ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΠΥΡΟΦΩΤΙΟΥ ΤΟΥΜΑΣΑΤΟΣ ΛΙΒΑΔΑΣ
ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ
του Νίκου Λιβαδά Τουμασάτου
από τον ανιψιό του Γεράσιμο Σπ. Τουμασάτο Λιβαδά
και ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ
στο έργο του φίλου Νίκου Καμπάνη
ΟΜΗΡΙΚΗ ΙΘΑΚΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΛΙΚΗ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ
Οι σκέψεις που ακολουθούν αφιερώνονται στην
πολυαγαπημένη μου σύζυγο Ξανθίππη και στα
λατρευτά μου παιδιά, τον Σπυρίδωνα και την Ευτυχία,
με την ευχή να είναι όλοι τους πάντα καλά.
***
Επίσης στους γονείς μου και τον αδελφό μου Κώστα.
Όμηρος: Ο πατέρας της ποίησης. Για την καταγωγή του Ομήρου
φιλονικούσαν πολλές πόλεις, οι κυριότερες των οποίων ήταν,
Σμύρνη, Χίος, Κολοφών, Πύλος, Άργος, Αθήνα, Ιθάκη.
Η Ιθάκη (Κεφαλληνία) συγκεντρώνει σήμερα, μετά την αποκάλυψή
της, τις δικαιότερες απαιτήσεις να διεκδικήσει τον Όμηρο ως
γνήσιο τέκνο της (έργο 40Χ50 εκ. του Παναγή Γερ. Λιβαδά).
Χαιρετίζω το έργο του φίλου Νίκου Καμπάνη με τίτλο «Ομηρική Ιθάκη είναι η Παλική Κεφαλληνίας» το οποίο έρχεται να συμπληρώσει τα άλλα τρία έργα του «Η Τελευταία Ευκαιρία», «Το Νησί με τις Ευθείες» και «Ο Σαμικός».
Αυτή όλη του η προσπάθεια συνεχίζει πάνω στα χνάρια -νωπά ακόμα στη θύμηση όλων όσων ασχολούνται με το Ομηρικό ζήτημα- που άφησε με το μεγάλο έργο του «Κεφαλληνία, η Αποκάλυψη της Ομηρικής Ιθάκης» ο θαυμάσιος ερευνητής και άνθρωπος Νικόλαος Λιβαδάς Τουμασάτος, ο οποίος ήταν αδελφός του πατέρα μου και με τον οποίο συνδεόμουν ψυχικά και συναισθηματικά σε μεγάλο βαθμό.
Ο Νίκος Καμπάνης υπήρξε φίλος του θείου μου τα τελευταία χρόνια της ζωής του και συνεδέθη πνευματικά μαζί του, ιδιαίτερα στην αναζήτηση της Ομηρικής Ιθάκης. Υποστήριξε το έργο του Ν. Λιβαδά Τουμασάτου και προσπάθησε να το πάει ακόμη μακρύτερα, βρίσκοντας και άλλα στοιχεία πάνω στο νησί της Κεφαλονιάς που δυναμώνουν την όλη θεωρία, γι’ αυτό είναι άξιος επαίνου.
Ο Νίκος Λιβαδάς υπήρξε πνευματικός μου διδάσκαλος από τότε που ήμουν πολύ μικρός και μπορώ να πω ότι προσέθεσε πολλά στο έργο των διδασκάλων μου όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, οι οποίοι μας μετέδωσαν την αγάπη για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, την Ελλάδα και το αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα γενικότερα.
Βλέπετε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70 δεν ήταν ντροπή ούτε οπισθοδρόμηση να μαθαίνει κανείς την ελληνική μυθολογία και ιστορία και ούτε υπήρχε η άποψη ότι αυτή η γνώση δεν πρέπει να μεταδίδεται στις νέες γενιές γιατί κάνει τους ανθρώπους ρατσιστές.
Εκείνοι οι δάσκαλοι και καθηγητές είχαν πραγματική κλασική παιδεία και γνώριζαν ότι οι Έλληνες σε πανάρχαιες εποχές εξαπλώθηκαν σε όλα τα μέρη του πλανήτη μας και εξανθρώπισαν και εκπολίτισαν το ανθρώπινο γένος. Και δεν ήταν κακό· αυτό θα γινόταν κάποια στιγμή και από κάποιους……, έγινε από τους αρχαίους Έλληνες και το γνώριζαν τότε οι καθηγητές σε όλο τον κόσμο.
Στη σημερινή εποχή, κάποια ιερατεία πολιτικής, οικονομικής και πνευματικής εξουσίας, αποφάσισαν ότι αυτό πρέπει να θαφτεί γιατί πρέπει η ανθρωπότητα να εκβαρβαριστεί και να πάψει να σκέφτεται ώστε να τεθεί ευκολότερα υπό έλεγχο. Είναι γνωστή η συνταγή, εφαρμοζόταν για αιώνες στην Ασία μέχρι που πέρασε από εκεί ένας Μέγας Αλέξανδρος. Γι’ αυτό τον θυμούνται και πίνουν νερό στο όνομά του όλοι αυτοί οι λαοί ακόμη και σήμερα. Γιατί τους μετέδωσε το αιώνιο ελληνικό φως και τους χάρισε μια ελευθερία πρωτόγνωρη γι’ αυτούς.
Έχοντας πυξίδα τα ανωτέρω βάδισε και ο θείος μου Νικόλαος Λιβαδάς Τουμασάτος και βαδίζει πιστεύω και ο φίλος Νίκος Καμπάνης και τον ευχαριστώ για την προσπάθειά του και του εύχομαι να τη συνεχίσει.
Ο Νίκος Λιβαδάς βρήκε πολλές κλειστές πόρτες αλλά με την επιμονή του και το ψυχικό του σθένος έφερε εις πέρας την προσπάθεια αυτή. Είχε σαν οδηγό του τον Όμηρο και όπως έλεγε ο ίδιος: «Δεν χρειάζεται να δώσουμε εμείς καμία απολύτως ερμηνεία στις περιγραφές του Ομήρου, διότι ο μεγάλος διδάσκαλος δεν αφήνει το παραμικρό κενό, αρκεί να κάνουμε συσχετισμό και να ταυτίσουμε τους στίχους τού έργου του με τα πραγματικά στοιχεία που μας παρέχονται.
Μεταφέροντας αυτούσιους τους στίχους της ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ και συνδυάζοντας αρμονικά τις ραψωδίες με το τοπίο, συνθέτουμε την ανάγλυφη εικόνα της ΙΘΑΚΗΣ κατά τρόπο αποκαλυπτικό και θαυμάσιο. Η δική μας παρέμβαση γίνεται μόνον για την ταύτιση των περιγραφών με τα πραγματικά στοιχεία και ευρήματα, στο νησί της Κεφαλονιάς. Με πυξίδα την Οδύσσεια και μόνο, ιχνηλατούμε τα βήματα του ηρωικού υιού του Λαέρτη».
Αυτός ήταν ο Νίκος Λιβαδάς και για να πραγματοποιήσει το όνειρό του και να το αφήσει κληρονομιά στις επόμενες γενεές, διέθεσε όλο τον προσωπικό του χρόνο, την περιουσία του και τελικά την ίδια του τη ζωή. Και σκέφτομαι αυτή τη στιγμή ότι για όλα όσα επιτυγχάνει κανείς υπάρχει και ένα τίμημα που πρέπει να πληρώσει.
Ο Λιβαδάς πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή. Και ήταν επόμενο, διότι με τέτοια πνευματική, ψυχική και σωματική κούραση, υπερέβαλε εαυτόν, δεν παράτησε την προσπάθειά του και «δεν το έβαλε κάτω» ΠΟΤΕ.
Ήταν συνάμα ένας ευαίσθητος άνθρωπος εκτός από μεγάλος ερευνητής. Θυμάμαι τις ατελείωτες συζητήσεις μας γύρω από το Ομηρικό ζήτημα και τον τρόπο σκέψης του. Τον έβλεπες όταν αναφερόταν στη συνάντηση του Οδυσσέα με τον Άργο, τον πιστό σκύλο του και καταλάβαινες την ποιότητα αυτού του ανθρώπου.
Μας διηγείται ο Όμηρος την ιστορία του Άργου, του σκύλου του Οδυσσέα, που μετά την αναχώρηση του κυρίου του για την Τροία, τον παραπέταξαν. Μόλις ο Οδυσσέας γύρισε στην Ιθάκη, ο Άργος τον αναγνώρισε και πέθανε από τη χαρά του.
Όταν μύρισε τον Οδυσσέα που πλησίαζε, κούνησε αμέσως την ουρά και όρθωσε τα αυτιά του. Όμως δεν είχε τη δύναμη να πλησιάσει περισσότερο τον κύριό του. Ο Οδυσσέας σε αυτό το θέαμα σκούπισε ένα δάκρυ και ρώτησε τον Εύμαιο το χοιροβοσκό (που δεν είχε αναγνωρίσει τον Οδυσσέα) για τη ζωή του δύστυχου ζώου.
«Ο σκύλος αυτός -απάντησε ο Εύμαιος- ανήκει σε έναν άνθρωπο που πέθανε μακριά από ’δώ. Αν έβλεπες πόσο μεγαλόσωμος και δυνατός ήταν όταν έφυγε ο Οδυσσέας για την Τροία θα ’μενες θαμπωμένος από τη ζωντάνια και την ορμή του. Κανένα θήραμα από όσα ανακάλυπτε δεν μπορούσε να γλιτώσει από αυτόν, ούτε μέσα στα σκοτάδια του πιο πυκνού δάσους γιατί ήταν υπέροχος δρομέας. Τώρα είναι αφημένος στο έλεος του πόνου. Ο αφέντης του χάθηκε μακριά από τον τόπο του και οι αδιάφορες γυναίκες δεν φροντίζουν το σκύλο… Για τον Άργο πλησιάζει η σκοτεινή στιγμή του θανάτου».
Το πιστό σκυλί του Οδυσσέα είχε φτάσει σε μια τέτοια ηλικία που δεν του επέτρεπε να αντέξει τέτοιες μεγάλες συγκινήσεις.
Αλλά και μέσα από τους στίχους της Οδύσσειας ποιος ευαίσθητος άνθρωπος δεν συγκινείται μπροστά σε αυτή τη σκηνή της συνάντησης του Οδυσσέα με τον Άργο και δεν αφήνει κρυφά να κυλίσει ένα δάκρυ στο πρόσωπό του την ώρα που κανείς δεν τον βλέπει…
Μήπως αυτή η σκηνή δεν συγκίνησε και την ψυχή του Νίκου Λιβαδά και δεν θα τον έκανε και αυτόν να ψάξει να βρει πού συνέβη, πού οριοθετείται γεωγραφικά αυτό το μεγαλείο του ανθρώπου και του σκύλου; Ναι, σίγουρα έτσι θα ’γινε διότι ο άνθρωπος αυτός έφερε μέσα του πλούτο συναισθημάτων και εσυγκινείτο πάντα με το καλό, το ωραίο, το αγαθό. Ειδάλλως δεν θα ανακάλυπτε την Ομηρική Ιθάκη, διότι αν δεν έχεις ανοιχτά τα μάτια της ψυχής σου «οι θεοί» από ψηλά δεν σου αποκαλύπτουν τίποτα.
Και βέβαια όπως συμβαίνει πάντα, πίσω από ένα μεγάλο άνδρα υπήρχε και μια μεγάλη γυναίκα. Η σύντροφός του Αμαλία, που με τον αδαμάντινο χαρακτήρα και τον πλούτο συναισθημάτων της, τον υποστήριζε και τον ενδυνάμωνε πάντα στην προσπάθεια που είχε ξεκινήσει. Δυστυχώς «έφυγε» και αυτή, για να τον ξανασυναντήσει τόσο γρήγορα με το ταξίδι της στην άλλη ζωή, έτος 2008. Και βέβαια, του χάρισε δυο παιδιά, δυο εξαίρετους Έλληνες, την Ειρήνη και τον Γεράσιμο, που συνεχίζουν και αυτά το δέντρο της ζωής ως ένα κλωνάρι της οικογένειας Λιβαδά και τους οποίους χαίρομαι να βλέπω να προοδεύουν και να προχωρούν στη ζωή ως ζωντανή συνέχεια του Νίκου και της Αμαλίας.
Από τη μεριά μου, τελειώνοντας, και στη μνήμη του θείου μου, θα προσπαθήσω να προχωρήσω λίγο παρακάτω το θέμα που ονομάζεται «Άργος, σκύλος του Οδυσσέα» με την παρουσίαση του αρχαίου σκύλου της Κεφαλονιάς και του ελληνικού χώρου γενικότερα.
Αυτό ελπίζω να γίνει σύντομα, δίνοντας όλες τις προεκτάσεις του με λεπτομέρεια και αγάπη για το ζωντανό αυτό είδος που μας συντροφεύει ανά τους αιώνες, στο βιβλίο που ετοιμάζω.
Εξάλλου πολλοί επιστήμονες έδειξαν ενδιαφέρον για τους σκύλους και στη νεότερη ιστορική εποχή (ειδικά τον 18ο αιώνα) και ιδιαίτερα ο Ζωρζ Λουί Λεκλέρκ, κόμης του Μπυφόν (1707-1788), Γάλλος φυσιολόγος και συγγραφέας του πρώτου γενεαλογικού δέντρου των φυλών των σκύλων, ο οποίος αναφέρει: «Η πρώτη τέχνη του ανθρώπου ήταν η εκγύμναση του σκύλου, και καρπός της τέχνης αυτής η ειρηνική κατάκτηση ολόκληρης της γης» και επίσης «Ο σκύλος είναι η πιο αξιοπρόσεχτη και η πιο ολοκληρωμένη κατάκτηση του ανθρώπου».
Φίλε Νίκο Καμπάνη, φίλε του Νίκου Λιβαδά, από μέρους της οικογένειας Τουμασάτου Λιβαδά σ’ ευχαριστώ που έσκυψες πάνω στο έργο του θείου μου και το συνέχισες με τις δυνάμεις σου, βάζοντας και εσύ άλλο ένα «λιθαράκι» πάνω σ’ αυτό το οικοδόμημα της αποκάλυψης της Ομηρικής Ιθάκης.
Είμαι σίγουρος ότι στο μέλλον ο Νίκος Λιβαδάς θα δικαιωθεί γι’ αυτή την πολύχρονη προσπάθειά του και θα λάμψει η αλήθεια με ακλόνητα στοιχεία -ελπίζω και με ανασκαφικά έργα επί τούτου- για την πραγματική ταυτότητα της Ομηρικής Ιθάκης, που πιστεύω και εγώ ακράδαντα όλα αυτά τα χρόνια ότι είναι η Κεφαλονιά και συγκεκριμένα η χερσόνησος της Παλικής.
Και τελειώνω με μια συμβουλή και ευχή προς όλους: Μην εγκαταλείπετε τις αξίες του αιώνιου ελληνικού πνεύματος, του αιώνιου ελληνικού φωτός γιατί αν στραφείτε αλλού δεν θα βρείτε τίποτα άλλο παρά μόνο πνευματικό και πραγματικό σκότος. Παράδειγμα και οδηγό μας ας έχουμε τον όρκο του Μ. Αλεξάνδρου για τον τρόπο που πρέπει να σκεφτόμαστε και τον οποίο έδωσε στην Ώπη μετά τον τερματισμό της πορείας και το χτίσιμο της αυτοκρατορίας του.
«Αν εξαιρέσουμε τους τυφλούς νόμους της φύσης, τίποτε σ’ αυτόν τον κόσμο δεν κινείται που να μην έχει ελληνική καταγωγή».
Ερρίκος Μάιν,
Καθηγητής Νομικών Πανεπιστήμιο Κέμπριτζ, (1822-1876)
Ηώ και Κέφαλος
Ο ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ*
«Σας εύχομαι τώρα που τελείωσαν οι πόλεμοι να ευτυχείτε με την ειρήνη.
Όλοι οι θνητοί από εδώ και πέρα να ζήσουν σαν ένας λαός μονιασμένος, για την κοινή προκοπή.
Θεωρείστε την Οικουμενική πατρίδα σας, με κοινούς τους νόμους όπου θα κυβερνούν οι άριστοι, ανεξάρτητα φυλής.
Δεν ξεχωρίζω τους ανθρώπους, όπως κάνουν οι στενοκέφαλοι, σε Έλληνες και βαρβάρους. Δεν με ενδιαφέρει η καταγωγή των πολιτών, ούτε η φυλή που γεννήθηκαν. Τους καταμερίζω με ένα μόνο κριτήριο: την αρετή.
Για μένα κάθε καλός ξένος είναι Έλληνας και κάθε κακός Έλληνας είναι χειρότερος από βάρβαρο.
Αν ποτέ σας παρουσιαστούν διαφορές, δεν θα καταφύγετε ποτέ στα όπλα, παρά θα τις λύνετε ειρηνικά.
Στην ανάγκη θα σταθώ διαιτητής σας.
Τον Θεό δεν πρέπει να τον νομίζετε σαν αυταρχικό Κυβερνήτη, αλλά σαν κοινό Πατέρα όλων, ώστε η διαγωγή σας να μοιάζει με τη συζωή (μαζί) που κάνουν τα αδέλφια στην οικογένεια. Από μέρους μου σας θεωρώ όλους ίσους, λευκούς ή μελαμψούς και θα ήθελα να μην είστε απλοί μόνο υπήκοοι της κοινοπολιτείας μου, αλλά όλοι μέτοχοι, όλοι συνέταιροι.
Όσο περνάει από το χέρι μου θα προσπαθώ να συντελεστούν αυτά που υπόσχομαι.
Τον όρκο που δώσαμε με τη σπονδή απόψε κρατήστε τον σαν συμβόλαιο αγάπης».
* Πηγή: «Το ταξίδι της ζωής και η …ΠΡΟΔΟΜΕΝΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ», του Δρος Ιπποκράτη Οδ. Σαββούρα.
προς όλους τους συνανθρώπους μου
Γεράσιμος Σπυρ. Τουμασάτος Λιβαδάς
Εν νέῳ Φαλήρῳ τῇ 21/11/2008
Ο Νίκος Λιβαδάς συνέχισε μια πορεία που χάραξαν νωρίτερα από αυτόν τα παρακάτω άξια τέκνα της Ελλάδας και πρόγονοι στο μεγάλο γενεαλογικό δέντρο της οικογένειάς μου που έχει τις ρίζες της στην Κεφαλονίτικη γη εδώ και αιώνες (από το 1610).
Γεννήτορας της οικογένειάς μας (δεν έχουμε δυστυχώς άλλες πληροφορίες για τους προγόνους μας πριν από αυτόν, από το υπάρχον Οικογενειακό Δέντρο) ήταν ο Στέφανος Καλογεράς ή Καλογεράτος από την Λιβαδειά, ο οποίος πήγε πρώτα στη Λευκάδα ορφανός και σε μικρή ηλικία για να γλιτώσει από τη σκλαβιά των Τούρκων και υιοθετήθηκε από τον Ιωάννη Κατηφόρη, ο οποίος όταν εγκαταστάθηκε στο χωριό Αγκώνα Θηναίας Κεφαλληνίας, πήρε μαζί του και τον Στέφανο που αποκαλούσαν όλοι Λιβαδά.
Ο Λιβαδάς εγκαταστάθηκε στον Αγκώνα γύρω στα 1600-1610 και ο Στέφανος μετονομάζεται εκεί από Καλογεράς σε Λιβαδάς, δηλαδή από Λιβαδειάς προερχόμενος και όχι όπως λέγεται κακώς ότι οι Λιβαδάδες κατάγονται από χωριό της Κρήτης(1).
Αυτά από επίσημα χειρόγραφα του θεματοφύλακα οικογενειακών εγγράφων Σπ. Ζησίμου Λιβαδά.
Αυτό αναφέρεται και από τον Τσιτσέλη στα «Σύμμικτα», από πληροφορίες του ίδιου του Λιβαδά(2).
Τους λόγους της φυγής του ορφανού Στέφανου θα τους καταλάβετε αμέσως παρακάτω που θα επικαλεστώ τον αρχιστράτηγο και ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ο οποίος σε ομιλία του στα παιδιά του Γυμνασίου της Αθήνας το Νοέμβριο του 1838 επισήμανε:
«…ο σουλτάνος διόρισε έναν βιτσερέ, έναν πατριάρχη, και του έδωσε την εξουσία της εκκλησίας. Αυτός και ο λοιπός κλήρος έκαμαν ό,τι τους έλεγε ο σουλτάνος. …το καλύτερο μέρος των πολιτών, μην υποφέροντας το ζυγό έφευγαν, και οι γραμματισμένοι επήραν και έφευγαν από την Ελλάδα, την πατρίδα των, και έτσι ο λαός, όστις στερημένος από τα μέσα της προκοπής, εκατήντησεν εις αθλίαν κατάστασιν,. …αν ευρίσκετο μεταξύ του λαού κανείς με ολίγη μάθηση, τον ελάμβανε ο κλήρος, όστις έχαιρε προνόμια, …ή εγίνετο γραμματικός του προεστού… Και τοιουτοτρόπως κάθε ημέρα ο λαός ελίγνευε και επτώχαινε...
...Εις αυτήν την δυστυχισμένη κατάσταση μερικοί από τους φυγάδες γραμματισμένους εμετάφραζαν και έστελναν στην Ελλάδα βιβλία και έβλεπαν ποίους είχαμε προγόνους, τι έκαμεν ο Θεμιστοκλής, ο Αριστείδης και άλλοι πολλοί παλαιοί μας και εβλέπαμε και εις ποίαν κατάσταση ευρισκόμεθα τότε. Όθεν μας ήλθεν εις τον νουν να τους μιμηθούμε και να γίνουμε ευτυχέστεροι»(3).
Αυτός ήταν ο ορφανός Στέφανος, που έχασε τους γονείς του επί Τουρκοκρατίας και για να ξεφύγει απέδρασε στα Επτάνησα που ήταν εκείνη την εποχή καταφύγιο για πολλούς Έλληνες που δεν μπορούσαν όπως και αυτός να ζήσουν κάτω από τον τουρκικό ζυγό.
Απόγονοί του, κατά τους τέσσερις αιώνες, στρατιά από κορυφαίους επιστήμονες και Εθνικές μορφές που διέπρεψαν στην Ελλάδα και το εξωτερικό, στα γράμματα και στα πεδία των μαχών.
1) Λιβαδάς Γεράσιμος (1789-1876).
Εθνικός αγωνιστής, Φιλικός και πολιτικός. Καταγόταν από πλουσιότατη οικογένεια και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Ιταλία. Όταν επέστρεψε στη γενέτειρά του, ανέπτυξε πλούσια πατριωτική δράση. Παράλληλα, συνεπής προς τις φιλελεύθερες αντιλήψεις του άρχισε δημοσιογραφικό αγώνα εναντίον των αυθαιρεσιών της αγγλικής κατοχής. Υπήρξε ένας από τους ιδρυτές του Ριζοσπαστικού κόμματος και σημαιοφόρος της ενωτικής ιδέας.
Αγωνίστηκε για την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα και υπέστη πολλές διώξεις για τους αγώνες του (για τους οποίους διέθεσε όλη την περιουσία του και πέθανε πάμπτωχος). Υπέγραψε πρώτος το ψήφισμα της ένωσης της Επτανήσου και εξελέγη επανειλημμένως βουλευτής.
2) Λιβαδάς Ευάγγελος.
Αγωνιστής του 1821 και Φιλικός. Ήταν μεγαλέμπορος και στις αρχές του 19ου αιώνα έφυγε από την Κεφαλονιά και εγκαταστάθηκε στην Πάτρα όπου γρήγορα μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Διέθεσε μεγάλα ποσά για την οργάνωσή της και συγκρότησε ένα τηλεβολοστάσιο, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στις επιχειρήσεις της ακρόπολης της Πάτρας. Πέθανε πάμπτωχος στην Κεφαλονιά.
3) Λιβαδάς Μιχαήλ (1857-1931).
Νομικός και πανεπιστημιακός. Ορίστηκε διδάκτορας της νομικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και υφηγητής της ίδιας σχολής το 1889, διορίστηκε τακτικός καθηγητής αστικού δικονομικού δικαίου το 1916 και δίδαξε μέχρι το 1930. Είχε μεγάλο συγγραφικό έργο.
4) Λιβαδάς Νικόλαος (1888-1942).
Φιλόλογος και πανεπιστημιακός. Το 1932 διορίστηκε καθηγητής της λατινικής φιλολογίας στο Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Είχε επίσης μεγάλο συγγραφικό έργο.
1. Υπάρχει στην Κρήτη χωριό Λιβαδάς
2. Βλέπε βιβλίο «Ο Εγκαινιαστής και πρώτος σπορεύς του Ριζοσπαστισμού ΓΕΡ. ΛΙΒΑΔΑΣ» της ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΛΙΒΑΔΑ.
3. Αποσπάσματα ομιλίας Θ. Κολοκοτρώνη http:/naias.awardspace.com/omilia-sikago.htm Ομιλία της Ελληνικής ομογένειας 2007 Σικάγο.
Ο Νίκος Λιβαδάς είχε δύο αδελφούς, τον Παναγή, που διεπόταν πάντα από φλογερό πνεύμα πατριωτισμού και ήταν θερμός υποστηρικτής των αιώνιων ελληνικών αξιών, ζωγράφος επίσης με έφεση στην αποτύπωση αρχαίων ελληνικών μορφών ηρώων και θεών και τον Σπύρο ο οποίος σαν γνήσιος Κεφαλονίτης με ανήσυχο πνεύμα διέσχισε και έκανε τον περίπλου της γης ως ναυτικός τουλάχιστον τρεις φορές και μου μίλησε για όλους τους λαούς που εκπολίτισαν στα πανάρχαια χρόνια οι Έλληνες και για το πόσο πολύ μας αγαπάνε, καθώς και την Αθηνά, μονάκριβη αδελφή του που την αγαπούσε ιδιαίτερα και ήταν η καρδιά της οικογένειας, γνήσια Κεφαλονίτισσα σε χαρακτήρα και ήθος. Όλοι τους ήταν τέκνα του Γεράσιμου (Ράζου) Τουμασάτου Λιβαδά διάσημου λαϊκού ζωγράφου ο οποίος ανέπτυξε πλούσιο καλλιτεχνικό έργο και στον οποίο αναφέρθηκε όταν ήταν ακόμη εν ζωή ο ελληνικός και ο ξένος τύπος, και της Ειρήνης, της μητέρας του, η οποία τον αγαπούσε ιδιαίτερα γιατί μικρός ήταν φιλάσθενος και ήταν το τελευταίο της παιδί στη σειρά.
για τον Κεφαλονίτη λαϊκό ζωγράφο ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΛΙΒΑΔΑ ΡΑΖΟ
...Αξίζει μια στάση στον ΑΓΚΩΝΑ όπου ο αυτοδίδακτος ζωγράφος ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΛΙΒΑΔΑΣ ΡΑΖΟΣ, έκανε γνωστό το ζωγραφικό του έργο, ζωγραφίζοντας με ταλέντο απλά τοπία και πάνω σε τοίχο.
Κατοικεί σ’ ένα μοντέρνο σπίτι στην κάτω μεριά του δρόμου και δείχνει με ευχαρίστηση στους ξένους τις ζωγραφιές του, χωρίς να θέλει να τις πουλήσει οπωσδήποτε.
Μέχρι το 1953 ζούσε διαρκώς στο νησί.
Σύμφωνα με τις διηγήσεις του, ο μεγάλος σεισμός γνωστοποίησε τον ερχομό του με μια σειρά μικρότερων δονήσεων.
Γι’ αυτό το λόγο κοιμόνταν οι κάτοικοι του χωριού στα χωράφια τους ή στα ψαροκάικά τους.
Τον μικρής διάρκειας μεγάλο σεισμό στις 12 Αυγούστου 1953, περιγράφει ο ζωγράφος με τα εξής χαρακτηριστικά λόγια: Πρώτα κουνήθηκε η γη, περιστράφηκε, μετά σηκώθηκε, και μετά όλα ήσαν κατεστραμμένα.
1) www.bemyastrologer.com, Ήρωες Τρωικού πολέμου.
2) www.bemyastrologer.com, Άργος και Οδυσσέας.
3) www.mlahanas.de, Άργος και Οδυσσέας.
4) www.mainlesson.com, Άργος και Οδυσσέας.
5) www.gutenberg.org, Odysseus and Evrikleia.
6) www.e-kivos.gr, Γ. Βολτέρα, Η Παλική και η Ομηρική Ιθάκη, έτος 1903.
7) www.e-kivos.gr.
8) img250.imageshack.us, Ορφικά.
9) underinformation.files.wordpress.com, Χάρτης αυτοκρατορίας Μ. Αλεξάνδρου.
10) tovima.dolnet.gr, Αλέξανδρος και Βουκεφάλας.
11) tovima.dolnet.gr, Αλέξανδρος και Βουκεφάλας.
12) media.feed.gr, Προτομή Μ. Αλεξάνδρου.
13) images-cdn01.associatedcontent.com, Ερμής.
14) www.theoi.com, Κέφαλος και Ηώ.
15) www.hellenica.de, Κέφαλος και Ηώ.
16) homepage.mac.com, Άργος, Εύμαιος και Οδυσσεύς.
17) www.conflictmentoring.com, Τηλέμαχος και Μέντωρ.
18) Mέντωρ και Τηλέμαχος.
19) Γενεαλογικό δέντρο Δία.
20) Πόλεις Τρωικού πολέμου.
Εις μνήμην όλων
των συγγενών και φίλων
που έφυγαν από αυτή τη ζωή.
Αθηνά: Προστάτιδα όλων των πλευρών της ζωής,
που είχαν σχέση με το πνεύμα και την ανάπτυξη του πολιτισμού.
Το ενδιαφέρον της για την τύχη του Οδυσσέα υπήρξε μεγάλο
και φρόντισε για την επιστροφή του στην Ιθάκη.
(έργο σε ακουαρέλα 60Χ80 εκ. του Παναγή Γερ. Λιβαδά).
