Ραψωδία δ΄: Αρχαίο κείμενο - Νεοελληνική απόδοση

1618342601871.png

Ομηρική διάλεκτος
Στίχοι
Νεοελληνική απόδοση
οἱ δ’ ἷξον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν.
Πρὸς δ’ ἄρα δώματ’ ἔλων Μενελάου κυδαλίμοιο·
τὸν δ’ εὗρον δαινύντα γάμον πολλοῖσιν ἔτῃσιν
υἱέος ἠδὲ θυγατρὸς ἀμύμονος ᾧ ἐνὶ οἴκῳ.
Τὴν μὲν Ἀχιλλῆος ῥηξήνορος υἱέι πέμπεν·
ἐν Τροίῃ γὰρ πρῶτον ὑπέσχετο καὶ κατένευσεν
δωσέμεναι, τοῖσιν δὲ θεοὶ γάμον ἐξετέλειον.
Τὴν ἄρ’ ὅ γ’ ἔνθ’ ἵπποισι καὶ ἅρμασι πέμπε νέεσθαι
Μυρμιδόνων προτὶ ἄστυ περικλυτόν, οἷσιν ἄνασσεν.
Υἱέι δὲ Σπάρτηθεν Ἀλέκτορος ἤγετο κούρην,
ὃς οἱ τηλύγετος γένετο κρατερὸς Μεγαπένθης
ἐκ δούλης· Ἑλένῃ δὲ θεοὶ γόνον οὐκέτ’ ἔφαινον,
ἐπεὶ δὴ τὸ πρῶτον ἐγείνατο παῖδ’ ἐρατεινήν,
Ἑρμιόνην, ἣ εἶδος ἔχε χρυσέης Ἀφροδίτης.
Ὧς οἱ μὲν δαίνυντο καθ’ ὑψερεφὲς μέγα δῶμα
γείτονες ἠδὲ ἔται Μενελάου κυδαλίμοιο
τερπόμενοι· μετὰ δέ σφιν ἐμέλπετο θεῖος ἀοιδὸς
φορμίζων, δοιὼ δὲ κυβιστητῆρε κατ’ αυτούς,
μολπῆς ἐξάρχοντος, ἐδίνευον κατὰ μέσσους.
Τὼ δ’ αὖτ’ ἐν προθύροισι δόμων αὐτώ τε και ἵππω,
Τηλέμαχός θ’ ἥρως καὶ Νέστορος ἀγλαὸς υἱός, στῆσαν.
Ὁ δὲ προμολὼν ἴδετο κρείων Ἐτεωνεύς,
ὀτρηρὸς θεράπων Μενελάου κυδαλίμοιο,
βῆ δ’ ἴμεν ἀγγελέων διὰ δώματα ποιμένι λαῶν,
ἀγχοῦ δ’ ἱστάμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Ξείνω δή τινε τώδε, διοτρεφές ὦ Μενέλαε,
ἄνδρε δύω, γενεῇ δὲ Διὸς μεγάλοιο ἔικτον.
Ἀλλ’ εἴπ’, ἤ σφωιν καταλύσομεν ὠκέας ἵππους,
ἤ ἄλλον πέμπωμεν ἱκανέμεν, ὅς κε φιλήσῃ».
Τὸν δὲ μέγ’ ὀχθήσας προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·
«Οὐ μὲν νήπιος ἦσθα, Βοηθοΐδη Ἐτεωνεῦ,
τὸ πρίν· ἀτὰρ μὲν νῦν γε πάις ὣς νήπια βάζεις.
Ἦ μὲν δὴ νῶι ξεινήια πολλὰ φαγόντε
ἄλλων ἀνθρώπων δεῦρ’ ἱκόμεθ’, αἴ κέ ποθι Ζεὺς
ἐξοπίσω περ παύσῃ ὀιζύος. Ἀλλά λύ’ ἵππους
ξείνων, ἐς δ’ αὐτοὺς προτέρω ἄγε θοινηθῆναι».
Ὧς φάθ’ ὁ δὲ μεγάροιο διέσσυτο, κέκλετο δ’ ἄλλους
ὀτρηροὺς θεράποντας ἅμα σπέσθαι ἑοῖ αὐτῷ.
Οἱ δ’ ἵππους μὲν ἔλυσαν ὑπὸ ζυγοῦ ἱδρώοντας,
καὶ τοὺς μὲν κατέδησαν ἐφ’ ἱππείῃσι κάπῃσιν,
πὰρ δ’ ἔβαλον ζειάς, ἀνὰ δὲ κρῖ λευκὸν ἔμιξαν,
ἅρματα δ’ ἔκλιναν πρὸς ἐνώπια παμφανόωντα,
αὐτοὺς δ’ εἰσῆγον θεῖον δόμον. Οἱ δὲ ἰδόντες
θαύμαζον κατά δῶμα διοτρεφέος βασιλῆος·
ὥς τε γὰρ ἠελίου αἴγλη πέλεν ἠὲ σελήνης
δῶμα καθ’ ὑψερεφὲς Μενελάου κυδαλίμοιο.
Αὐτὰρ ἐπεὶ τάρπησαν ὁρώμενοι ὀφθαλμοῖσιν,
ἔς ῥ’ ἀσαμίνθους βάντες ἐυξέστας λούσαντο.
Τοὺς δ’ ἐπεὶ οὖν δμωαὶ λοῦσαν καὶ χρῖσαν ἐλαίῳ,
ἀμφὶ δ’ ἄρα χλαίνας οὔλας βάλον ἠδὲ χιτῶνας,
ἔς ῥα θρόνους ἕζοντο παρ’ ἈτρεÀδην Μενέλαον.
Χέρνιβα δ’ ἀμφίπολος προχόῳ ἐπέχευε φέρουσα
καλῇ χρυσείῃ ὑπὲρ ἀργυρέοιο λέβητος,
νίψασθαι· παρὰ δὲ ξεστὴν ἐτάνυσσε τράπεζαν.
Σῖτον δ’ αἰδοίη ταμίη παρέθηκε φέρουσα,
εἴδατα πόλλ’ ἐπιθεῖσα χαριζομένη παρεόντων.
Δαιτρὸς δὲ κρειῶν πίνακας παρέθηκεν ἀείρας
παντοίων, παρὰ δέ σφι τίθει χρύσεια κύπελλα.
Τὼ καὶ δεικνύμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·
«Σίτου θ’ ἅπτεσθον καὶ χαίρετον. Αὐτὰρ ἔπειτα
δείπνου πασσαμένω εἰρησόμεθ’, οἵ τινές ἐστον
ἀνδρῶν· οὐ γὰρ σφῷν γε γένος ἀπόλωλε τοκήων,
ἀλλ’ ἀνδρῶν γένος ἐστὲ διοτρεφέων βασιλήων
σκηπτούχων, ἐπεὶ οὔ κε κακοὶ τοιούσδε τέκοιεν».
Ὧς φάτο, καί σφιν νῶτα βοὸς παρὰ πίονα θῆκεν
ὄπτ’ ἐν χερσὶν ἑλών, τά ῥά οἱ γέρα πάρθεσαν αὐτῷ.
Οἱ δ’ ἐπ’ ὀνείαθ’ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.
Αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο,
δὴ τότε Τηλέμαχος προσεφώνεε Νέστορος υἱὸν
ἄγχι σχὼν κεφαλήν, ἵνα μὴ πευθοίαθ’ οἱ ἄλλοι·
«Φράζεο, Νεστορίδη, τῷ ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ,
χαλκοῦ τε στεροπὴν κὰδ’ δώματα ἠχήεντα
χρυσοῦ τ’ ἠλέκτρου τε καὶ ἀργύρου ἠδ’ ἐλέφαντος.
Ζηνός που τοιήδε γ’ Ὀλυμπίου ἔνδοθεν αὐλὴ,
ὅσσα τάδ’ ἄσπετα πολλά· σέβας μ’ ἔχει εἰσορόωντα».
Τοῦ δ’ ἀγορεύοντος ξύνετο ξανθὸς Μενέλαος,
καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Τέκνα φίλ’, ἦ τοι Ζηνὶ βροτῶν οὐκ ἄν τις ἐρίζοι·
ἀθάνατοι γὰρ τοῦ γε δόμοι καὶ κτήματ’ ἔασιν·
ἀνδρῶν δ’ ἤ κέν τίς μοι ἐρίσσεται ἠὲ καὶ οὐκὶ
κτήμασιν. Ἦ γὰρ πολλὰ παθὼν καὶ πόλλ’ ἐπαληθεὶς
ἠγαγόμην ἐν νηυσὶ καὶ ὀγδοάτῳ ἔτει ἦλθον,
Κύπρον Φοινίκην τε καὶ Αἰγυπτίους ἐπαληθείς,
Αἰθίοπάς θ’ ἱκόμην καὶ Σιδονίους καὶ Ἐρεμβοὺς
καὶ Λιβύην, ἵνα τ’ ἄρνες ἄφαρ κεραοὶ τελέθουσιν·
τρὶς γὰρ τίκτει μῆλα τελεσφόρον εἰς ἐνιαυτόν.
Ἔνθα μὲν οὔτε ἄναξ ἐπιδευὴς οὔτε τι ποιμὴν
τυροῦ καὶ κρειῶν οὐδὲ γλυκεροῖο γάλακτος,
ἀλλ’ αἰεὶ παρέχουσιν ἐπηετανὸν γάλα θῆσθαι.
Εἷος ἐγὼ περὶ κεῖνα πολὺν βίοτον συναγείρων
ἠλώμην, τείως μοι ἀδελφεὸν ἄλλος ἔπεφνεν
λάθρῃ, ἀνωιστί, δόλῳ οὐλομένης ἀλόχοιο·
ὧς οὔ τοι χαίρων τοῖσδε κτεάτεσσιν ἀνάσσω.
Καὶ πατέρων τάδε μέλλετ’ ἀκουέμεν, οἵ τινες ὕμιν
εἰσίν, ἐπεὶ μάλα πολλὰ πάθον, καὶ ἀπώλεσα οἶκον
εὖ μάλα ναιετάοντα, κεχανδότα πολλὰ καὶ ἐσθλὰ.
Ὧν ὄφελον τριτάτην περ ἔχων ἐν δώμασι μοῖραν
ναίειν, οἱ δ’ ἄνδρες σόοι ἔμμεναι, οἳ τότ’ ὄλοντο
Τροίῃ ἐν εὐρείῃ ἑκὰς Ἄργεος ἱπποβότοιο.
Ἀλλ’ ἔμπης πάντας μὲν ὀδυρόμενος καὶ ἀχεύων
πολλάκις ἐν μεγάροισι καθήμενος ἡμετέροισιν
ἄλλοτε μέν τε γόῳ φρένα τέρπομαι, ἄλλοτε δ’ αὖτε
παύομαι· αἰψηρὸς δὲ κόρος κρυεροῖο γόοιο·
τῶν πάντων οὐ τόσσον ὀδύρομαι ἀχνύμενός περ,
ὡς ἑνός, ὅς τέ μοι ὕπνον ἀπεχθαίρει καὶ ἐδωδὴν
μνωομένῳ, ἐπεὶ οὔ τις Ἀχαιῶν τόσσα μόγησεν,
ὅσσ’ Ὀδυσεὺς ἐμόγησε καὶ ἤρατο. Τῷ δ’ ἄρ’ ἔμελλεν
αὐτῷ κήδε’ ἔσεσθαι, ἐμοὶ δ’ ἄχος αἰὲν ἄλαστον
κείνου, ὅπως δὴ δηρὸν ἀποίχεται, οὐδέ τι ἴδμεν,
ζώει ὅ γ’ ἦ τέθνηκεν. Ὀδύρονταί νύ που αυτὸν
Λαέρτης θ’ ὁ γέρων καὶ ἐχέφρων Πηνελόπεια
Τηλέμαχός θ’, ὃν ἔλειπε νέον γεγαῶτ’ ἐνὶ οἴκῳ».
Ὧς φάτο, τῷ δ’ ἄρα πατρὸς ὑφ’ ἵμερον ὦρσε γόοιο.
Δάκρυ δ’ ἀπὸ βλεφάρων χαμάδις βάλε πατρὸς ἀκούσας,
χλαῖναν πορφυρέην ἄντ’ ὀφθαλμοῖιν ἀνασχών
ἀμφοτέρῃσιν χερσί. Νόησε δέ μιν Μενέλαος,
μερμήριξε δ’ ἔπειτα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,
ἠέ μιν αὐτὸν πατρὸς ἐάσειε μνησθῆναι
ἦ πρῶτ’ ἐξερέοιτο ἕκαστά τε πειρήσαιτο.
Εἷος ὁ ταῦθ’ ὥρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,
ἐκ δ’ Ἑλένη θαλάμοιο θυώδεος ὑψορόφοιο
ἤλυθεν Ἀρτέμιδι χρυσηλακάτῳ ἐικυῖα.
Τῇ δ’ ἄρ’ ἅμ’ Ἀδρήστη κλισίην εὔτυκτον ἔθηκεν,
Ἀλκίππη δὲ τάπητα φέρεν μαλακοῦ ἐρίοιο,
Φυλὼ δ’ ἀργύρεον τάλαρον φέρε, τόν οἱ ἔδωκεν
Ἀλκάνδρη, Πολύβοιο δάμαρ’, ὃς ἔναι’ ἐνὶ Θήβῃς
Αἰγυπτίῃς, ὅθι πλεῖστα δόμοις ἐν κτήματα κεῖται·
ὃς Μενελάῳ δῶκε δύ’ ἀργυρέας ἀσαμίνθους,
δοιοὺς δὲ τρίποδας, δέκα δὲ χρυσοῖο τάλαντα.
Χωρὶς δ’ αὖθ’ Ἑλένῃ ἄλοχος πόρε κάλλιμα δῶρα·
χρυσέην τ’ ἠλακάτην τάλαρόν θ’ ὑπόκυκλον ὄπασσεν
ἀργύρεον, χρυσῷ δ’ ἐπὶ χείλεα κεκράαντο.
Τόν ῥά οἱ ἀμφίπολος Φυλὼ παρέθηκε φέρουσα
νήματος ἀσκητοῖο βεβυσμένον· αὐτὰρ ἐπ’ αὐτῷ
ἠλακάτη τετάνυστο ἰοδνεφὲς εἶρος ἔχουσα.
Ἕζετο δ’ ἐν κλισμῷ, ὑπὸ δὲ θρῆνυς ποσὶν ἦεν.
Αὐτίκα δ’ ἥ γ’ ἐπέεσσι πόσιν ἐρέεινεν ἕκαστα·
« Ἴδμεν δή, Μενέλαε διοτρεφές, οἵ τινες οἵδε
ἀνδρῶν εὐχετόωνται ἱκανέμεν ἡμέτερον δῶ;
Ψεύσομαι ἦ ἔτυμον ἐρέω; Κέλεται δὲ με θυμός.
Οὐ γαρ πώ τινά φημι ἐοικότα ὧδε ἰδέσθαι
οὔτ’ ἄνδρ’ οὔτε γυναῖκα, σέβας μ’ ἔχει εἰσορόωσαν,
ὡς ὅδ’ Ὀδυσσῆος μεγαλήτορος υἷι ἔοικεν,
Τηλεμάχῳ, τὸν ἔλειπε νέον γεγαῶτ’ ἐνὶ οἴκῳ
κεῖνος ἀνήρ, ὅτ’ ἐμοῖο κυνώπιδος εἵνεκ’ Ἀχαιοὶ
ἤλθεθ’ ὑπὸ Τροίην πόλεμον θρασὺν ὁρμαίνοντες».
Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·
«Οὕτω νῦν καὶ ἐγὼ νοέω, γύναι, ὡς σὺ ἐίσκεις·
κείνου γὰρ τοιοίδε πόδες τοιαίδε τε χεῖρες
ὀφθαλμῶν τε βολαὶ κεφαλή τ’ ἐφύπερθέ τε χαῖται.
Καὶ νῦν ἦ τοι ἐγὼ μεμνημένος ἀμφ’ Ὀδυσῆι
μυθεόμην, ὅσα κεῖνος ὀιζύσας ἐμόγησεν
ἀμφ’ ἐμοί, αὐτὰρ ὁ πικρὸν ὑπ’ ὀφρύσι δάκρυον εἶβεν
χλαῖναν πορφυρέην ἄντ’ ὀφθαλμοῖιν ἀνασχών».
Τὸν δ’ αὖ Νεστορίδης Πεισίστρατος ἀντίον ηὔδα·
«Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφές, ὄρχαμε λαῶν,
κείνου μέν τοι ὅδ’ υἱὸς ἐτήτυμον, ὡς ἀγορεύεις·
ἀλλὰ σαόφρων ἐστί, νεμεσσᾶται δ’ ἐνὶ θυμῷ
ὧδ’ ἐλθὼν τὸ πρῶτον ἐπεσβολίας ἀναφαίνειν
ἄντα σέθεν, τοῦ νῶι θεοῦ ὣς τερπόμεθ’ αὐδῇ.
Αὐτὰρ ἐμὲ προέηκε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ
τῷ ἅμα πομπὸν ἕπεσθαι· ἐέλδετο γάρ σε ἰδέσθαι,
ὄφρα οἱ ἤ τι ἔπος ὑποθήσεαι ἠέ τι ἔργον.
Πολλὰ γὰρ ἄλγε’ ἔχει πατρὸς πάις οἰχομένοιο
ἐν μεγάροις, ᾧ μὴ ἄλλοι ἀοσσητῆρες ἔωσιν,
ὡς νῦν Τηλεμάχῳ ὁ μὲν οἴχεται, οὐδέ οἱ ἄλλοι
εἴσ’, οἵ κεν κατὰ δῆμον ἀλάλκοιεν κακότητα».
Τὸν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·
«Ὤ πόποι, ἦ μάλα δὴ φίλου ἀνέρος υἱὸς ἐμὸν δῶ
ἵκεθ’, ὅς εἵνεκ’ ἐμεῖο πολέας ἐμόγησεν ἀέθλους·
καί μιν ἔφην ἐλθόντα φιλησέμεν ἔξοχον ἄλλων
Ἀργείων, εἰ νῶιν ὑπεὶρ ἅλα νόστον ἔδωκεν
νηυσὶ θοῇσι γενέσθαι Ὀλύμπιος εὐρύοπα Ζεύς.
Καὶ κέ οἱ Ἄργεϊ νάσσα πόλιν καὶ δώματ’ ἔτευξα,
ἐξ Ἰθάκης ἀγαγὼν σὺν κτήμασι καὶ τέκεϊ ᾧ
καὶ πᾶσιν λαοῖσι, μίαν πόλιν ἐξαλαπάξας,
αἳ περιναιετάουσιν, ἀνάσσονται δ’ ἐμοὶ αὐτῷ.
Καί κε θάμ’ ἐνθάδ’ ἐόντες ἐμισγόμεθ’· οὐδέ κεν ἡμέας
ἄλλο διέκρινεν φιλέοντέ τε τερπομένω τε,
πρὶν γ’ ὅτε δὴ θανάτοιο μέλαν νέφος ἀμφεκάλυψεν.
Ἀλλὰ τὰ μέν που μέλλεν ἀγάσσεσθαι θεὸς αὐτός,
ὅς κεῖνον δύστηνον ἀνόστιμον οἶον ἔθηκεν».
Ὧς φάτο, τοῖσι δὲ πᾶσιν ὑφ’ ἵμερον ὦρσε γόοιο.
Κλαῖε μὲν Ἀργείη Ἑλένη, Διὸς ἐκγεγαυῖα,
κλαῖε δὲ Τηλέμαχός τε και Ἀτρεΐδης Μενέλαος·
οὐδ’ ἄρα Νέστορος υἱὸς ἀδακρύτω ἔχεν ὄσσε·
μνήσατο γὰρ κατὰ θυμὸν ἀμύμονος Ἀντιλόχοιο,
τόν ῥ’ Ἠοῦς ἔκτεινε φαεινῆς ἀγλαὸς υἱός·
τοῦ ὅ γ’ ἐπιμνησθεὶς ἔπεα πτερόεντ’ ἀγόρευεν·
«Ἀτρεΐδη, περὶ μέν σε βροτῶν πεπνυμένον εἶναι
Νέστωρ φάσ’ χ’ ὁ γέρων, ὅτ’ ἐπιμνησαίμεθα σεῖο·
οἷσιν ἐνὶ μεγάροισι, καὶ ἀλλήλους ἐρέοιμεν
καὶ νῦν, εἴ τί που ἔστι, πίθοιό μοι· οὐ γὰρ ἐγώ γε
τέρπομ’ ὀδυρόμενος μεταδόρπιος, ἀλλὰ καὶ ἠὼς
ἔσσεται ἠριγένεια· νεμεσσῶμαί γε μὲν οὐδὲν
κλαίειν, ὅς κε θάνῃσι βροτῶν καὶ πότμον ἐνίσπῃ.
Τοῦτό νυ καὶ γέρας οἶον ὀιζυροῖσι βροτοῖσιν,
κείρασθαί τε κόμην βαλέειν τ’ ἀπὸ δάκρυ παρειῶν.
Καὶ γὰρ ἐμὸς τέθνηκεν ἀδελφεός, οὔ τι κάκιστος
Ἀργείων· μέλλεις δὲ συ ἴδμεναι· οὐ γὰρ ἐγώ γε
ἤντησ’ οὐδὲ ἴδον· περὶ δ’ ἄλλων φασὶ γενέσθαι
Ἀντίλοχον, πέρι μὲν θείειν ταχὺν ἠδὲ μαχητήν».
Τὸν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·
«Ὦ φίλ’, ἐπεὶ τόσα εἶπες, ὅσ’ ἂν πεπνυμένος ἀνὴρ
εἴποι καὶ ῥέξειε, καὶ ὃς προγενέστερος εἴη·
τοίου γὰρ καὶ πατρός, ὃ καὶ πεπνυμένα βάζεις.
Ρεῖα δ’ ἀρίγνωτος γόνος ἀνέρος, ᾧ τε Κρονίων
ὄλβον ἐπικλώσῃ γαμέοντί τε γεινομένῳ τε,
ὡς νῦν Νέστορι δῶκε διαμπερὲς ἤματα πάντα
αὐτόν μὲν λιπαρῶς γηρασκέμεν ἐν μεγάροισιν,
υἱέας αὖ πινυτούς τε και ἔγχεσιν εἶναι ἀρίστους.
Ἡμεῖς δὲ κλαυθμὸν μὲν ἐάσομεν, ὃς πρὶν ἐτύχθη,
δόρπου δ’ ἐξαῦτις μνησώμεθα, χερσὶ δ’ ἐφ’ ὕδωρ
χευάντων. Μῦθοι δὲ καὶ ἠῶθέν περ ἔσονται
Τηλεμάχῳ καὶ ἐμοὶ διαειπέμεν ἀλλήλοισιν».
Ὧς ἔφατ’, Ἀσφαλίων δ’ ἄρ ὕδωρ ἐπὶ χεῖρας ἔχευεν,
ὀτρηρὸς θεράπων Μενελάου κυδαλίμοιο.
Οἱ δ’ ἐπ’ ὀνείαθ’ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.
Ἔνθ’ αὖτ’ ἄλλ’ ἐνόησ’ Ἑλένη Διὸς ἐκγεγαυῖα.
Αὐτίκ’ ἄρ εἰς οἷνον βάλε φάρμακον, ἔνθεν ἔπινον,
νηπενθές τ’ ἄχολόν τε, κακῶν ἐπίληθον ἁπάντων.
Ὃς τὸ καταβρόξειεν, ἐπὴν κρητῆρι μιγείη,
οὔ κεν ἐφημέριός γε βάλοι κατὰ δάκρυ παρειῶν,
οὐδ’ εἰ οἱ κατατεθναίη μήτηρ τε πατήρ τε,
οὐδ’ εἴ οἱ προπάροιθεν ἀδελφεόν ἢ φίλον υἱὸν
χαλκῷ δηιόῳεν, ὁ δ’ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῷτο.
Τοῖα Διὸς θυγάτηρ ἔχε φάρμακα μητιόεντα
ἐσθλά, τά οἱ Πολύδαμνα πόρεν Θῶνος παράκοιτις
Αἰγυπτίη, τῇ πλεῖστα φέρει ζείδωρος ἄρουρα
φάρμακα, πολλὰ μὲν ἐσθλὰ μεμιγμένα πολλὰ δὲ λυγρά,
ἰητρὸς δὲ ἕκαστος ἐπιστάμενος περὶ πάντων
ἀνθρώπων· ἦ γὰρ Παιήονός εἰσι γενέθλης.
Αὐτὰρ ἐπεί ῥ’ ἐνέηκε κέλευσέ τε οἰνοχοῆσαι,
ἐξαῦτις μύθοισιν ἀμοιβομένη προσέειπεν·
«Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφὲς ἠδὲ καὶ οἵδε
ἀνδρῶν ἐσθλῶν παῖδες, ἀτὰρ θεὸς ἄλλοτε ἄλλῳ
Ζεὺς ἀγαθόν τε κακόν τε διδοῖ· δύναται γὰρ ἅπαντα·
ἦ τοι νῦν δαίνυσθε καθήμενοι ἐν μεγάροισισιν
καὶ μύθοις τέρπεσθε· ἐοικότα γὰρ καταλέξω.
Πάντα μὲν οὐκ ἂν ἐγὼ μυθήσομαι οὐδ’ ὀνομήνω,
ὅσσοι Ὀδυσσῆος ταλασίφρονός εἰσιν ἄεθλοι·
ἀλλ’ οἷον τόδ’ ἔρεξε καὶ ἔτλη καρτερὸς ἀνὴρ
δήμῳ ἔνι Τρώων, ὅθι πάσχετε πήματ’ Ἀχαιοί.
Αὐτόν μιν πληγῇσιν ἀεικελίῃσι δαμάσσας,
σπεῖρα κάκ’ ἀμφ’ ὤμοισι βαλών, οἰκῆι ἐοικὼς
ἀνδρῶν δυσμενέων κατέδυ πόλιν εὐρυάγυιαν·
ἄλλῳ δ’ αὐτὸν φωτὶ κατακρύπτων ἤισκεν,
δέκτῃ, ὃς οὐδὲν τοῖος ἔην ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.
Τῷ ἴκελος κατέδυ Τρώων πόλιν· οἱ δ’ ἀβάκησαν
πάντες· ἐγὼ δέ μιν οἴη ἀνέγνων τοῖον ἐόντα,
καί μιν ἀνειρώτων· ὁ δὲ κερδοσύνῃ ἀλέεινεν.
Ἀλλ’ ὅτε δή μιν ἐγὼ λόεον καὶ χρῖον ἐλαίῳ,
ἀμφὶ δὲ εἴματα ἕσσα καὶ ὤμοσα καρτερὸν ὅρκον
μὴ μὲν πρὶν Ὀδυσῆα μετὰ Τρώεσσ’ ἀναφῆναι,
πρίν γε τὸν ἐς νῆάς τε θοὰς κλισίας τ’ ἀφικέσθαι,
καὶ τότε δή μοι πάντα νόον κατέλεξεν Ἀχαιῶν.
Πολλοὺς δὲ Τρώων κτείνας ταναήκεϊ χαλκῷ
ἦλθε μετ’ Ἀργείους, κατὰ δὲ φρόνιν ἤγαγε πολλήν.
Ἔνθ’ ἄλλαι Τρωαὶ λίγ’ ἐκώκυον· αὐτὰρ ἐμὸν κῆρ
χαῖρ’ , ἐπεὶ ἤδη μοι κραδίη τέτραπτο νέεσθαι
ἂψ οἰκόνδ’, ἄτην δὲ μετέστενον, ἣν Ἀφροδίτη
δῶχ’, ὅτε μ’ ἤγαγ’ ἐκεῖσε φίλης ἀπὸ πατρίδος αἴης,
παῖδά τ’ ἐμὴν νοσφισσαμένην θάλαμόν τε πόσιν τε
οὔ τευ δευόμενον, οὔτ’ ἄρ φρένας οὔτε τι εἶδος».
Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·
«Ναὶ δὴ ταῦτά γε πάντα, γύναι, κατὰ μοῖραν ἔειπες.
Ἤδη μὲν πολέων ἐδάην βουλήν τε νόον τε
ἀνδρῶν ἡρώων, πολλὴν δ’ ἐπελήλυθα γαῖαν·
ἀλλ’ οὔ πω τοιοῦτον ἐγὼν ἴδον ὀφθαλμοῖσιν,
οἷον Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἔσκε φίλον κῆρ.
Οἷον καὶ τόδ’ ἔρεξε καὶ ἔτλη καρτερὸς ἀνὴρ
ἵππω ἔνι ξεστῷ, ἵν’ ἐνήμεθα πάντες ἄριστοι
Ἀργείων Τρώεσσι φόνον καὶ κῆρα φέροντες.
Ἧλθες ἔπειτα σὺ κεῖσε· κελευσέμεναι δέ σ’ ἔμελλεν
δαίμων, ὃς Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι·
καί τοι Δηίφοβος θεοείκελος ἕσπετ’ ἰούσῃ.
Τρὶς δὲ περίστειξας κοῖλον λόχον ἀμφαφόωσα,
ἐκ δ’ ὀνομακλήδην Δαναῶν ὀνόμαζες ἀρίστους,
πάντων Ἀργείων φωνὴν ἴσκουσ’ ἀλόχοισιν.
Αὐτὰρ ἐγὼ καὶ Τυδεΐδης καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς
ἤμενοι ἐν μέσσοισιν ἀκούσαμεν, ὡς ἐβόησας.
Νῶι μὲν ἀμφοτέρω μενεήναμεν ὁρμηθέντες
ἢ ἐξελθέμεναι ἢ ἔνδοθεν αἶψ’ ὑπακοῦσαι·
ἀλλ’ Ὀδυσεὺς κατέρυκε καὶ ἔσχεθεν ἱεμένω περ.
Ἔνθ’ ἄλλοι μὲν πάντες ἀκὴν ἔσαν υἷες Ἀχαιῶ
Ἄντικλος δὲ σέ γ’ οἶος ἀμείψασθαι ἐπέεσσιν
ἤθελεν. Ἀλλ’ Ὀδυσεὺς ἐπὶ μάστακα χερσὶ πίεζεν
νωλεμέως κρατερῇσι, σάωσε δὲ πάντας Ἀχαιούς·
τόφρα δ’ ἔχ’, ὄφρα σε νόσφιν ἀπήγαγε Παλλὰς Ἀθήνη».
Τὸν δ’ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·
«Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφές, ὄρχαμε λαῶν,
ἄλγιον· οὐ γάρ οἵ τι τά γ’ ἤρκεσε λυγρὸν ὄλεθρον,
οὐδ’ εἴ οἱ κραδίη γε σιδηρέη ἔνδοθεν ἦεν.
Ἀλλ’ ἄγετ’ εἰς εὐνὴν τράπεθ’ ἡμέας, ὄφρα καὶ ἤδη
ὕπνῳ ὑπὸ γλυκερῷ ταρπώμεθα κοιμηθέντες».
Ὦς ἔφατ’, Ἀργείη δ’ Ἑλένη δμωῇσι κέλευσεν
δέμνι’ ὑπ’ αἰθούσῃ θέμεναι καὶ ῥήγεα καλὰ
πορφύρε’ ἐμβαλέειν στορέσαι τ’ ἐφύπερθε τάπητας,
χλαίνας τ’ ἐνθέμεναι οὔλας καθύπερθεν ἕσασθαι.
Αἱ δ’ ἴσαν ἐκ μεγάροιο δάος μετὰ χερσὶν ἔχουσαι,
δέμνια δὲ στόρεσαν, ἐκ δὲ ξείνους ἄγε κῆρυξ.
Οἱ μὲν ἄρ’ ἐν προδόμῳ δόμου αὐτόθι κοιμήσαντο,
Τηλέμαχός θ’ ἥρως καὶ Νέστορος ἀγλαὸς υἱός·
Ἀτρεΐδης δὲ καθεῦδε μυχῷ δόμου ὑψηλοῖο,
πὰρ δ’ Ἑλένη τανύπεπλος ἐλέξατο, δῖα γυναικῶν.
Ἦμος δ’ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,
ὤρνυτ’ ἄρ’ ἐξ εὐνῆφι βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος
εἵματα ἑσσάμενος, περὶ δὲ ξίφος ὀξὺ θέτ’ ὤμῳ,
ποσσὶ δ’ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα,
βῆ δ’ ἴμεν ἐκ θαλάμοιο θεῷ ἐναλίγκιος ἄντην,
Τηλεμάχῳ δὲ παρῖζεν, ἔπος τ’ ἔφατ’ ἔκ τ’ ὀνόμαζεν·
«τίπτε δέ σε χρειὼ δεῦρ’ ἤγαγε, Τηλέμαχ’ ἥρως,
ἐς Λακεδαίμονα δῖαν ἐπ’ εὐρέα νῶτα θαλάσσης;
Δήμιον ἦ ἴδιον; Τόδε μοι νημερτὲς ἐνίσπες».
Τὸν δ’ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·
«Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφές, ὄρχαμε λαῶν,
ἤλυθον, εἴ τινά μοι κληηδόνα πατρὸς ἐνίσποις.
Ἐσθίεταί μοι οἶκος, ὄλωλε δὲ πίονα ἔργα·
δυσμενέων δ’ ἀνδρῶν πλεῖος δόμος, οἵ τέ μοι αἰεὶ
μῆλ’ ἁδινὰ σφάζουσι καὶ εἰλίποδας ἕλικας βοῦς,
μητρὸς ἐμῆς μνηστῆρες ὑπέρβιον ὕβριν ἔχοντες.
Τούνεκα νῦν τὰ σὰ γούναθ’ ἱκάνομαι, αἴ κ’ ἐθέλῃσθα
κείνου λυγρὸν ὄλεθρον ἐνισπεῖν, εἴ που ὄπωπας
ὀφθαλμοῖσι τεοῖσιν ἢ ἄλλου μῦθον ἄκουσας
πλαζομένου· περὶ γάρ μιν ὀιζυρὸν τέκε μήτηρ.
Μηδέ τί μ’ αἰδόμενος μειλίσσεο μηδ’ ἐλεαίρων,
ἀλλ’ εὖ μοι κατάλεξον, ὅπως ἤντησας ὀπωπῆς.
Λίσσομαι, εἴ ποτέ τοί τι πατὴρ ἐμὸς ἐσθλὸς Οδυσσεὺς
ἢ ἔπος ἠέ τι ἔργον ὑποστὰς ἐξετέλεσσεν
δήμῳ ἔνι Τρώων, ὅθι πάσχετε πήματ’ Ἀχαιοί,
τῶν νῦν μοι μνῆσαι καί μοι νημερτὲς ἐνίσπες».
Τὸν δὲ μέγ’ οχθήσας προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·
«Ὢ πόποι, ἦ μάλα δὴ κρατερόφρονος ἀνδρὸς ἐν εὐνῇ
ἤθελον εὐνηθῆναι ἀνάλκιδες αὐτοὶ ἐόντες.
Ὡς δ’ ὁπότ’ ἐν ξυλόχῳ ἔλαφος κρατεροῖο λέοντος
νεβροὺς κοιμήσασα νεηγενέας γαλαθηνοὺς
κνημοὺς ἐξερέῃσι καὶ ἄγκεα ποιήεντα
βοσκομένη, ὁ δ’ ἔπειτα ἑὴν εἰσήλυθεν εὐνήν,
ἀμφοτέροισι δὲ τοῖσιν ἀεικέα πότμον ἐφῆκεν,
ὧς Ὀδυσσεὺς κείνοισιν ἀεικέα πότμον ἐφήσει.
Αἲ γάρ, Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον,
τοῖος ἐών, οἷός ποτ’ ἐυκτιμένῃ ἐνὶ Λέσβῳ
ἐξ ἔριδος Φιλομηλεΐδῃ ἐπάλαισεν ἀναστάς,
κὰδ δ’ ἔβαλε κρατερῶς, κεχάροντο δὲ πάντες Ἀχαιοί,
τοῖος ἐὼν μνηστῆρσιν ὁμιλήσειεν Ὀδυσσεύς·
πάντες κ’ ὠκύμοροί τε γενοίατο πικρόγαμοί τε.
Ταῦτα δ’, ἅ μ’ εἰρωτᾷς καὶ λίσσεαι, οὐκ ἄν ἐγώ γε
ἄλλα παρὲξ εἴποιμι παρακλιδόν, οὐδ’ ἀπατήσω,
ἀλλὰ τὰ μέν μοι ἔειπε γέρων ἅλιος νημερτής,
τῶν οὐδέν τοι ἐγὼ κρύψω ἔπος οὐδ’ ἐπικεύσω.
Αἰγύπτῳ μ’ ἔτι δεῦρο θεοὶ μεμαῶτα νέεσθαι
ἔσχον, ἐπεὶ οὔ σφιν ἔρεξα τεληέσσας ἑκατόμβας.
Οἱ δ’ αἰεὶ βούλοντο θεοὶ μεμνῆσθαι ἐφετμέων.
Νῆσος ἔπειτά τις ἔστι πολυκλύστῳ ἐνὶ πόντῳ
Αἰγύπτου προπάροιθε, Φάρον δέ ἑ κικλήσκουσιν,
τόσσον ἄνευθ’, ὅσσον τε πανημερίη γλαφυρὴ νηῦς
ἤνυσεν, ᾖ λιγὺς οὖρος ἐπιπνείῃσιν ὄπισθεν·
ἐν δὲ λιμὴν ἐύορμος, ὅθεν τ’ ἀπὸ νῆας ἐίσας
ἐς πόντον βάλλουσιν, ἀφυσσάμενοι μέλαν ὕδωρ.
Ἔνθα μ’ ἐείκοσιν ἤματ’ ἔχον θεοί, οὐδέ ποτ’ οὖροι
πνείοντες φαίνονθ’ ἁλιαέες, οἵ ῥά τε νηῶν
πομπῆες γίγνονται ἐπ’ εὐρέα νῶτα θαλάσσης.
Καί νύ κεν ἤια πάντα κετέφθιτο καὶ μένε’ ἀνδρῶν,
εἰ μή τίς με θεῶν ὀλοφύρατο καί με σάωσεν,
Πρωτέος ἰφθίμου θυγάτηρ ἁλίοιο γέροντος,
Εἰδοθέη· τῇ γάρ ῥα μάλιστά γε θυμὸν ὄρινα.
Ἥ μ’ οἴῳ ἔρροντι συνήντετο νόσφιν ἑταίρων·
αἰεὶ γὰρ περὶ νῆσον ἀλώμενοι ἰχθυάασκον
γναμπτοῖς ἀγκίστροισιν, ἔτειρε δὲ γαστέρα λιμός.
Ἡ δέ μευ ἄγχι στᾶσα ἔπος φάτο φώνησέν τε·
«νήπιός εἰς, ὦ ξεῖνε, λίην τόσον ἠδὲ χαλίφρων,
ἦε ἑκὼν μεθίεις καὶ τέρπεαι ἄλγεα πάσχων;
Ὡς δὴ δήθ’ ἐνὶ νήσῳ ἐρύκεαι, οὐδέ τι τέκμωρ
εὑρέμεναι δύνασαι, μινύθει δέ τοι ἦτορ ἑταίρων».
Ὧς ἔφατ’, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον·
«Ἐκ μέν τοι ἐρέω, ἤ τις σύ πέρ ἐσσι θεάων,
ὡς ἐγὼ οὔ τι ἑκὼν κατερύκομαι, ἀλλά νυ μέλλω
ἀθανάτους ἀλιτέσθαι, οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν.
Ἀλλὰ σύ πέρ μοι εἰπέ, θεοὶ δέ τε πάντα ἴσασιν,
ὅς τίς μ’ ἀθανάτων πεδάᾳ καὶ ἔδησε κελεύθου,
νόστον θ’, ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσομαι ἰχθυόεντα».
Ὧς ἐφάμην, ἡ δ’ αὐτίκ’ ἀμείβετο δῖα θεάων·
«τοιγὰρ ἐγώ τοι, ξεῖνε, μάλ’ ἀτρεκέως ἀγορεύσω.
Πωλεῖταί τις δεῦρο γέρων ἅλιος νημερτὴς
ἀθάνατος Πρωτεὺς Αἰγύπτιος, ὅς τε θαλάσσης
πάσης βένθεα οἶδε, Ποσειδάωνος ὑποδμώς·
τὸν δε τ’ ἐμόν φασιν πατέρ’ ἔμμεναι ἠδὲ τεκέσθαι.
Τὸν γ’ εἴ πως σὺ δύναιο λοχησάμενος λελαβέσθαι,
ὅς κέν τοι εἴπῃσιν ὁδὸν καὶ μέτρα κελεύθου
νόστον θ’, ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσεαι ἰχθυόεντα·
καὶ δέ κέ τοι εἴπῃσι, διοτρεφές, αἴ κ’ ἐθέλῃσθα,
ὅττι τοι ἐν μεγάροισι κακόν τ’ ἀγαθόν τε τέτυκται
οἰχομένοιο σέθεν δολιχὴν ὁδὸν ἀργαλέην τε».
Ὧς ἔφατ’, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον·
«Αὐτὴ νῦν φράζευ σὺ λόχον θείοιο γέροντος,
μή πώς με προϊδὼν ἠὲ προδαεὶς ἀλέηται·
ἀργαλέος γάρ τ’ ἐστὶ θεὸς βροτῷ ἀνδρὶ δαμῆναι».
Ὧς ἐφάμην, ἡ δ’ αὐτίκ’ ἀμείβετο δῖα θεάων·
«τοιγὰρ ἐγώ τοι, ξεῖνε, μάλ’ ἀτρεκέως ἀγορεύσω.
Ἦμος δ’ ἠέλιος μέσον οὐρανὸν ἀμφιβεβήκῃ,
τῇμος ἄρ’ ἐξ ἁλὸς εἶσι γέρων ἅλιος νημερτὴς
πνοιῇ ὕπο Ζεφύροιο μελαίνῃ φρικὶ καλυφθείς,
ἐκ δ’ ἐλθὼν κοιμᾶται ὑπὸ σπέσσι γλαφυροῖσιν·
ἀμφὶ δὲ μιν φῶκαι νέποδες καλῆς ἁλοσύδνης
ἁθρόαι εὕδουσιν, πολιῆς ἁλὸς ἐξαναδῦσαι,
πικρὸν ἀποπνείουσαι ἁλὸς πολυβενθέος ὀδμήν.
Ἔνθα σ’ ἐγὼν ἀγαγοῦσα ἅμ’ ἠοῖ φαινομένηφιν
εὐνάσω ἑξείης· σὺ δ’ ἐὺ κρίνασθαι ἑταίρους
τρεῖς, οἵ τοι παρὰ νηυσὶν ἐυσσέλμοισιν ἄριστοι.
Πάντα δέ τοι ἐρέω ὀλοφώια τοῖο γέροντος.
Φώκας μέν τοι πρῶτον ἀριθμήσει καὶ ἔπεισιν·
αὐτὰρ ἐπὴν πάσας πεμπάσσεται ἠδὲ ἴδηται,
λέξεται ἐν μέσσῃσι νομεὺς ὣς πώεσι μήλων.
Τὸν μὲν ἐπὴν δὴ πρῶτα κατευνηθέντα ἴδησθε,
καὶ τότ’ ἔπειθ’ ὑμῖν μελέτω κάρτος τε βίη τε,
αὖθι δ’ ἔχειν μεμαῶτα, καὶ ἐσσύμενόν περ ἀλύξαι.
Πάντα δὲ γιγνόμενος πειρήσεται, ὅσσ’ ἐπὶ γαῖαν
ἑρπετὰ γίγνονται, καὶ ὕδωρ καὶ θεσπιδαὲς πῦρ·
ὑμεῖς δ’ ἀστεμφέως ἐχέμεν μᾶλλόν τε πιέζειν.
Ἀλλ’ ὅτε κεν δή σ’ αὐτὸς ἀνείρηται ἐπέεσσιν,
τοῖος ἐών, οἷόν κε κατευνηθέντα ἴδησθε,
καὶ τότε δὴ σχέσθαι τε βίης λῦσαί τε γέροντα,
ἥρως, εἴρεσθαι δέ, θεῶν ὅς τίς σε χαλέπτει,
νόστον θ’, ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσεαι ἰχθυόεντα».
Ὧς εἰποῦσ’ ὑπὸ πόντον ἐδύσετο κυμαίνοντα.
Αὐτὰρ ἐγὼν ἐπὶ νῆας, ὅθ’ ἕστασαν ἐν ψαμάθοισιν,
ἤια, πολλὰ δέ μοι κραδίη πόρφυρε κιόντι.
Αὐτὰρ ἐπεί ῥ’ ἐπὶ νῆα κατήλυθον ἠδὲ θάλασσαν,
δόρπον θ’ ὁπλισάμεσθ’, ἐπί τ’ ἤλυθεν ἀμβροσίη νύξ·
δὴ τότε κοιμήθημεν ἐπὶ ῥηγμῖνι θαλάσσης.
Ἦμος δ’ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,
καὶ τότε δὴ παρὰ θῖνα θαλάσσης εὐρυπόροιο
ἤια πολλὰ θεοὺς γουνούμενος· αὐτὰρ ἑταίρους
τρεῖς ἄγον, οἷσι μάλιστα πεποίθεα πᾶσαν ἐπ’ ἰθύν.
Τόφρα δ’ ἄρ’ ἥ γ’ ὑποδῦσα θαλάσσης εὐρέα κόλπον
τέσσαρα φωκάων ἐκ πόντου δέρματ’ ἔνεικεν·
πάντα δ’ ἔσαν νεόδαρτα· δόλον δ’ ἐπεμήδετο πατρί.
Εὐνὰς δ’ ἐν ψαμάθοισι διαγλάψασ’ ἁλίῃσιν
ἧστο μένουσ’· ἡμεῖς δὲ μάλα σχεδὸν ἤλθομεν αὐτῆς·
ἑξείης δ’ εὔνησε, βάλεν δ’ ἐπὶ δέρμα ἑκάστῳ.
Ἔνθα κεν αἰνότατος λόχος ἔπλετο· τεῖρε γὰρ αἰνῶς
φωκάων ἁλιοτρεφέων ὁλοώτατος ὀδμή·
τίς γάρ κ’ εἰναλίῳ παρὰ κήτεϊ κοιμηθείη;
Ἀλλ’ αὐτή ἐσάωσε καὶ ἐφράσατο μέγ’ ὄνειαρ·
ἀμβροσίην ὑπὸ ῥῖνα ἑκάστῳ θῆκε φέρουσα
ἡδὺ μάλα πνείουσαν, ὄλεσσε δὲ κήτεος ὀδμήν.
Πᾶσαν δ’ ἠοίην μένομεν τετληότι θυμῷ·
φῶκαι δ’ ἐξ ἁλὸς ἦλθον ἀολλέες. Αἱ μὲν ἔπειτα
ἑξῆς εὐνάζοντο παρὰ ῥηγμῖνι θαλάσσης·
ἔνδιος δ’ ὁ γέρων ἦλθ’ ἐξ ἁλός, εὗρε δὲ φώκας
ζατρεφέας, πάσας δ’ ἄρ ἐπῴχετο, λέκτο δ’ ἀριθμόν.
Ἐν δ’ ἡμέας πρώτους λέγε κήτεσιν, οὐδέ τι θυμῷ
ὠίσθη δόλον εἶναι· ἔπειτα δὲ λέκτο καὶ αὐτός.
Ἡμεῖς δὲ ἰάχοντες ἐπεσσύμεθ’, ἀμφὶ δὲ χεῖρας
βάλλομεν· οὐδ’ ὁ γέρων δολίης ἐπελήθετο τέχνης,
ἀλλ’ ἦ τοι πρώτιστα λέων γένετ’ ἠυγένειος,
αὐτὰρ ἔπειτα δράκων καὶ πάρδαλις ἠδὲ μέγας σῦς·
γίγνετο δ’ ὑγρὸν ὕδωρ καὶ δένδρεον ὑψιπέτηλον·
ἡμεῖς δ’ ἀστεμφέως ἔχομεν τετληότι θυμῷ.
Ἀλλ’ ὅτε δή ῥ’ ἀνίαζ’ ὁ γέρων ὀλοφώια εἰδώς,
καὶ τότε δή μ’ ἐπέεσσιν ἀνειρόμενος προσέειπεν·
«Τίς νύ τοι, Ἀτρέος υἱέ, θεῶν συμφράσσατο βουλάς,
ὄφρα μ’ ἕλοις ἀέκοντα λοχησάμενος; Τέο σε χρή;»
Ὧς ἔφατ’, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον·
«Οἶσθα, γέρον· τί με ταῦτα παρατροπέων ἐρεείνεις;
Ὡς δὴ δήθ’ ἐνὶ νήσῳ ἐρύκομαι, οὐδέ τι τέκμωρ
εὑρέμεναι δύναμαι, μινύθει δέ μοι ἔνδοθεν ἦτορ.
Ἀλλὰ σύ πέρ μοι εἰπέ, θεοὶ δέ τε πάντα ἴσασιν,
ὅς τίς μ’ ἀθανάτων πεδάᾳ καὶ ἔδησε κελεύθου,
νόστον θ’, ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσομαι ἰχθυόεντα».
Ὧς ἐφάμην, ὁ δέ μ’ αὐτίκ’ ἀμειβόμενος προσέειπεν·
«Ἀλλὰ μάλ’ ὤφελλες Διί τ’ ἄλλοισίν τε θεοῖσιν
ῥέξας ἱερὰ κάλ’ ἀναβαινέμεν, ὄφρα τάχιστα
σὴν ἐς πατρίδ’ ἵκοιο πλέων ἐπὶ οἴνοπα πόντον.
Οὐ γάρ τοι πρὶν μοῖρα φίλους τ’ ἰδέειν καὶ ἱκέσθαι
οἶκον ἐυκτίμενον καὶ σὴν ἐς πατρίδα γαῖαν,
πρίν γ’ ὅτ’ ἂν Αἰγύπτοιο διιπετέος ποταμοῖο
αὖτις ὕδωρ ἔλθης ῥέξῃς θ’ ἱερὰς ἑκατόμβας
ἀθανάτοισι θεοῖσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν·
καὶ τότε τοι δώσουσιν ὁδὸν θεοί, ἣν σὺ μενοινᾷς».
Ὧς ἔφατ’, αὐτὰρ ἐμοί γε κατεκλάσθη φίλον ἦτορ,
οὕνεκά μ’ αὖτις ἄνωγεν ἐπ’ ἠεροειδέα πόντον
Αἰγυπτόνδ’ ἰέναι δολιχὴν ὁδὸν ἀργαλέην τε.
Ἀλλὰ καὶ ὧς μύθοισιν ἀμειβόμενος προσέειπον·
«Ταῦτα μὲν οὕτω δὴ τελέω, γέρον, ὡς σὺ κελεύεις·
ἀλλ’ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον,
ἢ πάντες σὺν νηυσὶν ἀπήμονες ἦλθον Ἀχαιοί,
οὕς Νέστωρ καὶ ἐγὼ λίπομεν Τροίηθεν ἰόντες,
ἦέ τις ὤλετ’ ὀλέθρῳ ἀδευκέι ἧς ἐπὶ νηὸς
ἠὲ φίλων ἐν χερσίν, ἐπεὶ πόλεμον τολύπευσεν».
Ὧς ἐφάμην, ὁ δέ μ’ αὐτίκ’ ἀμειβόμενος προσέειπεν·
«Ἀτρεΐδη, τί με ταῦτα διείρεαι; Οὐδέ τί σε χρὴ
ἴδμεναι, οὐδὲ δαῆναι ἐμὸν νόον· οὐδέ σή φημι
δὴν ἄκλαυτον ἔσεσθαι, ἐπὴν ἐὺ πάντα πύθηαι.
Πολλοὶ μὲν γὰρ τῶν γε δάμεν, πολλοὶ δὲ λίποντο·
ἀρχοὶ δ’ αὖ δύο μοῦνοι Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων
ἐν νόστῳ ἀπόλοντο· μάχη δέ τε καὶ σὺ παρῆσθα.
Εἷς δ’ ἔτι που ζωὸς κατερύκεται εὐρέι πόντῳ.
Αἴας μὲν μετὰ νηυσὶ δάμη δολιχηρέτμοισιν.
Γυρῇσίν μιν πρῶτα Ποσειδάων ἐπέλασσεν
πέτρῃσιν μεγάλῃσι καὶ ἐξεσάωσε θαλάσσης·
καί νύ κεν ἔκφυγε κῆρα καὶ ἐχθόμενός περ Ἀθήνῃ,
εἰ μὴ ὑπερφίαλον ἔπος ἔκβαλε καὶ μέγ’ ἀάσθη·
φῆ ῥ’ ἀέκητι θεῶν φυγέειν μέγα λαῖτμα θαλάσσης.
Τοῦ δὲ Ποσειδάων μεγάλ’ ἔκλυεν αὐδήσαντος·
αὐτίκ’ ἔπειτα τρίαιναν ἑλὼν χερσὶ στιβαρῇσιν
ἤλασε Γυραίην πέτρην, ἀπὸ δ’ ἔσχισεν αὐτήν·
καὶ τὸ μὲν αὐτόθι μεῖνε, τὸ δὲ τρύφος ἔμπεσε πόντῳ,
τῷ ῥ’ Αἴας τὸ πρῶτον ἐφεζόμενος μέγ’ ἀάσθη·
τὸν δ’ ἐφόρει κατά πόντον ἀπείρονα κυμαίνοντα.
Ὧς ὁ μὲν ἔνθ’ ἀπόλωλεν, ἐπεὶ πίεν ἁλμυρὸν ὕδωρ,
σὸς δέ που ἔκφυγε κῆρας ἀδελφεὸς ἠδ’ ὑπάλυξεν
ἐν νηυσὶ γλαφυρῇσι· σάωσε δὲ πότνια Ἥρη.
Ἀλλ’ ὅτε δὴ τάχ’ ἔμελλε Μαλειάων ὄρος αἰπὺ
ἵξεσθαι, τότε δή μιν ἀναρπάξασα θύελλα
πόντον ἐπ’ ἰχθυόεντα φέρεν βαρέα στενάχοντα,
ἀγροῦ ἐπ’ ἐσχατιήν, ὅθι δώματα ναῖε Θυέστης
τὸ πρίν, ἀτὰρ τότ’ ἔναιε Θυεστιάδης Αἴγισθος.
Ἀλλ’ ὅτε δὴ καὶ κεῖθεν ἐφαίνετο νόστος ἀπήμων,
ἂψ δὲ θεοὶ οὖρον στρέψαν, καὶ οἴκαδ’ ἵκοντο,
ἦ τοι ὁ μὲν χαίρων ἐπεβήσετο πατρίδος αἴης
καὶ κύνει ἁπτόμενος ἣν πατρίδα· πολλὰ δ’ ἀπ’ αὐτοῦ
δάκρυα θερμὰ χέοντ’, ἐπεὶ ἀσπασίως ἴδε γαῖαν.
Τὸν δ’ ἄρ’ ἀπὸ σκοπιῆς εἶδε σκοπός, ὅν ῥα καθεῖσεν
Αἴγισθος δολόμητις ἄγων, ὑπὸ δ’ ἔσχετο μισθὸν
χρυσοῦ δοιὰ τάλαντα· φύλασσε δ’ ὅ γ’ εἰς ἐνιαυτόν,
μή ἑ λάθοι παριών, μνήσαιτο δὲ θούριδος ἀλκῆς.
Βῆ δ’ ἴμεν ἀγγελέων πρὸς δώματα ποιμένι λαῶν.
Αὐτίκα δ’ Αἴγισθος δολίην ἐφράσσατο τέχνην·
κρινάμενος κατὰ δημον ἐείκοσι φῶτας ἀρίστους
εἷσε λόχον, ἑτέρωθι δ’ ἀνώγει δαῖτα πένεσθαι,
αὐτὰρ ὁ βῆ καλέων Ἀγαμέμνονα ποιμένα λαῶν
ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν, ἀεικέα μερμηρίζων.
Τὸν δ’ οὐκ εἰδότ’ ὄλεθρον ἀνήγαγε καὶ κατέπεφνεν
δειπνίσσας, ὥς τίς τε κατέκτανε βοῦν ἐπὶ φάτνῃ.
Οὐδέ τις Ἀτρεΐδεω ἑτάρων λίπεθ’, οἳ οἱ ἕποντο,
οὐδέ τις Αἰγίσθου, ἀλλ’ ἔκταθεν ἐν μεγάροισιν».
Ὧς ἔφατ’, αὐτὰρ ἐμοί γε κατεκλάσθη φίλον ἦτορ,
κλαῖον δ’ ἐν ψαμάθοισι καθήμενος, οὐδέ νύ μοι κῆρ
ἤθελ’ ἔτι ζώειν καὶ ὁρᾶν φάος ἠελίοιο.
Αὐτὰρ ἐπεὶ κλαίων τε κυλινδόμενός τε κορέσθην,
δὴ τότε με προσέειπε γέρων ἅλιος νημερτής·
«Μηκέτι, Ἀτρέος υἱέ, πολὺν χρόνον ἀσκελὲς οὕτως
κλαῖ’, ἐπεὶ οὐκ ἄνυσίν τινα δήομεν· ἀλλὰ τάχιστα
πείρα, ὅπως κεν δὴ σὴν πατρίδα γαῖαν ἵκηαι.
Ἢ γάρ μιν ζωόν γε κιχήσεαι, ἤ κεν Ὀρέστης
κτεῖνεν ὑποφθάμενος, σὺ δέ κεν τάφου ἀντιβολήσαις»
Ὧς ἔφατ’, αὐτὰρ ἐμοὶ κραδίη καὶ θυμὸς ἀγήνωρ
αὖτις ἐνὶ στήθεσσι καὶ ἀχνυμένῳ περ ἰάνθη,
καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδων·
«Τούτους μὲν δὴ οἶδα· σὺ δὲ τρίτον ἄνδρ’ ὀνόμαζε,
ὅς τις ἔτι ζωὸς κατερύκεται εὐρέι πόντῳ
ἠὲ θανών· ἐθέλω δὲ καὶ ἀχνύμενός περ ἀκοῦσαι».
Ὧς ἐφάμην, ὁ δέ μ’ αὐτίκ’ ἀμειβόμενος προσέειπεν·
«Υἱὸς Λαέρτεω, Ἰθάκῃ ἔνι οἰκία ναίων·
τὸν δ’ ἴδον ἐν νήσῳ θαλερὸν κατὰ δάκρυ χέοντα,
νύμφης ἐν μεγάροισι Καλυψοῦς, ἥ μιν ἀνάγκῃ
ἴσχει· ὁ δ’ οὐ δύναται ἣν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι·
οὐ γάρ οἱ πάρα νῆες ἐπήρετμοι καὶ ἑταῖροι,
οἵ κέν μιν πέμποιεν ἐπ’ εὐρέα νῶτα θαλάσσης.
Σοὶ δ’ οὐ θέσφατόν ἐστι, διοτρεφες ὦ Μενέλαε,
Ἄργει ἐν ἱπποβότῳ θανέειν καὶ πότμον ἐπισπεῖν,
ἀλλά σ’ ἐς Ἠλύσιον πεδίον καὶ πείρατα γαίης
ἀθάνατοι πέμψουσιν, ὅθι ξανθὸς ῾Ραδάμανθυς,
τῇ περ ῥηίστη βιοτὴ πέλει ανθρώποισιν·
οὐ νιφετός, οὔτ’ ἄρ χειμὼν πολὺς οὔτε ποτ’ ὄμβρος,
ἀλλ’ αἰεὶ Ζεφύροιο λιγὺ πνείοντος ἀήτας
Ὠκεανὸς ἀνίησιν ἀναψύχειν ἀνθρώπους·
οὕνεκ’ ἔχεις Ἑλένην καί σφιν γαμβρὸς Διός ἐσσι».
Ὧς εἰπὼν ὑπὸ πόντον ἐδύσετο κυμαίνοντα.
Αὐτὰρ ἐγὼν ἐπὶ νῆας ἅμ’ ἀντιθέοις ἑτάροισιν
ἤια, πολλὰ δέ μοι κραδίη πόρφυρε κιόντι.
Αὐτὰρ ἐπεί ῥ’ ἐπὶ νῆα κατήλθομεν ἠδὲ θάλασσαν,
δόρπον θ’ ὁπλισάμεσθ’, ἐπί τ’ ἤλυθεν ἀμβροσίη νύξ·
δὴ τότε κοιμήθημεν ἐπὶ ῥηγμῖνι θαλάσσης.
Ἧμος δ’ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,
νῆας μὲν πάμπρωτον ἐρύσσαμεν εἰς ἅλα δῖαν,
ἐν δ’ ἱστοὺς τιθέμεσθα καὶ ἱστία νηυσὶν ἐίσῃς,
ἂν δὲ καὶ αυτοὶ βάντες ἐπὶ κληῖσι καθῖζον,
ἑξῆς δ’ ἑζόμενοι πολιὴν ἅλα τύπτον ἐρετμοῖς.
Ἂψ δ’ εἰς Αἰγύπτοιο διιπετέος ποταμοῖο
στῆσα νέας καὶ ἔρεξα τεληέσσας ἑκατόμβας.
Αὐτὰρ ἐπεὶ κατέπαυσα θεῶν χόλον αἰὲν ἐόντων,
χεῦ’ Ἀγαμέμνονι τύμβον, ἵν’ ἄσβεστον κλέος εἴη.
Ταῦτα τελευτήσας νεόμην, ἔδοσαν δέ μοι οὖρον
ἀθάνατοι, τοί μ’ ὦκα φίλην ἐς πατρίδ’ ἔπεμψαν.
Ἀλλ’ ἄγε νῦν ἐπίμεινον ἐνὶ μεγάροισιν ἐμοῖσιν,
ὄφρα κεν ἑνδεκάτη τε δυωδεκάτη τε γένηται·
καὶ τότε σ’ εὖ πέμψω, δώσω δέ τοι ἀγλαὰ δῶρα,
τρεῖς ἵππους καὶ δίφρον ἐύξοον· αὐτὰρ ἔπειτα
δώσω καλὸν ἄλεισον, ἵνα σπένδῃσθα θεοῖσιν
ἀθανάτοις ἐμέθεν μεμνημένος ἤματα πάντα».
Τὸν δ’ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·
«Ἀτρεΐδη, μὴ δή με πολὺν χρόνον ἐνθάδ’ ἔρυκε.
Καὶ γάρ κ’ εἰς ἐνιαυτὸν ἐγὼ παρὰ σοί γ’ ἀνεχοίμην
ἥμενος, οὐδέ κέ μ’ οἴκου ἕλοι πόθος οὐδὲ τοκήων·
αἰνῶς γὰρ μύθοισιν ἔπεσσί τε σοῖσιν ἀκούων
τέρπομαι· ἀλλ’ ἤδη μοι ἀνιάζουσιν ἑταῖροι
ἐν Πύλῳ ἠγαθέῃ, σὺ δέ με χρόνον ἐνθάδ’ ἐρύκεις.
Δῶρον δ’ ὅττι κέ μοι δοίης, κειμήλιον ἔστω·
ἵππους δ’ εἰς Ἰθάκην οὐκ ἄξομαι, ἀλλὰ σοὶ αὐτῷ
ἐνθάδε λείψω ἄγαλμα· σὺ γὰρ πεδίοιο ἀνάσσεις
εὐρέος, ᾧ ἔνι μὲν λωτὸς πολύς, ἐν δὲ κύπειρον
πυροί τε ζειαί τε ἰδ’ εὐρυφυὲς κρῖ λευκόν.
Ἐν δ’ Ἰθάκῃ οὔτ’ ἄρ δρόμοι εὐρέες οὔτε τι λειμών·
αἰγίβοτος, καὶ μᾶλλον ἐπήρατος ἱπποβότοιο.
Οὐ γάρ τις νήσων ἱππήλατος οὐδ’ ἐυλείμων,
αἵ θ’ ἁλὶ κεκλίαται· Ἰθάκη δέ τε καὶ περὶ πασέων».
Ὧς φάτο, μείδησεν δὲ βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος,
χειρί τέ μιν κατέρεξεν ἔπος τ’ ἔφατ’ ἔκ τ’ ὀνόμαζεν·
«Αἵματός εἰς ἀγαθοῖο, φίλον τέκος, οἷ’ ἀγορεύεις·
τοιγὰρ ἐγώ τοι ταῦτα μεταστήσω· δύναμαι γάρ.
Δώρων δ’, ὅσσ’ ἐν ἐμῷ οἴκῳ κειμήλια κεῖται,
δώσω, ὅ κάλλιστον καὶ τιμηέστατόν ἐστιν·
δώσω τοι κρητῆρα τετυγμένον· ἀργύρεος δὲ
ἔστιν ἅπας, χρυσῷ δ’ ἐπὶ χείλεα κεκράανται,
ἔργον δ’ Ἡφαίστοιο. Πόρεν δέ ἑ Φαίδιμος ἥρως,
Σιδονίων βασιλεύς, ὅθ’ ἑὸς δόμος ἀμφεκάλυψεν
κεῖσέ με νοστήσαντα· τεῒν δ’ ἐθέλω τόδ’ ὀπάσσαι».
Ὧς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,
δαιτυμόνες δ’ ἐς δώματ’ ἴσαν θείου βασιλῆος.
Οἱ δ’ ἦγον μὲν μῆλα, φέρον δ’ ἐυήνορα οἶνον·
σῖτον δέ σφ’ ἄλοχοι καλλικρήδεμνοι ἔπεμπον·

ὧς οἱ μὲν περὶ δεῖπνον ἐνὶ μεγάροισι πένοντο
Μνηστῆρες δὲ πάροιθεν Ὀδυσσῆος μεγάροιο

δίσκοισιν τέρποντο καὶ αἰγανέῃσιν ἱέντες
ἐν τυκτῷ δαπέδῳ, ὅθι περ πάρος, ὕβριν ἔχοντες.
Ἀντίνοος δὲ καθῆστο καὶ Εὐρύμαχος θεοειδής,
ἀρχοὶ μνηστήρων, ἀρετῇ δ’ ἔσαν ἔξοχ’ ἄριστοι.
Τοῖς δ’ υἱὸς Φρονίοιο Νοήμων ἐγγύθεν ἐλθὼν
Ἀντίνοον μύθοισιν ἀνειρόμενος προσέειπεν·
«Ἀντίνο’, ἦ ῥά τι ἴδμεν ἐνὶ φρεσίν, ἦε καὶ οὐκί,
ὁππότε Τηλέμαχος νεῖτ’ ἐκ Πύλου ἠμαθόεντος;
Νῆά μοι οἴχετ’ ἄγων, ἐμὲ δὲ χρεὼ γίγνεται αὐτῆς
Ἤλιδ’ ἐς εὐρύχορον διαβήμεναι, ἔνθα μοι ἵπποι
δώδεκα θήλειαι, ὑπὸ δ’ ἡμίονοι ταλαεργοὶ
ἀδμῆτες· τῶν κέν τιν’ ἐλασσάμενος δαμασαίμην».
Ὧς ἔφαθ’, οἱ δ’ ἀνὰ θυμὸν ἐθάμβεον· οὐ γὰρ ἔφαντο
ἐς Πύλον οἴχεσθαι Νηλήιον, ἀλλά που αὐτοῦ
ἀγρῶν ἤ μήλοισι παρέμμεναι ἠὲ συβώτῃ.
Τὸν δ’ αὖτ’ Ἀντίνοος προσέφη Ἐυπείθεος υἱός·
«Νημερτές μοι ἔνισπε, πότ’ ᾤχετο καὶ τίνες αυτῷ
κοῦροι ἕποντ’ Ἰθάκης ἐξαίρετοι; Ἦ ἑοὶ αὐτοῦ
θῆτές τε δμῶές τε; Δύναιτό κε καὶ τὸ τελέσσαι.
Καί μοι τοῦτ’ ἀγόρευσον ἐτήτυμον, ὄφρ’ ἐὺ εἰδῶ,
ἤ σε βίῃ ἀέκοντος ἀπηύρα νῆα μέλαιναν,
ἦε ἑκών οἱ δῶκας, ἐπὶ προσπτύξατο μύθῳ».
Τὸν δ’ υἱὸς Φρονίοιο Νοήμων ἀντίον ηὔδα·
«Αὐτὸς ἑκών οἱ δῶκα· τί κεν ῥέξειε καὶ ἄλλος,
ὁππότ’ ἀνὴρ τοιοῦτος ἔχων μελεδήματα θυμῷ

αἰτίζῃ; Χαλεπόν κεν ἀνήσασθαι δόσιν εἴη.
Κοῦροι δ’, ο ἳ κατὰ δῆμον ἀριστεύουσι μεθ’ ἡμέας,

οἵ οἱ ἕποντ’· ἐν δ’ ἀρχὸν ἐγὼ βαίνοντα νόησα
Μέντορα ἠὲ θεόν, τῷ δ’ αὐτῷ πάντα ἐῴκειν.
Ἀλλὰ τὸ θαυμάζω· ἴδον ἐνθάδε Μέντορα δῖον
χθιζὸν ὑπηοῖον, τότε δ’ ἔμβη νηὶ Πύλονδε».
Ὧς ἄρα φωνήσας ἀπέβη πρὸς δώματα πατρός,
τοῖσιν δ’ ἀμφοτέροισιν ἀγάσσατο θυμὸς ἀγήνωρ.
Μνηστῆρας δ’ ἄμυδις κάθισαν καί παῦσαν ἀέθλων.
Τοῖσιν δ’ Ἀντίνοος μετέφη Ἐυπείθεος υἱός,
ἀχνύμενος· μένεος δὲ μέγα φρένες ἀμφιμέλαιναι
πίμπλαντ’, ὄσσε δέ οἱ περὶ λαμπετόωντι ἐίκτην·
«Ὢ πόποι, ἦ μέγα ἔργον ὑπερφιάλως ἐτελέσθη
Τηλεμάχῳ ὁδὸς ἥδε· φάμεν δέ οἱ οὐ τελέεσθαι.
Ἐκ τοσσῶνδ’ ἀέκητι νέος πάις οἴχεται αὔτως
νῆα ἐρυσσάμενος κρίνας τ’ ἀνὰ δῆμον ἀρίστους.
Ἄρξει καὶ προτέρω κακὸν ἔμμεναι· ἀλλὰ οἱ αὐτῷ
Ζεὺς ὀλέσειε βίην πρὶν ἥβης μέτρον ἱκέσθαι.
Ἀλλ’ ἄγε μοι δότε νῆα θοὴν καὶ εἴκοσ’ ἑταίρους,
ὄφρα μιν αὐτὸν ἰόντα λοχήσομαι ἠδὲ φυλάξω
ἐν πορθμῷ Ἰθάκης τε Σάμοιό τε παιπαλοέσσης,
ὡς ἂν ἐπισμυγερῶς ναυτίλλεται εἵνεκα πατρός».
Ὧς ἔφαθ’, οἱ δ’ ἄρα πάντες ἐπῄνεον ἠδὲ κέλευον.
Αὐτίκ’ ἔπειτ’ ἀνστάντες ἔβαν δόμον εἰς Ὀδυσῆος.
Οὐδ’ ἄρα Πηνελόπεια πολὺν χρόνον ἦεν ἄπυστος
μύθων, οὓς μνηστῆρες ἐνὶ φρεσὶ βυσσοδόμευον·
κῆρυξ γάρ οἱ ἔειπε Μέδων, ὅς ἐπεύθετο βουλὰς
αὐλῆς ἐκτὸς ἐών, οἱ δ’ ἔνδοθι μῆτιν ὕφαινον.
Βῆ δ’ ἴμεν ἀγγελέων διὰ δώματα Πηνελοπείῃ.
Τὸν δὲ κατ’ οὐδοῦ βάντα προσηύδα Πηνελόπεια·
«Κῆρυξ, τίπτε δέ σε πρόεσαν μνηστῆρες ἀγαυοί;
Ἦ εἰπέμεναι δμωῇσιν Ὀδυσσῆος θείοιο
ἔργων παύσασθαι, σφίσι δ’ αὐτοῖς δαῖτα πένεσθαι;
Μὴ μνηστεύσαντες μηδ’ ἄλλοθ’ ὁμιλήσαντες
ὕστατα καὶ πύματα νῦν ἐνθάδε δειπνήσειαν.
Ο ἳ θάμ’ ἀγειρόμενοι βίοτον κατακείρετε πολλόν,
κτῆσιν Τηλεμάχοιο δαΐφρονος· οὐδέ τι πατρῶν
ὑμετέρων τὸ πρόσθεν ἀκούετε, παῖδες ἐόντες,
οἷος Ὀδυσσεὺς ἔσκε μεθ’ ὑμετέροισι τοκεῦσιν,
οὔτε τινὰ ῥέξας ἐξαίσιον οὔτε τι εἰπὼν
ἐν δήμῳ, ἥ τ’ ἐστὶ δίκη θείων βασιλήων·
ἄλλον κ’ ἐχθαίρῃσι βροτῶν, ἄλλον κε φιλοίη.
Κεῖνος δ’ οὔ ποτε πάμπαν ἀτάσθαλον ἄνδρα ἐώργειν·
ἀλλ’ ὁ μὲν ὑμέτερος θυμὸς καὶ ἀεικέα ἔργα
φαίνεται, οὐδέ τις ἔστι χάρις μετόπισθ’ ἐυεργέων».
Τὴν δ’ αὖτε προσέειπε Μέδων πεπνυμένα εἰδώς·
«Αἲ γὰρ δή, βασίλεια, τόδε πλεῖστον κακὸν εἴη.
Ἀλλὰ πολύ μεῖζόν τε καὶ ἀργαλεώτερον ἄλλο
μνηστῆρες φράζονται, ὅ μὴ τελέσειε Κρονίων.
Τηλέμαχον μεμάασι κατακτάμεν ὀξέι χαλκῷ
οἴκαδε νισσόμενον· ὁ δ’ ἔβη μετὰ πατρὸς ἀκουὴν
ἐς Πύλον ἠγαθέην ἠδ’ ἐς Λακεδαίμονα δῖαν».
Ὧς φάτο, τῆς δ’ αὐτοῦ λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ,
δὴν δέ μιν ἀμφασίη ἐπέων λάβε· τὼ δέ οἱ ὄσσε
δακρυόφι πλῆσθεν, θαλερὴ δέ οἱ ἔσχετο φωνή.
Ὀψὲ δὲ δή μιν ἔπεσσιν ἀμειβομένη προσέειπεν·
«Κῆρυξ, τίπτε δέ μοι πάις οἴχεται; Οὐδέ τί μιν χρεὼ
νηῶν ὠκυπόρων ἐπιβαινέμεν, αἵ θ’ ἁλὸς ἵπποι
ἀνδράσι γίγνονται, περόωσι δὲ πουλὺν ἐφ’ ὑγρήν.
Ἦ ἵνα μηδ’ ὄνομ’ αὐτοῦ ἐν ἀνθρώποισι λίπηται;»
Τὴν δ’ ἠμείβετ’ ἔπειτα Μέδων πεπνυμένα εἰδώς·
«Οὐκ οἶδ’ ἤ τίς μιν θεὸς ὤρορεν, ἦε καὶ αὐτοῦ
θυμὸς ἐφωρμήθη ἴμεν ἐς Πύλον, ὄφρα πύθηται
πατρὸς ἑοῦ ἢ νόστον ἢ ὅν τινα πότμον ἐπέσπεν».
Ὧς ἄρα φωνήσας ἀπέβη κατὰ δῶμ’ Ὀδυσῆος.
Τὴν δ’ ἄχος ἀμφεχύθη θυμοφθόρον, οὐδ’ ἄρ ἔτ’ ἔτλη
δίφρῳ ἐφέζεσθαι πολλῶν κατὰ οἶκον ἐόντων,
ἀλλ’ ἄρ ἐπ’ οὐδοῦ ἷζε πολυκμήτου θαλάμοιο
οἴκτρ’ ὀλοφυρομένη. Περὶ δὲ δμωαὶ μινύριζον
πᾶσαι, ὅσαι κατὰ δώματ’ ἔσαν, νέαι ἠδὲ παλαιαί.
Τῇς δ’ ἁδινὸν γοόωσα μετηύδα Πηνελόπεια·
«Κλῦτε, φίλαι· πέρι γάρ μοι Ὀλύμπιος ἄλγε’ ἔδωκεν
ἐκ πασέων, ὅσσαι μοι ὁμοῦ τράφεν ἠδὲ γένοντο·
ἣ πρὶν μὲν πόσιν ἐσθλὸν ἀπώλεσα θυμολέοντα,
παντοίῃς ἀρετῇσι κεκασμένον ἐν Δαναοῖσιν
ἐσθλόν, τοῦ κλέος εὐρὺ καθ’ Ἑλλάδα καὶ μέσον Ἄργος.
Νῦν αὖ παῖδ’ ἀγαπητὸν ἀνηρείψαντο θύελλαι
ἀκλέα ἐκ μεγάρων, οὐδ’ ὁρμηθέντος ἄκουσα.
Σχέτλιαι, οὐδ’ ὑμεῖς περ ἐνὶ φρεσὶ θέσθε ἑκάστη
ἐκ λεχέων μ’ ἀνεγεῖραι, ἐπιστάμεναι σάφα θυμῷ,
ὁππότ’ ἐκεῖνος ἔβη κοίλην ἐπὶ νῆα μέλαιναν.
Εἰ γὰρ ἐγὼ πυθόμην ταύτην ὁδὸν ὁρμαίνοντα...
τῷ κε μάλ’ ἤ κεν ἔμεινε καὶ ἐσσύμενός περ ὁδοῖο,
ἤ κέ με τεθνηκυῖαν ἐνὶ μεγάροισιν ἔλειπεν.
Ἀλλά τις ὀτρηρῶς Δολίον καλέσειε γέροντα,
δμῷ’ ἐμόν, ὅν μοι δῶκε πατὴρ ἔτι δεῦρο κιούσῃ,
καί μοι κῆπον ἔχει πολυδένδρεον, ὄφρα τάχιστα
Λαέρτῃ τάδε πάντα παρεζόμενος καταλέξῃ,
εἰ δή πού τινα κεῖνος ἐνὶ φρεσὶ μῆτιν ὑφήνας
ἐξελθὼν λαοῖσιν ὀδύρεται, οἳ μεμάασιν
ὃν καὶ Ὀδυσσῆος φθῖσαι γόνον ἀντιθέοιο».
Τὴν δ’ αὖτε προσέειπε φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια·
«Νύμφα φίλη, σὺ μὲν ἄρ με κατάκτανε νηλέι χαλκῷ
ἢ ἔα ἐν μεγάρῳ· μῦθον δέ τοι οὐκ ἐπικεύσω.
ᾜδε’ ἐγὼ τάδε πάντα, πόρον δέ οἱ, ὅσσα κέλευεν,
σῖτον καὶ μέθυ ἠδύ· ἐμεῦ δ’ ἕλετο μέγαν ὅρκον
μὴ πρὶν σοὶ ἐρέειν, πρὶν δωδεκάτην γε γενέσθαι
ἢ σ’ αὐτὴν ποθέσαι καὶ ἀφορμηθέντος ἀκοῦσαι,
ὡς ἂν μὴ κλαίουσα κατὰ χρόα καλὸν ἰάπτῃς.
Ἀλλ’ ὑδρηναμένη, καθαρὰ χροῒ εἵμαθ’ ἑλοῦσα,
εἰς ὑπερῷ’ ἀναβάσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶν
εὔχε’ Ἀθηναίῃ κούρῃ Διὸς αἰγιόχοιο·
ἡ γάρ κέν μιν ἔπειτα καὶ ἐκ θανάτοιο σαώσαι.
Μηδὲ γέροντα κάκου κεκαμωμένον· οὐ γὰρ ὀίω
πάγχυ θεοῖς μακάρεσσι γονὴν Ἀρκεισιάδαο
ἔχθεσθ’, ἀλλ’ ἔτι πού τις ἐπέσσεται, ὅς κεν ἔχῃσιν
δώματά θ’ ὑψηρεφέα καὶ ἀπόπροθι πίονας ἀγρούς».
Ὧς φάτο, τῆς δ’ εὔνησε γόον, σχέθε δ’ ὄσσε γόοιο.
Ἡ δ’ ὑδρηναμένη, καθαρὰ χροῒ εἵμαθ’ ἑλοῦσα
εἰς ὑπερῷ’ ἀνέβαινε σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξίν,
ἐν δ’ ἔθετ’ οὐλοχύτας κανέῳ, ἠρᾶτο δ’ Ἀθήνῃ·
«Κλῦθί μευ, αἰγιόχοιο Διὸς τέκος, ἀτρυτώνη,
εἴ ποτέ τοι πολύμητις ἐνὶ μεγάροισιν Ὀδυσσεὺς
ἢ βοὸς ἢ ὄιος κατὰ πίονα μηρί ’ ἔκηεν,
τῶν νῦν μοι μνῆσαι καί μοι φίλον υἷα σάωσον,
μνηστῆρας δ’ ἀπάλαλκε κακῶς ὑπερηνορέοντας».
Ὧς εἰποῦσ’ ὀλόλυξε, θεὰ δέ οἱ ἔκλυεν ἀρῆς.
Μνηστῆρες δ’ ὁμάδησαν ἀνὰ μέγαρα σκιόεντα·
ὧδε δέ τις εἴπεσκε νέων ὑπερηνορεόντων·
«Ἦ μάλα δὴ γάμον ἄμμι πολυμνήστη βασίλεια
ἀρτύει, οὐδέ τι οἶδεν, ὅ οἱ φόνος υἷι τέτυκται».
Ὧς ἄρα τις εἴπεσκε, τὰ δ’ οὐκ ἴσαν, ὡς ἐτέτυκτο.
Τοῖσιν δ’ Ἀντίνοος ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν·
«Δαιμόνιοι, μύθους μὲν ὑπερφιάλους ἀλέασθε
πάντας ὁμῶς, μή πού τις ἀπαγγείλῃσι καὶ εἴσω.
Ἀλλ’ ἄγε σιγῇ τοῖον ἀναστάντες τελέωμεν
μῦθον, ὃ δὴ καὶ πᾶσιν ἐνὶ φρεσὶν ἤραρεν ἡμῖν».
Ὧς εἰπὼν ἐκρίνατ’ ἐείκοσι φῶτας ἀρίστους,
βὰν δ’ ἰέναι ἐπὶ νῆα θοὴν καὶ θῖνα θαλάσσης.
Νῆα μὲν οὖν πάμπρωτον ἁλὸς βένθοσδε ἔρυσσαν,
ἐν δ’ ἱστόν τ’ ἐτίθεντο καὶ ἱστία νηὶ μελαίνῃ,
ἠρτύνατο δ’ ἐρετμὰ τροποῖς ἐν δερματίνοισιν,
πάντα κατά μοῖραν, ἀνά θ’ ἱστία λευκά πέτασσαν·
τεύχεα δέ σφ’ ἤνεικαν ὑπέρθυμοι θεράποντες.
Ὑψοῦ δ’ ἐν νοτίῳ, τήν γ’ ὥρμισαν, ἐκ δ’ ἔβαν αὐτοί·
ἔνθα δὲ δόρπον ἕλοντο, μένον δ’ ἐπὶ ἕσπερον ἐλθεῖν.
Ἡ δ’ ὑπερωίῳ αὖθι περίφρων Πηνελόπεια
κεῖτ’ ἄρ’ ἄσιτος, ἄπαστος ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος,
ὁρμαίνουσ’, ἢ οἱ θάνατον φύγοι υἱὸς ἀμύμων,
ἦ ὅ γ’ ὑπὸ μνηστῆρσι ὑπερφιάλοισι δαμείη.
Ὅσσα δὲ μερμήριξε λέων ἀνδρῶν ἐν ὁμίλῳ
δείσας, ὁππότε μιν δόλιον περὶ κύκλον ἄγωσιν,
τόσσα μιν ὁρμαίνουσαν ἐπήλυθε νήδυμος ὕπνος·
εὗδε δ’ ἀνακλινθεῖσα, λύθεν δέ οἱ ἅψεα πάντα.
Ἔνθ’ αὖτ’ ἄλλ’ ἐνόησε θεά, γλαυκῶπις Ἀθήνη.
Εἴδωλον ποίησε, δέμας δ’ ἤικτο γυναικί,
Ἰφθίμῃ κούρῃ μεγαλήτορος Ἰκαρίοιο,
τὴν Ἐύμηλος ὄπυιε Φερῇς ἔνι οἰκία ναίων.
Πέμπε δέ μιν πρὸς δώματ’ Ὀδυσσῆος θείοιο,
εἵως Πηνελόπειαν ὀδυρομένην γοόωσαν
παύσειε κλαυθμοῖο γόοιό τε δακρυόεντος.
Ἐς θάλαμον δ’ εἰσῆλθε παρὰ κληῖδος ἱμάντα,
στῆ δ’ ἄρ’ ὑπὲρ κεφαλῆς καὶ μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν·
«Εὕδεις, Πηνελόπεια, φίλον τετιημένη ἦτορ.
Οὐ μέν σ’ οὐδὲ ἐῶσι θεοὶ ῥεῖα ζώοντες
κλαίειν οὐδ’ ἀκάχησθαι, ἐπεί ῥ’ ἔτι νόστιμός ἐστιν.
σὸς παῖς· οὐ μὲν γάρ τι θεοῖς ἀλιτήμενός ἐστιν».
Τὴν δ’ ἠμείβετ’ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια
ἡδὺ μάλα κνώσσουσ’ ἐν ὀνειρείῃσι πύλῃσιν·
«Τίπτε, κασιγνήτη, δεῦρ’ ἤλυθες; Οὔ τι πάρος γε
πωλέ’, ἐπεὶ μάλα πολλὸν ἀπόπροθι δώματα ναίεις.
Καί με κέλεαι παύσασθαι ὀιζύος ἠδ’ ὀδυνάων
πολλέων, αἵ μ’ ἐρέθουσι κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,
ἣ πρὶν μὲν πόσιν ἐσθλὸν ἀπώλεσα θυμολέοντα,
παντοίῃς ἀρετῇσι κεκασμένον ἐν Δαναοῖσιν
ἐσθλόν, τοῦ κλέος εὐρὺ καθ’ Ἑλλάδα καὶ μέσον Ἄργος·
νῦν αὖ παῖς ἀγαπητὸς ἔβη κοίλης ἐπὶ νηός,
νήπιος, οὔτε πόνων ἐὺ εἰδὼς οὔτ’ ἀγοράων.
Τοῦ δὴ ἐγὼ καὶ μᾶλλον ὀδύρομαι ἤ περ ἐκείνου·
τοῦ δ’ ἀμφιτρομέω καὶ δείδια, μή τι πάθῃσιν,
ἢ ὅ γε τῶν ἐνὶ δήμῳ, ἵν’ οἴχεται, ἢ ἐνὶ πόντῳ·
δυσμενέες γὰρ πολλοὶ ἐπ’ αὐτῷ μηχανόωνται,
ἱέμενοι κτεῖναι πρὶν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι».
Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενον προσέφη εἴδωλον ἀμαυρόν·
«Θάρσει, μηδέ τι πάγχυ μετὰ φρεσὶ δείδιθι λίην·
τοίη γάρ οἱ πομπὸς ἅμ’ ἔρχεται, ἥν τε καὶ ἄλλοι
ἀνέρες ἠρήσαντο παρεστάμεναι, δύναται γάρ,
Παλλὰς Ἀθηναίη· σὲ δ’ ὀδυρομένην ἐλεαίρει·
ἣ νῦν με προέηκε τεῒν τάδε μυθήσασθαι».
Τὴν δ’ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·
«Εἰ μὲν δὴ θεός ἐσσι θεοῖό τε ἔκλυες αὐδῆς,
εἰ δ’ ἄγε μοι καὶ κεῖνον ὀιζυρὸν κατάλεξον,
ἤ που ἔτι ζώει καὶ ὁρᾷ φάος ἠελίοιο,
ἦ ἤδη τέθνηκε καὶ εἰν Ἀίδαο δόμοισιν».
Τὴν δ’ ἀπαμειβόμενον προσέφη εἴδωλον ἀμαυρόν·
«Οὐ μέν τοι κεῖνόν γε διηνεκέως ἀγορεύσω,
ζώει ὅ γ’ ἦ τέθνηκε· κακὸν δ’ ἀνεμώλια βάζειν».
Ὧς εἰπὸν σταθμοῖο παρὰ κληῖδα λιάσθη
ἐς πνοιὰς ἀνέμων. Ἡ δ’ ἐξ ὕπνου ἀνόρουσεν
κούρη Ἰκαρίοιο· φίλον δέ οἱ ἦτορ ἰάνθη,
ὡς οἱ ἐναργὲς ὄνειρον ἐπέσσυτο νυκτὸς ἀμολγῷ.
Μνηστῆρες δ’ ἀναβάντες ἐπέπλεον ὑγρὰ κέλευθα
Τηλεμάχῳ φόνον αἰπὺν ἐνὶ φρεσὶν ὁρμαίνοντες.
Ἔστι δέ τις νῆσος μέσσῃ ἁλὶ πετρήεσσα
μεσσηγὺς Ἰθάκης τε Σάμοιό τε παιπαλοέσσης,
Ἀστερίς, οὐ μεγάλη· λιμένες δ’ ἔνι ναύλοχοι αὐτῇ

ἀμφίδυμοι· τῇ τόν γε μένον λοχόωντες Ἀχαιοί.




5




10




15




20




25




30




35




40




45




50




55




60




65




70




75




80




85




90




95




100




105




110




115




120




125




130




135




140




145




150




155




160




165




170




175




180




185




190




195




200




205




210




215




220




225




230




235




240




245




250




255




260




265




270




275




280




285




290




295




300




305




310




315




320




325




330




335




340




345




350




355




360




365




370




375




380




385




390




395




400




405




410




415




420




425




430




435




440




445




450




455




460




465




470




475




480




485




490




495




500




505




510




515




520




525




530




535




540




545




550




555




560




565




570




575




580




585




590




595




600




605




610




615




620




625




630




635




640




645




650




655




660




665




670




675




680




685




690




695




700




705




710




715




720




725




730




735




740




745




750




755




760




765




770




775




780




785




790




795




800




805




810




815




820




825




830




835




840




845

και έφτασαν αυτοί μες στην κοιλάδα της Λακεδαίμονας της βαθουλής.
Και τελικά προσέγγισαν τ’ ανάκτορο του δοξασμένου Μενελάου·
Και έβρηκαν αυτόν να δεξιώνεται πολλούς δικούς του για το γάμο
του γιου μα και της κόρης τής ασύγκριτης εδώ μέσα στο σπίτι.
Την μεν την έστελνε στου ασυγκράτητου Αχιλλέα τον υιό·
γιατί παλιά στην Τροία υπέσχετο και είχε συμφωνήσει
να (την-ε) δώσει, και για εκείνους οι θεοί το γάμο εκτελούσαν.
Την έστελνε λοιπόν αυτός με ίππους βέβαια και άρματα να μείνει εκεί πέρα
στων Μυρμιδόνων την πρωτεύουσα την ξακουστή σ’ αυτούς που κυβερνούσε.
Ενώ για τον υιό από τη Σπάρτη του Αλέκτορα προόριζε την κόρη,
που απ’ αυτόν μεγάλωσε μακριά ο κρατερός ο Μεγαπένθης
από μια δούλη· ενώ για την Ελένη γόνο οι θεοί δεν έδωκαν ξανά,
αφ’ ότου γέννησε παλιά αξιαγάπητο παιδί,
την Ερμιόνη, αυτή που είχε την αστραφτερή κορμοστασιά της Αφροδίτης.
Κι όπως αυτοί κάτω από το ψηλοτάβανο τρώγαν το μέγα δώμα
οι γείτονες μα κι οι δικοί τού δοξασμένου Μενελάου
τερπόμενοι· και ένας αοιδός τραγούδαγε μαζί τους θεϊκός
κτυπώντας την κιθάρα, και δύο ακροβάτες ενώπιον αυτών
όπως κρατούσε το τραγούδι το ρυθμό, έκαναν τις φιγούρες τους στη μέση.
Κι εκείνη τη στιγμή μπροστά στην είσοδο αυτοί οι δυο κι οι ίπποι
ο ήρωας Τηλέμαχος μα και του Νέστορα τ’ αγαπημένο το παιδί,
σταθήκαν. Και ξεπροβάλλοντας τους είδε ο κύρης ο Ετεωνεύς,
του δοξασμένου Μενελάου ο υπηρέτης ο πιστικός,
και διέσχισε τ’ ανάκτορα να φέρει αγγελία για τον «ποιμένα των λαών»,
κι ιστάμενος κοντά γύρισε και του είπε με λόγια που πετούν:
«Κάποιοι δυο ξένοι εδώ, Μενέλαε που αναθρέψαν οι θεοί
δυο άνδρες, που θυμίζουν ακόμα και του Δία του μεγάλου τη γενιά.
Μα πες, άμα σε εσέ θα βρουν κατάλυμα οι γρήγοροι οι ίπποι,
ή σε άλλον θα (τους) στείλουμε να παν, που και θα τους φιλοξενήσει».
Και είπε προς αυτόν άσχημα αποπαίρνοντας Μενέλαος ξανθός:
«Ενώ ανόητος δεν έμοιαζες Βοηθοΐδη Ετεωνεύ,
από τα πριν· τώρα βεβαίως σαν παιδί ανοησίες κατεβάζεις.
Ή ’πως εμείς οι δυο δώρα φιλοξενίας πολλά πως μεταφέροντας
άλλων ανθρώπων γυρίσαμε εδώ, ε ρε κι ο Ζευς από καμιά μεριά
να παύσει τον καημό για τη συνέχειά μας. Αλλά τους ίππους λύσε
των ξένων, και άντε αυτούς μέσα πιο πρώτα να γλεντήσουν.
Σαν τό ’πε και αυτός διέσχισε το μέγαρο, και φώναξε και άλλους
τους υπηρέτες πιστικούς να σπεύσουνε μαζί μ’ αυτόν.
Κι έλυσαν μεν τους ίππους απ’ το ζυγό ’πως είχανε ιδρώσει,
και ’κείνους μεν τους έδεσαν στις φάτνες των αλόγων,
έβαλαν δε χορτάρι (ζειές), και με κριθάλευρο τ’ ανάμιξαν,
και έγειραν τα άρματα σε θέση φανερή (μήπως τα πάρουν κι άντε βρες τους),
κι εισήγαγαν αυτούς στην αίθουσα τη θεϊκή. Και ’κείνοι βλέποντες
εθαύμαζαν προς το παλάτι ολόγυρα του βασιλιά που αναθρέψαν οι θεοί·
κι ως νά ’χει εφαινότανε αίγλη ηλίου ή σελήνης
το ψηλοτάβανο ανάκτορο (το επιβλητικό) του δοξασμένου Μενελάου.
Αφού λοιπόν απόλαυσαν να βλέπουν με τα μάτια,
γοργά μες στα λουτρά τα καλολαξευμένα αφού εισήλθανε λουστήκαν.
Κι αφού λοιπόν οι υπηρέτριες τούς λούσαν και επάλειψαν με λάδι,
μ’ αφράτες χλαίνες τύλιξαν αλλά και με χιτώνες,
κι αμέσως κάθονταν σε θρόνους στον Ατρεΐδη το Μενέλαο κοντά.
Κι η για το νίψιμο χεριών θαλαμηπόλος έριχν’ απ’ το κανάτι που το έφερε
το όμορφο χρυσό πάνω σε λέβητα αργυρό,
για να νιφθούν· και τράβηξε κοντά τραπέζι σκαλιστό.
Κι η όμορφη οικονόμος ψωμί που έφερε ακούμπησε,
άφθονα βάζοντας επάνω φαγητά προς χάριν της παρέας.
Κι ο σερβιτόρος των κρεάτων πιατέλες άφησε κοντά που κράταγε ψηλά
απ’ όλα, και τα χρυσά τα κύπελα παρέθεσε σ’ αυτούς.
Και προς αυτούς τους δυο είπε Μενέλαος ξανθός δείχνοντας επί τούτου:
«Και άφθονο ψωμί και να χαρείτε... Τότε κατόπιν
τελειώνοντας το δείπνο θα ρωτήσουμε, ποιοι (άραγε) να είστε
απ’ τους ανθρώπους· διότι βέβαια η γενιά σας δεν στερήθηκε γονείς,
αλλά το γένος των ανδρών μοιάζει να είστε βασιλιάδων θεϊκής καταγωγής
που σκήπτρο να βαστάτε, μια που και δεν σας γέννησαν κάποιοι κακοί (εσάς)».
Σαν τό ’πε, και σ’ αυτούς οπίσθια βοδιού παρέθεσε εκλεκτά
κομένα παίρνοντας στα χέρια, τα που γι’ αυτόν σαν προσφορά είχανε παραθέσει.
Κι αυτοί στα έτοιμα φαγιά που ήτανε μπροστά τα χέρια απλώναν.
Αφού λοιπόν χορτάσανε πιοτί φαΐ χαρήκαν,
τότε λοιπόν Τηλέμαχος γύρισε προς του Νέστορα και είπε τον υιό
γέρνοντας το κεφάλι, ώστε να μην το μυριστούν οι άλλοι:
«Κάνε για με τη χάρη, και ‘‘θαύμαζε’’, του Νέστορα παιδί,
και του χαλκού τη λάμψη εντός των δωματίων π’ ακούγεται (τεράστια) η ηχώ
χρυσού μα κι απ’ το κεχριμπάρι, ασήμι κι ελεφαντοστούν.
Που ούτε του Ολύμπιου (θεού) τα μέσα απ’ την αυλή,
όσα εδώ ατέλειωτα πολλά· ένας μεγάλος σεβασμός με πιάνει που τα βλέπω».
Κι ενώ αγόρευε αυτός ‘‘τό ’πιασε’’ ο ξανθός Μενέλαος,
και προς αυτούς φωνάζοντας γύρισε κι είπε λόγια πεταχτά:
«Αγαπητά παιδιά, κανείς απ’ τους θνητούς θεό δε θα μπορούσε να τον φτάσει
γιατί στους αθανάτους ανήκουνε τα κτίσματα βεβαίως και τα κτήματα·
ίσως και κάποιος άνθρωπος με ‘μένα παραβγεί και ίσως όχι για τα
υπάρχοντα. Γιατί γι’ αυτά παθαίνοντας πολλά και περιπλανηθείς ατέλειωτα
‘‘τραβιόμουν’’ με τα πλοία και ήλθα με τον όγδοο το χρόνο,
Κύπρο Φοινίκη και Αιγύπτιους και περιπλανηθείς,
και έφθανα σ’ Αιθίοπες και Σιδονίους και Ερεμβούς
και σε Λιβύη, όπου και τα κριάρια αμέσως βγάζουν κέρατα·
γιατί τα φέρνουν βόλτα και γεννούν τρις τα αρνιά το χρόνο.
Όπου ούτε στερημένος άρχοντας καθόλου ούτε ποιμένας
για το κρέας και τυρί ούτε του γάλακτος που είναι και γλυκό,
αλλ’ ες αεί παρέχουνε ολόχρονα το γάλα να αρμέγουν.
Ενόσω εγώ γύρω από ’κείνα πλούτο αρπάζοντας πολύ
ξόδεψα τη ζωή μου, έτσι και κάπως έτσι άλλος τον αδερφό μου τον εσκότωνε
λαθραία, ανόητα, με δόλο της χαμένης της συζύγου·
έτσι που να μη χαίρομαι με τέτοια αποκτήματα να βασιλεύω.
Κι αυτά απ’ τους πατέρες πρέπει να τά ’χετε ακούσει, κάποιοι που για εσάς
υπάρχουν, επειδή πολλά κι άλλα πολλά έπαθα, και μου το ‘‘κλείσανε’’ το σπίτι
το που διαφέντευα πολύ καλά, κι υπάρχοντα πολλά και εκλεκτά.
Απ’ τα οποία όφειλα με τό ‘να τρίτο έχοντας μες στο παλάτι μοιρασιά
να διαμένω, και σώοι θά ’μεναν οι άνδρες, που τότε χάθηκαν
στην Τροία την πλατιά μακράν του Άργους που (και ’κείνο) άλογα εκτρέφει.
Αλλ’ έλα που και όλους οδυρόμενος μα και θρηνώντας
πολλές φορές στο μέγαρο καθήμενος ετούτο το δικό μας
άλλοτε μεν και με το κλάμα φχαριστιέμαι στο μυαλό, άλλοτε δε κατόπιν
σταματώ· και γρήγορα ο κορεσμός το κλάμα το παγώνει·
για όλα τούτα τόσο δεν οδύρομαι ούτε στενοχωριέμαι,
όπως για έναν, ο οποίος και τον ύπνο μου στερεί και το φαΐ
σαν τον θυμάμαι, επειδή κανείς από τους Αχαιούς δεν έχει υποφέρει τόσα,
όσα ο Οδυσσεύς υπέφερε και τράβηξε. Και τα οποία έμελεν
γι’ αυτόν να γίνουν πεπρωμένο, για ’μέ το άγχος πάντοτε και άλικο το δάκρυ
για εκείνον, που αβάσταχτο να πρέπει να απέχει και ούτε κάτι να γνωρίζουμε,
ζει για μήπως απέθανε. Οδύρονται ολόγυρα γι’ αυτόν
κι ο γέροντας Λαέρτης κι η Πηνελόπη η γνωστικιά
και ο Τηλέμαχος, που νεογέννητο τον εγκατέλειψε στο σπίτι».
Σαν τό ’πε, και αυτοστιγμής για τον πατέρα του ξεσήκωσε το κλάμα.
Το δάκρυ δε από τα βλέφαρα χυνόταν καταγής που άκουσε για τον πατέρα
ανασηκώνοντας στους οφθαλμούς τη χλαίνη πορφυρή
και με τα δύο χέρια. Ο δε Μενέλαος εννόησε αυτόν,
και μέσα στο μυαλό και στην ψυχή έπειτα κλωθογύριζε,
ή αν αυτόν θα άφηνε να μνημονεύσει ο ίδιος τον πατέρα
ή πρώτος θα δοκίμαζε και θα ρωτούσε για να μάθει τα καθέκαστα.
Όσο ετούτα καλοζύγιζε στο νου και μέσα στην ψυχή,
και τότε η Ελένη από το θάλαμο τού πάνω ορόφου -εκείνου με τις ευωδιές-
ήλθε μοιάζοντας της Αρτέμιδας της χρυσοκεντημένης.
Κι ακολουθώντας την η Αδρήστη κάθισμα έβαλε σ’ αυτήν καλοφτιαγμένο,
κι έφερε τάπητα η Αλκίππη με μαλακό μαλλί,
κι έφερε η Φυλώ ταγάρι αργυρό, το που της έδωκε
η Αλκάνδρη, Πολύβοιου η δέσποινα, που έμενε στη Θήβα
την Αιγυπτιακή, πού ’ναι γεμάτη αναρίθμητα κτίσματα μα και πλούτο·
ο οποίος δυο λουτρά έδωκε στο Μενέλαο ασημένια,
και δύο τρίποδες, και δέκα τάλαντα από χρυσό.
Κι εκτός από αυτά προσέφερε η σύζυγος δώρα πολύτιμα για την Ελένη·
μια ρόκα να αστράφτει μα και με ρόδες δώρισε καλάθι
αργυρό, και τέλειωναν τα χείλια του φτιαγμένα από χρυσό.
Που τώρα η Φυλώ θαλαμηπόλος γι’ αυτήν αφού την έφερε ακούμπησε
γεμάτο νήμα δουλεμένο· ενώ επί αυτού
απλώνετο το κέντημα που είχε ύφασμα μενεξεδένιο.
Και κάθισε στο κάθισμα κι είχε σκαμνί κάτω απ’ τα πόδια.
Κι αυτή βεβαίως ρώταγε το σύζυγο να μάθει τα καθέκαστα:
«Γνωρίζουμε λοιπόν, θεοτραφή Μενέλαε, πως κι από ποιους
ανθρώπους καυχιώνται ότι έρχονται μες στο δικό μας σπίτι;
θα το μαντέψω ή μήπως ψέματα θα πω; Με διατάζει η ψυχή μου.
Διότι με κανέναν-ε δεν ισχυρίζομαι πως μοιάζει έτσι όπως τον βλέπεις
ούτε ανδρός ούτε γυναίκας, με έχει καταλάβει σεβασμός σαν τον παρατηρώ,
όπως του Οδυσσέα μεγαλόκαρδου ετούτος μοιάζει στον υιό,
με τον Τηλέμαχο, που νεογέννητο τον εγκατέλειψε στο σπίτι
κείνος ο άνδρας, όταν για με τη σκύλα ένεκα Αχαιοί
ήλθατε κάτω απ’ την Τροία ‘‘πόλεμον εκστρατεύοντες θρασύν’’».
Και απαντώντας προς αυτήν γύρισε κι είπε ο Μενέλαος ξανθός:
« Έτσι τώρα κι εγώ βάζω, γυναίκα, με το νου όπως εσύ το βρίσκεις·
’κείνου διότι τέτοια τα πόδια αυτά τέτοια κι αυτά τα χέρια
των οφθαλμών και οι ματιές κι η κεφαλή κι η χαίτη από πάνω.
Και τώρα όσα εγώ σε σχέση με τον Οδυσσέα ενθυμούμενος
εξιστορούσα, όσα υπέφερε εκείνος άσχημα πικραθείς
μαζί με μένα, τότε ετούτος το πικρό έκρυβε δάκρυ από κάτω απ’ τα φρύδια
χλαίνη την πορφυρή σηκώνοντας μπροστά στους οφθαλμούς».
Και άμεσα σ’ αυτόν Πεισίστρατος απάντησε ο Νεστορίδης:
«Μενέλαε θεοτραφή, λαού οπλαρχηγέ με τον Ατρέα για πατέρα,
κείνου μεν γιος, έτσι ακριβώς, όπως εσύ το ισχυρίζεσαι·
αλλ’ είναι μετρημένος, και ντρέπεται μες στην ψυχή
εδώ που πρωτοήλθε να φανερώσει ζαβολιά
ενώπιον εσού, σένα που ως θεού εμείς οι δυο την ομιλία απολαύσαμε.
Έτσι εμέ προέτρεψε Νέστωρ ιππότης Τιμημένος
μ’ αυτόν σα συνοδός ν’ ακολουθώ διότι επειγότανε εσένα να ιδεί,
ώστε αυτόν να συμβουλέψεις μ’ ένα λόγο ή μια πράξη.
Διότι το παιδί έχει μεγάλα βάσανα που λείπει ο πατέρας
στο παλάτι, όπου δεν είναι άλλοι να τον-ε σώσουνε σωτήρες,
όπως και τώρα που αυτός για τον Τηλέμαχο απουσιάζει, κι ούτε οι άλλοι
βρίσκονται, αυτοί που θα μπορούσανε να διώξουν το κακό από το δήμο».
Και τού ’πε απαντώντας Μενέλαος ξανθός:
«Ωιμέ, τέτοιου ανδρός φίλου (αγαπημένου) ο υιός στό σπίτι το δικό μου
να έφθασε, που ένεκα εμού εμεγαλούργησε πολύ δεινοπαθώντας·
και έλεγα γι’ αυτόν αν έλθει θα φιλεύαμε ακόμα πιο πολύ από τους άλλους
τους Αργείους, αν την επιστροφή των δυο μας μέσα από τη θάλασσα επέτρεπε
να γίνει με τα γοργά τα πλοία Ολύμπιος ο Ζευς που όλα τα κοιτά.
Και πόλη κατοικήσιμη στο Άργος (Πελοπόννησο) και θέ’ να ίδρυα παλάτια,
απ’ την Ιθάκη φέρνοντας με υπάρχοντα απογόνους
και το λαό ολόκληρο, κι αφού μιαν πόλιν άδειαζα,
’κείνες που γύρω βρίσκονται και κυβερνούνται από μένανε τον ίδιο.
Και μια που θά ’μαστε εδώ κοντά θα ενωνόμασταν· και τίποτα εμάς
άλλο δεν θα ξεχώριζε αγαπημένους και τους δυο και ευχαριστημένους,
προτού βεβαίως του θανάτου το μαύρο σύννεφο καλύψει και τους δυο.
Αλλ’ έμελλε αυτά κάπου θεός ο ίδιος ν’ αποδιώξει απ’ τη μιά,
αυτός που ’κείνον δύστυχο τον έκανε μονάχο να μη γνωρίσει γυρισμό».
Σαν τό ’πε, και σ’ αυτούς σήκωσε σ’ όλους βογκητό.
Έκλαιγε κι η Αργίτισσα Ελένη, η απ’ το Δία καταγόμενη,
έκλαιγε κι ο Τηλέμαχος μα κι ο Μενέλαος Ατρείδης·
ούτε όμως του Νέστορα ο γιος αδάκρυτα είχε μάτια·
γιατί η μνήμη του θυμότανε αξέχαστο Αντίλοχο,
που τον εσκότωσε της λαμπερής Ηούς ο χαϊδεμένος ο υιός·
και μια που τον θυμήθηκε αγόρευε με λόγια που πετούν:
«Ατρείδη, μεν για σένα απ’ τους θνητούς πως είσαι σοβαρός
έλεγε και ο γέροντας ο Νέστωρ, όταν εσένανε θυμόμασταν·
μες στα δικά του τα παλάτια, κι ο ένας με τον άλλον αναρωτιόμασταν
κι αν κάπως τώρα γίνεται, εμένα άκουσέ με· διότι βέβαια εγώ δεν
‘‘φχαριστιέμαι’’ οδυρόμενος μετά το φαγητό, αλλά και η αυγή
θα φέρει το ξημέρωμα· και ντρέπομαι βεβαίως να μην
κλαίω, όποιον κι αν πέθανε θνητός και έφτασε στο τέλος.
Τούτη κι η μόνη η τιμή για τους θνητούς τους πικραμένους,
και να κουρεύουν τα μαλλιά κι από τα μάγουλα το δάκρυ (τους) να τρέχει.
Διότι κι ο δικός μου πέθανε ο αδελφός, καθόλου ο χειρότερος
απ’ τους Αργείους· και συ που μάλλον το γνωρίζεις· διότι βέβαια εγώ δεν
τον απάντησα μα ούτε και τον είδα· και άλλοι περιγράφουνε τι έγινε για
τον Αντίλοχο, και πως ταχύς να τρέχει και συγχρόνως μαχητής».
Και τού ’πε απαντώντας Μενέλαος ξανθός:
«Αγαπητέ, μια πού ’πες τόσα, όσα ένας άνδρας σοβαρός
θα είπει και θα πράξει, και που θα είναι απ’ τους παλιούς·
τέτοιου διότι και πατρός, τέτοια και ‘‘βάζεις’’ σοβαρά.
Πασιφανώς και σίγουρα απόγονος ανδρός, κι ο γιος του Κρόνου στον οποίο
θα προορίσει ευτυχία εις τον γάμο μα και σε ό,τι θα γενεί,
όπως τώρα στο Νέστορα έδωκε πέρα ως πέρα άπασες τις ημέρες
στον ίδιο να γερνάει μεν ευτυχισμένος στο παλάτι
τους γιους συγχρόνως γνωστικούς μα και να είν’ στα δόρατα αρίστους.
Κι εμείς μεν τον κλαυθμό ας τον αφήσουμε, που λίγο πριν δημιουργήθη,
το φαγητό να θυμηθούμε δε εις το εξής, και εις τα χέρια το νερό
“ν’ αφήσουμε να τρέξει”. Και περί το ξημέρωμα θα λέγονται ιστορίες
απ’ τον Τηλέμαχο κι εμέ ο ένας με τον άλλον θα τα λέμε».
Σαν το ’πε, και στα χέρια έριχνε νερό ο Ασφαλίων,
θεράπων πιστικός του Μενελάου ξακουστού.
Κι αυτοί πάνω στα έτοιμα φαγιά που ήταν μπροστά τα χέρια απλώνουν.
Όπου εκείνη τη στιγμή άλλα εννόησε η Ελένη η από το Δία καταγόμενη.
Κι αμέσως έβαλε ένα φάρμακο στον οίνο, απ’ όπου πίναν,
χωρίς της πίκρας τον καημό, κι όλα να λησμονούνε τα κακά.
Που όποιος τό ’πινε, αφού το ανακάτευε μες στο ποτήρι,
ούτε βεβαίως θά ’τρεχε από τις παρειές όλη τη μέρα δάκρυ,
ούτε και αν του πέθανε μητέρα και πατέρας,
ούτ’ αν πιο πριν (κι) ο αδελφός ή ο αγαπημένος ο υιός
από χαλκό αν σφάζονταν, και με τους οφθαλμούς να τό ’βλεπε ο ίδιος.
Τέτοια του Δία η θυγατέρα κατείχε φάρμακα μελετημένα
καταπληκτικά, αυτά που έδωκε Πολύδαμνα σ’ αυτήν η σύζυγος του Θώνου
Αιγύπτια, όπου τα περισσότερα το εύφορο το χώμα τα παράγει
φάρμακα, πολλά μεν ανακατεμένα υπέροχα πολλά δε τρομερά,
και ιατρός στο καθετί ειδικευμένος ‘‘περί πάντων’’
των ανθρώπων· διότι αυτών Παιήονας είναι γενάρχης.
Μόλις κι αφού ετοίμασε διέταξε τον οίνο να σερβίρουν,
κατόπιν προς αυτούς είπε στις ιστορίες απαντώντας:
«Μενέλαε Ατρείδη θεοτραφή τόσο εσύ όσο κι οι άλλοι
ανδρών οι παίδες εκλεκτών, κάποτε άλλοτε σε άλλον ο θεός
Ζευς αγαθόν μα και κακό μπορεί να δώσει· διότι όλα τα μπορεί·
μ’ αυτά που τώρα εσείς καθήμενοι μες στο παλάτι δεξιώνεστε
και με ιστορίες φχαριστιέστε· διότι κάτι να θυμίζει θα σας πω.
Και όλα εγώ δεν θα μπορούσα να ιστορήσω και ούτε να κατονομάσω,
όσ’ είν’ οι άθλοι τολμηρού ( και ταλαντούχου ) Οδυσσέα·
αλλά τέτοιο που τόλμησε και έκανε αυτό ο άνδρας ο καρτερικός
ενώπιον της Τροίας, που υποφέρατ’ Αχαιοί.
Τον εαυτό του με πληγές αφού κατέστρεψε για να φανούν,
στους ώμους ρίχνοντας μια κελεμπία, να μοιάζει στους ‘‘ιθαγενείς’’
στους άνδρες των εχθρών κρύφτηκε μέσα στην πλατύδρομη την πόλη·
και μ’ άλλο ανθρωπάκι έμοιαζε τον εαυτό του κατακρύπτων,
έγιν’ αποδεκτός τέτοιος που πριν δεν ήτανε στων Αχαιών τα πλοία.
Με τέτοιον έμοιαζε που κρύφτηκε στων Τρώων μες στην πόλη· κι αυτοί μπερδεύτηκαν
οι πάντες· και μόνη μου εγώ τον αναγνώρισα ποιος ήταν,
κι “ανέκρινα” αυτόν· κι αυτός με πονηριά να θέλει να ξεφεύγει.
Αλλ’ όταν το λοιπόν τον έλουσα εγώ και έτριψα με λάδι,
και με τα ρούχα τύλιξα κι ορκίστηκα της εγκαρτέρησης τον όρκο
μη πριν τον Οδυσσέα και μες στους Τρώες φανερώσω,
προτού βεβαίως φτάσει αυτός και εις τα πλοία τα γοργά και τον ‘‘καταυλισμό’’,
και τότε μου “κατέγραψε προφορικά” όλο το σκεπτικό λοιπόν των Αχαιών.
Κι αφού πολλούς εξόντωσε με φονικό χαλκό από τους Τρώες
ενώθηκε με τους Αργείους, κι “άφθονη πληροφόρηση” κουβάλαγε μαζί.
Όπου άλλες Τρωάδες θρηνούσαν γοερά… συγχρόνως η καρδιά μου
χαιρόταν, ήδη το μέσα μου επειδή άλλαξε γνώμη... να γυρίσω
σπίτι μονομιάς, ενώ μετάνιωσα για τύφλωση του νου, αυτήν που Αφροδίτη
είχε δώσει, όταν με πήρε ’κείθε μακριά απ’ την αγαπημένη την πατρίδα,
και την κορούλα μου παρατημένη την κάμαρά μου και το σύζυγο
τέτοιον που δεν στερήται, ούτ’ εξυπνάδα ούτε καμμία ομορφιά».
Και είπε απαντώντας προς αυτήν Μενέλαος ξανθός·
«Ναι πρέπει όλ’ αυτά, γυναίκα, να τα είπες βεβαίως ακριβώς
Και ήδη εδιδάχθηκα από τη σκέψη και το νου πολλών (ηρώων)
ανδρών αγαπημένων, και επισκέφθηκα χώρες και χώρες·
αλλά ποτέ τέτοιον εγώ δεν είδα με τα μάτια,
τέτοιον που να κατείχε φυλλοκάρδι Οδυσσέα τολμηρού (και ταλαντούχου).
Τέτοιον που και κατόρθωσε αυτό και άντεξε ο άνδρας ο καρτερικός
μέσα στον ίππο τον ξεστό (στο ΔΟΥΡΕΙΟ) που όλοι οι άριστοι κρυβόμασταν
απ’ τους Αργείους με σκοπό να φέρουμε στους Τρώες το φόνο και τη συμφορά.
Ήλθες ‘σύ έπειτα κοντά… και μάλλον πρέπει εσένα να σε διέταξε
ο δαίμονας, αυτός που ήθελε τους Τρώες να δοξάσει·
και ο Διήφοβος με θεϊκή κορμοστασιά ακολουθούσε σαν πλησίαζες εσύ.
Τρεις βόλτες έφερες και ψηλαφούσες την κρυψώνα,
καλούσες μα και φώναζες των Δαναών τους άριστους με τ’ όνομά τους,
σκαρώνοντας φωνή απ’ όλες τις συζύγους των Αργείων.
Τότε εγώ και του Τυδέα ο γιος κι ο “δίος” Οδυσσεύς
στο μέσον ευρισκόμενοι ακούσαμε, όπως καλούσες.
Κι αναζητούσαμε οι δυό εναγωνίως μιαν “ορμήνια”
ή να εξέλθουμε ή από μέσα αυτοστιγμής εσένα να ακούμε από κάτω·
αλλ’ Οδυσσεύς ανάσχεσε και συγκρατούσε σθεναρά.
Κι όπου όλοι οι άλλοι άφωνοι ήσαν (και ακίνητοι) οι γιοι των Αχαιών,
και μόνο Άντικλος στα λόγια σου βεβαίως ν’ απαντήσει
ήθελε. Μα με τα χέρια πίεζε ο Οδυσσέας στο μουστάκι
γερά με πόνο κι έσωσε όλους τους Αχαιούς·
κι έτσι κρατούσε, ώσπου σ’ απήγαγε οπίσω ΠΑΛΛΑΣ η Αθηνά».
Συγκινημένος σοβαρά τότε απάντησε Τηλέμαχος σ’ αυτόν:
«Μενέλαε θεοτραφή, λαών οπλαρχηγέ με τον Ατρέα για πατέρα,
δυσβάσταχτο· διότι τίποτα απ’ αυτά δεν περιόρισε βεβαίως τον άχαρο τον όλεθρο,
ούτ’ αν βεβαίως η καρδιά του ήταν φτιαγμένη από σίδερο.
Αλλ’ επιτρέψτε μας να πάμε στο κρεβάτι, μια που και ήδη
απ’ τον ύπνο το γλυκό θε να χαρούμε κοιμηθέντες».
Σαν το ’πε, κι η Αργείτισσα Ελένη διέταξε τις δμώες (υπηρέτριες)
ντιβάνια ν’ αποθέσουνε κάτ’ απ’ την αίθουσα και όμορφα σεντόνια
να βάλουνε στρωσίδια πορφυρά και από κάτω τάπητες,
σγουρές και χλαίνες να σκεπάσουν να πέφτουνε στρωμένες από πάνω.
Κι ήλθαν εκείνες απ’ το μέγαρο με λάμπα που κρατούσανε στα χέρια,
και στρώσαν τα ντιβάνια, κι οδήγησε ο κήρυκας φιλοξενούμενους απ’ έξω.
Και έτσι επί τόπου στον πρόδομο του ανακτόρου κοιμήθηκαν αυτοί,
κι ο ήρωας Τηλέμαχος (αγαπημένος) και ο υιός του Νέστορα ο ‘‘φαεινός’’·
Ατρείδης δε... κοιμήθηκε στο βάθος του μεγάρου τ’ ‘‘αψηλού’’,
και δίπλα Ελένη πλάγιασε με πέπλο νυχτικό, η θεϊκιά των γυναικών.
Άμα ξημέρωσε κι εφάνη η Αυγή με τις ακτίνες τις ροδαλές,
εγέρθη τότε απ’ το στρώμα κραυγάζοντας Μενέλαος “έτσι για το καλό”
ρούχα αφού εφόρεσε, και έθεσε στον ώμο το ξίφος το οξύ,
και κάτω από πόδια μαλακά έδεσε όμορφα τα πέδιλα,
κι ερχόταν απ’ το θάλαμο σα νά ’χε μες στο νου θεό να του μιλά,
και κάθισε κοντά με τον Τηλέμαχο και είπε μια κουβέντα και από τούτο κατονόμαζε
«και πες ποιο χρέος σε έφερε εδώ, Τηλέμαχε αγαπημένε (ήρωα),
στη Λακεδαίμονα τη βλογημένη πάνω απ’ τα “χίλια κύματα”;
Δημόσιου συμφέροντος ή ιδιωτικού; Τούτο για με εξήγα μου επακριβώς».
Τότε και ο Τηλέμαχος συγκινημένος τ’ απάντησε στα σοβαρά:
«Μενέλαε Ατρείδη θεοτραφή, λαού οπλαρχηγέ,
ήλθα, μήπως για ’μέ κάποια ωραία ανάμνηση θυμίσεις του πατέρα.
Μου κατατρώγεται το σπίτι, και το οποίο έχασε τα τίμια τα έργα·
και γέμισε ο χώρος από άνδρες που με δυσμένεια διάκεινται, που και πάντα από ‘μέ
σφάζουνε αιγοπρόβατα εκλεκτά και βόδια πού ‘ναι για να έλκουν το ζυγό(!),
μνηστήρες της μητρός μου εξωπραγματικήν έχοντες ύβριν.
Γι’ αυτό τώρα σε ‘σένα φτάνω και ζητώ, κι αν ήθελες
εκείνου μαύρο όλεθρο να πεις, αν κάπου αντίκρυσες
με τους δικούς σου οφθαλμούς ή άκουσες την ιστορία από άλλον
που περιεπλανάτο· γιατί σαν κακορίζικο τον γέννησε η μητέρα.
Και μη ντρεπόμενος εμέ με λυπηθείς ούτε και συμπονέσεις,
αλλά καλά για με να περιγράψεις, όπως απάντησες σαν μάρτυρας αυτόπτης.
Εκλιπαρώ, αν κάποτε για σένα κάτι πατέρας Οδυσσέας μου ο εκλεκτός
με λόγο ή ακόμα κάτι και με έργο αφού χρεώθηκε εξετέλεσε
ενώπιον της Τροίας, που υποφέρατ’ Αχαιοί,
θυμήσου τώρα και για ‘μέ και πες μου την αλήθεια».
Και μ’ αναστεναγμό βαρύ σ’ αυτόν γύρισε κι είπε ο Μενέλαος ξανθός:
«Ωιμέ, αν είναι δυνατόν τέτοιου πανίσχυρου ανδρός μες στο κρεβάτι
να θέλουνε να κοιμηθούν αυτοί ανάξιοι που είναι.
Και όπως μια φορά μια ελαφίνα στη φωλιά λέοντος κρατερού
αφού εκοίμησε έμβρυα νεογέννητα στου θηλασμού το χρόνο
βγήκε πλαγιές να εξερευνήσει και φαράγγια χλοερά
για να βοσκήσει, ενώ εκείνο έπειτα εισήλθε στο δικό του “στρώμα”
και για τα δύο έφερε αυτά ανύποπτο (κι ακούσιο) το τέλος,
όπως σε κείνους Οδυσσεύς ακούσιο το τέλος τους θα φέρει.
Έ ρε, πατέρα Ζευ και Αθηνά μα και Απόλλων,
τέτοιος που ήταν, όπως μια φορά στη Λέσβο την καλοχτισμένη
από μιαν έριδα αφού πετάχτηκε ορθός επάλεψε με τον Φιλομηλείδη,
και τον επέταξε με δύναμη στο χώμα, και όλοι οι Αχαιοί χαρήκαν,
τέτοιος θα ήταν Οδυσσεύς αν συναντούσε των μνηστήρων την ομήγυρη·
όλοι γληγοροπέθαντοι θα γένοντο και πικροπαντρεμένοι.
Κι αυτά, για τα οποία με ρωτάς κι εκλιπαρείς, εγώ βεβαίως δεν θα
ήθελα άλλα να πω πάρεξ αλήθεια, και ούτε να σε απατήσω,
αλλά ετούτα μεν μου είπε γέρων θαλασσινός με ειλικρίνεια,
απ’ τα οποία εγώ κανένα λόγο δεν θα κρύψω και ούτε θα σκεπάσω.
Πέρα στην Αίγυπτο οι θεοί ενώ τόσο ‘‘επάλευα’’ να φύγω εμένα για καιρό
κρατούσαν, επειδή δεν εθυσίασα γι’ αυτούς του λυτρωμού τις εκατόμβες.
Και πάντοτε εβούλοντο οι θεοί να μην ξεχνάμε τις ΕΦΕΣΤΙΕΣ ΤΙΜΕΣ.
Έπειτα είναι κάποια νήσος τριγυρισμένη από θάλασσα
μπροστά από την Αίγυπτο, και την-ε λένε Φάρο
τόσο μακριά, όσο και όλη μέρα ένα ωραίο πλοίο
διανύει, ούριος από πίσω του ευνοϊκός άνεμος να το σπρώχνει·
κι ενώπιον λιμάνι ασφαλές, κι απ’ όπου πλοία σταθερά
στη θάλασσα τα ρίχνουν, αφού θολό νερό έχουν αντλήσει.
Όπου με είχαν οι θεοί είκοσι μέρες, κι οι ούριοι ουδέποτε
φαινόντουσαν που πνέουνε στης θάλασσας τα πλάτη, κι ενέργεια των πλοίων
γίνονται οδηγοί πάνω στα χίλια κύματα του πόντου.
Και τότε όλα τα εφόδια θα τελειώναν μαζί και με το θάρρος των ανδρών,
ώσπου κάποιος απ’ τους θεούς που μ’ είδε ολοφυρόμενον λυπήθηκε και μ’ έσωσε,
Η θυγατέρα του Πρωτέα σπουδαίου γέροντα θαλασσινού,
η Ειδοθέη· διότι της ετάραξα πολύ βεβαίως την ψυχή.
Που μόνο μου βρισκόμενον συνάντησε μακριά απ’ τους συντρόφους·
διότι πάντα ολόγυρα περιπλανώμενοι στη νήσο πάσχιζαν να ψαρεύουν
με τα γαμψά αγκίστρια τους, έτρωγε και η πείνα την γαστέρα.
Και αφού κοντά μου στάθηκε έλεγε λόγια και μου φώναξε:
«νήπιος είσαι, ξένε μου, χαμένος τόσο ή “χαλεπός”,
μήπως εκούσια σ’ αρέσει κι ευχαριστιέσαι βάσανα που παθαίνεις;
Πως εδώ δα κρατιέσαι στο νησί, και ούτε κάποια λύση δεν
δύνασαι να εύρεις, και μαραζώνει κι η καρδούλα των συντρόφων».
Σαν το ’πε, τότε ’γώ της είπα απαντώντας:
«Και ’γώ σου λέω, όποια κι αν είσαι εσύ απ’ τις θεές,
πως δεν κρατιέμαι εγώ εκούσια εδώ, αλλά μάλλον θα πρόκειται
να είμαι ασεβής προς τους αθάνατους, οι που κατέχουνε απέραντο ουρανό.
Αλλά εσύ πες μου (περικαλώ), κι όλα θεοί τα ξέρουν,
380 ποιος απ’ τους αθανάτους με φρενάρει και έκλεισε το δρόμο
και την επιστροφή, θα φτάσω πώς πάνω στον “πόντο των ιχθύων”».
Σαν το ’πα, κι η ευλογημένη απάντησε αμέσως:
«Εγώ λοιπόν ξένε επί τούτου χωρίς περιστροφές θα περιγράψω.
Κάποιος εδώ θαλασσινός γέροντας γυροφέρνει ειλικρινής
385 αθάνατος Πρωτεύς Αιγύπτιος, και ο οποίος της θαλάσσης
γνωρίζει ολόγυρα βυθούς, του Ποσειδώνα υπηρέτης·
και που πατέρα μου τον λένε ότι είναι κι απ’ τον οποίο εγεννήθην.
Που βέβαια αν κάπως συ εδύνασο να τον συλλάβεις με καρτέρι,
αυτός και θα σου έλεγε κατεύθυνση κι απόσταση του δρόμου
και την επιστροφή, πως θά ’ρθεις απ’ τη θάλασσα που ξέρουνε τα ψάρια·
έτσι και κάπως έτσι θα σου πει, θεοτραφή, έτσι και το θελήσει,
ότι μέσα στο μέγαρο κακό ή αγαθό συμβαίνει
όσο απουσιάζεις στο δικό σου το μακρύ και δύσκολο το δρόμο».
Σαν το ’πε, τότ’ εγώ γύρισα και της είπα απαντώντας:
«Η ίδια τώρα ‘σύ υπέδειξε κρυψώνα του γέροντα του θεϊκού,
μήπως καταλαβαίνοντάς με ή και προβλέποντας ξεφύγει·
και διότι είναι δύσκολο θεός να δαμαστεί από θνητούς ανθρώπους».
Σαν το ’πα, κι η ευλογημένη απάντησε αμέσως:
«Εγώ λοιπόν ξένε επί τούτου χωρίς περιστροφές θα περιγράψω.
Άμα κι ο ήλιος για καλά μεσουρανήσει,
τότε έτσι απ’ τη θάλασσα θα βγει ο γέρων ο θαλασσινός που είναι ειλικρινής
με την πνοή του Ζέφυρου με μαύρο βούρκο καλυφθείς,
και εξελθών κοιμάται μέσα σε όμορφες σπηλιές·
και γύρω του οι φώκιες με πόδια από μεμβράνη καλής κυκλοφορίας στο νερό
πλαγιάζουνε αθρόες, έχοντας απ’ τη θάλασσα μόλις αναδυθεί,
οσμή πικραποπνέοντας απ’ όλους της θαλάσσης τους βυθούς.
Όπου εγώ αφού σε πάω άμα ξημέρωμα φανεί
θα σε ξαπλώσω εφεξής· και συ αφού απ’ τους σύντροφους καλοδιαλέξεις
τρεις, τους που τραβούν καλό κουπί στα πλοία (άριστοι) οι που τα κάνουν αξιόπλοα.
Και θα σου πω τα πάντα του γέροντα ετούτα τα φερσίματα.
Και πρώτιστα τις φώκιες θ’ αριθμεί και παρακολουθήσει·
αφού κατόπιν όλες θωπεύσει μα κι αναγνωρίσει,
θα ξαπλωθεί στη μέση όπως βοσκός των κοπαδιών αιγοπροβάτων.
Κι αφού λοιπόν πρώτα αυτόν τον δείτε κοιμισμένο,
τότε κι εσείς να μελετάτε έπειτα με βία κι εγκαρτέρηση,
κι αμέσως να τσακώσετε όσο κι αν προσπαθεί, παρ’ όλο που και θα πασχίζει να ξεφύγει.
Και θ’ αποπειραθεί τα πάντα να γενεί, όσα πάνω στη γη
γίνονται ερπετά, και ύδωρ και φωτιά με φλόγα που σπιθίζει·
εσείς δε να τον έχετε κρατώντας τον γερά και μάλλον να πιέζετε.
Αλλ’ όταν το λοιπόν ρωτά αυτός εσένανε με λόγια,
τέτοιος να μοιάζει, όπως τον είχατε γνωρίσει σαν πήγαινε να ξαπλωθεί,
τότε τη βία πρέπει και να ανασχέσετε μα και να λύσετε τον γέροντα,
ήρωαγαπητέ, και ρώτα ποίος θεός σε χαλεπαίνει,
και την επιστροφή, πως θα γυρίσεις απ’ τη θάλασσα που ξέρουνε τα ψάρια να περνούν».
Σαν είπε καταδύθηκε στη θάλασσα την κυματούσα.
Τότε εγώ στα πλοία, εκεί που στέκονταν στην άμμο,
μαζεύτηκα, κι όπως επέστρεφα η καρδιά μου ‘‘χτυπούσε δυνατά’’.
Έτσι λοιπόν κατέβηκα γοργά στα πλοία και στη θάλασσα,
και φάγαμε και μια μπουκιά, μέχρι να μας ‘‘τυλίξει’’ κι η αθάνατη νυχτιά·
τότε λοιπόν “κοιμήθημεν” στην άκρη της θαλάσσης.
Άμα ξημέρωσε κι εφάνη η Αυγή με τις ακτίνες τις ροδαλές,
τότε και το λοιπόν στην άμμο της θαλάσσης που ‘‘κρύβει’’ δρομολόγια πολλά
πράγματα στους θεούς γονατιστός έταζα και ζητούσα· μετά συντρόφους
παίρνοντας τρεις, που πάντα μάλιστα επείθοντο αμέσως.
Και κάπου τότε βέβαια αναδυόμενη αυτή απ’ τον μεγάλο κόλπο της θαλάσσης
τέσσερα δέρματα φωκιών ‘‘προσκόμισε’’ από τον πόντο·
κι ήταν νεόγδαρτα τα πάντα· ενώ ξανασκεφτότανε τον δόλο στον πατέρα.
Και σκάβοντας πάνω στην άμμο της θαλάσσης λάκους (ωσάν κρεβάτια)
στέκονταν περιμένοντας· και ’μείς πολύ κοντά ήλθαμε σε αυτήν·
και εφεξής (μας) ξάπλωσε, και δέρμα έβαλε επάνω στον καθένα.
Όπου καρτέρι τρομερό να γίνεται εδώ· μας ‘‘έσφαζε’’ διότι
η αποπνικτική από τις φώκιες τής θαλάσσιας ψαρίλας η οσμή·
γιατί και ποιος μπορεί να κοιμηθεί δίπλα σε κήτη του πελάγου;
Αλλ’ έσωσε αυτή και κάτι ιδεατό πραγματοποίησε·
κάτω απ’ την μύτη καθενός απέθεσε αφού έφερε αμβροσία
μάλιστα να ευωδιάζει, κι απώλεσε του κήτους την οσμή.
Κι όλο το πρωινό ‘‘με την ψυχή στο στόμα’’ περιμέναμε·
και ήλθαν κουνιστές οι φώκιες λυγιστές από το πέλαγος. Και οι οποίες έπειτα
ξαπλώναν εφεξής πάνω στην άκρη του γιαλού·
κι ο γέρων επιβλητικός ήλθε από τη θάλασσα, και εύρηκε τις φώκιες
καλοθρεμμένες, και όλες τις ‘‘κανάκεψε’’, και μέτρησε τον αριθμό.
Και πρώτους μας λογάριασε για κήτη, ούτε με την ψυχή του κάτι
κατάλαβε πως ήτανε παγίδα· και έπειτα εξάπλωσε κι αυτός.
Εμείς δε του την “πέσαμε” βγάζοντας ιαχή, και με τα χέρια
(τον) μαγκώσαμε· ούτε ο γέρος ξέχασε τις δόλιες τις τέχνες,
μα πρώτα λέων έγινε με γένια φουντωτά,
έπειτα δράκοντας και λεοπάρδαλη μα και μεγάλο αγριογούρουνο·
και έγινε υγρό νερό και δέντρο γιγαντόμορφο·
κι εμείς κρατούσαμ’ ασταμάτητα με ψυχικά αποθέματα.
Αλλ’ όταν το λοιπόν κουράστηκε ο γέρο-παντογνώστης (που γνώριζε τ’ ανείπωτα),
τότε και με ερώτησε με λόγια το λοιπόν και γύρισε και μού ’πε:
«Ποιος έτσι, Ατρέα γιε, απ’ τους θεούς παίρνει απόφαση με ’σέ,
έτσι να με γραπώσεις απροετοίμαστο μες στο καρτέρι; Τι είν’ αυτό που σε πιέζει;»
Σαν τό ’πε, ύστερα εγώ του είπα απαντώντας:
«Το νιώθεις γέροντα· τι με ρωτάς αυτά και πας να μου ξεφύγεις;
Πως εδώ δα κρατιέμαι στο νησί, και ούτε λύση
δύναμαι να βρω, και μαραζώνει μέσα μου η ψυχή.
Αλλά εσύ περίγραψε για ’μέ, αφού και όλα τα γνωρίζουν οι θεοί,
ποιος από τους αθάνατους φρενάρει και μου τον έκλεισε το δρόμο,
και την επιστροφή, πως θα γυρίσω απ’ τη θάλασσα που ξέρουνε τα ψάρια να περνούν».
Σαν τό ’πα, και αυτός μου είπε άμεσα απαντώντας:
«Αλλά θα πρέπει μάλλον του Διός μα και στους άλλους τους θεούς να όφειλες
ν’ αφιερώσεις ιερά καλά όπως ανέβαινες, που τάχιστα
θα έφτανες πλέοντας στην πατρίδα σου πάνω στη θάλασσα την αφρισμένη.
Γιατί δεν είν’ η μοίρα (σου) πριν απ’ αυτά φίλους να δεις μα και να φτάσεις
στο σπίτι το καλόχτιστο και στη δική σου γή την πατρική,
αν βέβαια πιο πριν στου απ’ τον Δία εκπορευόμενου (ατέλειωτου) Αιγύπτου ποταμού
δεν έλθεις στο νερό μετά κι αφού προσφέρεις ‘‘εκατόμβας ιεράς’’
εις τους αθάνατους θεούς, εκείνους που κατέχουνε μεγάλους ουρανούς·
και τότε θα τον δώσουνε το δρόμο οι θεοί, αυτόν που συ επιθυμείς».
Σαν τό ’πε, τότε βέβαια τα φυλλοκάρδια μου σκιστήκαν,
ένεκα αυτό το κάτι που με έσπρωχνε σε θάλασσα μ’ ομίχλη
στην Αίγυπτο να μεταβώ δρόμο μακρύ και δύσκολο μαζί.
Αλλά και όταν τέλειωσε αυτές τις ιστορίες γύρισα απαντώντας κι είπα:
«Τούτα έτσι μεν θα πρέπει να τελέσω, γέροντα, ως ‘συ κελεύεις·
αλλ’ άντε πες μου το αυτό χωρίς περιστροφές και να το περιγράψεις,
αν όλοι ήλθαν με τα πλοία χωρίς απώλειες οι Αχαιοί,
αυτούς ο Νέστορας κι εγώ που φεύγοντες αφήσαμε στην Τροία,
ή χάθηκε κανείς με όλεθρο αδέκαστο πάνω σε κάποιο πλοίο
ή και σε χέρια φίλων, αφού τον πόλεμο (τον) είχε ‘‘υπερκεράσει’’».
Σαν τό ’λεγα, κατόπιν και αυτός μου είπε απαντώντας:
«Ατρείδη, γιά αυτά τι με διερωτάς; Μη κάτι σου χρειάζεται
να ξέρεις, ούτε τι κατεβάζει ο νους μου· ούτε εσύ πιστεύω
πως μπορεί αδάκρυτος να μείνεις, όλα αφού αυτά τα καλομάθεις.
Πολλοί διότι μεν από αυτούς χαθήκαν, πολλοί και βέβαια σωθήκαν·
και δύο μόνο αρχηγοί των Αχαιών χαλκοχιτώνων τότε
χαθήκαν στην επιστροφή· στη μάχη δε εσύ είχες παρευρεθεί.
Κι ένας ακόμα ζωντανός κάπου κρατιέται μες στον πόντο τον ευρύ.
Αίας μεν με τα καράβια που μακριά κουπιά κι (ας είχανε) εχάθη.
Στις Γύρες πρώτα-πρώτα αυτόν ο Ποσειδών τον έριξε
σ’ ορθόλιθους μεγάλους και έσωσε ‘‘μακρόθεν’’ της θαλάσσης·
κι απ’ το κακό θα ξέφευγε παρ’ όλο που κι η Αθηνά τον εχθρευόταν,
αν λόγο δεν ξεστόμιζε υπερφίαλο κι αν δεν κοκορευόταν·
έλεγε θα μπορούσε να ξεφύγει χωρίς θεούς απ’ το ΜΕΓΑΛΟ πλάτος της θάλασσας.
Και ‘κείνου ο Ποσειδών ΜΕΓΑΛΟ άκουσε εκείνο που μιλούσε·
αμέσως έπειτα αφού την τρίαινα σηκώνει στα χέρια του τα στιβαρά
“την πήρε και τη σήκωσε” την πέτρα Γυραιήν, κι απόσχισε αυτήν·
το μεν (κομμάτι) έμεινε εκεί, τ’ άλλο συντρίμια εβυθίσθη,
κι ενώ πιο πρώτα Αίας κοκορευότανε “ΜΕΓΑΛΟ” επάνω καθεζόμενος·
στο τέλος τον μετέφερε κάτω από τον πόντο τον ατέλειωτο και τον κυματιστό.
Κι όπως ετούτος μεν εκεί εχάθη, αφ’ ότου ήπιε ‘‘ύδωρ αλμυρό’’
κάπου και ο δικός σου απόφυγε ο αδελφός το τέλος και εγλίτωσε
με όμορφα σκαριά· έσωσε δε η Ήρα με στοργή.
Αλλ’ όταν το λοιπόν έμελλε όρος Μαλειάων το απότομο
να φτάσει, τότε λοιπόν η θύελλα τον πήρε και τον σήκωσε
σε πόντο που τον ξέρουνε τα ψάρια... βαριά με την ψυχή τον έφερε στο στόμα,
(στα σύνορα) στο τέλος του αγρού, όπου παλάτια κατοικούσε ο Θυέστης
παλιότερα, και όπου τότε έμενε ο γιος ο Αίγισθος (ετούτου) του Θυέστη.
Αλλ’ όταν κι από κει λοιπόν εφαίνετο ο νόστος ασφαλής,
κι άμεσα οι θεοί στρέψανε ούριο, και φτάσανε στο σπίτι,
κι έτσι αυτός αποβιβάστηκε στην ίδια την πατρίδα του περιχαρής
και πέφτοντας φιλά αυτήνε την πατρίδα· και απ’ αυτόν πολλά
δάκρυα χύνονταν θερμά, τη γη που είδε επειδή την τόσο προσφιλή.
Όμως αυτόν από σκοπιά είδε σκοπός, που είχε εγκαταστήσει
στέλνοντάς τον ο Αίγισθος με την πανούργα σκέψη, κι είχε μισθό από αυτό
χρυσάφι από τάλαντα διπλά· και φύλασσε ολόχρονα βεβαίως,
ε… λάθρα μη ερχόμενος από εκεί, θυμόταν δε και τη θωριά τη ρωμαλέα.
Και φέρνων αγγελία μετέβη προς τα δώματα “ποιμένα των λαών” (στο βασιλιά).
Κι αμέσως Αίγισθος το δόλιο το τέχνασμα εσκέφθη·
διαλέγοντας στο δήμο είκοσι άριστους ανθρώπους
καρτέρι έστησε, και αφετέρου διέταξε τραπέζι να ετοιμάσουν,
πήγε μετά για να καλεί τον Αγαμέμνονα “ποιμένα των λαών”
με ίππους και οχήματα, το τέλος “μουρμουρίζων” (και στο μυαλό “κλωθογυρίζων”).
Κι αυτόν που δεν ψιλιάστηκε τον όλεθρο οδήγησε επάνω (στο παλάτι) και εξόντωσε
στο δείπνο, πως κάποιος και κατέσφαζε το βόδι μες στη φάτνη.
Ούτε κανένας γλίτωσε απ’ τους συντρόφους του Ατρείδη, αυτοί που ‘‘έποντο αυτού’’,
ούτε κανείς από του Αίγισθου, αλλά μέσα στο μέγαρο εξοντωθήκαν».
Σαν το ’πε, τότε βέβαια έγινε η καρδούλα μου σμπαράλια,
έκλαιγα και καθόμουνα στην άμμο, το μέσα μ’ ούτε τόσο δα
δεν ήθελ’ άλλο πια να ζω το φως του ήλιου και να βλέπω.
Αφού επήλθε ο κορεσμός με κλάμα μα και να κυλιέμαι,
τότε λοιπόν μου είπε ο γέροντας θαλασσινός αλάθητος-ειλικρινής·
«Μη άλλο, γιε τ’ Ατρέα, χρόνο πολύ έτσι ασταμάτητα (‘‘αδιαλείπτως’’)...
κλαις, καμμιά ωφέλεια επειδή δεν καρτερούμε· μα τάχιστα
προσπάθησε, όπως στη γη κι αν θα μπορούσες της πατρίδας σου να έλθεις.
Διότι βέβαια ή ζωντανό αυτόν θα βρεις, ή κι ο Ορέστης (μάλλον)
θα εσκότωνε, ενώ εσύ στον τάφο θα μπορείς να παραστείς».
Σαν το ’πε, η καρδιά μου τότε και ο θυμός ο παρορμητικός
κι ας ήταν φουντωμένος αμέσως μες στα στήθια (η φλόγα) καταλάγιασε,
και προς αυτόν φωνάζοντας έλεγα λόγια ‘‘στο φτερό’’:
«Έμαθα μεν για τούτους πια· τον τρίτο δε τον άνδρα συ ονόμαζε,
που (κάπου) ακόμα ζωντανός κρατιέται στον πλατύ τον πόντο της θαλάσσης
ή έχοντας πεθάνει· θέλω κι ας είμαι αγχωμένος να ακούσω».
Σαν τό ’πα και μου είπ’ αυτός αμέσως απαντώντας:
«Υιός Λαέρτου, εν Ιθάκη την οικία κατοικών·\
κι είδα αυτόν σε νήσο όπως έχυνε το δάκρυ,
στα μέγαρα της νύμφης Καλυψούς, που με το ζόρι αυτόν
κρατά· κι αυτός στη γη την πατρική δεν δύναται να φτάσει·
γιατί δεν παρευρίσκονται συντρόφοι ούτε και πλοία έχοντα κουπιά,
που να τον ταξιδέψουνε στης θάλασσας τα πέλαγα που είναι ανοιχτά.
Για σε και θέσφατο δεν είναι, Μενέλαε θεοτραφή,
το τέλος να επισπεύσεις στο Άργος να πεθάνεις όπου και βόσκουν άλογα,
(αχανές), μα σε Ηλύσιο πεδίο εσέ και εις τα πέρατα της γης
θα πέμψουν οι αθάνατοι, όπου ξανθός Ραδάμανθυς,
που περιούσια ζωή αρμόζει σε ανθρώπους·
χωρίς χιονοπτώσεις, ούτε πολύς χειμώνας έτσι ούτε νεροποντές,
αλλά Ζεφύρου πνέοντος πάντα αγέρι (πέρα ως πέρα) καθαρό
απ’ τον Ωκεανό να έρχεται αναψυχή για τους ανθρώπους·
ένεκα πού χεις την Ελένη και είσαι έτσι και του Δία ο γαμβρός».
Σαν είπε στον κυματιστό τον πόντο καταδύθηκε.
Τότε εγώ στα πλοία με συντρόφους σεβαστούς
κουβαλήθηκα, πολλά… χτυπούσε η καρδιά μου κοκκίνιζα σαν έφτανα κοντά.
Ύστερα αφού κατήλθαμε στα πλοία και στη θάλασσα,
και εξοπλίσαμε το κολατσιό, ήλθε κι η νύχτα η αθάνατη·
τότε λοιπόν στην άκρη της θαλάσσης κοιμηθήκαμε.
Άμα ξημέρωσε κι εφάνη η Αυγή με τις ακτίνες τις ροδαλές,
πρώτη δουλειά τα πλοία μεν τραβήξαμε σε θάλασσα ευλογημένη,
μέσα και τα κατάρτια αφ’ ετέρου τοποθετήσαμε και τα πανιά στο πλοίο το καθένα,
ανέβηκαν κι αυτοί και κάθονταν στους πάγκους,
και καθισμένοι εφ’ εξής χτυπούσανε τη θάλασσα με τα κουπιά “γεμάτα”.
Και στ’ άψε σβήσε στο (διάπλατο) ποτάμι της Αιγύπτου το απ’ το Δία εκπορευόμενο
άραξα πλοία και θυσίασα τελέσας (ολοκληρωμένες) εκατόμβες.
‘‘After’’(!)- αφού κατέπαυσα τον χόλο των θεών των αθανάτων πού ’ναι,
τύμβο στον Αγαμέμνον’ έφτιαξα, που άσβεστη η δόξα του να μείνει.
‘‘Ταύτα’’ αφού τελείωσα απέπλευσα, και ούριον μου δώσαν (οι θεοί)
αθάνατοι, αυτοί που μ’ έστειλαν γοργά στην προσφιλή μου την πατρίδα.
Αλλ’ άντε μείνε τώρα επιπλέον μες στα δικά μου τα παλάτια,
μέχρι και να γενεί ενδέκατη μα και δωδέκατη (ημέρα)·
και θα σε στείλω τότε στο καλό, και θα σου δώσω δώρα ζηλευτά,
τρεις ίππους και καλό αμάξι σκαλιστό· έπειτα πάλι
θα σου δώσω ωραίο σκεύος για σπονδές, που όταν στάζεις στους θεούς
τους αθανάτους εμέ (που σου το χάρισα) όλες τις μέρες θα θυμάσαι».
Και άμεσα ο Τηλέμαχος του απαντούσε σοβαρά (συγκινημένος):
«Ατρείδη, πια εδώ μη με κρατάς χρόνο πολύ.
Διότι εγώ και ένα χρόνο (θ’ ανεχόμουνα) να κρατηθώ κοντά σ’ εσέ βεβαίως
παραμένοντας, ούτε του οίκου ο πόθος με τραβά ούτε και των γονέων·
διότι φανερά τους μύθους (τις περιγραφές) τα λόγια τα δικά σου ακούγοντας
ευχαριστιέμαι· αλλ’ ήδη τους συντρόφους μου τους πιάνει βαρεμάρα
σε Πύλο ιερή, τον χρόνο που εσύ εδώ με καθηλώνεις.
Κι ότι δώρο κι αν μου δώσεις, και κειμήλιο θα γενεί·
ίππους δε εις την Ιθάκη δεν θα οδηγήσω, αλλά σ΄εσένανε τον ίδιο
εδώ θα εγκαταλείψω αφιέρωμα· διότι συ εξουσιάζεις πεδιάδα
πλατιά, όπου πολύς απλώνεται λωτός, και κάπαρη εντός
στάρια και ζειές μα και παντού λευκό που φύεται κριθάρι.
Όμως μες στην Ιθάκη, ούτε δρόμοι ευρείς ούτε κάποιο λιβάδι·
αίγες βοσκούν, και μάλλον δύσκολα θα έτρεφαν τους ίππους.
Γιατί νησί ιππήλατο κανένα ούτε καλά λιβάδια διαθέτει,
και τα οποία βρέχοντ’ απ’ το κύμα· και όπως όλα κι η Ιθάκη».
Σαν τό ‘πε, γέλασε και τρανταχτά Μενέλαος με καλοσύνη,
και με το χέρι χάιδεψε αυτόν και λόγο είπε και ονόμαζε απ’ αυτό:
«Αίματος αγαθού, παιδί μου αγαπητό, αυτά που αγορεύεις·
εγώ για χάρη σου λοιπόν αυτά θα τα αλλάξω· διότι το μπορώ.
Και από δώρα, όσα μες στον δικό μου οίκο ευρίσκονται κειμήλια,
θα δώσω, το καλύτερο κι αυτό που θά ’ναι να τιμά ακόμα πιο πολύ·
θα σου προσφέρω σκαλιστό κρατήρα· και αργυρός
εξ ολοκλήρου είναι, και με χρυσό πάνω στα χείλια στεφανώνεται,
κι “Ηφαίστεια” δουλειά. (Ε) και εκεί τον πρόσφερε ο Φαίδιμος ο ήρως (με αγάπη),
των Σιδονίων βασιλιάς, όταν η στέγη η δική του μας κάλυψε τους δυό
που όπως γύριζα με είχε συναντήσει· αυτόν και θέλω να προσφέρω».
Όπως ετούτα μεν αγόρευαν αυτοί μιλώντας μεταξύ τους,
συνδαιτυμόνες δε στις αίθουσες εισήλθαν του βασιλέα θεϊκού.
Και αφ΄ενός αρνάκια οδηγούσαν, οίνο φέρνανε αφετέρου ισχυρά μεθυστικό·
και οι γυναίκες τους στέλναν ψωμί φορώντας όμορφα μαντήλια·

κι όπως ετούτοι προετοίμαζαν το δείπνο μες στ’ ανάκτορα...
Οι δε μνηστήρες απ’ την άλλη μπροστά στο μέγαρο του Οδυσσέα
ετέρποντο με δίσκους και στέλνοντας κοντάρια (κάναν ακοντισμό)
σε δάπεδο στρωμένο, όπως και πριν, έχοντας θράσος.
Καθόταν κι ο Αντίνοος κι Ευρύμαχος ο θεϊκός,
οι των μνηστήρων αρχηγοί, ήσανε και στην αρετή “καλυτερότεροι” απ’ όλους.
Και σε αυτούς ο γιος του Φρόνιου Νοήμων ερχόμενος κοντά
με λόγια αναρωτιόμενος είπε προς τον Αντίνοο:
«Αντίνο’, κάτι ξέρουμε ή μήπως και καθόλου,
το πότε από την αμμουδερή γυρίζει ο Τηλέμαχος την Πύλο;
Έφυγε παίρνοντας το πλοίο μου, κι αυτό χρειάζεται σε μένα
ώστε σε Ήλιδα ευρύχωρη να διαβώ, όπου τα άλογά μου
δώδεκα θηλυκές (φοράδες), και υποζύγια ημίονοι π’ αντέχουν στη δουλειά
ανήμεροι· που κάποιο να δαμάσω αφού το τιθασεύσω και το πιάσω».

Σαν τό ’πε, και αυτών θαμπώθηκε η ψυχή· διότι δεν φαντάζονταν
πως θά ’φευγε στην Πύλο του Νηλέα, αλλά κάπου αυτού (εδώ)
μες στους αγρούς ή στα κοπάδια θα παρέμενε ή στον χοιροβοσκό.
Κι είπε αμέσως προς αυτόν Αντίνοος Ευπείθη ο υιός:
«Αλήθεια πες μου, πότε έφυγε και τίνες με αυτόν
έποντο παλικάρια της Ιθάκης οι εξαίρετοι; Ή (ήταν) οι δικοί του
θήτες μα και οι υπηρέτες; Και μπόρεσε και να το κάνει...
Περίγραψέ μου το κι αυτό επακριβώς, ώστε καλά να μάθω,
σου πήρε μήπως με τη βία ακούσια το μαύρο το καράβι,
ή του (το) έδωκες εκούσια, μια που σε παρακάλεσε θερμά (με μύθους και) με λόγια».

Και ο υιός του Φρόνιου Νοήμων του απάντησε:
«Εγώ ο ίδιος του (το) έδωκα εκούσια· τι νά ’κανε και όποιος άλλος,
όποτε τέτοιος άνδρας έχοντας στην ψυχή ανησυχία (και μελήματα)

ζητά; Θά ’τανε χαλεπό να αρνηθείς να δώσεις κάτι τέτοιο.
Και όσο για τους άνδρες, αυτοί που αριστεύουνε μέσα στο δήμο ανάμεσά μας,
αυτοί που έπονται αυτού· ενώ αρχηγό ενόησα εγώ ‘πως έμπαινε
τον Μέντορα ή και θεό, τέτοιον ‘πως με τον ίδιονε στα πάντα που να μοιάζει.
Αλλά για τούτο απορώ· είδα ΕΔΩ τον Μέντορα το θεϊκό
το χάραμα εχθές, ενώ τότε εμπάρκαρε στο πλοίο για την Πύλο(!)».
Έτσι όπως αποφώνησε απέβη πρὸς τα δώματα πατρός,
ετούτους δε τους δυο θυμός τους έπιασε ο παρορμητικός.
Μνηστήρες και αμίλητοι καθίσανε και παύσαν τ’ αγωνίσματα.
Κι είπε μετά σ’ αυτούς Αντίνοος του Ευπείθη ο υιός,
ο θυμωμένος· και μένεα με άσχημα τα μαυρισμένα σωθικά
έπνεε, κι ολόγυρα σπίθες πετούσε με τα μάτια·
«Ωιμέ (και τρισαλί), έργο πόσο μεγάλο ετελέσθη υπερφίαλα
μ’ αυτήν του Τηλεμάχου την οδό· και λέγαμε πως δεν θα ετελείτο απ’ αυτόν.
Παρά των τόσων την αντίδραση έτσι ξεκίνησε το (άβγαλτο) παιδί
παίρνοντας πλοίο και διαλέγοντας στο δήμο τους αρίστους.
Αρχή και προηγούμενο άλλων κακών θα είναι· αλλά για τούτο
είθε ο Ζευς να εξόντωνε με βία πριν ενηλικιωθεί.
Αλλ’ άντε μου δώστε γοργό πλοίο και είκοσι εταίρους,
ώστε αυτόν τον ίδιο ερχόμενο να καρτερώ και να παραφυλάξω
μες στον πορθμό Ιθάκης μα και Σάμης της ΑΠΟΚΡΗΜΝΗΣ,
που να του ‘‘βγει ξυνό’’ ένεκα του πατρός να αρμενίζει».
Σαν τό ’πε, κι όλοι επαινούσαν τότε μα και παρότρυναν.
Έπειτ’ αφού σηκώθηκαν μπήκανε στο παλάτι του Δυσσέα.
Ούτε έτσι η Πηνελόπη χρόνο πολύ ήταν απληροφόρητη
των λόγων, που οι μνηστήρες στο μυαλό βυσσοδομούσαν·
κήρυξ διότι ο Μέδων τής τα είπε, αυτός που αποφάσεις μάθαινε
που ήτανε εκτός αυλής, και μέσα εκπονούσανε τα σχέδια γι’ αυτό.
Και διέσχισε τα δώματα στην Πηνελόπη ν’ αναγγείλει.
Και μόλις το κατώφλι διάβηκε του είπε η Πηνελόπη:
«Κήρυκα, τι σε έστειλαν κι οι άχαροι μνηστήρες για να πεις;
Ή για να πεις στου θεϊκού τις δούλες του Οδυσσέα
να παύσουν τις δουλειές, και για τους ίδιους να ετοιμάσουνε τραπέζι;
Μη σώσουνε και μνηστευθούν μην άλλους ανταμώσουν
κι ‘‘απόπυμα’’ υστερινό εδώ και τώρα να δειπνήσουν.
Που μαζεμένοι εδώ δα βιός κατασπαλάτε αρκετό,
γνωστικού Τηλέμαχου τον πλούτο· και ούτε κάτι τι απ’ τους πατέρες
τους δικούς σας ακούσατε παλιά, που ήσασταν παιδιά,
πως έστεκε ο Οδυσσεύς μαζί με τους δικούς σας τους γονείς,
ούτε κάτι εξαίσιο αν έφτιαξε ούτε αν κάτι είπε
στο δήμο, που είναι και αυτό στην κρίση βασιλιάδων “θεϊκών”·
άλλον και να εχθρεύονται απ’ όλους τους θνητούς, άλλον και ν’ αγαπούν.
Κείνος ουδέποτε άνδρα ατάσθαλο δεν είχε “κυνηγήσει”·
αλλ’ η ψυχή σας μεν και τα ανήκουστα τα έργα
φαίνεται, δεν είναι ανταπόδοση των ευεργεσιών».
Κι αυτόματα είπε σ’ αυτήν ο Μέδοντας που γνώριζε πώς λέγονται τα λόγια τα σοφά:
«Μακάρι πια, βασίλισσα, αυτό νά ‘ταν το μεγαλύτερο κακό.
Αλλά πολύ και πιο μεγάλο και άλλο δυσκολότερο (αυτό)
που σκέφτονται οι μνηστήρες, αυτό που ο γιος του Κρόνου να μη δώσει...
Τηλέμαχο σκοπεύουνε μ’ οξύ χαλκό (σαν όπλο) να τόν “φάμε”
σπίτι σαν καταπλέει· ενώ αυτός μετέβη για τον πατέρα να ακούσει
σε Πύλο ιερή και Λακεδαίμονα ευλογημένη».
Σαν τό ’πε, και της λύθηκαν τα γόνατα απ’ αυτό και (ράγισε) η καρδιά,
μόλις που έλαβε τ’ ‘‘αφάσια’’ τα λόγια· ενώ τα δύο μάτια της μ’ αυτό
εγέμισαν με δάκρυα, πνιγμένη της ερχόταν η φωνή.
Κι όψιμα προς αυτόν (μετά από παύση) είπε με λόγια απαντώντας:
«Κήρυκα πες μου το παιδί πως κίνησε να πάει; Ούτε γι’ αυτόν ανάγκη
στα γρήγορα τα πλοία να μπαρκάρει, και τα οποία άλογα της θάλασσας
γίνονται στους ανθρώπους, περνάνε το υγρό στοιχείο μονομιάς.
Η για να μη το όνομα αυτού μες στους ανθρώπους παραμείνει»;
Και της απάντησ’ έπειτα ο Μέδοντας που ήξερε πως λέγονται τα λόγια τα σοφά:
«Ποιος όρισε θεός γι’ αυτόν δεν το γνωρίζω, ή και του ίδιου
η ψυχή στην Πύλο εφορμήθη για να πάει, ώστε να μάθει
του δικού του τού πατέρα επιστροφή ή κάποια συμφορά που ήδη είχε πάθει».
Μετά την αποφώνηση κατέβηκε στα δώματα του Οδυσσέα.
Ενώ αυτήν πλημμύρισε το ψυχοφθόρο άγχος, δεν άντεχε καθόλου πια
να κάτσει σε σκαμνί αν και πολλά ευρίσκοντο στο σπίτι,
αλλά ακούμπησε επάνω στο κατώφλι του θαλάμου με τα πολλά σημεία ν’ ακουμπήσεις
οικτρά ολοφυρόμενη. Και γύρω της κλαψούριζαν οι δούλες
όλες, όσες μέσα στα δώματα βρισκόνταν, νέες μα και παλιές (γριές).
Κι ενώ αβάσταχτα βογγούσε είπε μετά η Πηνελόπη:
«Ακούστε, φίλες· διότι με κυκλώσανε οι πόνοι που μού ‘δωκε Ολύμπιος (θεός)
απ’ όλους (πιο πολλοί), όσες μαζί μου τράφηκαν και γεννηθήκαν·
που πρώτα μεν άνδρα λαμπρό απώλεσα με την ψυχή του σα λιοντάρι,
μ’ όλες τις αρετές πασίγνωστο μέσα στους Δαναούς
λαμπρό, δόξα πλατιά αυτού καθ’ (όλη) την Ελλάδα και μες στο Άργος.
Τώρα μετά παιδί αγαπητό οι θύελλες αρπάξαν
άδοξα απ’ το μέγαρο, και ούτε άκουσα πως είχε εξορμήσει.
Άθλιες, ακόμα ούτε και εσείς καμιά δεν έβαλε με νου (της)
να με ξυπνήσει απ’ το κρεβάτι, μια που σαφώς το γνώριζε η ψυχή (σας),
τότε που ‘κείνος μπάρκαρε στο μαύρο το καράβι.
Γιατί αν μάθαινα εγώ αυτόν πως τράβαγε το δρόμο...
τότε (να δεις) που θά ’μενε και φούρια κι ας τον έπιανε για το ταξίδι,
ή (πάνω απ’ το πτώμα μου) και θα με εγκατέλειπε νεκρή μες στο παλάτι.
Αλλά κάποια γοργά Δολίον γέροντα ας (τον) καλέσει,
δικό μου ιπποκόμο, αυτόν που μού ’δωκε ο πατέρας όταν ερχόμουνα εδώ,
και διαφεντεύει κήπο μου με τα πολλά τα δέντρα, που τάχιστα
εις τον Λαέρτη όλα αυτά αφού βρεθεί κοντά (τού) περιγράψει,
που αν εκείνος στο μυαλό σκέψη δουλεύοντας μπορεί
βγαίνοντας έξω οδύρεται στον κόσμο, ότι αυτοί σχεδιάζουνε
δικό του γόνο (εγγονό) και Οδυσσέως - εκπρόσωπου θεών - να εξοντώσουν».
Κι αυτόματα σ’ αυτήν είπε η Ευρύκλεια τροφός η πολυαγαπημένη:
«Νύφη αγαπημένη, συ μεν λοιπόν μπορείς εμέ με άπονο μαχαίρι να σκοτώσεις
ή ‘‘να μου τη χαρίσεις’’ στο παλάτι... όμως δεν κρύβω λόγια για αυτό.
Γνώριζα εγώ ετούτα όλα, και έφερα σ’ αυτόν, όσα εκέλευε,
φαγιά και το γλυκό κρασί· και πήρε από με μεγάλο όρκο
να μη σου πω πιο πριν, πριν βέβαια γενεί η δωδεκάτη
ή ‘σύ η ίδια το ποθήσεις (κι αυθόρμητα) ακούσεις ότι έχει ‘‘εκστρατεύσει’’,
για να μην κλαίγοντας χαλάς τ’ ωραίο πρόσωπό σου.
Αλλά δροσίσου, καθαρά ρούχα αφού φορέσεις,
στο υπερώο σαν ανεβείς μαζί με τις αμφίπολες γυναίκες
στην Αθηνά ευχή του Δία κόρη (προσευχή) εκείνου που από αίγα γαλουχήθη·
και διότι έπειτα αυτή από το θάνατο μπορεί και να σε σώσει.
Μήτε το γέροντα του κάκου να τραβάς τον ‘‘τσακισμένο’’· διότι δεν πιστεύω
από τους μάκαρες θεούς όλως διόλου η γενιά του Αρκεισίου
να μισείται, αλλά ακόμα κάποιος κάπου ακολουθεί (ΟΜΗΡΟΣ), που και θα έχει
και δώματα πανύψηλα και πλούσιους αγρούς ‘‘στην άλλη τη μεριά’’».
Σαν είπε, και της έπαψε το κλάμα, και καταλάγιασε στα μάτια τον καημό.
Δροσίστηκε αυτή, και καθαρά ρούχα σαν φόρεσε
ανέβαινε στο υπερώο μαζί με τις αμφίπολες γυναίκες,
και έβαζε σπόρους μέσα στο κάνιστρο, και ρώταγε την Αθηνά:
«Άκου εμέ, τέκνο αχτύπητο, Διός που γαλουχήθη απ’ την αίγα,
αν πολυμήχανος ποτέ (για σένα) στο παλάτι ο Οδυσσεύς
κατέκαιε άφθονα μηριά βοός ή και προβάτου,
τώρα θυμήσου αυτά για ‘μέ και σώσε τον αγαπημένο μου το γιο,
και απομάκρυνε μνηστήρες ‘‘ασχήμως’’ αλαζονικούς».
Όπως και μόλις είπε έβγαλ’ αλαλαγμό, και την κραυγή την άκουσε η θεά.
Μαζεύτηκαν και οι μνηστήρες μες στο παλάτι το σκιερό·
και να τι είπε κάποιος από τους νεαρούς τους αλαζονικούς:
«Το γάμο η περιζήτητη βασίλισσα μ’ εμάς μάλλον θα πρέπει
να ετοιμάζει, και τίποτα δεν ξέρει, ότι ο φόνος του υιού της εξελίσσεται(!)».
Έτσι όπως είπε κάποιος, αυτά όμως δεν γνώριζαν πως θα εξελισσόντουσαν.
Και ο Αντίνοος σ’ αυτούς πήρε μετά το λόγο κι είπε:
«Διάβολοι, λόγια μεν αφήνετε να φύγουν υπερφίαλα
από όλους ομού, μην κάποιος και από κάπου μέσα μαρτυρήσει.
Αλλ’ άντε σιωπηλά αφού ‘‘στα πόδια μας σταθούμε’’ ας πραγματοποιήσουμε αυτή
την ιστορία, που πια και σ’ όλων το μυαλό ‘‘φώλιασε’’ στο δικό μας».
Αφού είπε ξεχώρισε είκοσι άριστους λεβέντες,
και κίνησαν για το γοργό το πλοίο και της θαλάσσης το γιαλό.
Και πρώτα-πρώτα το λοιπόν πλοίο ετράβηξαν εκεί που η θάλασσα βαθαίνει,
το δε κατάρτι εντός τοποθετούσαν μα και ιστία στο καράβι,
και πέρναγαν κουπιά μες στις δερμάτινες τις τρόπιδες,
όλα όπως πρέπει, και αναπέτασαν ολόλευκα πανιά·
και όπλα φέραν πρόθυμοι με ζήλο υπερβάλλοντα σ’ αυτούς οι υπηρέτες.
Ύψωσαν δε προς το νοτιά, αγκυροβόλησαν αυτό βεβαίως, και βγήκανε οι ίδιοι·
όπου και κάτι τσίμπησαν, ανέμεναν δε να επέλθει η βραδιά.
Και τη στιγμή αυτή η Πηνελόπη στο υπερώο με σκέψεις να την τριγυρίζουν
έμενε νηστική, από φαγί κι από πιοτί τελείως στερημένη,
διερωτώμενη, άμα ο γιος της ο ΚΑΛΟΣ από το θάνατο ξεφύγει,
ή βέβαια πιαστεί απ’ τους μνηστήρες υπερφίαλους (και φαντασμένους).
Και όσα στριφογύρισε ένα λιοντάρι μέσα σε όμιλο ανδρών
φοβισμένο, όποτε δόλια αυτό περικυκλώνουν,
τόσα γι’ αυτήν περνώντας στο μυαλό ύπνος βαθύς επήλθε·
και πέφτοντας κοιμήθηκε, και λύθηκαν (και έφυγαν) όλα τα άγχη κι οι καημοί.
Όπου η Αθηνά, θεά γαλανομάτα, άλλα είχε βάλει στο μυαλό (της).
Ποίησε είδωλο, και έμοιαζε στην όψη με γυναίκα,
την κόρη Ιφθίμη μεγαλόκαρδου Ικάριου,
αυτήν που πήρε Εύμηλος στο σπίτι που κατοικούσε στις Φερές.
Έστειλε δε αυτήν στα δώματα του Οδυσσέα θεϊκού,
ώστε την Πηνελόπη που οδυρόταν γοερά
το γοερό να παύσει κλάμα της και δάκρυ.
Εισήλθε δε στο θάλαμο (μες απ’ την κλειδαρότρυπα) εκεί που ο ιμάντας του κλειδιού,
πάνω απ’ το προσκεφάλι εστάθη και είπε “μύθο” προς αυτήν:
«Κοιμάσαι, Πηνελόπη, με την καρδούλα τσακισμένη.
Με τίποτα οι ολοζώντανοι δεν θα σ’ αφήσουν οι θεοί
να κλαις και να υποφέρεις, μια που επιστροφή ακόμα έχει ‘‘διάπλατη’’
τ’ αγόρι το δικό σου· και γιατί στο τόσο δα για τους θεούς δεν είναι ασεβής».
Κι απάντησε έπειτα σ’ αυτήν με έννοια η Πηνελόπη
γλυκά πλησιάζοντας κοντά στις πύλες των ονείρων:
«Πες, αδελφή, πως ήλθες ’δώ; Πιο πριν βεβαίως δεν
περνούσες, μια που μακριά το σπίτι σου πολύ εκεί που διαμένεις.
Και με καλείς να πάψω τον καημό και τις οδύνες
τις πολλές, αυτές που ερεθίζουν το μυαλό και την ψυχή μου,
που πρώτα μεν άνδρα λαμπρό απώλεσα με την ψυχή του σα λιοντάρι,
μ’ όλες τις αρετές πασίγνωστο μέσα στους Δαναούς
λαμπρό, δόξα πλατιά αυτού καθ’ όλη την Ελλάδα και μες στο Άργος·
τώρα απανωτά σε πλοίο μπάρκαρε τ’ αγαπημένο το παιδί,
αμάθητο, ούτε τους πόνους (κόπους) να γνωρίζει ούτε καλά να ξέρει να μιλά.
Για το οποίο πιο πολύ κι εγώ οδύρομαι παρά να πρέπει για ΕΚΕΙΝΟΝ (Οδυσσέα)·
για τούτο και τρομάζω, τρομοκρατούμαι και φοβάμαι, μη κάτι πάθει,
αυτός ή βέβαια σ’ αυτόν το δήμο, ένεκα του οποίου ταξιδεύει, ή ίσως μεσοπέλαγα·
δύσκολα επαχθές διότι εχθροί πολλοί μηχανεύονται επί τούτου,
θέλοντας να σκοτώσουν πριν φτάσει στης πατρίδας (του) τη γη».
Κι απαντώντας προς αυτήν είπε είδωλο θαμπό·
«Θάρρος, μη κάτι μέσα στο μυαλό σε κάνει να δειλιάζεις·
γιατί εκείνη για αυτόν πηγαίνει προπομπός, αυτήν (τε) που και άλλοι
άνδρες πολλοί θα ήθελαν να βρίσκεται κοντά τους, ΔΙΟΤΙ (ΤΟ) ΜΠΟΡΕΙ,
ΠΑΛΛΑΔΑ ΑΘΗΝΑ· σένα (που βλέπει χαμηλά) να κλαις θα σε σηκώσει·
που τώρα μ’ έστειλε σε ’σέ ετούτα να σου πω».
Και προς αυτήν μετά είπε η Πηνελόπη με περίσκεψη:
«Αν ήσουν μεν θεός εσύ και άκουγες φωνή απ’ το θεό,
άντε και αν μπορείς πες μου για ‘κείνον τον καημένο,
αν κάπου ακόμα ζει και βλέπει φως του Ήλιου,
ή ήδη πέθανε και είν’ στου Άδη τα παλάτια».
Και απαντώντας προς αυτήν είπε είδωλο θαμπό:
«Και βέβαια για ‘κείνον διαρκώς δεν πρόκειται να αγορεύω,
πού ζει βέβαια ή πέθανε· κακό λόγια τ’ αέρα να σκορπάς».
Σαν είπε από την κλειδαρότρυπα πέρασε στην κολώνα εχάθη
μες στων ανέμων τις πνοές. Κι αυτή αγουροξύπνησε
του Ικάριου η κόρη· και έγιανε αυτής το φυλλοκάρδι (μαλάκωσε η καρδιά της),
πως ήταν της νυχτός γι’ αυτήν όνειρο “κραυγαλέο”.
Μνηστήρες δε αρμένιζαν αφού μπαρκάραν
δολοφονία Τηλεμάχου στο μυαλό θέλοντας να σκεφτούν.
Είναι δε κάποια νήσος μεσοπέλαγα βραχώδης
ανάμεσα Ιθάκης μα και Σάμης της απόκρημνης,
όχι μεγάλη, η Αστερίς· κι ενώπιον αυτής λιμένες ναύλοχοι

σε δυο μεριές· σ’ αυτήν όπου βεβαίως ανέμεναν κρυμμένοι οι Αχαιοί.
 
Τελευταία επεξεργασία:
Νικόλαος Καμπάνης - Mentor

Νικόλαος Καμπάνης - Mentor

Μπλουζα Κάτω μέρος