Ραψωδία π': Αρχαίο κείμενο - Νεοελληνική απόδοση

​

Ομηρική διάλεκτος​	Στίχοι​	Νεοελληνική απόδοση​
Τὼ δ’ αὖτ’ ἐν κλισίῃ Ὀδυσσεὺς καὶ δῖος ὑφορβὸς ἐντύνοντ’ ἄριστον ἅμ’ ἠοῖ, κηαμένω πῦρ, ἔκπεμψάν τε νομῆας ἅμ’ ἀγρομένοισι σύεσσιν· Τηλέμαχον δὲ περίσσαινον κύνες ὑλακόμωροι, οὐδ’ ὕλαον, προσιόντα. Νόησε δὲ δῖος Ὀδυσσεὺς σαίνοντάς τε κύνας, περί τε κτύπος ἦλθε ποδοῖιν. Αἶψα δ’ ἄρ’ Εὔμαιον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «Εὔμαι’, ἦ μάλα τίς τοι ἐλεύσεται ἐνθάδ’ ἑταῖρος ἢ καὶ γνώριμος ἄλλος, ἐπεὶ κύνες οὐχ ὑλάουσιν, ἀλλὰ περισσένουσι· ποδῶν δ’ ὑπὸ δοῦπον ἀκούω». Οὔ πω πᾶν εἴρητο ἔπος, ὅτε οἱ φίλος υἱὸς ἔστη ἐνὶ προθύροισι. Ταφὼν δ’ ἀνόρουσε συβώτης, ἐκ δ’ ἄρα οἱ χειρῶν πέσον ἄγγεα, τοῖς ἐπονεῖτο κιρνὰς αἴθοπα οἶνον. Ὁ δ’ ἀντίος ἦλθεν ἄνακτος, κύσσε δέ μιν κεφαλήν τε καὶ ἄμφω φάεα καλὰ χεῖράς τ’ ἀμφοτέρας· θαλερὸν δέ οἱ ἔκπεσε δάκρυ. Ὡς δὲ πατὴρ ὃν παῖδα φίλα φρονέων ἀγαπάζει ἐλθόντ’ ἐξ ἀπίης γαίης δεκάτῳ ἐνιαυτῷ, μοῦνον τηλύγετον, τῷ ἔπ’ ἄλγεα πολλὰ μογήσῃ, ὧς τότε Τηλέμαχον θεοειδέα δῖος ὑφορβὸς πάντα κύσεν περιφύς, ὡς ἐκ θανάτοιο φυγόντα. Καὶ ῥ’ ὀλοφυρόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «Ἦλθες, Τηλέμαχε, γλυκερὸν φάος. Οὔ σ’ ἔτ’ ἐγώ γε ὄψεσθαι ἐφάμην, ἐπεὶ ᾤχεο νηὶ Πύλονδε. Ἀλλ’ ἄγε νῦν εἴσελθε, φίλον τέκος, ὄφρα σε θυμῷ τέρψομαι εἰσορόων νέον ἄλλοθεν ἔνδον ἐόντα. Οὐ μεν γάρ τι θάμ’ ἀγρὸν ἐπέρχεαι οὐδε νομῆας, ἀλλ’ ἐπιδημεύεις. Ὧς γάρ νύ τοι εὔαδε θυμῷ ἀνδρῶν μνηστήρων ἐσορᾶν ἀίδηλον ὅμιλον». Τὸν δ’ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «Ἔσσεται οὕτως, ἄττα· σέθεν δ’ ἕνεκ’ ἐνθάδ’ ἱκάνω, ὄφρα σέ τ’ ὀφθαλμοῖσιν ἴδω καὶ μῦθον ἀκούσω, εἴ μοι ἔτ’ ἐν μεγάροις μήτηρ μένει, ἦέ τις ἤδη ἀνδρῶν ἄλλος ἔγημεν, Ὀδυσσῆος δέ που εὐνὴ χήτει ἐνευναίων κάκ’ ἀράχνια κεῖται ἔχουσα». Τὸν δ’ αὖτε προσέειπεν συβώτης, ὄρχαμος ἀνδρῶν· «Και λίην κείνη γε μένει τετληότι θυμῷ σοῖσιν ἐνὶ μεγάροισιν, ὀιζυραὶ δέ οἱ αἰεὶ φθίνουσιν νύκτες τε καὶ ἤματα δάκρυ χεούσῃ». Ὧς ἄρα φωνήσας οἱ ἐδέξατο χάλκεον ἔγχος· αὐτὰρ ὅ γ’ εἴσω ἴεν καὶ ὑπέρβη λάινον οὐδόν. Τῷ δ’ ἕδρης ἐπιόντι πατὴρ ὑπόειξεν Ὀδυσσεύς· Τηλέμαχος δ’ ἑτέρωθεν ἐρήτυε φώνησέν τε· «Ἧσο, ξεῖν’· ἡμεῖς δὲ καὶ ἄλλοθι δήομεν ἕδρην σταθμῷ ἐν ημετέρῳ· πάρα δ’ ἀνήρ, ὃς καταθήσει». Ὧς φάθ’, ὁ δ’ αὖτις ἰὼν κατ’ ἄρ’ ἕζετο. Τῷ δὲ συβώτης χεῦεν ὕπο χλωρὰς ῥῶπας καὶ κῶας ὕπερθεν· ἔνθα καθέζετ’ ἔπειτα Ὀδυσσῆος φίλος υἱός. Τοῖσιν δὲ κρειῶν πίνακας παρέθηκε συβώτης ὀπταλέων, ἅ ῥα τῇ προτέρῃ ὑπέλειπον ἔδοντες, σῖτον δ’ ἐσσυμένως παρενήνεεν ἐν κανέοισιν, ἐν δ’ ἄρα κισσυβίῳ κίρνη μελιηδέα οἶνον, αὐτὸς δ’ ἀντίον ἷζεν Ὀδυσσῆος θείοιο. Οἱ δ’ ἐπ’ ὀνείαθ’ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον. 55 Αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο, δὴ τότε Τηλέμαχος προσεφώνεε δῖον ὑφορβόν· «Ἄττα, πόθεν τοι ξεῖνος ὅδ’ ἵκετο; Πῶς δέ ἑ ναῦται ἤγαγον εἰς Ἰθάκην; Τίνες ἔμμεναι εὐχετόωντο; Οὐ μὲν γάρ τί ἑ πεζὸν ὀίομαι ἐνθάδ’ ἱκέσθαι». Τὸν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφης, Ἐύμαιε συβώτα· «Τοιγὰρ ἐγώ τοι, τέκνον, ἀληθέα πάντ’ ἀγορεύσω. Ἐκ μὲν Κρητάων γένος εὔχεται εὐρειάων, φησὶ δὲ πολλὰ βροτῶν ἐπὶ ἄστεα δινηθῆναι πλαζόμενος· ὧς γάρ οἱ ἐπέκλωσεν τά γε δαίμων. Νῦν δ’ αὖ Θεσπρωτῶν ἀνδρῶν παρὰ νηὸς ἀποδρὰς ἤλυθ’ ἐμὸν πρὸς σταθμόν, ἐγὼ δέ τοι ἐγγυαλίξω· ἔρξον, ὅπως ἐθέλεις· ἱκέτης δέ τοι εὔχεται εἶναι». Τὸν δ’ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «Εὔμαι’, ᾖ μάλα τοῦτο ἔπος θυμαλγὲς ἔειπες. Πῶς γὰρ δὴ τὸν ξεῖνον ἐγὼν ὑποδέξομαι οἴκῳ; Αὐτὸς μὲν νέος εἰμὶ καὶ οὔ πω χερσὶ πέποιθα ἄνδρ’ ἀπαμύνασθαι, ὅτε τις πρότερος χαλεπήνῃ· μητρὶ δ’ ἐμή δίχα θυμὸς ἐνὶ φρεσὶ μερμηρίζει, ἢ αὐτοῦ παρ’ ἐμοί τε μένῃ καὶ δῶμα κομίζῃ, εὐνήν τ’ αἰδομένη πόσιος δήμοιό τε φῆμιν, ἦ ἤδη ἅμ’ ἕπηται Ἀχαιῶν ὅς τις ἄριστος μνᾶται ἐνὶ μεγάροισιν ἀνὴρ καὶ πλεῖστα πόρῃσιν. Ἀλλ’ ἦ τοι τὸν ξεῖνον, ἐπεὶ τεὸν ἵκετο δῶμα, ἕσσω μιν χλαῖνάν τε χιτῶνά τε εἵματα καλά, δώσω δὲ ξίφος ἄμφηκες καὶ ποσὶ πέδιλα, πέμψω δ’, ὅππη μιν κραδίη θυμός τε κελεύει. Εἰ δ’ ἐθέλεις, σὺ κόμισσον ἐνὶ σταθμοῖσιν ἐρύξας· εἵματα δ’ ἐνθάδ’ ἐγὼ πέμψω καὶ σῖτον ἅπαντα ἔδμεναι, ὡς ἂν μή σε κατατρύχῃ καὶ ἑταίρους. Κεῖσε δ’ ἂν οὔ μιν ἐγώ γε μετὰ μνηστῆρας ἐῷμι ἔρχεσθαι· λίην γὰρ ἀτάσθαλον ὕβριν ἔχουσιν· μή μιν κερτομέωσιν, ἐμοὶ δ’ ἄχος ἔσσεται αἰνόν· πρῆξαι δ’ ἀργαλέον τι μετὰ πλεόνεσσιν ἐόντα ἄνδρα καὶ ἴφθιμον, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτεροί εἰσιν». Τὸν δ’ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· «Ὦ φίλ’, ἐπεὶ θήν μοι καὶ ἀμείψασθαι θέμις ἐστίν, ἦ μάλα μευ καταδάπτετ’ ἀκούοντος φίλον ἦτορ, οἷά φατε μνηστῆρας ἀτάσθαλα μηχανάασθαι ἐν μεγάροις, ἀέκητι σέθεν τοιούτου ἐόντος. Εἰπέ μοι, ἠὲ ἑκὼν ὑποδάμνασαι, ἦ σέ γε λαοὶ ἐχθαίρουσ’ ἀνὰ δῆμον ἐπισπόμενοι θεοῦ ὀμφῇ, ἦ τι κασιγνήτοις ἐπιμέμφεαι, οἷσί περ ἀνὴρ μαρναμένοισι πέποιθε, καὶ εἰ μέγα νεῖκος ὄρηται. Αἴ γὰρ ἐγὼν οὕτω νέος εἴην τῷδ’ ἐπὶ θυμῷ, ἢ πάις ἐξ Ὀδυσσῆος ἀμύμονος ἠὲ καὶ αὐτὸς ἔλθοι ἀλητεύων· ἔτι γὰρ καὶ ἐλπίδος αἶσα αὐτίκ’ ἔπειτ’ ἀπ’ ἐμεῖο κάρη τάμοι ἀλλότριος φώς, εἰ μη ἐγὼ κείνοισι κακὸν πάντεσσι γενοίμην ἐλθών ἐς μέγαρον Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος. Εἰ δ’ αὖ με πληθυῒ δαμασαίατο μοῦνον ἐόντα, βουλοίμην κ’ ἐν ἐμοῖσι κατακτάμενος μεγάροισιν τεθνάμεν ἢ τάδε γ’ αἰὲν ἀεικέα ἔργ’ ὁράασθαι, ξείνους τε στυφελιζομένους δμωάς τε γυναῖκας ῥυστάζοντας ἀεικελίως κατὰ δώματα καλά, καὶ οἶνον διαφυσσόμενον, καὶ σῖτον ἔδοντας μὰψ αὔτως, ἀτέλεστον, ἀνηνύστῳ ἐπὶ ἔργῳ». Τὸν δ’ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «Τοιγὰρ ἐγὼ τοι, ξεῖνε, μάλ’ ἀτρεκέως ἀγορεύσω. Οὔτε τί μοι πᾶς δῆμος ἀπεχθόμενος χαλεπαίνει, οὔτε κασιγνήτοις ἐπιμέμφομαι, οἷσί περ ἀνὴρ μαρναμένοισι πέποιθε, καὶ εἰ μέγα νεῖκος ὄρηται. Ὧδε γὰρ ἡμετέρην γενεὴν μούνωσε Κρονίων· μοῦνον Λαέρτην Ἀρκείσιος υἱὸν ἔτικτεν, μοῦνον δ’ αὖτ’ Ὀδυσῆα πατὴρ τέκεν· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς μοῦνον ἔμ’ ἐν μεγάροισι τεκὼν λίπεν, οὐδ’ ἀπόνητο. Τῷ νῦν δυσμενέες μάλα μυρίοι εἴσ’ ἐνὶ οἴκῳ. Ὅσσοι γὰρ νήσοισιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι, Δουλιχίῳ τε Σάμῃ τε καὶ ὑλήεντι Ζακύνθῳ, ἠδ’ ὅσσοι κραναὴν Ἰθάκην κάτα κοιρανέουσιν, τόσσοι μητέρ’ ἐμὴν μνῶνται, τρύχουσι δὲ οἶκον. Ἡ δ’ οὔτ’ ἀρνεῖται στυγερὸν γάμον οὔτε τελευτὴν ποιῆσαι δύναται· τοὶ δὲ φθινύθουσιν ἔδοντες οἶκον ἐμόν· τάχα δή με διαρραίσουσι καὶ αὐτόν. Ἀλλ’ ἦ τοι μὲν ταῦτα θεῶν ἐν γούνασι κεῖται· ἄττα, σὺ δ’ ἔρχεο θᾶσσον, ἐχέφρονι Πηνελοπείῃ εἴφ’, ὅτι οἱ σῶς εἰμὶ καὶ ἐκ Πύλου εἰλήλουθα. Αὐτὰρ ἐγὼν αὐτοῦ μενέω, σὺ δὲ δεῦρο νέεσθαι οἴῃ ἀπαγγείλας, τῶν δ’ ἄλλων μή τις Ἀχαιῶν πευθέσθω· πολλοὶ γὰρ ἐμοὶ κακὰ μηχανόωνται». Τὸν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφης, Ἐύμαιε συβῶτα· «Γιγνώσκω, φρονέω· τά γε δὴ νοέοντι κελεύεις. Ἀλλ’ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον, εἰ καὶ Λαέρτῃ αὐτὴν ὁδὸν ἄγγελος ἔλθω δυσμόρῳ, ὃς τείως μὲν Ὀδυσσῆος μέγ’ ἀχεύων ἔργα τ’ ἐποπτεύεσκε μετὰ δμώων τ’ ἐνὶ οἴκῳ πῖνε καὶ ἦσθ’, ὅτε θυμὸς ἐνὶ στήθεσι ἀνώγοι· αὐτὰρ νῦν, ἐξ οὗ σύ γε ᾤχεο νηὶ Πύλονδε, οὔ πώ μίν φασιν φαγέμεν καὶ πιέμεν αὔτως, οὐδ’ ἐπὶ ἔργα ἰδεῖν, ἀλλὰ στοναχῇ τε γόῳ τε ἧσται ὀδυρόμενος, φθινύθει δι’ ἀμφ’ ὀστεόφι χρώς». Τὸν δ’ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «Ἄλγιον, ἀλλ’ ἔμπης μιν ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ· εἰ γάρ πως εἴη αὐτάγρετα πάντα βροτοῖσιν πρῶτόν κεν τοῦ πατρὸς ἑλοίμεθα νόστιμον ἦμαρ. Ἀλλὰ σύ γ’ ἀγγείλας ὀπίσω κίε, μηδὲ κατ’ ἀγροὺς πλάζεσθαι μετ’ ἐκεῖνον· ἀτὰρ πρὸς μητέρα εἰπεῖν ἀμφίπολον ταμίην ὀτρυνέμεν ὅττι τάχιστα κρύβδην· κείνη γάρ κεν ἀπαγγείλειε γέροντι». Ἧ ῥα καὶ ὦρσε συφορβόν· ὁ δ’ εἴλετο χερσὶ πέδιλα, δησάμενος δ’ ὑπὸ ποσσὶ πόλινδ’ ἴεν. Οὐδ’ ἄρ’ Ἀθήνην λῆθεν ἀπὸ σταθμοῖο κιὼν Ἐύμαιος ὑφορβός, ἀλλ’ ἥ γε σχεδὸν ἦλθε· δέμας δ’ ἤικτο γυναικὶ καλῇ τε μεγάλῃ τε καὶ ἀγλαὰ ἔργα ἰδυίῃ. Στῆ δὲ κατ’ ἀντίθυρον κλισίης Ὀδυσῆι φανεῖσα, οὐδ’ ἄρα Τηλέμαχος ἴδεν ἀντίον οὐδὲ νόησεν· οὐ γάρ πως πάντεσσι θεοὶ φαίνονται ἐναργεῖς· ἀλλ’ Ὀδυσσεύς τε κύνες τε ἴδον, καί ῥ’ οὐχ ὑλάοντο, κνυζηθμῷ δ’ ἑτέρωσε διὰ σταθμοῖο φόβηθεν. Ἡ δ’ ἄρ’ ἐπ’ ὀφρύσι νεῦσε· νόησε δὲ δῖος Ὀδυσσεύς, ἐκ δ’ ἦλθεν μεγάροιο παρὲκ μέγα τειχίον αὐλῆς, στῆ δὲ πάροιθ’ αὐτῆς· τὸν δὲ προσέειπεν Ἀθήνη· «Διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν’ Ὀδυσσεῦ, ἤδη νῦν σῷ παιδὶ ἔπος φάο μηδ’ ἐπίκευθε, ὡς ἂν μνηστῆρσιν θάνατον καὶ κῆρ’ ἀραρόντε ἔρχησθον προτὶ ἄστυ περικλυτόν. Οὐδ’ ἐγὼ αὐτὴ δηρὸν ἀπὸ σφῶιν ἔσομαι, μεμαυῖα μάχεσθαι». Ἧ καὶ χρυσείῃ ῥάβδῳ ἐπεμάσσατ’ Ἀθήνη. Φᾶρος μέν οἱ πρῶτον ἐυπλυνὲς ἠδὲ χιτῶνα θῆκ’ ἀμφὶ στήθεσσι, δέμας δ’ ὤφελλε καὶ ἥβην. Ἄψ δὲ μελαγχροιὴς γένετο, γναθμοὶ δὲ τάνυσθεν, κυάνεαι δ’ ἐγένοντο γενειάδες ἀμφὶ γένειον. Ἡ μὲν ἄρ’ ὧς ἔρξασα πάλιν κίεν, αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ἤιεν ἐς κλισίην. Θάμβησε δέ μιν φίλος υἱός, ταρβήσας δ’ ἑτέρωσε βάλ’ ὄμματα, μὴ θεὸς εἴη. Καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· «Αλλοῖός μοι, ξεῖνε, φάνης νέον ἠὲ πάροιθεν, ἄλλα δὲ εἵματ’ ἔχεις, καί τοι χρως οὐκέθ’ ὁμοῖος Ἧ μάλα τις θεός ἐσσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν· ἀλλ’ ἴληθ’, ἵνα τοι κεχαρισμένα δώομεν ἱρὰ ἠδὲ χρύσεα δῶρα, τετυγμένα· φείδεο δ’ ἡμέων». Τὸν δ’ ἠμείβετ’ ἔπειτα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· «Οὔ τίς τοι θεός εἰμι· τί μ’ ἀθανάτοισιν ἐίσκεις; Ἀλλὰ πατὴρ τεός εἰμι, τοῦ εἵνεκα σὺ στεναχίζων πάσχεις ἄλγεα πολλά, βίας ὑποδέγμενος ἀνδρῶν». Ὧς ἄρα φωνήσας υἱὸν κύσε, κὰδ δὲ παρειῶν δάκρυον ἧκε χαμᾶζε· πάρος δ’ ἔχε νωλεμὲς αἰεί. Τηλέμαχος δ’, οὐ γάρ πω ἐπείθετο ὃν πατέρ’ εἶναι, ἐξαῦτίς μιν ἔπεσσιν ἀμειβόμενος προσέειπεν· «Οὐ σύ γ’ Οδυσσεύς ἐσσι, πατὴρ ἐμός, ἀλλά με δαίμων θέλγει, ὄφρ’ ἔτι μᾶλλον ὀδυρόμενος στεναχίζω. Οὐ γάρ πως ἂν θνητὸς ἀνὴρ τάδε μηχανόῳτο ᾧ αὐτοῦ γε νόῳ, ὅτε μὴ θεὸς αὐτὸς ἐπελθὼν ῥηιδίως ἐθέλων θείη νέον ἠὲ γέροντα. Ἧ γάρ τοι νέον ἦσθα γέρων καὶ ἀεικέα ἕσσο· νῦν δὲ θεοῖσιν ἔοικας, οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν». Τὸν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· «Τηλέμαχ’, οὔ σε ἔοικε φίλον πατέρ’ ἔνδον ἐόντα οὔτε τι θαυμάζειν περιώσιον οὔτ’ ἀγαάσθαι· οὐ μὲν γάρ τοι ἔτ’ ἄλλος ἐλεύσεται ἐνθάδ’ Ὀδυσσεύς, ἀλλ’ ὅδ’ ἐγω τοιόσδε, παθὼν κακά, πολλὰ δ’ ἀληθείς, ἤλυθον εἰκοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν. Αὐτάρ τοι τόδε ἔργον Ἀθηναίης ἀγελίης, ἥ τέ με τοῖον ἔθηκεν, ὅπως ἐθέλει, δύναται γάρ, ἄλλοτε μὲν πτωχῷ ἐναλίγκιον, ἄλλοτε δ’ αὖτε ἀνδρὶ νέῳ καὶ καλὰ περὶ χροῒ εἵματ’ ἔχοντι. ῾Ρηίδιον δὲ θεοῖσι, τοι οὐρανὸν εὐρὐν ἔχουσιν, ἠμὲν κυδῆναι θνητὸν βροτὸν ἠδὲ κακῶσαι». Ὧς ἄρα φωνήσας κατ’ ἄρ’ ἕζετο, Τηλέμαχος δὲ ἀμφιχυθεὶς πατέρ’ ἐσθλὸν ὀδύρετο δάκρυα λείβων. Ἀμφοτέροισι δὲ τοῖσιν ὑφ’ ἵμερος ὦρτο γόοιο, κλαῖον δὲ λιγέως, ἀδινώτερον ἤ τ’ οἰωνοί, φῆναι ἢ αἰγυπιοὶ γαμψώνυχες, οἷσί τε τέκνα ἀγρόται ἐξείλοντο πάρος πετεηνὰ γενέσθαι· ὧς ἄρα τοί γ’ ἐλεεινὸν ὑπ’ ὀφρύσι δάκρυον εἶβον. Καί νύ κ’ ὀδυρομένοισιν ἔδυ φάος ἠελίοιο, εἰ μὴ Τηλέμαχος προσεφώνεεν ὃν πατέρ’ αἶψα· «Ποίῃ γὰρ νῦν δεῦρο, πάτερ φίλε, νηί σε ναῦται ἤγαγον εἰς Ἰθάκην, τίνες ἔμμεναι εὐχετόωντο; Οὐ μὲν γάρ τί σε πεζὸν ὀίομαι ἐνθάδ’ ἱκέσθαι». Τὸν δ’ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· «Τοιγὰρ ἐγώ τοι, τέκνον, ἀληθείην καταλέξω. Φαίηκές μ’ ἄγαγον ναυσίκλητοι, οἵ τε καὶ ἄλλους ἀνθρώπους πέμπουσιν, ὅ τε σφέας εἰσαφίκηται· καί μ’ εὕδοντ’ ἐν νηὶ θοῇ ἐπὶ πόντον ἄγοντες κάτθεσαν εἰς Ἰθάκην, ἔπορον δέ μοι ἀγλαὰ δῶρα, χαλκόν τε χρυσόν τε ἅλις ἐσθῆτά θ’ ὑφαντήν. Καὶ τὰ μὲν ἐν σπήεσσι θεῶν ἰότητι κέονται· νῦν αὖ δεῦρ’ ἱκόμην ὑποθημοσύνῃσιν Ἀθήνης, ὄφρα κε δυσμενέεσσι φόνου πέρι βουλεύσωμεν Ἀλλ’ ἄγε μοι μνηστῆρας ἀριθμήσας κατάλεξον, ὄφρα ἰδέῳ, ὅσσοι τε καὶ οἵ τινες ἀνέρες εἰσίν· καί κεν ἐμὸν κατὰ θυμὸν ἀμύμονα μερμηρίξας φράσσομαι, ἤ κεν νῶι δυνησόμεθ’ ἀντιφέρεσθαι μούνω ἄνευθ’ ἄλλων, ἦ καὶ διζησόμεθ’ ἄλλους». Τὸν δ’ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «Ὧ πάτερ, ἦ τοι σεῖο μέγα κλέος αἰὲν ἄκουον, χεῖράς τ’ αἰχμητὴν ἔμεναι καὶ ἐπίφρονα βουλήν· ἀλλὰ λίην μέγα εἶπες, ἄγη μ’ ἔχει· οὐδέ κεν εἴη ἄνδρε δύω πολλοῖσι καὶ ἰφθίμοισι μάχεσθαι. Μνηστήρων δ’ οὔτ’ ἄρ δεκὰς ἀτρεκὲς οὔτε δύ’ οἶαι, ἀλλὰ πολὺ πλέονες· τάχα δ’ εἴσεαι ἐνθάδ’ ἀριθμόν. Ἐκ μὲν Δουλιχίοιο δύω καὶ πεντήκοντα κοῦροι κεκριμένοι, ἓξ δὲ δρηστῆρες ἕπονται· ἐκ δὲ Σάμης πίσυρές τε καὶ εἴκοσι φῶτες ἔασιν, ἐκ δὲ Ζακύνθου ἔασιν ἐείκοσι κοῦροι Ἀχαιῶν, ἐκ δ’ αὐτῆς Ἰθάκης δυοκαίδεκα πάντες ἄριστοι, καί σφιν ἅμ’ ἐστὶ Μέδων κῆρυξ καὶ θεῖος ἀοιδὸς καὶ δοιὼ θεράποντε δαήμονε δαιτροσυνάων. Τῶν εἴ κεν πάντων ἀντήσομεν ἔνδον ἐόντων, μὴ πολύπικρα καὶ αἰνὰ βίας ἀποτίσεαι ἐλθών. Ἀλλ’ σύ γ’, εἰ δύνασαί τιν’ ἀμύντορα μερμηρίξαι, φράζευ, ὅ κέν τις νῶιν ἀμύνοι πρόφρονι θυμῷ». Τὸν δ’ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· «Τοιγὰρ ἐγὼν ἐρέω, σὺ δὲ σύνθεο καί μευ ἄκουσον, καὶ φράσαι, ἤ κεν νῶιν Ἀθήνη σὺν Διὶ πατρὶ ἀρκέσει, ἦέ τιν’ ἄλλον ἀμύντορα μερμηρίξω». Τὸν δ’ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· «Ἐσθλώ τοι τούτω γ’ ἐπαμύντορε, τοὺς ἀγορεύεις, ὕψι περ ἐν νεφέεσσι καθημένω, ὥ τε καὶ ἄλλοις ἀνδράσι τε κρατέουσι καὶ ἀθανάτοισι θεοῖσιν». Τὸν δ’ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· «Οὐ μέν τοι κείνω γε πολὺν χρόνον ἀμφὶς ἔσεσθον φυλόπιδος κρατερῆς, ὁπότε μνηστῆρσι καὶ ἡμῖν ἐν μεγάροισιν ἐμοῖσι μένος κρίνηται Ἄρηος. Ἀλλὰ σὺ μὲν νῦν ἔρχευ ἅμ’ ἠοῖ φαινομένηφιν οἴκαδε καὶ μνηστῆρσιν ὑπερφιάλοισιν ὁμίλει· αὐτὰρ ἐμὲ προτὶ ἄστυ συβώτης ὕστερον ἄξει πτωχῷ λευγαλέῳ ἐναλίγκιον ἠδὲ γέροντι. Εἰ δέ μ’ ἀτιμήσουσι δόμον κάτα, σὸν δὲ φίλον κῆρ τετλάτω ἐν στήθεσσι κακῶς πάσχοντος ἐμεῖο, ἤν περ καὶ διὰ δῶμα ποδῶν ἕλκωσι θύραζε ἢ βέλεσιν βάλλωσι· σὺ δ’ εἰσορόων ἀνέχεσθαι. Ἀλλ’ ἦ τοι παύεσθαι ἀνωγέμεν ἀφροσυνάων, μειλιχίοις ἐπέεσσι παραυδῶν· οἱ δέ τοι οὔ τι πείσονται· δὴ γάρ σφι παρίσταται αἴσιμον ἦμαρ. Ἄλλο δέ τοι ερέω, σὺ δ’ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν. Ὁππότε κεν πολύβουλος ἐνὶ φρεσὶ θήσει Ἀθήνη, νεύσω μέν τοι ἐγὼ κεφαλῇ, σὺ δ’ ἔπειτα νοήσας, ὅσσα τοι ἐν μεγάροισιν ἀρήια τεύχεα κεῖται, ἐς μυχὸν ὑψηλοῦ θαλάμου καταθεῖναι ἀείρας πάντα μάλ’, αὐτὰρ μνηστῆρας μαλακοῖς ἐπέεσσιν παρφάσθαι, ὅτε κεν σε μεταλλῶσιν ποθέοντες· «Ἐκ καπνοῦ κατέθηκ’, ἐπεὶ οὐκέτι τοῖσιν ἐῴκειν, οἷά ποτε Τροίηνδε κιὼν κατέλειπεν Ὀδυσσεύς, ἀλλὰ κατῄκισται, ὅσσον πυρὸς ἵκετ’ ἀυτμή. Πρὸς δ’ ἔτι καὶ τόδε μεῖζον ἐνὶ φρεσὶ θῆκε Κρονίων· μή πως οἰνωθέντες ἔριν στήσαντες ἐν ὑμῖν ἀλλήλους τρώσητε καταισχύνετέ τε δαῖτα καὶ μνηστύν· αὐτὸς γὰρ ἐφέλκεται ἄνδρα σίδηρος». Νῶιν δ’ οἴοισιν δύο φάσγανα καὶ δύο δοῦρε καλλιπέειν καὶ δοιὰ βοάγρια χερσὶν ἑλέσθαι, ὡς ἂν ἐπιθύσαντες ἑλοίμεθα· τοὺς δέ κ’ ἔπειτα Παλλὰς Ἀθηναίη θέλξει καὶ μητίετα Ζεύς. Ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ’ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν. Εἰ ἐτεόν γ’ ἐμός ἐσσι καὶ αἵματος ἡμετέροιο, μή τις ἔπειτ’ Ὀδυσῆος ἀκουσάτω ἔνδον ἐόντος· μήτ’ οὖν Λαέρτης ἴστω τό γε μήτε συβώτης μήτε τις οἰκήων μήτ’ αὐτὴ Πηνελόπεια, ἀλλ’ οἶοι σύ τ’ ἐγώ τε γυναικῶν γνώομεν ἰθύν. Καί κέ τεο δμώων ἀνδρῶν ἔτι πειρηθεῖμεν, ἠμὲν ὅπου τις νῶι τίει καὶ δείδιε θυμῷ, ἠδ’ ὅτις οὐκ ἀλέγει, σὲ δ’ ἀτιμᾷ τοῖον ἐόντα». Τὸν δ’ ἀπαμειβόμενος προσεφώνεε φαίδιμος υἱός· «Ὦ πάτερ, ἦ τοι ἐμὸν θυμὸν καὶ ἔπειτά γ’, ὀίω, γνώσεαι· οὐ μὲν γάρ τι χαλιφροσύναι γέ μ’ ἔχουσιν· ἀλλ’ οὔ τοι τόδε κέρδος ἐγὼν ἔσσεσθαι ὀίω ἡμῖν ἀμφοτέροισι, σὲ δὲ φράζεσθαι ἄνωγα. Δηθὰ γὰρ αὔτως εἴσῃ ἑκάστου πειρητίζων, ἔργα μετερχόμενος· τοὶ δ’ ἐν μεγάροισιν ἕκηλοι χρήματα δαρδάπτουσιν ὑπέρβιον, οὐδ’ ἔπι φειδώ· ἀλλ’ ἦ τοί σε γυναῖκας ἐγὼ δεδάασθαι ἄνωγα, αἵ τέ σ’ ἀτιμάζουσι καὶ αἳ νηλείτιδές εἰσιν. Ἀνδρῶν δ’ οὐκ ἂν ἐγώ γε κατὰ σταθμοὺς ἐθέλοιμι ἡμέας πειράζειν, ἀλλ’ ὕστερα ταῦτα πένεσθαι, εἰ ἐτεὸν γέ τι οἶσθα Διὸς τέρας αἰγιόχοιο». Ὧς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον, ἡ δ’ ἄρ’ ἔπειτ’ Ἰθάκηνδε κατήγετο νηῦς ἐυεργής, ἣ φέρε Τηλέμαχον Πυλόθεν καὶ πάντας ἑταίρους. Οἱ δ’ ὅτε δὴ λιμένος πολυβενθέος ἐντὸς ἵκοντο, νῆα μὲν οἵ γε μέλαιναν ἐπ’ ἠπείροιο ἔρυσσαν, τεύχεα δέ σφ’ ἀπένεικαν ὑπέρθυμοι θεράποντες, αὐτίκα δ’ ἐς Κλυτίοιο φέρον περικαλλέα δῶρα. Αὐτὰρ κήρυκα πρόεσαν δόμον εἰς Ὀδυσῆος ἀγγελίην ἐρέοντα περίφρονι Πηνελοπείῃ. οὔνεκα Τηλέμαχος μὲν ἐπ’ ἀγροῦ, νῆα δ’ ἀνώγειν ἄστυδ’ ἀποπλείειν, ἵνα μὴ δείσασ’ ἐνὶ θυμῷ ἰφθίμη βασίλεια τέρεν κατὰ δάκρυον εἴβοι. Τὼ δὲ συναντήτην κῆρυξ καὶ δῖος ὑφορβὸς τῆς αὐτῆς ἕνεκ’ ἀγγελίης, ἐρέοντε γυναικί. Ἀλλ’ ὅτε δή ῥ’ ἵκοντο δόμον θείου βασιλῆος, κῆρυξ μέν ῥα μέσῃσι μετὰ δμωῇσιν ἔειπεν· «Ἤδη τοι, βασίλεια, φίλος πάις ἐκ Πύλου ἦλθεν». Πηνελοπείῃ δ’ εἶπε συβώτης ἄγχι παραστὰς πάνθ’, ὅσα οἱ φίλος υἱὸς ἀνώγει μυθήσασθαι. Αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ πᾶσαν ἐφημοσύνην ἀπέειπεν, βῆ ῥ’ ἵμεναι μεθ’ ὕας, λίπε δ’ ἕρκεά τε μέγαρόν τε. Μνηστῆρες δ’ ἀκάχοντο κατήφησάν τ’ ἐνὶ θυμῷ, ἐκ δ’ ἦλθον μεγάροιο παρὲκ μέγα τειχίον αὐλῆς, αὐτοῦ δὲ προπάροιθε θυράων ἑδριόωντο. Τοῖσιν δ’ Εὐρύμαχος Πολύβου πάις ἦρχ’ ἀγορεύειν· «Ὦ φίλοι, ἦ μέγα ἔργον ὑπερφιάλως τετέλεσται Τηλεμάχῳ ὁδὸς ἥδε· φάμεν δέ οἱ οὐ τελέεσθαι. Ἀλλ’ ἄγε νῆα μέλαιναν ἐρύσσομεν, ἥ τις ἀρίστη, ἐς δ’ ἐρέτας ἁλιῆας ἀγείρομεν, οἵ κε τάχιστα κείνοις ἀγγείλωσι θοῶς οἰκόνδε νέεσθαι». Οὔ πω πᾶν εἴρητο, ὅτ’ Ἀμφίνομος ἴδε νῆα, στρεφθεὶς ἐκ χώρης, λιμένος πολυβενθέος ἐντός, ἱστία τε στέλλοντας ἐρετμά τε χερσὶν ἔχοντας. Ἡδὺ δ’ ἄρ’ ἐκγελάσας μετεφώνεεν οἷς ἑτάροισιν· «Μή τιν’ ἔτ’ ἀγγελίην ὀτρύνομεν· οἵδε γὰρ ἔνδον. Ἤ τίς σφιν τόδ’ ἔειπε θεῶν, ἢ εἴσιδον αὐτοὶ νῆα παρερχομένην, τὴν δ’ οὐκ ἐδύναντο κιχῆναι». Ὧς ἔφαθ’, οἱ δ’ ἀνστάντες ἔβαν ἐπὶ θῖνα θαλάσσης. Αἶψα δὲ νῆα μέλαιναν ἐπ’ ἠπείροιο ἔρυσσαν, τεύχεα δέ σφ’ ἀπένεικαν ὑπέρθυμοι θεράποντες. Αὐτοὶ δ’ εἰς ἀγορὴν κίον ἁθρόοι, οὐδέ τιν’ ἄλλον εἴων οὔτε νέων μεταΐζειν οὔτε γερόντων. Τοῖσιν δ’ Ἀντίνοος μετέφη, Ἐυπείθεος υἱός· «Ὢ πόποι, ὡς τόνδ’ ἄνδρα θεοὶ κακότητος ἔλυσαν. Ἤματα μὲν σκοποὶ ἷζον ἐπ’ ἄκριας ἠνεμόεσσας αἰὲν ἐπασσύτεροι· ἅμα δ’ ἠελίῳ καταδύντι οὔ ποτ’ ἐπ’ ἠπείρου νύκτ’ ἄσαμεν, ἀλλ’ ἐνὶ πόντῳ νηὶ θοῇ πλείονες ἐμίμνομεν Ἠῶ δῖαν Τηλέμαχον λοχόωντες, ἵνα φθίσωμεν ἑλόντες αὐτόν· τὸν δ’ ἄρα τέως μὲν ἀπήγαγεν οἴκαδε δαίμων. Ἡμεῖς