Ομηρική διάλεκτος | Στίχοι | Νεοελληνική απόδοση |
|---|---|---|
Ἑρμῆς δὲ ψυχὰς Κυλλήνιος ἐξεκαλεῖτο ἀνδρῶν μνηστήρων· ἔχε δὲ ῥάβδον μετὰ χερσὶν καλὴν χρυσείην, τῇ τ’ ἀνδρῶν ὄμματα θέλγει, ὧν ἐθέλει, τοὺς δ’ αὖτε καὶ ὑπνώοντας ἐγείρει. Τῇ ῥ’ ἄγε κινήσας, ταὶ δὲ τρίζουσαι ἕποντο. Ὡς δ’ ὅτε νυκτερίδες μυχῷ ἄντρου θεσπεσίοιο τρίζουσαι ποτέονται, ἐπεί κέ τις ἀποπέσῃσιν ὁρμαθοῦ ἐκ πέτρης, ἀνά τ’ ἀλλήλῃσιν ἔχονται, ὧς αἱ τετριγυῖαι ἅμ’ ἤισαν, ἧρχε δ’ ἄρα σφιν Ἑρμείας ἀκάκητα κατ’ εὐρώεντα κέλευθα. Πὰρ δ’ ἴσαν Ὠκεανοῦ τε ῥοὰς καὶ Λευκάδα πέτρην, ἠδὲ παρ’ ἠελίοιο πύλας καὶ δῆμον ὀνείρων ἤισαν· αἶψα δ’ ἵκοντο κατ’ ἀσφοδελὸν λειμῶνα, ἔνθα τε ναίουσι ψυχαί, εἴδωλα καμόντων. Εὗρον δὲ ψυχὴν Πηληιάδεω Ἀχιλῆος καὶ Πατροκλῆος καὶ ἀμύμονος Ἀντιλόχοιο Αἴαντός θ’, ὅς ἄριστος ἔην εἶδός τε δέμας τε τῶν ἄλλων Δαναῶν μετ’ ἀμύμονα Πηλεῒωνα. Ὧς oἱ μὲν περὶ κεῖνον ὁμίλεον, ἀγχίμολον δὲ ἤλυθ’ ἔπι ψυχὴ Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδαο ἀχνυμένη· περὶ δ’ ἄλλαι ἀγηγέραθ’, ὅσσοι ἅμ’ αὐτῷ οἴκῳ ἐν Αἰγίσθοιο θάνον καὶ πότμον ἐπέσπον. Τὸν προτέρη ψυχὴ προσεφώνεε Πηλεΐωνος· «Ἀτρεΐδη, περὶ μέν σε φάμιν Διὶ τερπικεραύνῳ ἀνδρῶν ἡρώων φίλον ἔμμεναι ἤματα πάντα, οὕνεκα πολλοῖσίν τε καὶ ἰφθίμοισιν ἄνασσες δήμῳ ἔνι Τρώων, ὅθι πάσχομεν ἄλγε’ Ἀχαιοί· ἦ τ’ ἄρα καὶ σοὶ πρῶι παραστήσεσθαι ἔμελλεν μοῖρ’ ὀλοή, τὴν οὔ τις ἀλεύεται, ὅς κε γένηται. Ὡς ὄφελες τιμῆς ἀπονήμενος, ἧς περ ἄνασσες, δήμῳ ἔνι Τρώων θάνατον καὶ πότμον ἐπισπεῖν· τῷ κέν τοι τύμβον μὲν ἐποίηοαν Παναχαιοί, ἠδέ κε καὶ σῷ παιδὶ μέγα κλέος ἤρα’ ὀπίσσω. Νῦν δ’ ἄρα σ’ οἰκτίστῳ θανάτῳ εἵμαρτο ἁλῶναι.» Τὸν δ’ αὖτε ψυχὴ προσεφώνεεν Ἀτρεΐδαο· «Ὄλβιε Πηλέος υἱέ, θεοῖς ἐπιείκελ’ Ἀχιλλεῦ, ὅς θάνες ἐν Τροίῃ ἑκὰς Ἄργεος· ἀμφὶ δέ σ’ ἄλλοι κτείνοντο Τρώων καὶ Ἀχαιῶν υἷες ἄριστοι, μαρνάμενοι περὶ σεῖο, σὺ δ’ ἐν στροφάλιγγι κονίης κεῖσο μέγας μεγαλωστί, λελασμένος ἱπποσυνάων. Ἡμεῖς δὲ πρόπαν ἦμαρ ἐμαρνάμεθ’ οὐδέ κεπάμπαν παυσάμεθα πτολέμου, εἰ μὴ Ζεὺς λαίλαπι παῦσεν. Αὐτὰρ ἐπεί σ’ ἐπί νῆας ἐνείκαμεν ἐκ πολέμοιο, κάτθεμεν ἐν λεχέεσσι, καθήραντες χρόα καλὸν ὕδατί τε λιαρῷ καὶ ἀλείφατι· πολλὰ δέ σ’ ἀμφὶς δάκρυα θερμὰ χέον Δαναοὶ κείροντό τε χαίτας. Μήτηρ δ’ ἐξ ἁλὸς ἦλθε σὺν ἀθανάτῃς ἁλίῃσιν ἀγγελίης ἀίουσα· βοὴ δ’ ἐπὶ πόντον ὀρώρειν θεσπεσίη, ὑπὸ δὲ τρόμος ἔλλαβε πάντας Ἀχαιούς. Καί νύ κ’ ἀναΐξαντες ἔβαν κοίλας ἐπὶ νῆας, εἰ μὴ ἀνὴρ κατέρυκε παλαιά τε πολλά τε εἰδώς. Νέστωρ, οὗ καὶ πρόσθεν ἀρίστη φαίνετο βουλή· ὅ σφιν ἐὺ φρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν· ‘Ἴσχεσθ’, Ἀργεῖοι, μὴ φεύγετε, κοῦροι Ἀχαιῶν. Μήτηρ ἐξ ἁλὸς ἥδε σὺν ἀθανάτῃς ἁλίῃσιν ἔρχεται οὗ παιδὸς τεθνηότος ἀντιόωσα’. Ὧς ἔφαθ’, oἱ δ’ ἔσχοντο φόβου μεγάθυμοι Ἀχαιοί. Ἀμφὶ δέ σ’ ἔστησαν κοῦραι ἁλίοιο γέροντος οἴκτρ’ ὀλοφυρόμεναι, περὶ δ’ ἄμβροτα εἵματα ἕσσαν. Μοῦσαι δ’ ἐννέα πᾶσαι ἀμειβόμεναι ὀπὶ καλῇ θρήνεον. Ἔνθα κεν οὔ τιν’ ἀδάκρυτόν γε νόησας Ἀργείων· τοῖον γὰρ ὑπώρορε μοῦσα λίγεια. Ἑπτὰ δὲ καὶ δέκα μέν σε ὁμῶς νύκτας τε καὶ ἦμαρ κλαίομεν ἀθάνατοί τε θεοὶ θνητοί τ’ ἄνθρωποι· ὀκτωκαιδεκάτῃ δὲ δόμεν πυρί, πολλὰ δέ σ’ ἀμφὶς μῆλα κατεκτάνομεν μάλα πίονα καὶ ἕλικας βοῦς. Καίεο δ’ ἔν τ’ ἐσθῆτι θεῶν καὶ ἀλείφατι πολλῷ καὶ μέλιτι γλυκερῷ · πολλοὶ δ’ ἥρωες Ἀχαιοὶ τεύχεσιν ἐρρώσαντο πυρὴν πέρι καιομένοιο, πεζοί θ’ἱππῆές τε· πολὺς δ’ ὀρυμαγδὸς ὀρώρειν. Αὐτὰρ έπεὶ δή σε φλὸξ ἤνυσεν Ἡφαίστοιο, ἠῶθεν δή τοι λέγομεν λεύκ’ ὀστέ’, Ἀχιλλεῦ, οἴνῳ ἐν ἀκρήτῳ καὶ ἀλείφατι. Δῶκε δὲ μήτηρ χρύσεον ἀμφιφορῆα· Διωνύσοιο δὲ δῶρον φάσκ’ ἔμεναι, ἔργον δὲ περικλυτοῦ Ἡφαίστοιο. Ἐν τῷ τοι κεῖται λεύκ’ ὀστέα, φαίδιμ’ Ἀχιλλεῦ, μίγδα δὲ Πατρόκλοιο Μενοιτιάδαο θανόντος, χωρὶς δ’ Ἀντιλόχοιο, τὸν ἔξοχα τῖες ἁπάντων τῶν ἄλλων ἑτάρων μετὰ Πάτροκλόν γε θανόντα. Ἀμφ’ αὐτοῖσι δ’ ἔπειτα μέγαν καὶ ἀμύμονα τύμβον χεύαμεν Ἀργείων ἱερὸς στρατὸς αἰχμητάων ἀκτῇ ἔπι προγχούσῃ, ἐπὶ πλατεῖ Ἑλλησπόντῳ, ὥς κεν τηλεφανὴς ἐκ ποντόφιν ἀνδράσιν εἴη τοῖς, οἳ νῦν γεγάασι καὶ οἳ μετόπισθεν ἔσονται. Μήτηρ δ’ αἰτήσασα θεοὺς περικαλλέ’ ἄεθλα θῆκε μέσῳ ἐν ἀγῶνι ἀριστήεσσιν Ἀχαιῶν. Ἤδη μὲν πολέων τάφῳ ἀνδρῶν ἀντεβόλησας ἡρώων, ὅτε κέν ποτ’ ἀποφθιμένου βασιλῆος ζώννυνταί τε νέοι καὶ ἐπεντύνωνται ἄεθλα· ἀλλά κε κεῖνα μάλιστα ἰδὼν θηήσαο θυμῷ, οἷ᾿ ἐπὶ σοὶ κατέθηκε θεὰ περικαλλέ’ ἄεθλα, ἀργυρόπεζα Θέτις· μάλα γὰρ φίλος ἦσθα θεοῖσιν. Ὧς σὺ μὲν οὐδὲ θανὼν ὄνομ’ ὤλεσας, ἀλλά τοι αἰεὶ πάντας ἐπ’ ἀνθρώπους κλέος ἔσσεται ἐσθλόν, Ἀχιλλεῦ· αὐτὰρ ἐμοὶ τί τόδ’ ἦδος, ἐπεὶ πόλεμον τολύπευσα; Ἐν νόστῳ γάρ μοι Ζεὺς μήσατο λυγρὸν ὄλεθρον Αἰγίσθου ὑπὸ χερσὶ καὶ οὐλομένης ἀλόχοιο.» Ὧς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον· ἀγχίμολον δέ σφ’ ἦλθε διάκτορος ἀργεϊφόντης ψυχὰς μνηστήρων κατάγων Ὀδυσῆι δαμέντων. Τὼ δ’ ἄρα θαμβήσαντ’ ἰθὺς κίον, ὡς ἐσιδέσθην. Ἔγνω δὲ ψυχὴ Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδαο παῖδα φίλον Μελανῆος, ἀγακλυτὸν Ἀμφιμέδοντα· ξεῖνος γάρ οἱ ἔην Ἰθάκῃ ἔνι οἰκία ναίων. Τὸν προτέρη ψυχὴ προσεφώνεεν Ἀτρεΐδαο · «Ἀμφίμεδον, τί παθόντες ἐρεμνὴν γαῖαν ἔδυτε πάντες κεκριμένοι καὶ ὁμήλικες; Οὐδέ κεν ἄλλως κρινάμενος λέξαιτο κατὰ πτόλιν ἄνδρας ἀρίστους. Ἦ ὔμμ’ ἐν νήεσσι Ποσειδάων ἐδάμασσεν ὄρσας ἀργαλέους ἀνέμους καὶ κύματα μακρά; Ἦ που ἀνάρσιοι ἄνδρες ἐδηλήσαντ’ ἐπὶ χέρσου βοῦς περιταμνομένους ἠδ’ οἰῶν πώεα καλά, ἠὲ περὶ πτόλιος μαχεούμενοι ἠδὲ γυναικῶν; Εἰπέ μοι εἰρομένῳ· ξεῖνος δέ τοι εὔχομαι εἶναι. Ἦ οὐ μέμνῃ, ὅτ’ ἐκεῖσε κατήλυθον ὑμέτερον δῶ ὀτρυνέων Ὀδυσῆα σὺν ἀντιθέῳ Μενελάῳ Ἴλιον εἰς ἅμ’ ἕπεσθαι ἐυσσέλμων ἐπὶ νηῶν; Μηνὶ δ’ ἐν οὔλῳ πάντα περήσαμεν εὐρέα πόντον, σπουδῇ παρπεπιθόντες Ὀδυσσῆα πτολίπορθον.» Τὸν δ’ αὖτε ψυχὴ προσεφώνεεν Ἀμφιμέδοντος· «Ἀτρεΐδη κύδιστε, ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον, μέμνημαι τάδε πάντα, διοτρεφές, ὡς ἀγορεύεις. Σοὶ δ’ ἐγὼ εὖ μάλα πάντα καὶ ἀτρεκέως καταλέξω, ἡμετέρου θανάτοιο κακὸν τέλος, οἷον ἐτύχθη. Μνώμεθ’ Ὀδυσσῆος δὴν οἰχομένοιο δάμαρτα· ἠ δ’ οὔτ’ ἠρνεῖτο στυγερὸν γάμον οὔτε τελεύτα, ἡμῖν φραζομένη θάνατον καὶ κῆρα μέλαιναν, ἀλλὰ δόλον τόνδ’ ἄλλον ἐνὶ φρεσὶ μερμήριξεν. Στησαμένη μέγαν ἱστὸν ἐνὶ μεγάροισιν ὕφαινεν, λεπτὸν καὶ περίμετρον· ἄφαρ δ’ ἡμῖν μετέειπεν· ‘Κοῦροι ἐμοὶ μνηστῆρες, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς, μίμνετ’ ἐπειγόμενοι τὸν ἐμὸν γάμον, εἰς ὅ κε φᾶρος ἐκτελέσω, μή μοι μεταμώνια νήματ’ ὄληται, Λαέρτῃ ἥρωι ταφήιον, εἰς ὅτε κέν μιν μοῖρ’ ὀλοὴ καθέλῃσι τανηλεγέος θανάτοιο, μή τίς μοι κατὰ δῆμον Ἀχαιιάδων νεμεσήσῃ, αἴ κεν ἄτερ σπείρου κῆται πολλὰ κτεατίσσας’. Ὧς ἔφαθ’, ἡμῖν δ’ αὖτ’ ἐπεπείθετο θυμὸς ἀγήνωρ. Ἔνθα καὶ ἠματίη μὲν ὑφαίνεσκεν μέγαν ἱστόν, νύκτας δ’ ἀλλύεσκεν, ἐπεὶ δαΐδας παραθεῖτο. Ὧς τρίετες μὲν ἔληθε δόλῳ καὶ ἔπειθεν Ἀχαιούς. Ἀλλ’ ὅτε τέτρατον ἦλθεν ἔτος καὶ ἐπήλυθον ὧραι, μηνῶν φθινόντων, περὶ δ’ ἤματα πολλὰ τελέσθη, καὶ τότε δή τις ἔειπε γυναικῶν, ἣ σάφα ᾔδη, καὶ τήν γ’ ἀλλύουσαν ἐφεύρομεν ἀγλαὸν ἱστόν: Ὧς τὸ μὲν ἐξετέλεσσε καὶ οὐκ ἐθέλουσ’, ὑπ’ ἀνάγκης. Εὖθ’ ἡ φᾶρος ἔδειξεν, ὑφήνασα μέγαν ἱστόν, πλύνασ’, ἠελίῳ ἐναλίγκιον ἠὲ σελήνῃ, καὶ τότε δή ῥ’ Ὀδυσῆα κακός ποθεν ἤγαγε δαίμων ἀγροῦ ἐπ’ ἐσχατιήν, ὅθι δώματα ναῖε συβώτης. Ἔνθ’ ἦλθεν φίλος υἱὸς Ὀδυσσῆος θείοιο, ἐκ Πύλου ἠμαθόεντος ἰὼν σὺν νηὶ μελαίνῃ· τὼ δὲ μνηστῆρσιν θάνατον κακὸν ἀρτύναντε ἵκοντο προτὶ ἄστυ περικλυτόν, ἦ τοι Ὀδυσσεὺς ὕστερος, αὐτὰρ Τηλέμαχος πρόσθ’ ἡγεμόνευεν. Τὸν δὲ συβώτης ἦγε κακὰ χροῒ εἵματ’ ἔχοντα, πτωχῷ λευγαλέῳ ἐναλίγκιον ἠδὲ γέροντι σκηπτόμενον· τὰ δὲ λυγρὰ περὶ χροῒ εἵματα ἔστο. Οὐδέ τις ἡμείων δύνατο γνῶναι τὸν ἐόντα, ἐξαπίνης προφανέντ’, οὐδ’ οἳ προγενέστεροι ἦσαν, ἀλλ’ ἐπεσίν τε κακοῖσιν ἐνίσσομεν ἠδὲ βολῇσιν. Αὐτὰρ ὁ τέως μὲν ἐτόλμα ἐνὶ μεγάροισιν ἑοῖσιν βαλλόμενος καὶ ἐνισσόμενος τετληότι θυμῷ· ἀλλ’ ὅτε δή μιν ἔγειρε Διὸς νόος αἰγιόχοιο, σὺν μὲν Τηλεμάχῳ περικαλλέα τεύχε’ ἀείρας ἐς θάλαμον κατέθηκε καὶ ἐκλήισεν ὀχῆας· αὐτὰρ ὁ ἥν ἄλοχον πολυκερδείῃσιν ἄνωγεν τόξον μνηστήρεσσι θέμεν πολιόν τε σίδηρον, ἡμῖν αἰνομόροισιν ἀέθλια καὶ φόνου ἀρχήν. Οὐδέ τις ἡμείων δύνατο κρατεροῖο βιοῖο νευρὴν ἐντανύσαι, πολλὸν δ’ ἐπιδευέες ἦμεν. Ἀλλ’ ὅτε χεῖρας ἵκανεν Ὀδυσσῆος μέγα τόξον, ἔνθ’ ἡμεῖς μὲν πάντες ὁμοκλέομεν ἐπέεσσιν τόξον μὴ δόμεναι, μηδ’ εἰ μάλα πόλλ’ ἀγορεύοι, Τηλέμαχος δέ μιν οἶος ἐποτρύνων ἐκέλευσεν. Αὐτὰρ ὁ δέξατο χειρὶ πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, ῥηιδίως δ’ ἐτάνυσσε βιόν, διὰ δ’ ἧκε σιδήρου· στῆ δ’ ἄρ’ ἐπ’ οὐδὸν ἰών, ταχέας δ’ ἐκχεύατ’ ὀιστοὺς δεινὸν παπταίνων, βάλε δ’ Ἀντίνοον βασιλῆα. Αὐτὰρ ἔπειτ’ ἄλλοις ἐφίει βέλεα στονόεντα ἄντα τιτυσκόμενος· τοὶ δ’ ἀγχιστῖνοι ἔπιπτον. Γνωτὸν δ’ ἦν, ὅ ῥά τίς σφι θεῶν ἐπιτάρροθος ἦεν· αὐτίκα γὰρ κατὰ δώματ’ ἐπισπόμενοι μένεϊ σφῶ κτεῖνον ἐπιστροφάδην, τῶν δὲ στόνος ὤρνυτ᾿ ἀεικὴς κράτων τυπτομένων, δάπεδον δ᾿ ἅπαν αἵματι θῦεν. Ὧς ἡμεῖς, Ἀγάμεμνον, ἀπωλόμεθ᾿, ὧν ἔτι καὶ νῦν σώματ᾿ ἀκηδέα κεῖται ἐνὶ μεγάροις Ὀδυσῆος· οὐ γάρ πω ἴσασι φίλοι κατὰ δώμαθ᾿ ἑκάστου, οἵ κ᾿ ἀπονίψαντες μέλανα βρότον ἐξ ὠτειλέων κατθέμενοι γοάοιεν· ὃ γὰρ γέρας ἐστὶ θανόντων.» Τὸν δ᾿ αὖτε ψυχὴ προσεφώνεεν Ἀτρεΐδαο· «Ὄλβιε Λαέρταο πάι, πολυμήχαν᾿ Ὀδυσσεῦ, ἦ ἄρα σὺν μεγάλῃ ἀρετῇ ἐκτήσω ἄκοιτιν. Ὡς ἀγαθαὶ φρένες ἦσαν ἀμύμονι Πηνελοπείῃ, κούρῃ Ἰκαρίου· ὡς εὖ μέμνητ᾿ Ὀδυσῆος, ἀνδρὸς κουριδίου· τῷ οἱ κλέος οὔ ποτ᾿ ὀλεῖται ἧς ἀρετῆς, τεύξουσι δ᾿ ἐπιχθονίοισιν ἀοιδὴν ἀθάνατοι χαρίεσσαν ἐχέφρονι Πηνελοπείῃ· οὐχ ὡς Τυνδαρέου κούρη κακὰ μήσατο ἔργα, κουρίδιον κτείνασα πόσιν, στυγερὴ δέ τ᾿ἀοιδὴ ἔσσετ᾿ ἐπ᾿ ἀνθρώπους, χαλεπὴν δέ τε φῆμιν ὄπασσεν θηλυτέρῃσι γυναιξί, καὶ ἥ κ᾿ ἐυεργὸς ἔῃσιν.» Ὧς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον, ἑστεῶτ᾿ εἰν Ἀίδαο δόμοις ὑπὸ κεύθεσι γαίης· οἱ δ᾿ ἐπεὶ ἐκ πόλιος κατέβαν, τάχα δ᾿ ἀγρὸν ἵκοντο καλὸν Λαέρταο τετυγμένον, ὅν ῥά ποτ᾿ αὐτὸς Λαέρτης κτεάτισσεν, ἐπεὶ μάλα πολλὰ μόγησεν. Ἔνθα οἱ οἶκος ἔην, περὶ δὲ κλίσιον θέε πάντη, ἐν τῷ σιτέσκοντο καὶ ἵζανον ἠδὲ ἴαυον δμῶες ἀναγκαῖοι, τοί οἱ φίλα ἐργάζοντο. Ἐν δὲ γυνὴ Σικελὴ γρῆυς πέλεν, ἥ ῥα γέροντα ἐνδυκέως κομέεσκεν ἐπ᾿ ἀγροῦ, νόσφι πόληος. Ἔνθ᾿ Ὀδυσεὺς δμώεσσι καὶ υἱέι μῦθον ἔειπεν· «Ὑμεῖς μὲν νῦν ἔλθετ᾿ ἐυκτίμενον δόμον εἴσω, δεῖπνον δ᾿ αἶψα συῶν ἱερεύσατε, ὅς τις ἄριστος· αὐτὰρ ἐγὼ πατρὸς πειρήσομαι ἡμετέροιο, αἴ κέ μ᾿ ἐπιγνώῃ καὶ φράσσεται ὀφθαλμοῖσιν, ἦέ κεν ἀγνοιῇσι, πολὺν χρόνον ἀμφὶς ἐόντα.» Ὧς εἰπὼν δμώεσσιν ἀρήια τεύχε᾿ ἔδωκεν. Οἱ μὲν ἔπειτα δόμονδε θοῶς κίον, αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ἆσσον ἴεν πολυκάρπου ἀλωῆς πειρητίζων. Οὐδ᾿ εὗρεν Δολίον, μέγαν ὄρχατον ἐσκαταβαίνων, οὐδέ τινα δμώων οὐδ᾿ υἱῶν· ἀλλ᾿ ἄρα τοί γε αἱμασιὰς λέξοντες ἀλωῆς ἔμμεναι ἕρκος ᾤχοντ᾿, αὐτὰρ ὁ τοῖσι γέρων ὁδὸν ἡγεμόνευε. Τὸν δ᾿ οἶον πατέρ᾿ εὗρεν ἐυκτιμένῃ ἐν ἀλωῇ λιστρεύοντα φυτόν· ῥυπόωντα δὲ ἕστο χιτῶνα, ῥαπτὸν ἀεικέλιον, περὶ δὲ κνήμῃσι βοείας κνημῖδας ῥαπτὰς δέδετο, γραπτῦς ἀλεείνων, χειρῖδάς τ᾿ ἐπὶ χερσὶ βάτων ἕνεκ'· αὐτὰρ ὕπερθεν αἰγείην κυνέην κεφαλῇ ἔχε, πένθος ἀέξων. Τὸν δ᾿ ὡς οὖν ἐνόησε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεὺς γήραϊ τειρόμενον, μέγα δὲ φρεσὶ πένθος ἔχοντα, στὰς ἄρ᾿ ὑπὸ βλωθρὴν ὄγχνην κατὰ δάκρυον εἶβεν. Μερμήριξε δ᾿ ἔπειτα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμὸν κύσσαι καὶ περιφῦναι ἑὸν πατέρ᾿, ἠδὲ ἕκαστα εἰπεῖν, ὡς ἔλθοι καὶ ἵκοιτ᾿ ἐς πατρίδα γαῖαν, ἦ πρῶτ᾿ ἐξερέοιτο ἕκαστά τε πειρήσαιτο. Ὧδε δέ οἱ φρονέοντι δοάσσατο κέρδιον εἶναι, πρῶτον κερτομίοις ἐπέεσσιν πειρηθῆναι. Τὰ φρονέων ἰθὺς κίεν αὐτοῦ δῖος Ὀδυσσεύς. Ἦ τοι ὁ μὲν κατέχων κεφαλὴν φυτὸν ἀμφελάχαινεν· τὸν δὲ παριστάμενος προσεφώνεε φαίδιμος υἱός· «Ὦ γέρον, οὐκ ἀδαημονίη σ᾿ ἔχει ἀμφιπολεύειν ὄρχατον, ἀλλ᾿ ἐύ τοι κομιδὴ ἔχει, οὐδέ τι πάμπαν, οὐ φυτόν, οὐ συκῆ, οὐκ ἄμπελος, οὐ μὲν ἐλαίη, οὐκ ὄγχνη, οὐ πρασιή τοι ἄνευ κομιδῆς κατὰ κῆπον. Ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δὲ μὴ χόλον ἔνθεο θυμῷ· αὐτόν σ᾿ οὐκ ἀγαθὴ κομιδὴ ἔχει, ἀλλ᾿ ἅμα γῆρας λυγρὸν ἔχεις αὐχμεῖς τε κακῶς καὶ ἀεικέα ἕσσαι. Οὐ μὲν ἀεργίης γε ἄναξ ἕνεκ᾿ οὔ σε κομίζει, οὐδέ τί τοι δούλειον ἐπιπρέπει εἰσοράασθαι εἶδος καὶ μέγεθος· βασιλῆι γὰρ ἀνδρὶ ἔοικας· τοιούτῳ δὲ ἔοικας, ἐπεὶ λούσαιτο φάγοι τε, εὑδέμεναι μαλακῶς· ἡ γὰρ δίκη ἐστὶ γερόντων. Ἀλλ᾿ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον· τεῦ δμὼς εἶς ἀνδρῶν; τεῦ δ᾿ ὄρχατον ἀμφιπολεύεις; Καὶ μοι τοῦτ᾿ ἀγόρευσον ἐτήτυμον, ὄφρ᾿ ἐὺ εἰδῶ, εἰ ἐτεόν γ᾿ Ἰθάκην τήνδ᾿ ἱκόμεθ᾿, ὥς μοι ἔειπεν οὗτος ἀνὴρ νῦν δὴ ξυμβλήμενος ἐνθάδ᾿ ἰόντι, οὔ τι μάλ᾿ ἀρτίφρων, ἐπεὶ οὐ τόλμησεν ἕκαστα εἰπεῖν ἠδ᾿ ἐπακοῦσαι ἐμὸν ἔπος, ὡς ἐρέεινον ἀμφὶ ξείνῳ ἐμῷ, ἤ που ζώει τε καὶ ἔστιν, ἦ ἤδη τέθνηκε καὶ εἰν Ἀίδαο δόμοισιν. Ἐκ γάρ τοι ἐρέω, σὺ δὲ σύνθεο καί μευ ἄκουσον· ἄνδρα ποτὲ ξείνισσα φίλῃ ἐνὶ πατρίδι γαίῃ ἡμετερόνδ᾿ ἐλθόντα, καὶ οὔ πώ τις βροτὸς ἄλλος ξείνων τηλεδαπῶν φιλίων ἐμὸν ἵκετο δῶμα· εὔχετο δ᾿ ἐξ Ἰθάκης γένος ἔμμεναι, αὐτὰρ ἔφασκεν Λαέρτην Ἀρκεισιάδην πατέρ᾿ ἔμμεναι αὐτῷ. Τὸν μὲν ἐγὼ πρὸς δώματ᾿ ἄγων ἐὺ ἐξείνισσα ἐνδυκέως φιλέων, πολλῶν κατὰ οἶκον ἐόντων, καί οἱ δῶρα πόρον ξεινήια, οἷα ἐῴκειν. Χρυσοῦ μέν οἱ ἔδωκ᾿ ἐυεργέος ἑπτὰ τάλαντα, δῶκα δέ οἱ κρητῆρα πανάργυρον ἀνθεμόεντα, δώδεκα δ᾿ ἁπλοΐδας χλαίνας, τόσσους δὲ τάπητας, τόσσα δὲ φάρεα καλά, τόσους δ᾿ ἐπὶ τοῖσι χιτῶνας, χωρὶς δ᾿ αὖτε γυναῖκας ἀμύμονα ἔργα ἰδυίας, τέσσαρας εἰδαλίμας, ἃς ἤθελεν αὐτὸς ἑλέσθαι.» Τὸν δ᾿ ἠμείβετ᾿ ἔπειτα πατὴρ κατὰ δάκρυον εἴβων· «Ξεῖν᾿, ἦ τοι μὲν γαῖαν ἱκάνεις, ἣν ἐρεείνεις, ὑβρισταὶ δ᾿ αὐτὴν καὶ ἀτάσθαλοι ἄνδρες ἔχουσιν· δῶρα δ᾿ ἐτώσια ταῦτα χαρίζεο, μυρί᾿ ὀπάζων. Εἰ γάρ μιν ζωόν γ᾿ ἐκίχεις Ἰθάκης ἐνὶ δήμῳ, τῷ κέν σ᾿ εὖ δώροισιν ἀμειψάμενος ἀπέπεμψεν καὶ ξενίῃ ἀγαθῇ· ἡ γὰρ θέμις, ὅς τις ὑπάρξῃ. Ἀλλ᾿ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον· πόστον δὴ ἔτος ἐστίν, ὅτε ξείνισσας ἐκεῖνον, σὸν ξεῖνον δύστηνον, ἐμὸν παῖδ᾿, εἴ ποτ᾿ ἔην γε, δύσμορον; Ὅν που τῆλε φίλων καὶ πατρίδος αἴης ἠέ που ἐν πόντῳ φάγον ἰχθύες, ἢ ἐπὶ χέρσου θηρσὶ καὶ οἰωνοῖσιν ἕλωρ γένετ’· οὐδέ ἑ μήτηρ κλαῦσε περιστείλασα πατήρ θ᾿, οἵ μιν τεκόμεσθα· οὐδ᾿ ἄλοχος πολύδωρος, ἐχέφρων Πηνελόπεια, κώκυσ᾿ ἐν λεχέεσσιν ἑὸν πόσιν, ὡς ἐπεῴκειν, ὀφθαλμοὺς καθελοῦσα· τὸ γὰρ γέρας ἐστὶ θανόντων. Καί μοι τοῦτ᾿ ἀγόρευσον ἐτήτυμον, ὄφρ᾿ ἐὺ εἰδῶ· τίς, πόθεν εἰς ἀνδρῶν; Πόθι τοι πόλις ἠδὲ τοκῆες; Ποῦ δὲ νηῦς ἕστηκε θοή, ἥ σ᾿ ἤγαγε δεῦρο ἀντιθέους θ᾿ ἑτάρους; Ἦ ἔμπορος εἰλήλουθας νηὸς ἐπ᾿ ἀλλοτρίης, οἱ δ᾿ ἐκβήσαντες ἔβησαν;» Τὸν δ᾿ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Tοιγὰρ ἐγώ τοι πάντα μάλ᾿ ἀτρεκέως καταλέξω. Eἰμὶ μὲν ἐξ Ἀλύβαντος, ὅθι κλυτὰ δώματα ναίω, υἱὸς Ἀφείδαντος Πολυπημονίδαο ἄνακτος· αὐτὰρ ἐμοί γ᾿ ὄνομ᾿ ἐστὶν Ἐπήριτος· ἀλλά με δαίμων πλάγξ᾿ ἀπὸ Σικανίης δεῦρ᾿ ἐλθέμεν οὐκ ἐθέλοντα. Νηῦς δέ μοι ἥδ᾿ ἕστηκεν ἐπ᾿ ἀγροῦ νόσφι πόληος. Aὐτὰρ Ὀδυσσῆι τόδε δὴ πέμπτον ἔτος ἐστίν, ἐξ οὗ κεῖθεν ἔβη καὶ ἐμῆς ἀπελήλυθε πάτρης· δύσμορος· ἦ τέ οἱ ἐσθλοὶ ἔσαν ὄρνιθες ἰόντι, δεξιοί, οἷς χαίρων μὲν ἐγὼν ἀπέπεμπον ἐκεῖνον, χαῖρε δὲ κεῖνος ἰών· θυμὸς δ᾿ ἔτι νῶιν ἐώλπειν μίξεσθαι ξενίῃ ἠδ᾿ ἀγλαὰ δῶρα διδώσειν.» Ὧς φάτο, τὸν δ᾿ ἄχεος νεφέλη ἐκάλυψε μέλαινα, ἀμφοτέρῃσι δὲ χερσὶν ἑλὼν κόνιν αἰθαλόεσσαν χεύατο κὰκ κεφαλῆς πολιῆς ἁδινὰ στεναχίζων. Tοῦ δ᾿ ὠρίνετο θυμός, ἀνὰ ῥῖνας δέ οἱ ἤδη δριμὺ μένος προύτυψε φίλον πατέρ᾿ εἰσορόωντι. Kύσσε δέ μιν περιφὺς ἐπιάλμενος, ἠδὲ προσηύδα· «Kεῖνος μέν τοι ὅδ᾿ αὐτὸς ἐγώ, πάτερ, ὃν σὺ μεταλλᾷς· ἤλυθον εἰκοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν. Ἀλλ᾿ ἴσχεο κλαυθμοῖο γόοιό τε δακρυόεντος. Ἐκ γάρ τοι ἐρέω, μάλα δὲ χρὴ σπευδέμεν ἔμπης· μνηστῆρας κατέπεφνον ἐν ἡμετέροισι δόμοισιν λώβην τινύμενος θυμαλγέα καὶ κακὰ ἔργα.» Tὸν δ᾿ αὖ Λαέρτης ἀπαμείβετο φώνησέν τε· «Εἰ μὲν δὴ Ὀδυσεύς γε ἐμὸς πάις ἐνθάδ᾿ ἱκάνεις, σῆμά τί μοι νῦν εἰπὲ ἀριφραδές, ὄφρα πεποίθω.» Tὸν δ᾿ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Oὐλὴν μὲν πρῶτον τήνδε φράσαι ὀφθαλμοῖσι, τὴν ἐν Παρνησῷ μ᾿ ἔλασεν σῦς λευκῷ ὀδόντι οἰχόμενον· σὺ δέ με προΐεις καὶ πότνια μήτηρ ἐς πατέρ᾿ Αὐτόλυκον μητρὸς φίλον, ὄφρ᾿ ἂν ἑλοίμην δῶρα, τὰ δεῦρο μολών μοι ὑπέσχετο καὶ κατένευσεν. Eἰ δ᾿ ἄγε τοι καὶ δένδρε᾿ ἐυκτιμένην κατ᾿ ἀλωὴν εἴπω, ἅ μοί ποτ᾿ ἔδωκας, ἐγὼ δ᾿ ᾔτεόν σε ἕκαστα παιδνὸς ἐών, κατὰ κῆπον ἐπισπόμενος· διὰ δ᾿ αὐτῶν ἱκνεύμεσθα, σὺ δ᾿ ὠνόμασας καὶ ἔειπες ἕκαστα. Ὄγχνας μοι δῶκας τρεισκαίδεκα καὶ δέκα μηλέας, συκέας τεσσαράκοντ’· ὄρχους δέ μοι ὧδ᾿ ὀνόμηνας δώσειν πεντήκοντα, διατρύγιος δὲ ἕκαστος ἤην, ἔνθα δ᾿ ἀνὰ σταφυλαὶ παντοῖαι ἔασιν, ὁππότε δὴ Διὸς ὧραι ἐπιβρίσειαν ὕπερθεν.» Ὧς φάτο, τοῦ δ᾿ αὐτοῦ λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ, σήματ᾿ ἀναγνόντος τά οἱ ἔμπεδα πέφραδ᾿ Ὀδυσσεύς. Ἀμφὶ δὲ παιδὶ φίλῳ βάλε πήχεε· τὸν δὲ ποτὶ οἷ εἷλεν ἀποψύχοντα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς. Aὐτὰρ ἐπεί ῥ᾿ ἄμπνυτο καὶ ἐς φρένα θυμὸς ἀγέρθη, ἐξαῦτις μύθοισιν ἀμειβόμενος προσέειπεν· «Ζεῦ πάτερ, ἦ ῥα ἔτ᾿ ἐστὲ θεοὶ κατὰ μακρὸν Ὄλυμπον, εἰ ἐτεὸν μνηστῆρες ἀτάσθαλον ὕβριν ἔτισαν. Nῦν δ᾿ αἰνῶς δείδοικα κατὰ φρένα, μὴ τάχα πάντες ἐνθάδ᾿ ἐπέλθωσιν Ἰθακήσιοι, ἀγγελίας δὲ πάντῃ ἐποτρύνωσι Κεφαλλήνων πολίεσσιν.» Tὸν δ᾿ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Θάρσει, μή τοι ταῦτα μετὰ φρεσὶ σῇσι μελόντων. Ἀλλ᾿ ἴομεν προτὶ οἶκον, ἵν’ ὀρχάτου ἐγγύθι κεῖται· ἔνθα δὲ Τηλέμαχον καὶ βουκόλον ἠδὲ συβώτην προύπεμψ᾿, ὡς ἂν δεῖπνον ἐφοπλίσσωσι τάχιστα.» Ὧς ἄρα φωνήσαντε βάτην πρὸς δώματα καλά. Oἱ δ᾿ ὅτε δή ῥ᾿ ἵκοντο δόμους ἐὺ ναιετάοντας, εὗρον Τηλέμαχον καὶ βουκόλον ἠδὲ συβώτην ταμνομένους κρέα πολλὰ κερῶντάς τ᾿ αἴθοπα οἶνον. Τόφρα δὲ Λαέρτην μεγαλήτορα ᾧ ἐνὶ οἴκῳ ἀμφίπολος Σικελὴ λοῦσεν καὶ χρῖσεν ἐλαίῳ, ἀμφὶ δ᾿ ἄρα χλαῖναν καλὴν βάλεν· αὐτὰρ Ἀθήνη ἄγχι παρισταμένη μέλε᾿ ἤλδανε ποιμένι λαῶν, μείζονα δ᾿ ἠὲ πάρος καὶ πάσσονα θῆκεν ἰδέσθαι. Ἐκ δ᾿ ἀσαμίνθου βῆ· θαύμαζε δέ μιν φίλος υἱός, ὡς ἴδεν ἀθανάτοισι θεοῖς ἐναλίγκιον ἄντην· καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «Ὦ πάτερ, ἦ μάλα τίς σε θεῶν αἰειγενετάων εἶδός τε μέγεθός τε ἀμείνονα θῆκεν ἰδέσθαι.» Tὸν δ᾿ αὖ Λαέρτης πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «Aἲ γάρ, Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον, οἷος Νήρικον εἷλον, ἐυκτίμενον πτολίεθρον, ἀκτὴν ἠπείροιο, Κεφαλλήνεσσιν ἀνάσσων, τοῖος ἐών τοι χθιζὸς ἐν ἡμετέροισι δόμοισιν τεύχε᾿ ἔχων ὤμοισιν ἐφεστάμεναι καὶ ἀμύνειν ἄνδρας μνηστῆρας· τῷ κε σφέων γούνατ᾿ ἔλυσα πολλῶν ἐν μεγάροισι, σὺ δὲ φρένας ἔνδον ἰάνθης.» Ὧς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον· οἱ δ᾿ ἐπεὶ οὖν παύσαντο πόνου τετύκοντό τε δαῖτα, ἑξείης ἕζοντο κατὰ κλισμούς τε θρόνους τε· Ἔνθ᾿ οἱ μὲν δείπνῳ ἐπεχείρεον, ἀγχίμολον δὲ ἦλθ᾿ ὁ γέρων Δολίος, σὺν δ᾿ υἱεῖς τοῖο γέροντος, ἐξ ἔργων μογέοντες, ἐπεὶ προμολοῦσα κάλεσσεν μήτηρ, γρηῦς Σικελή, ἥ σφεας τρέφε καί ῥα γέροντα ἐνδυκέως κομέεσκεν, ἐπεὶ κατὰ γῆρας ἔμαρψεν. Oἱ δ᾿ ὡς οὖν Ὀδυσῆα ἴδον φράσσαντό τε θυμῷ, ἔσταν ἐνὶ μεγάροισι τεθηπότες· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς μειλιχίοις ἐπέεσσι καθαπτόμενος προσέειπεν· «Ὦ γέρον, ἵζ᾿ ἐπὶ δεῖπνον, ἀπεκλελάθεσθε δὲ θάμβευς· δηρὸν γὰρ σίτῳ ἐπιχειρήσειν μεμαῶτες μίμνομεν ἐν μεγάροις, ὑμέας ποτιδέγμενοι αἰεί.» Ὧς ἄρ ἔφη, Δολίος δ᾿ ἰθὺς κίε χεῖρε πετάσσας ἀμφοτέρας, Ὀδυσεῦς δὲ λαβὼν κύσε χεῖρ᾿ ἐπὶ καρπῷ, καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «Ὦ φίλ᾿, ἐπεὶ νόστησας ἐελδομένοισι μάλ᾿ ἡμῖν, οὐδ᾿ ἔτ᾿ ὀιομένοισι, θεοὶ δέ σε ἤγαγον αὐτοί, οὖλέ τε καὶ μέγα χαῖρε, θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν. Kαί μοι τοῦτ᾿ ἀγόρευσον ἐτήτυμον, ὄφρ᾿ ἐὺ εἰδῶ, ἢ ἤδη σάφα οἶδε περίφρων Πηνελόπεια νοστήσαντά σε δεῦρ᾿, ἦ ἄγγελον ὀτρύνωμεν.» Tὸν δ᾿ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Ὦ γέρον, ἤδη οἶδε· τί σε χρὴ ταῦτα πένεσθαι;» Ὧς φάθ᾿, ὁ δ᾿ αὖτις ἄρ᾿ ἕζετ᾿ ἐυξέστου ἐπὶ δίφρου. Ὧς δ᾿ αὔτως παῖδες Δολίου κλυτὸν ἀμφ᾿ Ὀδυσῆα δεικανόωντ᾿ ἐπέεσσι καὶ ἐν χείρεσσι φύοντο, ἑξείης δ᾿ ἕζοντο παραὶ Δολίον πατέρα σφόν. Ὧς οἱ μὲν περὶ δεῖπνον ἐνὶ μεγάροισι πένοντο· ὄσσα δ᾿ ἄρ᾿ ἄγγελος ὦκα κατὰ πτόλιν ᾤχετο πάντῃ μνηστήρων στυγερὸν θάνατον καὶ κῆρ᾿ ἐνέπουσα. Oἱ δ᾿ ἄρ᾿ ὁμῶς ἀίοντες ἐφοίτων ἄλλοθεν ἄλλος μυχμῷ τε στοναχῇ τε δόμων προπάροιθ᾿ Ὀδυσῆος. Ἐκ δὲ νέκυς οἴκων φόρεον καὶ θάπτον ἕκαστοι, τοὺς δ᾿ ἐξ ἀλλάων πολίων οἰκόνδε ἕκαστον πέμπον ἄγειν ἁλιεῦσι, θοῇς ἐπὶ νηυσὶ τιθέντες· αὐτοὶ δ᾿ εἰς ἀγορὴν κίον ἀθρόοι ἀχνύμενοι κῆρ. Aὐτὰρ ἐπεί ῥ᾿ ἤγερθεν ὁμηγερέες τε γένοντο, τοῖσιν δ᾿ Εὐπείθης ἀνά θ᾿ ἵστατο καὶ μετέειπεν· παιδὸς γάρ οἱ ἄλαστον ἐνὶ φρεσὶ πένθος ἔκειτο, Ἀντινόου, τὸν πρῶτον ἐνήρατο δῖος Ὀδυσσεύς· Τοῦ ὅ γε δάκρυ χέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν· «Ὦ φίλοι, ἦ μέγα ἔργον ἀνὴρ ὅ γε μήσατ᾿ Ἀχαιοῖς· τοὺς μὲν σὺν νήεσσιν ἄγων, πολέας τε καὶ ἐσθλοὺς, ὤλεσε μὲν νῆας γλαφυράς, ἀπὸ δ᾿ ὤλεσε λαούς, τοὺς δ᾿ ἐλθὼν ἔκτεινε Κεφαλλήνων ὄχ᾿ ἀρίστους. Ἀλλ᾿ ἄγετε, πρὶν τοῦτον ἢ ἐς Πύλον ὦκα ἱκέσθαι ἢ καὶ ἐς Ἤλιδα δῖαν, ὅθι κρατέουσιν Ἐπειοί, ἴομεν· ἦ καὶ ἔπειτα κατηφέες ἐσσόμεθ᾿ αἰεί· λώβη γὰρ τάδε γ᾿ ἐστὶ καὶ ἐσσομένοισι πυθέσθαι, εἰ δὴ μὴ παίδων τε κασιγνήτων τε φονῆας τισόμεθ’· οὐκ ἂν ἐμοί γε μετὰ φρεσὶν ἡδὺ γένοιτο ζωέμεν, ἀλλὰ τάχιστα θανὼν φθιμένοισι μετείην. Ἀλλ᾿ ἴομεν, μὴ φθέωσι περαιωθέντες ἐκεῖνοι.» Ὧς φάτο δάκρυ χέων, οἶκτος δ᾿ ἕλε πάντας Ἀχαιούς. Ἀγχίμολον δέ σφ᾿ ἦλθε Μέδων καὶ θεῖος ἀοιδὸς ἐκ μεγάρων Ὀδυσῆος, ἐπεί σφεας ὕπνος ἀνῆκεν· ἔσταν δ᾿ ἐν μέσσοισι, τάφος δ᾿ ἕλεν ἄνδρα ἕκαστον. Tοῖσι δὲ καὶ μετέειπε Μέδων πεπνυμένα εἰδώς· «Kέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι· οὐ γὰρ Ὀδυσσεὺς ἀθανάτων ἀέκητι θεῶν τάδε μήσατο ἔργα· αὐτὸς ἐγὼν εἶδον θεὸν ἄμβροτον, ὅς ῥ᾿ Ὀδυσῆι ἐγγύθεν ἑστήκει καὶ Μέντορι πάντα ἐῴκειν· ἀθάνατος δὲ θεὸς τοτὲ μὲν προπάροιθ᾿ Ὀδυσῆος φαίνετο θαρσύνων, τοτὲ δὲ μνηστῆρας ὀρίνων θῦνε κατὰ μέγαρον· τοὶ δ᾿ ἀγχιστῖνοι ἔπιπτον.» Ὧς φάτο, τοὺς δ᾿ ἄρα πάντας ὑπὸ χλωρὸν δέος ᾕρειν. Tοῖσι δὲ καὶ μετέειπε γέρων ἥρως Ἁλιθέρσης Μαστορίδης· ὁ γὰρ οἶος ὅρα πρόσσω καὶ ὀπίσσω· ὅ σφιν ἐυφρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπε· «Κέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι, ὅττι κεν εἴπω· Ὑμετέρῃ κακότητι, φίλοι, τάδε ἔργα γένοντο· οὐ γὰρ ἐμοὶ πείθεσθ᾿, οὐ Μέντορι ποιμένι λαῶν, ὑμετέρους παῖδας καταπαυέμεν ἀφροσυνάων, οἳ μέγα ἔργον ἔρεξαν ἀτασθαλίῃσι κακῇσι, κτήματα κείροντες καὶ ἀτιμάζοντες ἄκοιτιν ἀνδρὸς ἀριστῆος· τὸν δ᾿ οὐκέτι φάντο νέεσθαι. Kαὶ νῦν ὧδε γένοιτο. πίθεσθέ μοι, ὡς ἀγορεύω· μὴ ἴομεν, μή πού τις ἐπίσπαστον κακὸν εὕρῃ.» Ὧς ἔφαθ᾿, οἱ δ᾿ ἄρ᾿ ἀνήιξαν μεγάλῳ ἀλαλητῷ ἡμίσεων πλείους· τοὶ δ᾿ ἀθρόοι αὐτόθι μίμνον· οὐ γάρ σφιν ἅδε μῦθος ἐνὶ φρεσίν, ἀλλ᾿ Εὐπείθει πείθοντ’· αἶψα δ᾿ ἔπειτ᾿ ἐπὶ τεύχεα ἐσσεύοντο. Aὐτὰρ ἐπεί ῥ᾿ ἕσσαντο περὶ χροῒ νώροπα χαλκόν, ἀθρόοι ἠγερέθοντο πρὸ ἄστεος εὐρυχόροιο. Tοῖσιν δ᾿ Εὐπείθης ἡγήσατο νηπιέῃσι· φῆ δ᾿ ὅ γε τίσεσθαι παιδὸς φόνον, οὐδ᾿ ἄρ᾿ ἔμελλεν ἂψ ἀπονοστήσειν, ἀλλ᾿ αὐτοῦ πότμον ἐφέψειν. Aὐτὰρ Ἀθηναίη Ζῆνα Κρονίωνα προσηύδα· «Ὦ πάτερ ἡμέτερε Κρονίδη, ὕπατε κρειόντων, εἰπέ μοι εἰρομένῃ, τί νύ τοι νόος ἔνδοθι κεύθει; ἢ προτέρω πόλεμόν τε κακὸν καὶ φύλοπιν αἰνὴν τεύξεις, ἦ φιλότητα μετ᾿ ἀμφοτέροισι τίθησθα;» Τὴν δ᾿ ἀπαμειβόμενος προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς· «Τέκνον ἐμόν, τί με ταῦτα διείρεαι ἠδὲ μεταλλᾷς; οὐ γὰρ δὴ τοῦτον μὲν ἐβούλευσας νόον αὐτή, ὡς ἦ τοι κείνους Ὀδυσεὺς ἀποτίσεται ἐλθών; Ἔρξον, ὅπως ἐθέλεις· ἐρέω τέ τοι, ὡς ἐπέοικεν. Ἐπεὶ δὴ μνηστῆρας ἐτίσατο δῖος Ὀδυσσεύς, ὅρκια πιστὰ ταμόντες ὁ μὲν βασιλευέτω αἰεί, ἡμεῖς δ᾿ αὖ παίδων τε κασιγνήτων τε φόνοιο ἔκλησιν θέωμεν· τοὶ δ᾿ ἀλλήλους φιλεόντων ὡς τὸ πάρος, πλοῦτος δὲ καὶ εἰρήνη ἅλις ἔστω.» Ὧς εἰπὼν ὤτρυνε πάρος μεμαυῖαν Ἀθήνην, βῆ δὲ κατ᾿ Οὐλύμποιο καρήνων ἀίξασα. Oἱ δ᾿ ἐπεὶ οὖν σίτοιο μελίφρονος ἐξ ἔρον ἕντο, τοῖς δ᾿ ἄρα μύθων ἦρχε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· «Ἐξελθών τις ἴδοι, μὴ δὴ σχεδὸν ὦσι κιόντες.» Ὧς ἔφατ’· ἐκ δ᾿ υἱὸς Δλίου κίεν, ὡς ἐκέλευεν· στῆ δ᾿ ἄρ᾿ ἐπ᾿ οὐδὸν ἰών, τοὺς δὲ σχεδὸν ἔσιδε πάντας· αἶψα δ᾿ Ὀδυσσῆα ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «Οἵδε δὴ ἐγγὺς ἔασ’· ἀλλ᾿ ὁπλιζώμεθα θᾶσσον.» Ὧς ἔφαθ᾿, οἱ δ᾿ ὤρνυντο καὶ ἐν τεύχεσσι δύοντο, τέσσαρες ἀμφ᾿ Ὀδυσῆ᾿, ἓξ δ᾿ υἱεῖς οἱ Δολίοιο· ἐν δ᾿ ἄρα Λαέρτης Δολίος τ᾿ ἐς τεύχε᾿ ἔδυνον, καὶ πολιοί περ ἐόντες, ἀναγκαῖοι πολεμισταί. Aὐτὰρ ἐπεί ῥ᾿ ἕσσαντο περὶ χροῒ νώροπα χαλκόν, ὤιξάν ῥα θύρας, ἐκ δ᾿ ἤιον, ἦρχε δ᾿ Ὀδυσσεύς. Tοῖσι δ᾿ ἐπ᾿ ἀγχίμολον θυγάτηρ Διὸς ἦλθεν Ἀθήνη Μέντορι εἰδομένη ἠμὲν δέμας ἠδὲ καὶ αὐδήν. Tὴν μὲν ἰδὼν γήθησε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· αἶψα δὲ Τηλέμαχον προσεφώνεεν, ὃν φίλον υἱόν· «Τηλέμαχ᾿, ἤδη μὲν τόδε γ᾿ εἴσεαι αὐτὸς ἐπελθών, ἀνδρῶν μαρναμένων ἵνα τε κρίνονται ἄριστοι, μή τι καταισχύνειν πατέρων γένος, οἳ τὸ πάρος περ ἀλκῇ τ᾿ ἠνορέῃ τε κεκάσμεθα πᾶσαν ἐπ᾿ αἶαν.» Tὸν δ᾿ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «Ὄψεαι, αἴ κ᾿ ἐθέλῃσθα, πάτερ φίλε, τῷδ᾿ ἐπὶ θυμῷ οὔ τι καταισχύνοντα τεὸν γένος, ὡς ἀγορεύεις.» Ὧς φάτο, Λαέρτης δ᾿ ἐχάρη καὶ μῦθον ἔειπεν· «Tίς νύ μοι ἡμέρη ἥδε, θεοὶ φίλοι· ἦ μάλα χαίρω. Υἱός θ᾿ υἱωνός τ᾿ ἀρετῆς πέρι δῆριν ἔχουσιν.» Tὸν δὲ παρισταμένη προσέφη γλαυκῶπις Ἀθήνη· «Ὦ Ἀρκεισιάδη, πάντων πολὺ φίλταθ᾿ ἑταίρων, εὐξάμενος κούρῃ γλαυκώπιδι καὶ Διὶ πατρί, αἶψα μαλ᾿ ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος.» Ὧς φάτο, καί ῥ᾿ ἔμπνευσε μένος μέγα Παλλὰς Ἀθήνη· εὐξάμενος δ᾿ ἄρ᾿ ἔπειτα Διὸς κούρῃ μεγάλοιο, αἶψα μάλ᾿ ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος, καὶ βάλεν Εὐπείθεα κόρυθος διὰ χαλκοπαρῄου. Ἡ δ᾿ οὐκ ἔγχος ἔρυτο, διαπρὸ δὲ εἴσατο χαλκός· δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε᾿ ἐπ᾿ αὐτῷ. Ἐν δ᾿ ἔπεσον προμάχοις Ὀδυσεὺς καὶ φαίδιμος υἱός, τύπτον δὲ ξίφεσίν τε καὶ ἔγχεσιν ἀμφιγύοισιν. Kαί νύ κε δὴ πάντας ὄλεσαν καὶ θῆκαν ἀνόστους, εἰ μὴ Ἀθηναίη κούρη Διὸς αἰγιόχοιο ἤυσεν φωνῇ, κατὰ δ’ ἔσχεθε λαὸν ἅπαντα· «Ἴσχεσθε πτολέμου, Ἰθακήσιοι, ἀργαλέοιο, ὥς κεν ἀναιμωτί γε διακρινθεῖτε τάχιστα.» Ὧς φάτ᾿ Ἀθηναίη, τοὺς δὲ χλωρὸν δέος εἷλεν, τῶν δ᾿ ἄρα δεισάντων ἐκ χειρῶν ἔπτατο τεύχεα, πάντα δ᾿ ἐπὶ χθονὶ πῖπτε θεᾶς ὄπα φωνησάσης· πρὸς δὲ πόλιν τρωπῶντο λιλαιόμενοι βιότοιο. Σμερδαλέον δ᾿ ἐβόησε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, οἴμησεν δὲ ἀλεὶς ὥς τ᾿ αἰετὸς ὑψιπετήεις. Καὶ τότε δὴ Κρονίδης ἀφίει ψολόεντα κεραυνόν, κὰδ δ᾿ ἔπεσε πρόσθε γλαυκώπιδος ὀβριμοπάτρης. Δὴ τότ᾿ Ὀδυσσῆα προσέφη γλαυκῶπις Ἀθήνη· «Διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾿ Ὀδυσσεῦ, ἴσχεο, παῦε δὲ νεῖκος ὁμοιίου πολέμοιο, μή πώς τοι Κρονίδης κεχολώσεται εὐρύοπα Ζεύς.» Ὧς φάτ᾿ Ἀθηναίη, ὁ δ᾿ ἐπείθετο, χαῖρε δὲ θυμῷ. Ὅρκια δ᾿ αὖ κατόπισθε μετ᾿ ἀμφοτέροισιν ἔθηκεν Παλλὰς Ἀθηναίη, κούρη Διὸς αἰγιόχοιο, Μέντορι εἰδομένη ἠμὲν δέμας ἠδὲ καὶ αὐδήν. | 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 165 170 175 180 185 190 195 200 205 210 215 220 225 230 235 240 245 250 255 260 265 270 275 280 285 290 295 300 305 310 315 320 325 330 335 340 345 350 355 360 365 370 375 380 385 390 395 400 405 410 415 420 425 430 435 440 445 450 455 460 465 470 475 480 485 490 495 500 505 510 515 520 525 530 535 540 545 | Ἑρμῆς δὲ ψυχὰς Κυλλήνιος καλούσε έξω ἀνδρῶν μνηστήρων· είχε δὲ ῥάβδον μες στὰ χέριακαλὴ χρυσή, και με την οποία μαγεύει τα μάτια των ἀνδρῶν, όποιων ἐ θέλει, καὶ τοὺς δε από την άλλη ἐγείρει κοιμισμένους. Μ’ αυτή μόλις άντε ξεκίνησε, κι αυτές ἕποντο τρίζουσαι. Ὡς κι ὅταν νυκτερίδες στο βάθος ἄντρου θεσπεσίου τρίζουσαι πετοβολούνε, μόλις και κάποια ἀποπέσει του ὁρμαθοῦ ἐκ πέτρης, και κρατιούνται μεταξύ τους, ὧς ‘κείνες τρίζοντας ακολουθούσαν, ἧρχε δε ανάμεσα σ’ αυτούς Ἑρμείας ἀνεξίκακος κάτω στα βορβορώδη τα στρατώνια. Πέρασαν δε Ὠκεανοῦ και αυλακώσεις καὶ τη Λευκάδα πέτρα, και παρά ἠλίου πύλες καὶ τον δῆμον των ὀνείρων προχώρησαν· κατέβηκαν ευθύς και στον ἀσφοδελὸν λειμῶνα, όπου και μένουν αι ψυχαί, τα εἴδωλα των πεθαμένων. Εὗρον δὲ ψυχὴν του Πηληιάδη Ἀχιλῆος καὶ Πατροκλῆος καὶ απαράμιλλου Ἀντιλόχου και Αἴαντος, που ἄριστος ήταν και στη μορφή και στο ανάστημα εκ των ἄλλων Δαναῶν μαζί με ἀπαράμιλλο υιόν Πηλέα. Ὧς oἱ μὲν περὶ κεῖνον ὁμιλος είχανε γίνει, ἀπό κοντά δὲ ἐπῆλθε η ψυχὴ Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδηβαρέως λυπημένη· γύρω δε ἄλλες εγέρθηκαν, ὅσσοι μαζί μ’ αὐτόν ἐντός του οἴκου του Αἰγίσθου θάνον καὶ ἐπέσπευσαν το τέλος. Αυτὸν πρώτη η ψυχὴ προσφώνησε του Πηλεΐωνος: «Ἀτρεΐδη, σε περιγράφαμε αφενός με Δὶα τερπικέραυνο εκ των ἀνδρῶν ἡρώων ότ’ είσαι φίλος διαρκώς, ένεκα σε πολλούς μα καὶ ἰφθίμους ἄνασσες ενώπιον του δήμου Τρώων, ὅπου πάσχαμε βάσανα οι Ἀχαιοί· που όμως καὶ εσένα πρώιμα ἔμελλε να συναντήσει η μοῖρα του ὀλέθρου, τὴν που κανείς δεν ἀποφεύγει, ὅποιος και γεννηθεί. Ὡς ὄφειλες τιμῆς να είσαι ἀποδέκτης, αυτής που ἄνασσες (ως άναξ), ενώπιον του δήμου Τρώων το θάνατο καὶ να ἐπισπεύσεις το χαμό· αυτό για το οποίο μὲν και τύμβον οι Παναχαιοί θα είχαν φτιάξει, κι επίσης καὶ για το παιδὶ σου μεγάλη δόξα θα σηκώνετο ὀπίσσω. Με θάνατο όμως τώρα οἴκτιστο ήταν γραφτό για να σε φάνε.» Κι αυτὸν μετά η ψυχὴ προσφώνησε του Ἀτρεΐδη: «Πηλέος ευτυχή υἱέ, όμοιος με θεούς Ἀχιλλεῦ,που πέθανες στην Τροία του Ἄργεος μακράν· γύρω δ’ από σένα ἄλλοι σκοτώνονταν των Τρώων καὶ των Ἀχαιῶν οι ἄριστοι υιοί, ματώνοντας περὶ εσού, σὺ σκονισμένος δε μέσα στης φάλαγγας τη συμπλοκή κεῖσο μέγας μεγαλειωδώς, απαρατήρητος στους καβαλάρηδες. Κι εμεῖς ολημερίς ματώναμε· και διαρκώς ποτέ δέν θα παύαμε τον πόλεμο, άμα ο Ζεὺς με λαίλαπα δεν έπαυεν. Ύστερα αφού σε αποσπάσαμε εκ του πολέμου στα πλοία αποθέσαμε επάνω σε κρεβάτια, αφού όμορφο το δέρμα καθαρίσαμε και με ὕδωρ χλιαρῷ καὶ με ‘σαπούνι’· πολλὰ δέ γύρω από ‘σέ δάκρυα θερμὰ χύναν οι Δαναοὶ κουρεύανε τε χαίτας. Μήτηρ δ’ ἐξ ἁλὸς ἦλθε σὺν τις ἀθάνατες θαλάσσιες ἀγγελίας ἀντιλαμβανόμενη· βοὴ δ’ ἐπὶ πόντον ξεσηκώθηκε θεσπέσια, κατέλαβε δὲ τρόμος πάντας τους Ἀχαιούς. Καί για ν’ ἀναχωρήσουνε θα ἔμπαιναν στων πλοίων τα αμπάρια αν δεν συγκρατούσε ἀνδρας παλαιά και πολλά και που γνώριζε. Νέστωρ, του οποίου κι από πιο παλιά ἀρίστη φαίνετο βουλή· που σ’αυτούς καλά φρονών έλαβε το λόγο κι είπε μετά: ‘Συγκρατηθείτε, Ἀργεῖοι, μὴ φεύγετε, κοῦροι των Ἀχαιῶν. Μήτηρ ἐξ ἁλὸς αυτή σὺν τις ἀθάνατες θαλάσσιες ἔρχεται του παιδὸς της που απέθανε να παραστεί’’. Ὧς είπε, oἱ δε συγκράτησαν το φόβο μεγάθυμοι Ἀχαιοί. Ἀμφὶ δ’ έσένα ἔστησαν κόρες γέροντος της θαλάσσης οἴκτρα ὀλοφυρόμενες, τύλιξαν δε με ἄμβροτα ενδήματα. Μοῦσαι δ’ ἐννέα πᾶσαι η μια μετά από την άλλη με καλῇ φωνή θρηνούσαν. Όπου κανέναν να αντιληφθείς ἀδάκρυτόν βεβαίως απ’ τους Ἀργείους· τέτοιον γιατί ξεσήκωσε η μοῦσα εκκωφαντική. Ἑπτὰ δὲ καὶ δέκα μέν εσέ μαζί νύκτες μα καὶ τή μέρα κλαίομεν ἀθάνατοί και θεοὶ θνητοί και ἄνθρωποι· ὀκτωκαιδεκάτῃ δὲ δώσαμεν στην πυρά, πολλὰ δέ γύρω από σε σφάξαμε αιγοπρόβατα τα πλέον τροφαντά καὶ βόδια με τα κέρατα στριφτά. Καιγόσουν δε και μέσα στην ἐσθῆτα των θεῶν καὶ με ἀλοιφή πολλή καὶ μες στο μέλι το γλυκό · πολλοὶ δε ἥρωες Ἀχαιοὶ σύρανε τ’ αρματα γύρω απ’ την πυρά την ώρα πού ‘καιγε, και οι πεζοί και οι ἱππείς· πολὺς δ’ ὀρυμαγδὸς να ξεσηκώνεται. Ύστερα ἐπειδή η φλὸξ Ἡφαίστου κατανάλωσε εσέ, προς την αυγή εντέλει συλλέγουμε λευκά ὀστά, Ἀχιλλεῦ, σε οἴνῳ καθαρό καὶ ἀλοιφή. ‘Ἔδωκε δὲ η μήτηρ χρύσεον ἀμφιφορῆα· Και δῶρον Διωνύσου λέγανε ότι είναι, ἔργον δὲ ὀνομαστοῦ Ἡφαίστου. Ἐντός του οποίου κεῖται λεύκα ὀστέα, φαίδιμε Ἀχιλλεῦ, μαζί ανάκατα και με Πατρόκλου θανόντος Μενοιτιάδη, χωρὶς δε Ἀντιλόχου, τὸν ἔξοχα απ’ όλους (που) τιμούσες τους ἄλλους τους ἑταίρους μαζί με Πάτροκλόν βεβαίως τον θανόντα. Σχετικά μ’ αὐτούς δε ἔπειτα μέγαν καὶ ἀξιόλογο τύμβον σωρεύαμεν Ἀργείων ἱερὸς στρατὸς κονταριστών επάνω στις προσχώσεις της ἀκτῇς, ἐπὶ του Ἑλλησπόντου του ευρύ, ὥστε να ήταν εμφανὴς από μακριά σε ἀνδρες απ’ τη θάλασσα σ’ αυτούς, που έχουν τώρα γεννηθεί κι αυτοί που θα υπάρχουνε μετά. Μήτηρ δε αἰτούσα τους θεοὺς έπαθλα πανέμορφα έθεσε ως μέσο σε ἀγῶνα στους ἀριστεύσαντες τῶν Ἀχαιῶν. Ἤδη μὲν στον τάφο πολλών ἀνδρῶν παρέστης ἡρώων, κι ὅταν ποτέ (σε) βασιλέως πεθαμένου κι ανασκουμπώνονται οι νέοι καὶ ετοιμάζονται γι’ αθλήματα· ἀλλά και κεῖνα βλέποντας ακόμα πιο πολύ θα θαύμαζες με την ψυχή, τα που για σε κατέθεσε θεὰ ‘περικαλλέα’ ἐπαθλα, με πέδιλα ἀργυρά η Θέτις· γιατί ‘σουν πολυαγαπημένος στους θεούς. Ὧς σὺ μὲν οὔ τε ὄνομα θανῶν ἀπ' ὤλεσες, ἀλλ’ ἐς ἀεὶ σε πάντες τους ἀνθρώπους δόξα θα είναι επάξια, ὤ Ἀχιλλεῦ· όμως για ‘μέ τί τέτοιο όφελος, μετά τον πόλεμον εισέπραξα; Στο νόστο διότι ο Ζεὺς για ‘μέ σκάρωσε ὄλεθρο βαρύ από το χέρι του Αἰγίσθου καὶ της χαμένης της συζύγου.» Όπως οἱ μὲν τέτοια πρὸς ἀλλήλους συζητούσαν· ἦλθε δέ κοντά σ’ αυτούς λευκός φαντασματένιος θεϊκός απεσταλμένοςψυχές μνηστήρων κατεβάζοντας απ’ Ὀδυσσέα δαμασθέντων. Μ’ αυτό λοιπόν κι οι δύο θαμπωμένοι πήγαν ευθύς, για να ιδούν. Ἔγνω δὲ ψυχὴ Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδη παῖδα αγαπημένο Μελανῆος, περίφημο Ἀμφιμέδοντα· φιλοξενούμενος διότι απ’ αυτόν ήτανε στην Ἰθάκῃ μένοντας στην οἰκία. Πιο πρώτη προς αυτόν φώναξε η ψυχὴ του Ἀτρεΐδη: «Ἀμφίμεδον, τί παθόντες ἔρημη γη καταδυθήκατε πάντες διακριτοί καὶ συνομήλικες; Οὐδέ κι αλλιώς αφού ξεχωρίσει θα μπορούσε να συλλέξει ἄνδρες ἀρίστους στην πόλη. Μήπως εσάς στα πλοία ἐδάμασσεν ο Ποσειδών σηκώνοντας ἀνέμους δύσκολους καὶ κύματα μεγάλα; Ἦ κάπου ἄνδρες τιποτένιοι ἐχάλασαν ἐπάνω στην ξηρά βόδια ξεκόβοντας ἢ καὶ καλά κοπάδια από αρνιά, ἢ γύρω από πόλη μαχούμενοι ἢ περί γυναικῶν; Εἰπέ μου που ρωτώ· ξένος δε φίλος καμαρώνω ότι εἶμαι. Ἦ δεν θυμάσαι, ὅτι ἐκεῖθε κατέλυσα στο σπίτι το δικό σου ώστε να παροτρύνω Ὀδυσσέα σὺν τον ισόθεῳ Μενελάῳ εἰς Ἴλιον να ‘ἕπεται ημών’ ἐπὶ πλοίων ευσταθώς καλοφτιαγμένων; Εν συνόλῳ κι ένα μήνα περάσαμεν άπαντα πόντο τον εὐρύ, με σπουδῇ έχοντας πείσει από κοντά τον Ὀδυσσέα πόλεων πορθητή.» Κι έπειτα προς αυτόν φώναξε η ψυχὴ του Ἀμφιμέδοντος: «Ἀτρεΐδη επιφανέστατε, ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον,θυμάμαι αυτά τα πάντα, διοτρεφές, ὡς ἀγορεύεις. Για σένα δε ἐγὼ καλά τα μάλα πάντα καὶ λεπτομερώς θα περιγράψω, ἡμετέρου θανάτου κακὸν τέλος, τέτοιο που (μας) ἔτυχε. Μνηστεία επιζητούσαμε του Ὀδυσσέως όπως έλειπε τη δέσποινα· και ἠ οποία οὔτε ἠρνεῖτο στυγερὸν γάμον οὔτε οριστικοποιούσε, για μας προετοιμάζοντας το θάνατον καὶ μαύρο ριζικό, ἀλλὰ δόλον τούτον κι ἄλλον σκάρωσε μες στο μυαλό. Αφού μεγάλο έστησε ιστό, ὕφαινε μες στο μέγαρο, λεπτόν και γύρω-γύρω· μετά για τη συνέχεια μας είπε: «Νεαροί, μνηστήρες μου, αφού πέθανε ευλογημένος Οδυσσεύς, τον γάμο μου μη βιάζεστε, μέχρι κι ένα πανί φτιάξω, μη μου χαλάσουνε ζωύφια τις κλωστές, για τον Λαέρτη ήρωα (Ταφιό) ένα ‘‘ταφικό’’, για όταν και αυτόν η μοίρα του αλύπητου (τον) ρίξει του θανάτου, μη με μισήσει Αχαιών καμιά (γριά) στην πόλη, πως κείται δίχως σάβανο κι ας είχε πολλά αποκτήσει». Ως είπε, και σ’ εμάς εκάλμαρε η ψυχή (να κάνει όνειρα μονάχη!). Και τις ημέρες από ’δώ μέγα μὲν ὑφαίνε ἱστόν, όμως τις νύχτες ξήλωνε, με δάδες αναμμένες. Κι ως τρία χρόνια ξέφευγε με δόλο και ἔπειθε τοὺς Ἀχαιούς. Μα όταν έτος τέταρτο και ‘‘πλήρωμα του χρόνου’’ ήλθε, μηνών που λιγοστεύουν, ενώ ο κύκλος έκλεινε για πολλοστή φορά, καὶ τότε πια κάποια των γυναικῶν (το) είπε, που γνώριζε σαφώς, καὶ εύρομεν αυτήν βεβαίως επάνω που χαλούσε όμορφο ἱστό. Κι έτσι αυτόν τον τέλειωσε κι ας μην επιθυμούσε, απ’ ανάγκη. Κατόπιν ἔδειξεν αυτή το ύφασμα, που ὑφανε στον μέγα αργαλειό, αφού (το) έπλυνε, στον ήλιο (άπλωσε) απέναντι ή και σελήνη, καὶ τότε πια τον Ὀδυσσέα κακός από κάπου ἤγαγε δαίμων ἐπί της ἐσχατίας του ἀγροῦ, ὅπου τα δώματα που έμενε συβώτης. Ἔνθα ἦλθε ο υἱὸς αγαπημένος Ὀδυσσέως θεϊκού, ἐκ Πύλου αμουδερής που πήγε σὺν το πλοίο μελανό· οι δυο τους όπου για τους μνηστῆρες θάνατον κακὸν αφού εκπόνησαν ἵκοντο προς το ἄστυ το περικλυτόν, ἦ τοι ο Ὀδυσσεὺς πιο ὕστερα, ενώ ο Τηλέμαχος πιο ‘μπρός έκανε την αρχή. Τὸν δὲ συβώτης ἦγε με κακὰσχημα κατάσαρκα ἔχοντα ενδύματα, πτωχό να μοιάζει ελεεινό (χαμένο) γέροντα (με μήλα να εξέχουν), καμπούρη· τα λιγδιασμένα πάνω του κουρέλια να φορεί. Οὐτε και κάποιος από μας δύνατο να γνωρίσει αυτὸν βρισκόμενον ἐντός, όπως ξεπρόβαλε ἐξαπίνης, οὐτε αυτοί που ἦσαν προγενέστεροι, ἀλλά με λόγια και κακά ἐπιπλήτταμεν μα και βολές. Ύστερα ὁ (τέως!) ως τότε μὲν ἐτόλμα ἐντός μεγάρων ιδικών του βαλλόμενος κι αὶ ἐπιπλησσόμενος με μια καρτερικότητα ψυχής· ἀλλ’ ὅταν πια γι’ αυτόν ἔγειρε του Διὸς ο νους του αἰγιόχοιου, σὺν μὲν με τον Τηλέμαχῳ περικαλλέα άρματα σηκώνοντας ἐς θάλαμον κατέθεσε και ἔκλεισεν τις χαραμάδες· ὐστερ’ αυτός την σύζυγό του πολυεπικερδώς καθοδηγούσε τόξον στους μνηστήρες για να θέσει και σίδηρον που είχε δουλευτεί, για μας τους άμοιρους πρωτάθλημα καὶ φόνου την ἀρχήν. Οὐδέ κανείς από ἡμάς εδύνατο του τόξου κρατερού το νεύρο να τεντώσει, πολλὸν δὲ ἤμεθα αμαθείς. Ἀλλ’ ὅταν εἰς χεῖρας ‘ἵκανεν’ Ὀδυσσῆος μέγα τόξον, όπου εμεῖς μὲν πάντες φωνάζαμε μαζί με λόγια τόξον να μὴ δοθεί, μηδέ αν λέει πολλά (εἰ μάλα ἀγορεύοι), Τηλέμαχος δέ παροτρύνοντας αυτόν μόνος ἐκέλευσεν. Ύστερα δέξατο αυτό στο χέρι πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, ευκόλως δε ἐτέντωσε το έλασμα, πέρασε δε διὰ σιδήρου· στάθηκε δε πηγαίνοντας επάνω στο κατώφλι, ταχείς και άδειασε τις σαΐτες γύρω του άγρια ατενίζοντας, ‘έβαλε’ δε Ἀντίνοο βασιλιά. Ύστερα ἔπειτα σε ἄλλους κατηύθυνε βέλη του στεναγμού από αντίκρυ σημαδεύοντας· αυτοὶ δε ἔπιπταν ο ένας κοντά στον άλλο. Ήταν δε αντιληπτὸν, ὅτι ενεργά τίς τῶν θεῶν σ' αυτούς ήτανε αρρωγός γιατί μετά κατὰ δώματα κυνηγημένοι απ’ το δικό του μένος σκότωνε ολόγυρα επί τροχάδην, κι αχός από αυτούς βαρύς ξεσηκωνόταν όπως χτυπιούνταν τα κεφάλια, δάπεδο δ' άπαν μ' αίμα σκεπάστηκε. Όπως ἡμεῖς, Ἀγάμεμνον, ἀπωλεσθήκαμε, τῶν οποίων ακόμα καὶ τώρα σώματα ἀκήδευτα κεῖνται ἐν μεγάροις Ὀδυσῆος· διότι πουθενά αγαπημένοι δεν γνωρίζουν στου καθενός το σπιτικό, και οι που θα ξεπλύνουνε μαύρη βρωμιά απ’ τις πληγές κατω αφού αποθέσουν να θρηνούν· αυτό διότι είναι το 'βραβείο' των θανόντων». Κι αυτὸν μετά η ψυχὴ προσφώνησε του Ἀτρεΐδη: «Ευτυχή Λαέρτου παίδα, πολυμήχανε Ὀδυσσεῦ,πόσο για μεγάλῃ ἀρετῇ απἐκτησες δική σου σύζυγο. Όπως οι φρένες ἀγαθές ἦσαν για Πηνελοπείῃ απαράμιλλη, κόρῃ Ἰκαρίου· έτσι καλά παρέμεινε τον Ὀδυσσέα ενθυμούμενη, τον άνδρα από κορασιά· για τον οποίο απ’ αυτό δόξα δεν χάνεται ποτέ δικής της ἀρετῆς, και θα δημιουργήσουνε για τους επίγειους τραγούδι οι ἀθάνατοι που έχει χάρες για ἐχέφρονι Πηνελοπείῃ· οὐχί ὡς του Τυνδάρεω η κόρη κακὰ μηχανεύτηκε ἔργα, το ‘’γυναικάριο’’ που σκότωσε τον σύζυγο, κι η ἀοιδή δε στυγερὴ θα είναι στους ἀνθρώπους, παρέδωσε δε και φῆμιν χαλεπὴν για γένους τις γυναίκες θηλυκού, καὶ που θα μείνει κι ολοζώντανη.» Όπως οἱ μὲν τέτοια πρὸς ἀλλήλους συζητούσαν, στεκόμενοι εντός του Ἄδου δόμους κάτω στα έγκατα τη γης·οἱ δε αφού ἐκ πόλεως κατέβηκαν, τάχιστα έφτασαν δε τον ἀγρὸν καλοφτιαγμένο του Λαέρτου, αυτόν που κάποτε ίδιος απέκτησε ο Λαέρτης, τόσο αφού υπέφερε πολλὰ. Όπου ήτανε οἶκος δικός του, γύρω δὲ απ’ το καλύβι έτρεχε παντού, ἐντός αυτού σιτεύοντο καὶ καθόντουσαν μα και κοιμόντουσαν οι ἀναγκαῖοι υπηρέτες, που για αυτόν ἐργάζοντο μ’ αγάπη. Ανάμεσα δὲ γυναίκα Σικελὴ γριά ξεχώριζεν, που ενεῥγά τον γέροντα επιμελώς περιποιείτο ἐπί τόπου στον ἀγρό, μακριά από την πόλη. Όπου ο Ὀδυσσεὺς στους δμώες καὶ υἱό είπε μία κουβέντα: «Ὑμεῖς μὲν τώρα ελάτε στο καλοφτιαγμένο κτίσμα μέσα, δεῖπνον δε ευθύς από τους χοίρους θυσιάστε, ὅποιος (είναι) ἄριστος· ενώ ἐγὼ πατρὸς θα δοκιμάσω του δικού μου, αν και θα με γνωρίσῃ καὶ θα αναγνωρίσει δι’ ὀφθαλμῶν, ἦ κι αν θα ἀγνοήσει, πολὺς χρόνος που μεσολάβησε.» Λέγοντας στους υπηρέτες γενναία άρματα (παρ-)ἔδωκε. Αυτοἱ μὲν ἔπειτα προς το κτίσμα πήγαν γρήγορα, ενώ ο Ὀδυσσεὺςκοντά προχώρησε στην πολύκαρπη ἀλέα γεμάτος περιέργεια. Οὐτ᾿ εὗρε τον Δολίο, στη μεγάλη βραγιά κατεβαίνοντας, οὐτε κάποιον από τους δμώες οὐτε και των υἱῶν· ἀλλ᾿ ἄραγε αυτοί για να συλλέξουν θάμνους με αγκάθια να τους κάνουν φράχτη της ἀλέας είχανε φύγει, γέροντας δὲ σ’ αυτούς έδειχνε την ὁδὸ (πηγαίνοντας μπροστά). Τὸν δε πατέρα εὗρε μοναχό ἐντός της καλοπεριποιημένης της ἀλέας σκαλίζοντα φυτόν· ῥυπαρό δὲ χιτῶνα φορούσε, ῥαπτὸν ευτελή, περὶ δὲ τις κνήμες βοϊδοτόμαρα κνημῖδες ῥαπτές ζωσμένος, που να γλυτώνει γρατζουνιές (από αγκάθια), χειρῖδες (γάντια) για τα χέρια των βάτων ἕνεκα· ύστερα από πάνω δέρμα αιγός σκουφί είχε στην κεφαλῇ, έχοντας πένθος, τὸν δε λοιπόν όπως ἐνόησε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεὺς από το γήρας τσακισμένον, μέγα δὲ πένθος ἔχοντα στο μυαλό, στεκόμενος λοιπόν κάτω από συστάδα αχλαδιάς άφησε δάκρυ να κυλά. Συλλογιζόταν δ᾿ ἔπειτα στο βάθος του μυαλού και της ψυχής να φιλήσει κι αγκαλιάσει τον πατέρα του, και τα καθ’ ἕκαστα να πεῖ, πὡς έχει ἔλθοι κι έφτασε στην πατρική τη γη, ἦ πρῶτα να αποκαλύψει τα καθ’ ἕκαστα και να δοκίμαζε. Ὧδε δέ γι’ αυτόν σκεπτόμενον φάνηκε ότι εἶναι επικερδές, πρῶτον με λόγια που πειράζουν να δοκιμάσει. Αυτὰ φρονών ευθὺς κίνησε προς το μέρος αὐτοῦ ο δῖος Ὀδυσσεύς. Ἦ τοι ὁ μὲν έχοντας κάτω κεφαλὴ ένα φυτὸ έσκαβε απ’ τις δυο μεριές, και προς αυτὸν ιστάμενος κοντά φώναξε φαίδιμος υἱός: «Ὦ γέρον, οὐκ ἀδαημοσύνη σε διακατέχει όπως περιποιείσαι το περιβόλι, ἀλλά μια περιποίηση καλή ἔχει αυτό, τίποτα πέρα ως πέρα, οὔτε φυτόν, οὔτε συκῆ, οὐκ ἄμπελος, και οὔτε ἐλιά, οὔτ’ αχλαδιά, οὔτε πρασιά ἄνευ κάποιας ‘κομιδῆς’ στον κῆπο. Ἄλλο δέ κάτι θα ειπώ, σὺ δὲ μὴ βάζεις χόλον στην ψυχή (μη μου χολώνεσαι)· για σένανε τον ίδιο ἀγαθὴ δεν ἔχει ‘κομιδὴ’, ἀλλά πορεύεσαι το γῆρας επαίσχυντο και ρυπαρό και άσχημα κουρέλια ντύνεσαι. Και βέβαια ενώ δεν είσαι ακαμάτης ο ἄνακτας δεν σε φροντίζει, οὐδέ καθόλου δουλικό δεν μοιάζεις όπως βλέπω μορφή καὶ μέγεθος· με βασιλέα διότι ἀνδρα μοιάζεις· με τέτοιον δὲ θα μοιάσεις, αφού λουστείς και φάγοις, αν κοιμηθείς στα μαλακά· αυτἡ διότι είναι γερόντων δικαιοσύνη. Ἀλλ᾿ ἄντε μου τούτο εἰπὲ καὶ περιέγραψε ἀληθώς· ποίων ἀνδρῶν εἰς υπηρέτης; ποίων δε φροντίζεις περιβόλι; Καὶ τοῦτο να μου πεις αληθινά, για να καλογνωρίσω, άμα βεβαίως πράγματι φτάσαμε σε ετούτη την Ἰθάκην, όπως μου είπε οὗτος ο ἄνδρας τώρα που ήδη συναντηθήκαμε ερχόμενος εδώ, μάλλον καθόλου σόφρων, αφού δεν τόλμησε τα καθ-ἕκαστα να πεῖ και να ακούσει το λόγο το δικό μου, όπως ἐλεγα περί φιλοξενούμενού μου, αν κάπου ζει μα καὶ υπάρχει, ἦ ἤδη πέθανε καὶ εἰν στου Ἀδη τα παλάτια. Γιά το οποίο διότι ερευνώ, σὺ δε συγκεντρώσου καί ἄκουσέ με· κάποτε φιλοξένησα έναν ἄνδρα στην αγαπημένη γῃ την πατρική ἐρχόμενο σ’ εμάς, κι ουδέποτε κανείς ἄλλος θνητός ξένων των μακριά αλλοδαπῶν έφτασε τόσο φίλος στο δικό μου σπίτι· καμάρωνε δ᾿ ἐξ Ἰθάκης ότι ήτανε το γένος, ὐστερα ἔλεγε Λαέρτην Ἀρκεισιάδην πατέρας ότι είναι για αὐτόν. Τὸν μὲν ἐγὼ πρὸς δώματα μεταφέροντας ἐφιλοξένισα καλά όπως έπρεπε φιλεύοντας, εκ των πολλῶν που υπήρχανε στον οἶκο, καί γι’ αυτόν δῶρα πρόσφερα φιλοξενίας, αυτά που συνηθίζεται. Χρυσοῦ μέν γι’ αυτόν ἔδωκα καλο-κατεργασμένου ἑπτὰ τάλαντα, έδωκα δέ γι’ αυτόν κρατῆρα πανάργυρον με ἀνθη στολισμένο, δώδεκα δε χλαίνες ἁπλές, τόσσους δὲ τάπητες, τόσσα δὲ υφάσματα καλά, τόσους δ᾿ ἐπὶ πλέον τους χιτῶνες, χώρια δε μετά γυναῖκες ἔργα απαράμιλλα γνωρίζουσες, τέσσαρας ευειδείς (σε ηλικία εἰδυλλίου), όποιες ἤθελεν αὐτὸς να πάρει.» Κι ἔπειτα απάντησε σ’ αυτὸν πατέρας χύνοντας κάτω δάκρυ: «Ξένε, σε αυτή τη γη μὲν φτάνεις, την οποία περιγράφεις,ὑβρισταὶ δε αὐτὴν καὶ ἀτάσθαλοι ἄνδρες κατ-ἔχουν· όμως τα δῶρα άστοχα ταῦτα χαρίζεις, προσφέροντας ανυπολόγιστα. Διότι βέβαια αν ζωντανό εκείνον συναντούσες στο δήμο της Ἰθάκης, τότε και θα σ᾿ ἀπέπεμπε καλά αμείβοντας με δώρα καὶ ἀγαθῇ φιλοξενία· που διότι έθιμο, ὅποιος ὑπάρξῃ. Ἀλλ᾿ ἄντε μου εἰπὲ αυτό καὶ ἀπαρίθμησε χωρίς περιστροφές· ποιο ἔτος από τότε είναι (αυτό), ὅταν φιλοξένησες ἐκεῖνον, τὸν ξένο σου τον δύστυχο, δικό μου παῖδα, αν ήταν βέβαια ποτέ, τον δύσμοιρο; Που κάπου μακριά από φίλους καὶ πατρίδας γη ἠ κάπου μες στον πόντῳ φάγανε οι ἰχθύες, ἢ ἐπὶ χέρσου από θηρὶα καὶ πτηνά αρπακτικά το θήραμα εγένετο· οὐδέ αυτόν η μήτηρ κλαῦσε αφού στολίσει κι ο πατήρ, που είχαμε αυτόν γεννήσει· οὐτε η σύζυγος μ’ αφιερώματα πολλά, ἐχένους Πηνελόπη, τον σύζυγό της να σπαράξει στο κρεβάτι, όπως αρμόζει ἐπιπρόσθετα, τους ὀφθαλμοὺς σφραγίζουσα· διότι αυτὸ ἐστὶ θανόντων η τιμή. Καί τοῦτο διηγήσου μου επακριβώς, καλά ώστε να εἰδῶ· ποιός, πόθεν εἰς ἀνδρῶν; Πούθε η πόλις (σου) και οι γονείς; Ποῦ δὲ το πλοίο στάθηκε το γρήγορο, που σ᾿ έφερε εδώ και τους σεβαστικούς ἑταίρους; Ἦ ακολούθησες ως ταξιδιώτης ἐπί πλοίου ἀλλωνών, οἱ δε αποβιβάσαντες απ-ἔβησαν;» Κι ἀπαντώντας προς αυτὸν είπε ραδιούργος Ὀδυσσεύς: «Tα πὰντα επ’ αυτού ἐγώ θ’ απαριθμήσω χωρίς περιστροφές.Eἰμαι μὲν ἐκ του Ἀλύβαντος, ὅπου κατοικώ κτήρια ονομαστά, υἱὸς Ἀφείδαντος, του Πολυπημονίδη ἄνακτος· ὐστερα βέβαια για μένα ὄνομα είναι Ἐπήριτος· ἀλλ’ εμέ δαίμονας παρέσυρε να ἐλθω εδώ ἀπὸ τη Σικανία μη θέλοντας. Στάθηκε δε το πλοίο μου ενώπιον ἀγροῦ πίσω από την πόλη. Ύστερα για τον Ὀδυσσέα τούτο πια είναι το πέμπτον ἔτος, ἐκ του οποίου από κεῖ ἔφυγε κι απ’ τη δική μου ἀποχώρησε πατρίδα· ο δύσμοιρος· όπου και για αυτόν ευνοϊκά ήτανε τα πτηνά όπως πηγαίναν, δεξιά, για τα οποία χαίρων μὲν ἐγὼ ἀπέπεμπα ἐκεῖνον, χαῖρε κι εκεῖνος προχωρώντας· κι ακόμα η ψυχή στους δυὸ μας να ἐλπίζει θ’ ανταμώσουμε για μια φιλοξενία και δῶρα ακριβά θε’ να δωθούν.» Ὧς είπε, και αυτὸν νεφέλη μελανή ἐκάλυψε του άγχους, και με τα δυο χέρια παίρνοντας σκόνη από αἰθάληέριχνε επί κεφαλῆς πολλῆ στενάζοντας με πόνο. Τοῦ δέ εφούντωνε η ψυχή, τ' ἀνέβαινε δε ἤδη στα ρουθούνια μένος δριμὺ τύψεις προκάλεσε κοιτάζοντας πατέρα αγαπημένο. Φίλησε δέ αγκαλιάζοντας αυτόν ορμώντας πάνω του, και πρόσθεσε: «Kεῖνος μέν τούτος να ἐγώ ο ίδιος, πατέρα, που σὺ ζητάς να μάθεις· ἤλθα σε ἔτος εἰκοστῷ εις την πατρίδα γη. Ἀλλά σταμάτα κλάματα και δακρυσμένα γογκητά. Διότι τούτο θα αποκαλύψω, και είναι αναγκαίο να σπεύσουμε ευθύς· μνηστῆρες κατασκότωσα μες στα δικά μας τα παλάτια προσβολή πληρώνοντας πονεμένης της ψυχής καὶ τα ὰσχημα τα ἔργα.» Και σ’ αυτὸν μετά απάντησε Λαέρτης κι έβαλε τις φωνές: «Αν μὲν ο Ὀδυσσέας βέβαια δικός μου παις ἐνθάδε πια ‘ἱκάνεις’,σημάδι κάποιο τώρα εἰπὲ μου ολοφάνερο, για να πεισθώ.» Κι ἀπαντώντας προς αυτὸν είπε εφευρετικός ο Ὀδυσσεύς: «Oὐλὴν μὲν πρῶτον τούτη ’δω εξέτασε δι’ ὀφθαλμών,τὴν ‘ἐν τῷ Παρνασσῷ’ μου ‘σκάλισε’ ο κάπρος με τ’ ὀδόντι τῷ λευκῷ που εἰχα πάει· εσὺ δέ με απέστειλες κι η σεβαστή μητέρα εις τον πατέρ᾿ Αὐτόλυκο μητρὸς αγαπημένον, ώστε να παραλάμβανα τα δῶρα, αυτὰ που εδώ ερχόμενος μου ὑπέσχετο καὶ συγκατένευσε. Αν και γι’ αυτό ἄντε καὶ δένδρα μέσα στο νοικοκυρεμένο περιβόλι θα ειπώ, που κάποτε μου᾿ ἔδωκες, κι ἐγὼ καθένα σου ζητούσα παιδί σαν ήμουνα, ακολουθώντας μες στον κῆπον · και δι᾿ αὐτῶν διερχόμασταν, και σὺ ὠνόμασες καὶ είπες ἕνα-ἕνα. Αχλαδιές μου δῶκες τρεις και δέκα καὶ δέκα μηλιές, συκέας τεσσαράκοντα· ὄρχους δέ έτσι μου ὀνομάτισες πεντήκοντα να δώσεις, και ἕκαστος κατάλληλος για τρύγο ἤταν, όπου και σταφυλές κάθε λογής θα γίνονταν, ὁπποτε πια Διὸς ‘αἰ ὧραι’ (τα φθινόπωρα) θα ἐφορμούν από τα πάνω.» Ὧς το’ πε, τοῦ δε αὐτοῦ λύθηκαν γόνατα καὶ φιλοκάρδι, σημάδια αναγνωρίζοντας, τά που του περιέγραφε ο Οδυσσέας σταθερά.Και γύρω στο παιδὶ αγαπημένο έβαλε τους βραχίονες· τὸν δὲ εμπρός του σήκωσε όπως λιποθυμούσε πολύπαθος ευλογημένος Ὀδυσσεύς. Ύστερα αφού πήρε ανάσα κι ήρθε στα συγκαλά του, με λόγια από ‘κει πρόσθεσε απαντώντας: «Ζεῦ πάτερ, άῥαγε είστε ακόμα οι θεοὶ κατὰ τον Ὄλυμπον μακρὸν, άμα με τἐτοιον τρόπο μνηστῆρες ἀτάσθαλον ὕβριν πλήρωσαν. Όμως φοβάμαι τώρα φανερά, μήπως αμέσως όλοι εδώ επέλθουν Ιθακήσιοι (επιτεθούν), και με μηνύματα όλες των Κεφαλλήνων τις πόλεις ξεσηκώσουν". Κι ἀπαντώντας προς αυτὸν είπε εφευρετικός ο Ὀδυσσεύς: «Θάρρος, μή τέτοια βάζεις κατὰ νου πως θα γενούν.Ἀλλά πάμε προς τον οἶκο, μια που ἐγγύς κεῖται του αγροκτήματος· όπου και τον Τηλέμαχο καὶ τον βουκόλο και τον χοιροβοσκό έστειλα πριν, πὡς θα προετοιμάζανε το δεῖπνο τάχιστα.» Όπως τα είπανε οι δυό βάδισαν πρὸς τα όμορφα τα ‘δώματα’. Κι ὅταν πια έφτασαν αυτοί γοῥγά οικήματα καλής διαμονής,εὗρον Τηλέμαχο καὶ τον βουκόλο και τον χοιροβοσκό τέμνοντες κρέατα πολλὰ κερνῶντες και τον οἶνο μελαμψό (μες στα ποτήρια). Τότε δὲ Λαέρτη μεγαλόκαρδο επί τόπου μες στον οἴκῳ ἀμφίπολος έλουσε Σικελὴ καὶ έχρισε ‘ἐλαίῳ’, τύλιξε δε μετά με χλαῖναν όμορφη· ὕστερα Ἀθηνά κοντά παρισταμένη δυνάμωνε τα μέλη του ποιμένα των λαῶν, καλύτερο κι απ’ ὅτι ἠταν πριν καὶ έκανε να φαίνεται μεγαλειώδης. Και βγῆκε από το λουτρό· θαύμαζε δέ αυτόν φίλος υἱός, ὡς εἶδε στους ἀθανάτους τους θεούς ἐνώπιον να μοιάζει· καί προς αυτόν φωνάζοντας είπ΄ἔπεα πτερόεντα (σα λόγια πεταχτά): «Πατέρα, κάποιος των θεών μάλλον των αθανάτων μορφή και μέγεθος και πανώριο σ' έκανε να σε φαίνεσαι». Σ’ αυτόν μετά συγκινημένος ο Λαέρτης απαντά: «Μακάρι, Ζευ πατέρα (μου) και Αθηνά κι Απόλλων,τέτοιος σαν πήρα Νήρικο, καλοχτισμένη πόλη, στην παραλία της στεριάς, ηγέτης Κεφαλλήνων ο ίδιος να ‘μουν χθες μες στα… δικά μας τα παλάτια να ‘χα στους ώμους οπλισμό όρθιος και να πολεμώ ἄνδρες μνηστῆρες· που κι απ’ αυτούς θα ἔλυνα τα γόνατα πολλῶν μέσα στο μέγαρο, σὺ δὲ … μυαλό θ’ ανακουφίσεις.» Όπως οἱ μὲν τέτοια πρὸς ἀλλήλους συζητούσαν· οἱ δε αφού λοιπόν παύσανε πόνο προχώρησαν και τη δεξίωση,εφ’ εξής καθ-ἕζοντο κάτω στους πάγκους μα και θρονιά. Όπου οἱ μὲν στο δείπνῳ άπλωναν τα χέρια, πλησίον δὲ ἦλθε ὁ γέρων ο Δολίος, σὺν δε υἱοί αυτού του γέροντος, από τα ἔργα κουρασμένοι, μια που πιο πριν ερχόμενη κάλεσε μήτηρ, γριά η Σικελή, που έτρεφε αυτούς καί γέροντα με ενδιαφέρον φρόντιζε ως αρμόζει, αφού κατέτρωγε το γῆρας. Κι όπως εκεί λοιπόν εἴδαν τον Ὀδυσσέα και ‘η ψυχή τους έφυγε’, στάθηκαν μπρος στο μέγαρο σαν αποσβολωμένοι· τότε ο Ὀδυσσεὺς μειλίχια με λόγια προς (αυτούς) είπε απευθυνόμενος: «Ὦ γέρο, κάθισε στο δεῖπνο, κι ἀπαλλαγείτε απ’ το θάμβος των εκπλήξεων· δύσκολο διότι για το φαῒ να ξεκινήσουμε σφορδά επιθυμούντες παραμένουμε ἐντός του οίκου, εσάς περιμένοντας ἐς ἀεί». Ὧς είπε έτσι, Δολίος δ᾿ ευθὺς πήγε χεῖρες ανοίγοντας διάπλατα ἀμφότερες, Ὀδυσεῦς δὲ λαβὼν φίλησε χεῖρες δυο ἐπὶ καρπῷ, και προς αυτόν φωνάζοντας εἶπ' ἔπεα πτερόεντα (σα λόγια πεταχτά): «Ὦ φίλε, αφού νόστησες για μας που προσδοκούσαμε, που οὐτε ακὀμα το πιστεύουμε, οι δέ θεοὶ σε έφεραν οι ίδιοι, ‘όλε τε καὶ μέγα χαῖρε’, θεοὶ δέ τέτοια ευτυχία έδωσαν. Kαί για μένα τοῦτο πες με ειλικρίνεια, ώστε να καλομάθω, ἢ ἤδη με σαφήνεια γνωρίζει Πηνελόπη γνωστικιά νοστήσαντά σε δεῦρο’, ἦ ἀγγελιοφόρο να παρ' ὀτρύνωμεν». Κι ἀπαντώντας προς αυτὸν είπε ραδιούργος Ὀδυσσεύς: «Ὦ γέρον, ἤδη οἶδε· τί σε χρὴ για ταῦτα να πονάς;»Ὧς το ᾿πε, και αυτός αμέσως κάθισε ἐπὶ καθίσματος καλού και λαξευτού. Κι ως παρομοίως οι παῖδες του Δολίου γύρω σε Ὀδυσσέα ονομαστόκάναν τα δέοντα της άφιξης με λόγια καὶ σφίγγανε τα χέρια, καθ-ἕζοντο δε εφεξής παραὶ με τον Δολίον τον πατέρα τον δικό τους. Όπως αφενός εκεί ασχολούντο με το δεῖπνο μες στο οίκημα· φήμη αφετέρου ἄγγελος γοργά απλώθηκε σ΄όλη την πόλινμνηστήρων στυγερὸν θάνατον καὶ μοίρα διαδίδουσα. Κι εκείνοι ἄμεσα ουρλιάζοντες ξεφύτρωναν ἄλλος από ἀλλοῦ και μες στη στεναχώρια και τον πόνο μπροστά στα κτήρια του Ὀδυσσέα. Τους δὲ νεκρούς μετέφεραν έξω απ’ τα οικήματα καὶ έθαπτε ο καθένας, τοὺς δε ἐξ ἄλλων πόλεων στο σπἰτι του καθέναν πέμπαν να πάν’ με ἁλιεῖς, ἐπὶ πλοίων γρήγορων τιθέντες· οι ὶδιοι δε στην ἀγοράν ἀθρόοι έτρεξαν συντετριμμένοι. Ύστερα αφού μαζεύτηκαν γοργά και γένοντο ὁμήγυρις, σ’ αυτούς δε ο Εὐπείθης και σηκώθηκε κι είπε μετά· διότι του παιδὸς του αφόρητο εὶχε φωλιάσει πένθος στο μυαλό, Ἀντινόου, τὸν πρῶτον (που) ξαπέστειλε ο ‘δῖος’ Ὀδυσσεύς· Εκ τοῦ οποίου βέβαια αυτός δάκρυ χύνοντας μετά πήρε το λόγο κι είπε: «Ὦ φίλοι, τί μέγα ἔργο ο ἄνδρας που βεβαίως σκάρωσε στους Ἀχαιούς· τοὺς μὲν μαζί με πλοία οδηγώντας, και πολλούς καὶ ἐκλεκτοὺς, ἀπ’- ὤλεσε μὲν όμορφα πλοία, ἀπ’- ὤλεσε δε τους λαούς, τοὺς (άλλους) δε ἐλθὼν εξόντωσε των Κεφαλλήνων έξοχα ἀρίστους. Ἀλλ᾿ αντείτε, πρὶν τοῦτον ἢ ἐς Πύλον γοργά μεταβεί ἢ καὶ ἐς Ἤλιδα ευλογημένη, ὅπου επικρατούν οι Ἐπειοί, πάμε· αλλιώς καὶ ἔπειτα θα είμαστε κατηφείς ες αεί· προσβολή διότι είναι τούτα βέβαια καὶ οι ἐρχόμενοι θα μάθουν, αν τελικά παίδων κι αδελφών και τους φονιάδες δεν τιμωρήσουμε· οὐτε κατά διάνοια βεβαίως για ἐμέ θα γινότανε με ευχαρίστηση να ζω, ἀλλὰ τάχιστα θανὼν στους πεθαμένους να μετέχω. Ἀλλά πάμε, μὴ προφθάσουν απέναντι ἐκεῖνοι να περάσουν». Ὧς το ‘πε δάκρυ χύνοντας, οἶκτος δε πάντες κατέλαβε τους Ἀχαιούς. Πολύ κοντά δέ σ’ αυτούς ἦλθε ο Μέδων καὶ ο θεῖος ἀοιδὸςἐκ των μεγάρων του Ὀδυσσέως, μια που αυτούς ο ὕπνος εγκατέλειψε στάθηκαν δε στη μέση, και ξάφνιασμα κατέλαβε τον κάθε ἄνδρα. Καὶ σε αυτούς μετά είπε ο Μέδων και που είχε επίγνωση της σύνεσης: «Ακούστε από μένα τώρα πια, Ἰθακήσιοι· όχι διότι ο Ὀδυσσεὺς χωρίς την εύνοια ἀθάνατων θεῶν αυτά πραγματοποίησε τα ἔργα· αὐτὸς ἐγὼ ο ίδιος εἶδα θεὸν αθάνατον, που για τον Ὀδυσσέα στάθηκε ἐγγύς καὶ με τον Μέντορα τα πάντα να ομοιάζει· ο δὲ ἀθάνατος θεὸς άλλοτε μὲν ενώπιον του Ὀδυσῆος φαίνετο ενθαρύνων, άλλοτε δὲ αγχώνοντας μνηστῆρες ολούθε σκόρπιζε στο μέγαρο· ἔπιπτον δε αυτοὶ κοντά-πυκνά.» Ὧς το ‘πε, κι έτσι τοὺς πάντες δέος να κιτρινήσουν τους κατέλαβε. Καὶ σε αυτούς μετά είπε κι ο γέρων ἥρως ἉλιθέρσηςΜαστορίδης· διότι μόνο αυτός διέβλεπε τα πρόσσω καὶ ὀπίσσω· που για αυτούς με φρόνηση καλή ρητόρευσε μετά καὶ είπε: «Ακούστε πια τώρα από με, Ἰθακήσιοι, ὅττι κι αν εἴπω. Από κακότητα δικιά σας, φίλοι, αυτά τα ἔργα γένοντο· οὐτε διότι σε ἐμέ πεισθήκατε, οὐ στον Μέντορα ποιμένα των λαῶν, δικούς σας παῖδες να καταπαύσετε από ἀλλοφροσύνες, που μέγα ἔργον ἔπραξαν από κακές ἀτασθαλίες, περιουσίες κατατρώγοντες καὶ ἀτιμάζοντες τη σύζυγο ενός ἀνδρὸς ἀρίστου· τὸν και οὐδέποτε φαντάζοντο να επανέλθει. Kαὶ τώρα ετούτο γένοιτο, πεισθείτε σέ εμέ, ὡς ἀγορεύω· μὴ πάμε, μή από κάπου κάποιος εὕρῃ ἐπισπρόθετο κακὸ». Ὧς έλεγε, κι οἱ άλλοι ἀναφώνησαν μ’ αλαλαγμό μεγάλῳ πλέον των μισών· μείνανε όμως αυτοὶ ἀθρόοι επιτόπου·διότι δεν τους άρεσε ο λόγος στο μυαλό, ἀλλά Εὐπείθει πείθοντο· και ἔπειτα ευθύς ἐπ' ἔσυαν τα όπλα. Ύστερα αφού ζώστηκαν γοργά στο σώμα απαστράπτοντα χαλκόν, ἀθρόοι μαζευτήκανε στην απλωσιά μπροστά στο ἄστυ. Σ’ ετούτους δε Εὐπείθης ἡγήσατο νηπίους· και ο οποίος βέβαια φόνον παιδὸς λογάριαζε εκδικηθεί, όμως δεν ἔμελλεν μετά ν’ ἀπονοστήσει, ἀλλά αὐτοῦ του ίδιου το χαμό να προσεγγίσει. Ύστερα Ἀθηνά εἰπε προς Ζῆνα τον Κρονίωνα: «Ὦ πάτερ ἡμέτερε Κρονίδη, ὕπατε (επουράνιων) αρχόντων, εἰπέ μου που ρωτώ, τί να κρύβει επ’ αυτού ο νους εντός; ἢ πιο πρώτα πόλεμον και κακὸν διχόνοια καὶ τρομερή θα ξεκινήσεις, ἦ συμφιλίωση στα δύο μέρη θα θεσπίσεις;» Κι ἀπαντώντας προς αυτήν είπε νεφεληγερέτα Ζεύς· «Τέκνον ἐμόν, τί με διερωτάς αυτά μα και ρωτᾷς να μάθεις;ὰραγε τοῦτο το πλάνο αφενός δὲν το εκπόνησες η ίδια, πὡς έτσι κείνους Ὀδυσσεὺς ἐλθῶν θα τιμωρήσει; Πράξε, ὅπως ἐθέλεις· και λέω τούτο, ὡς αρμόζει. Αφού πια μνηστῆρες τιμώρησε ευλογημένος Ὀδυσσεύς, αφότου ὅρκους πιστωθούνε ὁ μὲν ας βασιλεύσει ἐς ἀεί, ἡμεῖς δε απ᾿ εδώ κι εμπρός παίδων και αδελφών και για το φονικό θ’ αφήσουμε στη λήθη· αυτοὶ δε μεταξύ τους συμφιλιωμένοι όπως στὸ παρελθόν, πλοῦτος δὲ καὶ εἰρήνη αμέτρητη ἔστω.» Ὧς εἰπὼν παρ-ὤτρυνε έμπειρη και με διάθεση Ἀθήνην, κατέβη δε απ’ του Οὐλύμπου τις κορφές ορμητικά.Oἱ δε αφού λοιπόν από το φαγητό γλυκύτατο ‘φχαριστηθήκαν, σ’ ετούτους το λοιπόν ἄρχισε λόγια πολυτάλαντος ευλογημένος Ὀδυσσεύς:«Ἐξελθών κάποιος να ἴδοι, μὴ τώρα πια κοντά να είναι ερχόμενοι.» Ὧς ἔλεγε, κι ένας υἱὸς εξήλθε του Δολίου, ὡς ἐκέλευεν· στάθηκε δε πηγαίνοντας ἐπάνω στο κατώφλι, κι εκείνους όλους αντιλήφθηκε κοντά· και προς τον Ὀδυσσέα ευθύς είπ΄ἔπεα πτερόεντα (σα λόγια πεταχτά): «Οἵ τάδε ήδη βρίσκονται ἐγγὺς· ἀλλ᾿ ας εξ-ὁπλισθούμε γρήγορα.» Ὧς ἔλεγε, κι αυτοἱ σηκώθηκαν καὶ με αρματωσιές ἐν-δύοντο, τέσσαρες οι με τον Ὀδυσσέα, ἓξ δ᾿ υἱεῖς οἱ του Δολίου·μαζί και ο Λαέρτης κι ο Δολίος φορούσανε εξ-ὁπλισμό, κι υπέρ του δέοντος πολλοί, ἀναγκαῖοι πολεμισταί. Ύστερ’ αφού φορέσανε στο σώμα απαστράπτοντα χαλκόν, άνοιξαν σπρώχνοντας τας θύρας, κι εξήλθαν, ἦρχε δ᾿ Ὀδυσσεύς. Και για αυτούς ἦλθε σιμά Διὸς θυγάτηρ Ἀθηνά και μοιάζοντας στον Μέντορα σε όψη μα και στη φωνή.Αυτὴν μὲν ἰδὼν καταχάρηκε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· άμεσα δὲ προς τον Τηλέμαχον εφώναξε, δικό του υἱό αγαπημένο: «Τηλέμαχε, βεβαίως ἤδη τούτο μὲν το νοιώθεις ο ίδιος ἐπελθών, ἀνδρῶν που αναμετρώνται ἵνα και διακρίνονται οι ἄριστοι, μή καταισχύνειν καθόλου πατέρων γένος, οι που στο παρελθόν σε γενναιότητα κι ορμή και είμεθα ονομαστοί σ’ όλη την οικουμένη.» Και άμεσα απάντησε σ’ αυτὸν Τηλέμαχος συγκινημένος: «Παρακολούθα, και αυτό που θά ’θελες, πάτερ αγαπημένε, αυτό κι ἐπὶ θυμῷκαθόλου καταισχύνοντα το γένος το δικό σου, ὡς ἀγορεύεις.» Ὧς το ‘πε, και ἐχάρη ο Λαέρτης καὶ είπε μια κουβέντα: «Οποία για εμένα η ἡμέρα αυτή, φίλοι θεοὶ· χαίρω τα μάλα για αυτό.Υἱός και υἱωνός (ο εγγονός) και πέρι ἀρετῆς φιλονικεία ἔχουσιν». Και προς αυτὸν δὲ στεκόμενη κοντά είπε γλαυκῶπις Ἀθηνά: «Ὦ Ἀρκεισιάδη, από πάντες τους ἑταίρους φίλτατε πολὺ,αφού προσ-εὐχηθείς στην κούρῃ τη γλαυκώπιδα καὶ στον πατέρα Δὶα, άμεσα καλά ἀφού πάλεις προώθησε το δόρυ το μακρύ.» Ὧς το ‘πε, καί ἐν-ἔπνευσε μεγάλο μένος η Παλλὰδα Ἀθηνά· κι ἔπειτα προσ-εὐχόμενος στην κούρῃ του μεγάλου του Διὸς,άμεσα καλά ἀφού έπαλε προώθησε το δόρυ το μακρύ, καὶ χτύπησε την περικεφαλέα του Εὐπείθη διὰ μέσου χάλκινης παρειάς. Και η οποία δεν συγκράτησε το δόρυ, διαπεράστηκε δὲ ο χαλκός· και ‘δούπησεν πεσών’, βρόντησαν δὲ τα όπλα ἐπ᾿ αὐτοῦ. Ἐν ἔπεσον δε στους προμάχους Ὀδυσσεὺς καὶ φαίδιμος υἱός, εκτύπον δὲ με ξίφη μα καὶ δόρατα ἀμφίστομα. Kαί πάντες θα εξόντωναν καὶ θα τους έκαναν ἀγύριστους, αν δεν η Ἀθηνά κούρη Διὸς που γαλουχήθηκε από αἰγα έβαζε φωνῇ, και ἅπαντα συγκράτησε λαὸ: «Συγκρατηθείτε του πολέμου, Ἰθακήσιοι, του επαχθεί, ὥς κι αν ἀναίμακτα βεβαίως να διαχωριζόσασταν ταχέως.» Ὧς το ᾿πε η Ἀθηνά, κι αυτοὺς χλωρὸν δέος κατέλαβεν, κι όπως τρόμαξαν αυτοί από τα χέρια έπεσαν τα όπλα,τα πάντα κατά γης ἔπιπτε θεᾶς φωνή φωνησάσης· πρὸς δὲ την πόλιν τράπηκαν φοβούμενοι για τη ζωή (τους). Άγρια δε ἐβόησε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, χ-οἴμησεν και προς τη μάζα ὥς κι αἰετὸς ὑψιπετής. Καὶ τότε πια Κρονίδης ἀφήνει κεραυνό από ψηλά, κὰδ-ἔπεσε δε πρόσθε γλαυκώπιδος ὀβριμοπάτρης (βίαιου πατέρα). Προς Ὀδυσσῆα τότε πια είπε γλαυκῶπις Ἀθηνά: «Θεογενή Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾿ Ὀδυσσεῦ, συγκρατήσου, παῦε δὲ αναμέτρηση εμφύλιου πολέμου, μή πώς από ετούτο χολωθεί Κρονίδης που τα βλέπει όλα ο Ζεύς.» Όπως το είπε η Αθηνά, ἐπείθετο αυτός και, χάρηκε η ψυχή του. Όρκους ανάμεσά τους έθεσε από 'δω κι εμπρόςΠαλλάδα Αθηνά, κόρη Διός που γαλουχήθηκε από αίγα, μοιάζοντας με τον Μέντορα και εις την όψη μα και στη φωνή. |
TO ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΙΘΑΚΗΣ...
Η λέξη ΙΘΑΚΗ στη ραψωδία ω΄ υπάρχει πολλές φορές, διότι με το τέλος της Οδύσσειας δίνεται λύση σε ένα μακροχρόνιο πρόβλημα της ίδιας της Ιθάκης: Ο σφετερισμός της εξουσίας, η τριετής τυραννία των μνηστήρων και η τιμωρία τους. Ας δούμε λοιπόν που και πως εμφανίζονται στη ραψωδία ω' οι λέξεις "Ιθάκη" και "Ιθακήσιοι":
ω΄ 104 «... ξεῖνος γάρ οἱ ἔην Ἰθάκῃ ἔνι οἰκία ναίων. ...»
259 «... εἰ ἐτεόν γ᾿ Ἰθάκην τήνδ᾿ ἱκόμεθ᾿, ὥς μοι ἔειπεν ...»
259 «... εἰ ἐτεόν γ᾿ Ἰθάκην τήνδ᾿ ἱκόμεθ᾿, ὥς μοι ἔειπεν ...»
Ἰθάκην τήνδε = Ετούτη την Ιθάκη. Τελικά, μήπως και τότε υπήρχαν πολλές Ιθάκες;
269-270 «... εὔχετο δ᾿ ἐξ Ἰθάκης γένος ἔμμεναι, αὐτὰρ ἔφασκεν
Λαέρτην Ἀρκεισιάδην πατέρ᾿ ἔμμεναι αὐτῷ....»
284 «... Εἰ γάρ μιν ζωόν γ᾿ ἐκίχεις Ἰθάκης ἐνὶ δήμῳ, ...»
353-355 «... Nῦν δ᾿ αἰνῶς δείδοικα κατὰ φρένα, μὴ τάχα πάντες
ἐνθάδ᾿ ἐπέλθωσιν Ἰθακήσιοι, ἀγγελίας δὲ
πάντῃ ἐποτρύνωσι Κεφαλλήνων πολίεσσιν.» ...»
443-444 «... «Kέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι· οὐ γὰρ Ὀδυσσεὺς
ἀθανάτων ἀέκητι θεῶν τάδε μήσατο ἔργα· ...»
454-455 «... «Κέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι, ὅττι κεν εἴπω·
Ὑμετέρῃ κακότητι, φίλοι, τάδε ἔργα γένοντο· ...»
531-532 «... «Ἴσχεσθε πτολέμου, Ἰθακήσιοι, ἀργαλέοιο,
ὥς κεν ἀναιμωτί γε διακρινθεῖτε τάχιστα.» ...»
Λαέρτην Ἀρκεισιάδην πατέρ᾿ ἔμμεναι αὐτῷ....»
284 «... Εἰ γάρ μιν ζωόν γ᾿ ἐκίχεις Ἰθάκης ἐνὶ δήμῳ, ...»
353-355 «... Nῦν δ᾿ αἰνῶς δείδοικα κατὰ φρένα, μὴ τάχα πάντες
ἐνθάδ᾿ ἐπέλθωσιν Ἰθακήσιοι, ἀγγελίας δὲ
πάντῃ ἐποτρύνωσι Κεφαλλήνων πολίεσσιν.» ...»
443-444 «... «Kέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι· οὐ γὰρ Ὀδυσσεὺς
ἀθανάτων ἀέκητι θεῶν τάδε μήσατο ἔργα· ...»
454-455 «... «Κέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι, ὅττι κεν εἴπω·
Ὑμετέρῃ κακότητι, φίλοι, τάδε ἔργα γένοντο· ...»
531-532 «... «Ἴσχεσθε πτολέμου, Ἰθακήσιοι, ἀργαλέοιο,
ὥς κεν ἀναιμωτί γε διακρινθεῖτε τάχιστα.» ...»
ΕΝΤΥΠΩΣΗ μου προκαλεί το γεγονός, ότι στο τέλος της η Οδύσσεια έχει τέσσερις φορές τη λέξη ΙΘΑΚΗΣΙΟΙ και καμιά τη λέξη ΙΘΑΚΗ. Σαν να γνώριζε ο Όμηρος ότι η Ιθάκη ΕΠΑΡΘΕΝ (χάθηκε) και έμειναν μόνο Ιθακήσιοι.
Τί έκαναν αυτές τις τέσσερις φορές;
Μια ετοιμάζονταν να επιδράμουν ξεσηκώνοντας και άλλους Κεφαλλήνες, δύο ήτανε σε συνέλευση και συσκέπτονταν, και άλλη μία επικοινωνούσαν με το Θεό! Μα αυτή δεν είναι η ζωή της προσφυγιάς;
Ενδιαφέρον έχει να δούμε τι έκαναν στην Ιθάκη λίγο πριν:
Στην αρχή έμεναν σπίτι τους στην Ιθάκη (104), μετά δίνει ενδεχόμενο για άλλη Ιθάκη, νέα, αλλού (259). Καυχώνται για την καταγωγή τους (269) και πίσω στην Ιθάκη δεν έχει μείνει κανένας ζωντανός (284).
ΠΟΤΕ ΕΠΑΨΕ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΙΘΑΚΗ;
Για τη συνέχεια αυτού του άρθρου μπορείτε να μεταβείτε εδώ: https://homericithaca.com/threads/207/.
Τελευταία επεξεργασία:
