαζί με άμμο μπόλικη κεκαλυμμένα, ...
Οδύσσεια ξ' 135-136
"... νῆα μὲν οἵ γε μέλαιναν ἐπ’ ἠπείροιο ἔρυσσαν, ..."
15. Ο Τηλέμαχος από την Πύλο επέστρεψε χαράματα. Τον άφησαν οι σύντροφοι του στον Αθέρα και λίγο μετά το μεσημέρι
έφτασαν στον ημέτερο λιμένα του άστεος της Ιθάκης όπου τράβηξαν το πλοίο στη στεριά.
... τράβηξαν μεν αυτοί βεβαίως το καράβι στη στεριά, ...
Οδύσσεια π' 325
"... Αἶψα δὲ νῆα μέλαιναν ἐπ’ ἠπείροιο ἔρυσσαν, ..."
16. ...Λίγο μετά επέστρεψαν και οι απεσταλμένοι των μνηστήρων, οι οποίου δεν είχαν αντιληφθεί αν και πότε πέρασε ο Τηλέμαχος από την Αστερίδα.
Και αυτοί στον ημέτερο λιμένα "ἐπ’ ἠπείροιο ἔρυσσαν" το πλοίο.
... Ευθύς και το καράβι τραβήξαν στη στεριά ...
Οδύσσεια π' 359
"... πέμψω σ’ ἠπειρόνδε, βαλὼν ἐν νηὶ μελαίνῃ,
εἰς Ἔχετον βασιλῆα, βροτῶν δηλήμονα πάντων, ..."
17. Να και μια περιγραφή για τον απέναντι από την Παλική ορεινό όγκο, όπου η Κράνη - Νήρικος πόλη.
Ο απάνθρωπος βασιλιάς Έχετος είναι μια απειλή προς κάποιον που θέλουν να ξεφορτωθούν.
... εσένανε (απέναντι) θα στείλω στη στεριά, σε μελανό βάζοντας πλοίο,
στον Έχετο το βασιλιά, που ανθρώπους δεν λυπάται, ...
Οδύσσεια σ' 84-85
"... ἐν δήμῳ· τάχα γάρ μιν ἀνάξομεν ἠπειρόνδε
εἰς Ἔχετον βασιλῆα, βροτῶν δηλήμονα πάντων». ..."
18. Δεν γνωρίζω αν η λέξη οχετός, παροχέτευση, αποχετευτικό και άλλα τέτοια, έχουν σχέση με τον Έχετον. αν κάτι τέτοιο συνέβαινε, θα σήμαινε ότι στην ευρύτερη περιοχή της Κεφαλλονιάς, όπου υπάρχουν καταβόθρες, βλέπε Αργοστόλι, Άβυθος κλπ, θα είχε την έδρα του ο Έχετος.
... μες στο δήμο· τάχιστα διότι αυτόν επάνω στη στεριά θ’ αποβιβάσουμε
στον βασιλέα Έχετο, όλων(ε) των θνητών αλύπητα κακόν». ...
Οδύσσεια σ' 115-116
"... παῦροι δ᾿ ἐξέφυγον πολιῆς ἁλὸς ἤπειρόνδε
νηχόμενοι, πολλὴ δὲ περὶ χροὶ̈ τέτροφεν ἅλμη, ..."
19. Τα αμοιβαία συναισθήματα της Πηνελόπης και του Οδυσσέα, την ώρτα που αναγνώρισαν τα σημάδια και αγκαλιάζονται ευτυχισμένοι, μπορούν να συγκριθούν μόνο με αυτό που νοιώθουν κάποιοι διασωθέντες ναυαγοί, κάποιοι δηλαδή που ξέφυγαν από την εκδίκηση του Ποσειδώνα !
... ελάχιστοι προς τη ξηρά ξέφυγαν απ' τη θάλασσα
Αφού 'χαν κολυμπήσει, άφθονη άρμη έτρεχε γύρω απ' το κορμί τους. ...
Οδύσσεια ψ' 236-237
«... οἷος Νήρικον εἷλον, ἐυκτίμενον πτολίεθρον,
ἀκτὴν ἠπείροιο, Κεφαλλήνεσσιν ἀνάσσων, ..».
20. Η μεγάλη στεριά έναντι της Παλικής-Ομηρικής Ιθάκης φιλοξενεί και το αποτύπωμα της επιτυχίας του Λαέρτη, την κατάληψη μετά από πολιορκία της Νηρίκου πόλεως στην Κράνη με το τείχος των 5,5 χιλιομέτρων. Εκπληκτικός προσδιορισμός του Νίκου Λιβαδά Τουμασάτου.
... τέτοιος σαν πήρα Νήρικο, καλοχτισμένη πόλη,
στην παραλία της στεριάς, ηγέτης Κεφαλλήνων ...
Οδύσσεια ω΄ 377-378
Τελικά, οποιαδήποτε ακτή έχουμε ενώπιόν μας για να αποβιβαστούμε, ακόμα και σε μικρό νησάκι, στην Ομηρική διάλεκτο λέγεται ήπειρος, οπότε το επιχείρημα αυτό δεν βοηθάει καμιά Ιθάκη να υπερτερεί των άλλων. Όλες οι Ιθάκες απέναντί τους έχουν μια κάποια στεριά.
Βοηθά όμως όσες Ιθάκες είχαν τόσα χρόνια πρόβλημα με τις Ακαρνανικές παραλίες, γιατί επιτέλους τις απελευθερώνει από τον "ιστό" της Ακαρνανίας και της Παλαίρου.
Κανείς Οδυσσέας, ούτε από την Κεφαλλονιά, ούτε από το Θιάκι, χρειάζεται να βλέπει ως ήπειρο την Ακαρνανία, που άλλωστε και την ίδια χωρίζει ένας Αμβρακικός κόλπος από την Ήπειρο.
Φίλοι των θεωριών της Λευκάδας, κρατήστε για τον εαυτό σας αυτή τη στεριά απέναντι, Δεν μας αφορά.
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή: