Άρθρο από τη σελίδα facebook "Ομηρική Ιθάκη - Γεωγραφία της Οδύσσειας" 8 Φεβρουαρίου 2018.
Πριν από πολλά-πολλά χρόνια, την εποχή που οι Αθηναίοι του Πεισιστράτου προσπαθούσαν να αποκτήσουν φυσιογνωμία, να ανδρώσουν εθνικισμό, να υψώσουν ανάστημα και να δημιουργήσουν επιρροές, ανακάλυψαν ότι στα χιλιοτραγουδισμένα, ήδη από αιώνες, Ομηρικά Έπη, η θεά Αθηνά, προστάτιδα της πόλης τους, είχε παρουσία καταλυτική, όπως επίσης ότι, ειδικά στην Οδύσσεια, αναφέρεται και ο ναός του Ερεχθέα στην Ακρόπολή τους, πασίγνωστο καταφύγιο-ησυχαστήριο για τη θεά Αθηνά, αλλά ακόμα και η ίδια η πόλη Αθήνα με τους μεγάλους δρόμου, η «ευρυάγια».
Η επίσημη πολιτική του Πεισιστράτου αναβαπτίστηκε, αναβαθμίστηκε και καθαγιάστηκε χάρη στα Έπη του Ομήρου και ο ίδιος κατάφερε να χρησιμοποιήσει ακόμα και τη σκηνοθετημένη εύνοια της Αθηνάς, ώστε να ανακηρυχτεί ισόβιος δικτάτορας.
Η εξωτερική του πολιτική επηρεάστηκε και από τα δυο έπη και έτσι αφενός προσπάθησε να δημιουργήσει γέφυρες, τόσο με τον γεωγραφικό χώρο της Ιλιάδας, όσο και με τον γεωγραφικό χώρο της Οδύσσειας. Άρχισε δηλαδή επαφές αφύπνισης με τα Μικρασιατικά παράλια και τις Περσικές Σατραπείες από τη μια και πιθανόν οι καλές σχέσεις Κεφαλλήνων και Κερκυραίων με την Αθήνα να ανάγονται από τότε, με αποκορύφωμα τη συμμετοχή των Παλέων του Ληξουριού στη μάχη των Πλαταιών αργότερα.
Από την εποχή που οι Κορίνθιοι άρχισαν να διεισδύουν στο Ιόνιο, αναφέρονται εντάσεις και συγκρούσεις με τους Κεφαλλήνες.
Αυτός είναι πιθανόν και ο λόγος της εύκολης προσέγγισης του λαού αυτού του μεγάλου νησιού με τους Αθηναίους, μια που αυτό που σήμερα ονομάζεται Θιάκι τότε άνηκε στην επιρροή των Κορινθίων. Δεν γνωρίζουμε τι όνομα είχε, όμως όλα τα εκεί ευρήματα, Κορινθιακά κεραμικά κλπ, αυτό προσδιορίζουν.
Είναι φυσικό λοιπόν, Αθηναίοι και Κεφαλλήνες να το εποφθαλμιούν, τώρα που πλησίαζε η σύγκρουση του Πελοποννησιακού πολέμου και στον οποίο Αθηναίοι και Κορίνθιοι ήσαν αντίπαλοι. Να θυμίσουμε ότι ο πόλεμος εκείνος ξεκίνησε εξαιτίας της σύγκρουσης της Κορίνθου με την Κέρκυρα, επίσης σύμμαχο της Αθήνας.
Οι σκέψεις μου αυτές έχουν αφετηρία και επιβεβαιώνονται από τα αρχαιολογικά ευρήματα στο Θιάκι, γιατί :
α’. Στο Μυκηναϊκό ανάκτορο της θέσης «Αλαλκομενές» στον Πισαετό, δεν προσδιορίστηκε κανένα εύρημα σχετικό με την Οδύσσεια και ο χώρος αυτός είναι από τα ελάχιστα Μυκηναϊκά κέντρα στα οποία δεν υπάρχουν ίχνη φωτιάς, πράγμα που θα συνέβαινε αν ήταν του μισητού (Βιργίλιος) για τους αντιπάλους του Οδυσσέα, ήρωα της Μνηστηροφονίας.
β’. Δεν συζητάμε καν για τους τρίποδες και τα λοιπά λάφυρα της σπηλιάς του Λοϊζου, προϊόν αρπαγής από κάποιο παλάτι, είτε της Κεφαλονιάς, είτε της Αιτωλοακαρνανίας, ακόμα και της Λευκάδας, κρυμμένα με επιμέλεια αιώνων σε απόκρημνο σημείο αυτού του νησιού, πάντα καταφύγιου πειρατών (Μηλιαράκης).
γ’. Τα επόμενα αρχαιολογικά ευρήματα φιλοξενούνται στο μουσείο του Βαθέως, είναι Κορινθιακά της Γεωμετρικής Περιόδου, δηλαδή μετά τη Δωρική επέλαση και κατά την οποία το νησί περιήλθε για αιώνες στη σφαίρα επιρροής της Κορίνθου. Όσο κι αν διερεύνησαν τα σχήματα και τα σύμβολα που ήταν χαραγμένα και αποτυπωμένα επί της επιφανείας των κεραμικών αυτών οι επιστήμονες, αρχής γενομένης από τον Σλήμαν και τον Νταίρπφελντ, τίποτα δεν άφηνε υποψίες περί Οδυσσέως, προς μεγάλη χαρά όσων πίστευαν ότι τα έπη είναι αποκύημα φαντασίας Μικρασιατικών επών, ασχέτων με το Ιόνιο.
δ’. Πολύ αργότερα εμφανίζονται τουριστικού τύπου κακοτεχνίες, όπως το «ευχήν οδυσσή’», καθώς και το όστρακο με τον Οδυσσέα στο κατάρτι δεμένο ενώπιον των Σειρήνων και τα οποία έχουν τόση σχέση με τον Οδυσσέα, όσο και ο έφιππος Αλέξανδρος του αγάλματος στα Σκόπια με τον ίδιο τον Αλέξανδρο των Αιγών.
Την εποχή του «ευχήν οδυσσή’», υπήρχε, φαίνεται, πολύχνιο με το όνομα Σάμη επί της Κεφαλληνίας και το οποίο επρόκειτο να δοξαστεί ‘’εις τους αιώνας’’ για άλλο λόγο, την τετράμηνη ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΣΑΜΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ.
Οι ειδήμονες επί τα Ομηρικά Αθηναίοι, εύκολα παρατήρησαν ότι μεταξύ Σάμης και νησιού προπύργιου των Κορινθίων, υπήρχε μεν ο Ομηρικός Πορθμός, αλλά απέφυγαν να ‘’σκύψουν’’ επί του Ομηρικού Απόκρημνου της Σάμης. Μάλιστα δε, αν η Σάμος δεν ήταν επίσης αντίπαλος της Αθήνας, σίγουρα θα ονομαζόταν σήμερα η Ικαρία Ιθάκη και ασφαλώς οι Φούρνοι με τα ‘’αμφίδυμα λιμάνια’’ της ανάμεσα, θα ήταν η Αστερίδα…
Βέβαια, την περίοδο εκείνη, το μεγάλο πρόβλημα των Αθηναίων ήταν οι Κορίνθιοι και όχι οι Σαμιώτες (…και τους οποίους ήδη είχαν βίαια εξανδραποδίσει) και γι’ αυτό η ‘’συζήτηση’’ που επακολούθησε αφορούσε το απόκρημνο νησί στην αγκαλιά της Κεφαλονιάς ενώπιον της πύλης εισόδου στον Κορινθιακό κόλπο.
Τελικός σκοπός των Αθηναίων ήταν να το αποσπάσουν από τους αντιπάλους τους, οι οποίοι μάλλον το χρησιμοποιούσαν ως προγεφύρωμα -προπύργιο, έτσι απόκρημνο- προς τη Μεγάλη Ελλάδα.
Για τους Αθηναίους, και μια που ο Οδυσσέας ήταν προστατευόμενος της Αθηνάς, ο στόχος αυτός είχε σημασία όσο για τους Εβραίους η Γη της Επαγγελίας στα χώματα της Παλαιστίνης, θέλοντας να αγνοήσουν ή όντως αγνοώντας ότι στην περιοχή υπήρχε λαός προσκολλημένος στην Παλλάδα Αθηνά και αφιερωμένος σε αυτήν, οι Παλείς (βλέπε σχετικά αρχαία νομίσματα Κεφαλληνίας).
Σε αυτές τις αυθαίρετες επιλογές οι Αθηναίοι ‘’στρατολόγησαν’’ αρκετούς συμμάχους επί της Κεφαλληνίας, γιατί οι ίδιοι οι Κεφαλλήνες, από αρχαιοτάτων χρόνων, είχαν την τάση να αποκρύπτουν τα ευρήματα των δεκάδων Μυκηναϊκών τάφων που υπήρχαν σε τουλάχιστον πέντε εσωτερικές ‘’Κοιλάδες των Βασιλέων’’ επάνω στο νησί, δηλαδή στα χωράφια τους.
… Ο φόβος, τώρα με τον Οδυσσέα που έψαχναν οι Αθηναίοι, ήταν μη γίνει ο τόπος τους κέντρο διερχομένων. Και σε κάθε περίπτωση, γιατί να θέλουν να μοιραστούν τα κτερίσματα και τον πλούτο αυτού του Οδυσσειακού Μυκηναϊκού κέντρου με τους ξένους;
Εννοείται βέβαια ότι οι τοποθεσίες ‘’Ιθάκη’’ και ‘’Δουλίχιο’’ του Ομηρικού κειμένου, είχαν πάψει να ακούγονται στο Ιόνιο (σε αντίθετη περίπτωση, κάτι θα υπήρχε σχετικό στα γεωμετρικά κεραμικά), ενώ η Σάμη είχε αλλάξει θέση λόγω εσωτερικής μετανάστευσης (βλέπε και Αμύκλες στη Σπάρτη) και μόνο ο λαός των Κεφαλλήνων διατηρούσε την Ομηρική ονομασία, πιθανόν μαζί με τη Ζάκυνθο που φέρει το ίδιο όνομα από την εποχή των Πελασγών, λόγω του –νθ.
Εξυπηρετώντας τα συμφέροντά τους οι Αθηναίοι, προσπάθησαν να επιβάλουν το όνομα Ιθάκη σε ένα βραχώδες και απόκρημνο νησί, το οποίο καμία σχέση δεν είχε με τη χαμηλή Ιθάκη του Ομηρικού κειμένου, το οποίο κείμενο έχει το ‘’θράσος’’ να τοποθετεί το βασίλειο του Οδυσσέα στα δυτικά των υπολοίπων νησιών του κεντρικού Ιονίου.
Στην περίπτωση αυτή, κανείς δεν ρωτήθηκε, κανείς δεν υπολόγισε τις συνέπειες από αυτή την ιστορική και γεωγραφική αυθαιρεσία, γιατί επιπλέον, οι τοπικές κοινωνίες της Κεφαλονιάς θα έμεναν ικανοποιημένες, αφού το ενδιαφέρον των επισκεπτών τυμβωρύχων κλπ θα εστρέφετο σε νησί χωρίς Μυκηναϊκούς τάφους, αφού απλά, αυτό το νησί δεν είχε μόνιμους κατοίκους άρχοντες, αλλά στρατάρχες επιβλέποντες του προπυργίου, κάποτε των Κεφαλλήνων της Αυτοκρατορίας του Οδυσσέα και κατόπιν των Κορινθίων. … Οι οποίοι φρούραρχοι-στρατιωτικοί θαβόντουσαν στους οικογενειακούς τάφους των προγόνων τους, είτε επί Κεφαλληνιακού είτε επί Κορινθιακού εδάφους.
Στην προσπάθεια να ανακαλύψουν το ανάκτορο του Οδυσσέα στο Θιάκι, έκαναν μια απίθανη άλλη "απο-κάλυψη", της απόκρημνης πρωτεύουσας της Ομηρικής Σάμης,
ας πούμε κάποια Αστυπάλαια, αν και ήδη για εμάς αυτό είχε γίνει από παλιά στη θέση "Αλαλκομενές" του Πισαετού.
Αναπαράσταση σε μακέτα του αρχαιολογικού χώρου του Αγίου Αθανασίου στο Θιάκι, που ταιριάζει, όχι με τις περιγραφές του ανακτόρου στην Ιθάκη της Οδύσσειας,
αλλά με μια πρωτεύουσα απόκρημνη, ας πούμε της Ομηρικής Σάμης και που θα ονομαζότανε Αστυπαλαία.
Αυτήν τη σκόπιμη ανακρίβεια προσπαθούμε εδώ και αιώνες να ανατρέψουμε, αλλά τα συμφέροντα, τουριστικά και μη, ποτέ δεν θα αφήσουν.
Η ίδια ανωμαλία, γεωγραφική και ιστορική, επιχειρείται και τώρα στο θέμα της Μακεδονίας.
Τα προσωπικά συμφέροντα των κοινωνιών των Αρχαίων Κεφαλλήνων τότε, είναι ανάλογα με τα συμφέροντα όσων ‘’αδιαφορούν’’ από τον Ελληνικό χώρο σήμερα.
Τα προσωπικά και τουριστικά συμφέροντα των κατοίκων του νησιού που παρέλαβε το όνομα Ιθάκη, είναι ανάλογα με τα συμφέροντα των εθνικιστών του Βαρδάρη και οι οποίοι φοβούνται μη διαμελιστούν και απορροφηθούν από την Αλβανία...
Τα ανάμικτα συναισθήματα, που είχαν τότε στην αρχαιότητα περιοχές όπως η Ζάκυνθος, η Ηλεία, η Αιτωλοακαρνανία και λοιποί γείτονες, έχει σήμερα η Ελληνική, αλλά και η Βουλγαρική και η Ιταλική κοινωνία, διχασμένες όπως πάντα, ενώ τα αφεντικά της αρχαίας Αθήνας, που επέβαλαν το όνομα Ιθάκη, αλλά ποτέ δεν στέριωσε (ήδη επί Ρώμης άλλη Ιθάκη έχει ο Κικέρων, άλλη ο Οβίδιος, άλλη ο Βιργίλιος), αμφισβητούμενο από τους Ομηριστές μέχρι σήμερα, εκπροσωπούνται τώρα από τους Νατοϊκούς εταίρους, τις Βρυξέλες κλπ, όσον αφορά τη Μακεδονία.
Πάντως επειδή τη συγκεκριμένη ιμπεριαλιστική αλητεία της αρχαίας Αθήνας την πληρώνουμε ακόμα και τώρα, και επειδή ποτέ δεν θα αλλάξει το όνομα Ιθάκη, ακόμα και αν αναστηθεί ο Οδυσσέας, γνώμη μου είναι ότι η αντίστοιχη σημερινή αλητεία και τοποθέτηση ονόματος άσχετου, από την αρχαία Μακεδονία του Φιλίππου, σε διπλανό κράτος, θα πρέπει να καταδικαστεί και αποτραπεί.
… Αλλά αυτό ποιοι θα το αποτρέψουν; Κράτη που ξένοι τους επέβαλαν την ονομασία τους όπως εκείνοι γούσταραν; Θα το αποτρέψει η Ελλάδα (Hellas) που την υποχρέωσαν να αποκαλείται Grecia ή Greece, ή η Sqyperia που τη φωνάζουν ακόμα και οι κάτοικοί της Albania;
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Αν ποτέ αναρωτηθεί κανείς, γιατί η συζήτηση περί Μακεδονίας αφήνει την πλειοψηφία των Κεφαλλονιτών αδιάφορη, θα τον εκπλήξει η απάντηση. Αυτό δεν οφείλεται στο γεγονός ότι στην Κεφαλονιά υπάρχουν ελάχιστοι εθνικιστές (όσον αφορά το ελληνικό έθνος, γιατί η αγάπη για την ίδια την Κεφαλονιά ως πατρίδα είναι κάτι άλλο, όπως λέει και ο Οδυσσέας στη ραψωδία ι’), αλλά απλά γιατί οι γηγενείς Κεφαλλήνες ενθυμούνται το βίο και πολιτεία του άρπαγα Φιλίππου Ε’ της Μακεδονίας, όσα υπέφεραν από αυτόν και την προσπάθεια να καταλάβει την αρχαία Πάλη (ηρωική πόλη στα προάστια του Ληξουριού, η οποία έλαβε μέρος, κατά τον Ηρόδοτο, στη μάχη των Πλαταιών)… Του Φιλίππου Ε’, που επιτιθέμενος εναντίον της Κεφαλληνίας χρησιμοποίησε αρχηγό-‘’μεταγραφή’’ τον Άρατο της Πάτρας, προς απογοήτευση των Μακεδόνων στρατηγών του και εκεί, αφού εισέβαλε εντός του κάστρου, οι γενναίοι πρόγονοι των Ληξουριωτών, τους πέταξαν έξω. Γι’ αυτό και πλην της Σάμης, η Κεφαλονιά ήταν ‘’χαλαρή’’ τριάντα χρόνια μετά, εναντίον των Ρωμαίων.