δ’ ἐνθάδε οἱ φραζώμεθα λυγρὸν ὄλεθρον Τηλεμάχῳ, μηδ’ ἧμας ὑπεκφύγοι· οὒ γὰρ ὀίω τούτου γε ζώοντος ἀνύσσεσθαι τάδε ἔργα. Αυτὸς μὲν γὰρ ἐπιστήμων βουλῇ τε νόῳ τε, λαοί δ’ οὐκέτι πάμπαν ἐφ’ ημῖν ἦρα φέρουσιν. Ἀλλ’ ἄγετε, πρὶν κεῖνον ὁμηγυρίσασθαι Ἀχαιοὺς εἰς ἀγορήν· οὐ γάρ τι μεθησέμεναί μιν ὀίω, ἀλλ’ ἀπομηνίσει, ἐρέει δ’ ἐν πᾶσιν ἀναστάς, οὕνεκά οἱ φόνον αἰπύν ἐράπτομεν, οὐδὲ κίχημεν. Οἱ δ’ οὐκ αἰνήσουσιν ἀκούοντες κακὰ ἔργα· μή τι κακὸν ῥέξωσι καὶ ἡμέας ἐξελάσωσιν γαίης ἡμετέρης, ἄλλων δ’ ἀφικόμεθα δῆμον. Ἀλλὰ φθέωμεν ἑλόντες ἐπ’ ἀγροῦ νόσφι πόληος ἢ ἐν ὁδῷ· βίοτον δ’ αὐτοὶ καὶ κτήματ’ ἔχωμεν, δασσάμενοι κατὰ μοῖραν ἐφ’ ἡμέας, οἰκία δ’ αὖτε κείνου μητέρι δοῖμεν ἔχειν ἠδ’ ὅς τις ὀπυίοι. Εἰ δ’ ὕμιν ὅδε μῦθος ἀφανδάνει, ἀλλὰ βόλεσθε αὐτόν τε ζώειν καὶ ἔχειν πατρώια πάντα, μή οἱ χρήματ’ ἔπειτα ἅλις θυμηδέ’ ἔδωμεν ἐνθάδ’ ἀγειρόμενοι, ἀλλ’ ἐκ μεγάροιο ἕκαστος μνάσθω ἐέδνοισιν διζήμενος· ἡ δέ κ’ ἔπειτα γήμαιθ’, ὅς κε πλεῖστα πόροι καὶ μόρσιμος ἔλθοι». Ὧς ἔφαθ’, οἱ δ’ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ. Τοῖσιν δ’ Ἀμφίνομος ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν, Νίσου φαίδιμος υἱὸς Ἀρητιάδαο ἄνακτος, ὅς ρ’ ἐκ Δουλιχίου πολυπύρου ποιήεντος ἡγεῖτο μνηστῆρσι, μάλιστα δὲ Πηνελοπείῃ ἥνδανε μύθοισι· φρεσὶ γὰρ κέχρητ’ ἀγαθῇσιν· ὅ σφιν ἐὺ φρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν· «Ὦ φίλοι, οὐκ ἄν ἐγώ γε κατακτείνειν ἐθέλοιμι Τηλέμαχον· δεινὸν δὲ γένος βασιλήιόν ἐστιν κτείνειν· ἀλλά πρῶτα θεῶν εἰρώμεθα βουλάς. Εἰ μέν κ’ αἰνήσωσι Διὸς μεγάλοιο θέμιστες, αὐτός τε κτενέω τούς τ’ ἄλλους πάντας ἀνώξω· εἰ δέ κ’ ἀποτρωπῶσι θεοί, παύσασθαι ἄνωγα». Ὧς ἔφατ’ Ἀμφίνομος, τοῖσιν δ’ ἐπιήνδανε μῦθος. Αὐτίκ’ ἔπειτ’ ἀνστάντες ἔβαν δόμον εἰς Ὀδυσῆος, ἐλθόντες δὲ καθῖζον ἐπὶ ξεστοῖσι θρόνοισιν. Ἡ δ’ αὖτ’ ἄλλ’ ἐνόησε περίφρων Πηνελόπεια, μνηστήρεσσι φανῆναι ὑπέρβιον ὕβριν ἔχουσιν· πεύθετο γὰρ οὗ παιδὸς ἐνὶ μεγάροισιν ὄλεθρον· κῆρυξ γάρ οἱ ἔειπε Μέδων, ὃς ἐπεύθετο βουλάς. Βῆ δ’ ἰέναι μεγαρόνδε σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξίν. Ἀλλ’ ὅτε δὴ μνηστῆρας ἀφίκετο δῖα γυναικῶν. στῆ ῥα παρὰ σταθμὸν τέγεος πύκα ποιητοῖο, ἄντα παρειάων σχομένη λιπαρὰ κρήδεμνα, Ἀντίνοον δ’ ἐνένιπεν, ἔπος τ’ ἔφατ’ ἔκ τ’ ὀνόμαζεν· «Ἀντίνο’ ὕβριν ἔχων, κακομήχανε, καὶ δέ σέ φασιν ἐν δήμῳ Ἰθάκης μεθ’ ὁμήλικας ἔμμεν ἄαριστον βούλῃ καὶ μύθοισι· σὺ δ’ οὐκ ἄρα τοῖος ἔησθα. Μάργε, τί ἦ δὲ σὺ Τηλεμάχῳ θάνατόν τε μόρον τε ῥάπτεις, οὐδ’ ἱκέτας ἐμπάζεαι, οἷσιν ἄρα Ζεὺς μάρτυρος; Οὐδ’ ὁσίη κακὰ ράπτειν ἀλλήλοισιν. Ἧ οὐκ’ οἶσθ’, ὅτε δεῦρο πατὴρ τεὸς ἵκετο φεύγων, δῆμον ὑποδείσας; Δὴ γὰρ κεχολώατο λίην, οὔνεκα ληιστῆρσιν ἐπισπόμενος Ταφίοισιν ἤκαχε Θεσπρωτούς· οἱ δ’ ἥμιν ἄρθμιοι ἦσαν· τόν ρ’ ἔθελον φθῖσαι καὶ ἀπορραῖσαι φίλον ἦτορ ἠδὲ κατὰ ζωὴν φαγέειν μενοεικέα πολλήν· ἀλλ’ Ὀδυσσεὺς κατέρυκε καὶ ἔσχεθεν ἱεμένους περ. Τοῦ νῦν οἶκον ἄτιμον ἔδεις, μνάα δὲ γυναῖκα, παῖδά τε ἀποκτείνεις, ἐμὲ δὲ μεγάλως ἀκαχίζεις. Ἀλλά σε παύσασθαι κέλομαι καὶ ἀνωγέμεν ἄλλους». Τὴν δ’ αὖτ Εὐρύμαχος Πολύβου πάις ἀντίον ηὔδα· «Κούρη Ἰκαρίοιο, περίφρον Πηνελόπεια, θάρσει, μή τοι ταῦτα μετὰ φρεσὶ σῇσι μελόντων. Οὐκ ἔσθ’ οὗτος ἀνήρ, οὐδ’ ἔσσεται, οὐδὲ γένηται, ὅς κεν Τηλεμάχῳ σῷ υἱέι χεῖρας ἐποίσει ζώοντός γ’ ἐμέθεν καὶ ἐπὶ χθονὶ δερκομένοιο. Ὧδε γὰρ ἐξερέω, καὶ μὴν τετελεσμένον ἔσται· αἶψά οἱ αἷμα κελαινόν ἐρωήσει περὶ δουρὶ ἡμετέρῳ, ἐπεὶ ἦ καὶ ἐμὲ πτολίπορθος Ὀδυσσεὺς πολλάκι γούνασιν οἶσιν ἐφεσσάμενος κρέας ὀπτὸν ἐν χείρεσσιν ἔθηκεν ἐπέσχε τε οἶνον ἐρυθρόν. Τῷ μοι Τηλέμαχος πάντων πολὺ φίλτατός ἐστιν ἀνδρῶν, οὐδέ τί μιν θάνατον τρομέεσθαι ἄνωγα ἐκ γε μνηστήρων· θεόθεν δ’ οὐκ ἔστ’ ἀλέασθαι», ὧς φάτο θαρσύνων, τῷ δ’ ἤρτυεν αὐτὸς ὄλεθρον. Ἡ μὲν ἄρ’ εἰσαναβάσ’ ὑπερώια σιγαλόεντα κλαῖεν ἔπειτ’ Ὀδυσῆα φίλον πόσιν, ὄφρα οἱ ὕπνον ἡδὺν ἐπὶ βλεφάροισι βάλε γλαυκῶπις Ἀθήνη. Ἑσπέριος δ’ Ὀδυσῆι καὶ υἱέι δῖος ὑφορβός ἤλυθεν· οἱ δ’ ἄρα δόρπον ἐπισταδὸν ὡπλίζοντο, σὺν ἱερεύσαντες ἐνιαύσιον. Αὐτὰρ Ἀθήνη ἄγχι παρισταμένη Λαερτιάδην Ὀδυσῆα ῥάβδῳ πεπληγυῖα πάλιν ποίησε γέροντα, λυγρὰ δὲ εἵματα ἕσσε περὶ χροΐ, μή ἑ συβώτης γνοίη ἐσάντα ἰδὼν καὶ ἐχέφρονι Πηνελοπείῃ ἔλθοι ἀπαγγέλλων, μηδὲ φρεσὶν εἰρύσσαιτο. Τὸν καὶ Τηλέμαχος πρότερος πρὸς μῦθον ἔειπεν· «Ἦλθες, δι’ Ἐύμαιε. Τί δὴ κλέος ἔστ’ ἀνὰ ἄστυ; Ἧ ῥ’ ἤδη μνηστῆρες ἀγήνορες ἔνδον ἔασιν ἐκ λόχου, ἦ ἔτι μ’ αὖθ’ εἰρύαται οἴκαδ’ ἰόντα;» Τὸν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφης, Ἐύμαιε συβῶτα· 465 «Οὐκ ἔμελέν μοι ταῦτα μεταλλῆσαι καὶ ἐρέσθαι ἄστυ καταβλώσκοντα· τάχιστά με θυμὸς ἀνώγειν ἀγγελίην εἰπόντα πάλιν δεῦρ’ ἀπονέεσθαι. Ὡμήρησε δέ μοι παρ’ ἑταίρων ἄγγελος ὠκύς, κῆρυξ, ὅς δὴ πρῶτος ἔπος σῇ μητρὶ ἔειπεν. Ἄλλο δέ τοι τόδε οἶδα· τὸ γὰρ ἴδον ὀφθαλμοῖσιν. Ἤδη ὑπὲρ πόλιος, ὅθι θ’ Ἕρμαιος λόφος ἐστίν, ἦα κιών, ὅτε νῆα θοὴν ἰδόμην κατιοῦσαν ἐς λιμέν’ ἡμέτερον· πολλοί δ’ ἔσαν ἄνδρες ἐν αὐτῇ, βεβρίθει δὲ σάκεσσι καὶ ἔγχεσιν ἀμφιγύοισιν. Καί σφεας ὠίσθην τοὺς ἔμμεναι, οὐδέ τι οἷδα». Ὧς φάτο, μείδησεν δ’ ἱερὴ ἲς Τηλεμάχοιο ἐς πατέρ’ ὀφθαλμοῖσιν ἰδών, ἀλέεινε δ’ ὑφορβόν. Οἱ δ’ ἐπεὶ οὖν παύσαντο πόνου τετύκοντό τε δαῖτα, δαίνυντ’, οὐδέ τι θυμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐίσης. Αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο, κοίτου τε μνήσαντο καὶ ὕπνου δῶρον ἕλοντο.​	5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 165 170 175 180 185 190 195 200 205 210 215 220 225 230 235 240 245 250 255 260 265 270 275 280 285 290 295 300 305 310 315 320 325 330 335 340 345 350 355 360 365 370 375 380 385 390 395 400 405 410 415 420 425 430 435 440 445 450 455 460 465 470 475 480 ​	Οι δυο τους πάλι μες στο καλύβι Οδυσσεύς και ο χοιροβοσκός ευλογημένος προετοιμάζαν τα καλύτερα με την αυγή, ανάβοντας φωτιά οι δυο, και στείλαν έξω τους βοσκούς για τους αγρούς με τα γουρούνια· τον δε Τηλέμαχο περικυκλώσανε κουνώντας την ουρά σκυλιά της μούρης που γαυγίζει, μα δεν γαυγίζαν, σαν πλησίασε. Κι εννόησε ευλογημένος Οδυσσεύς και όπως κούναγαν οι σκύλοι τις ουρές, και ‘‘περιήλθε’’ κτύπος από πόδια. Κι έτσι ευθύς στον Εύμαιο είπε με λόγια φτερωτά: «Εύμαιε, μάλλον θά ‘ρθει κάποιος σύντροφος εδώ ή κι άλλος γνώριμος, οι σκύλοι επειδή ούτε γαυγίζουν, αλλά ολόγυρα κουνάνε την ουρά· και γδούπο από κάτω ακούω των ποδιών». Όλα τα λόγια δεν επρόλαβε να πει, όταν ο γιος αγαπημένος ο δικός του στάθηκε μπρος στο πρόθυρο. Και ο χοιροβοσκός πετάχτηκε επάνω ξαφνιασμένος, ενώ από τα χέρια του πέσανε τα ποτήρια, με τα οποία φρόντιζε το σκούρο να κερνάει το κρασί. Και ήλθε στον αφέντη εμπρός, φίλησε δε την κεφαλή του μα και τα δυο τα μάτια τα ωραία κι αμφότερα τα χέρια· και έπεσε το δάκρυ απ’ αυτόν-ε θαλερό. Κι όσο ο πατήρ τον παίδα το δικό του που λατρεύει υποδέχεταιμ’ αγάπη ερχόμενο από μια χώρα μακρινή το δέκατο το χρόνο, μοναχογιό μονάκριβο, για τον οποίο βάσανα πολλά έχει τραβήξει, τότε που τον Τηλέμαχο έβλεπε σαν θεό χοιροβοσκός ευλογημένος απάνω ως κάτω φίλαγε έχοντας αγκαλιάσει, ωσάν να ξέφυγε το θάνατο. Και διαρκώς ολοφυρόμενος είπ’ έπεα πτερόεντα σ’ (αυτόν): «Ήλθες, Τηλέμαχε, γλυκύ μου φως. Εγώ βεβαίως πια εσέ δεν έλεγα να ξαναδώ, αφότου έφυγες με πλοίο για την Πύλο. Αλλ’ άντε τώρα είσελθε, αγαπημένο μου παιδί, ώστε εσέ με την ψυχή (μου) να χορτάσω να (σε) βλέπω από αλλού ξαναβρισκόμενος εντός. Διότι απ’ τη μια δεν έρχεσαι συχνά (να ρίξεις μια ματιά) εις τον αγρό ούτε και στους βοσκούς αλλά στο δήμο (τριγυρνάς). Γιατί ως φαίνεται γεμίζει την ψυχή σου, να βλέπεις απ’ τα μέσα ανδρών μνηστήρων όμιλο ακατανόμαστο». Κι απάντησε σ’ αυτόν Τηλέμαχος συγκροτημένα· «Ας είναι έτσι παππουλή· ένεκα και για ’σε έφτασα εδώ δα, ώστε και σένα να ιδώ δια των οφθαλμών και μια κουβέντα να ακούσω, αν μένει η μητέρα μου ακόμα στο παλάτι, ή ήδη κάποιος άλλος την πήρε απ’ τους άνδρες, η δε του Οδυσσέως κλίνη κάπου “στερείται κατακλινομένων” κι ολόγυρα σκεπάζουνε ιστοί από αράχνες». Και είπε στη συνέχεια σ’ αυτόν χοιροβοσκός, ο ομαδάρχης των ανδρών: «Κι εκείνη ακόμα βέβαια μένει με ψυχική απαντοχή μες στα δικά σου μέγαρα, και πονεμένες πάντοτε αυτής τελειώνουνε οι νύχτες μα και οι μέρες με το δάκρυ να κυλά». Και με την αποφώνηση εδέχτηκε αυτός το χάλκινο κοντάρι· ύστερ’ αυτός εισήλθε βέβαια και υπερέβη το κατώφλι. Τότε φτάνοντας πάν’ απ’ την έδρα ο πατέρας υποχώρησε... ο Οδυσσεύς· όμως Τηλέμαχος από την άλλη συγκράτησε και φώναξε: « Άραξε, ξένε· εμείς δε κι απ’ αλλού έδρα θ’ αναζητήσουμε μες στο δικό μας ‘‘το κονάκι’’· παρευρίσκεται κι ο άνδρας, που θα (την) τοποθετήσει». Ως είπε, και αυτός κάνοντας πίσω ξανακάθισε. Και τότε ο χοιροβοσκός κλαριά χλωρά άπλωνε από κάτω κι από επάνω τις προβιές· όπου καθέζετ’ έπειτα υιός αγαπημένος τ’ Οδυσσέα. Και παρέθεσε γι’ αυτούς χοιροβοσκός πινάκια με κρέατα ψημένα, αυτά που την προηγούμενη περίσσεψαν που τρώγαν, ψωμί δε με σπουδή παρέθετε στα κάνιστρα, και μέσα σε καυκί από κισσό κερνούσε οίνο μελιστάλαχτο, κι ο ίδιος κάθιζε απέναντι του ‘‘θείοιου’’ Οδυσσέα. Κι αυτοί στα έτοιμα φαγιά που ήτανε μπροστά τα χέρια απλώναν. Αφού μετά χορτάσανε πιοτί - φαΐ χαρήκαν (ξεράθηκαν στο φαγητό), τότε πια ο Τηλέμαχος προσφώνησε χοιροβοσκό ευλογημένο: «Παππούλη, πούθε έφτασε εδώ αυτός ο ξένος; Και κάποιοι ναύτες π ώς τονοδηγήσαν στην Ιθάκη; Ποιοι εύχονταν - καμάρωναν πως είναι; Ε και διότι τόσο δα δεν τον φαντάζομαι πεζό να έφτασε εδώ». Κι απαντώντας σε αυτόν είπες, Εύμαιε συβώτα: «Γι’ αυτό εγώ, αγόρι μου, την πάσα αλήθεια θα σου πω. Από γένος μεν κατάγεται Κρητών καλοσυνάτων, υποστηρίζει δε ότι τριγύριζε πολλές πόλεις θνητών περι- πλανώμενος· όπως διότι για αυτόν σχεδίασε αυτά ο δαίμονας βεβαίως. Και τώρα τελικά από ένα πλοίο Θεσπρωτών ανδρών αφού απέδρασε ήλθε στη στάνη τη δικιά μου, κι εγώ θα στον εμπιστευτώ· πράξε, όπως θέλεις· ικέτης δε προσεύχεται ότ’ είναι». Κι απάντησε σ’ αυτόν Τηλέμαχος συγκροτημένα: «Τούτος ο λόγος πού ’πες, Εύμαιε, πληγώνει ως το βάθος την ψυχή. Διότι πώς τον ξένο εγώ έτσι στο σπίτι θα υποδεχτώ; Ο ίδιος είμαι νέος μεν και την πεποίθηση δεν έχω πως με χέρια μπορώ να υπερασπιστώ από τους άνδρες, όταν κανένας μεγαλύτερος μειώσει· ενώ για τη μητέρα τη δική μου δίχα η ψυχή μες στο μυαλό στριφογυρίζει, και ή θα παραμείνει αυτού μ’ εμέ και θα φροντίζει το παλάτι, σεβόμενη και κλίνη του συζύγου και τη φήμη μες στον δήμο, ή τώρα πια ακολουθεί αυτόν που είν’ ο πιο καλός από τους Αχαιούς τον άνδρα αρραβωνιάζεται που θα προσφέρει μες στα ανάκτορα τα πιο πολλά. Αλλ’ επί τούτου αυτόν τον ξένο, μια που αφίκετο στο δώμα το δικό σου, θα του φορέσω χλαίνη και χιτώνα κι ενδύματα καλά, θα δώσω κι ένα ξίφος που κόβει κι απ’ τα δυο και πέδιλα στα πόδια, θα πέμψω δε, όπου η καρδιά του και κελεύει η ψυχή. Αν θέλεις δε, εσύ μέσα στις στάνες τακτοποίησε αφού κρατήσεις· ενδύματα κι εγώ εδώ θα στείλω και όλο το ψωμί για να ταΐσεις, πως να μη κατατρέχει εσέ και τους συντρόφους. Όμως για ‘κεί εγώ δεν θα τον άφηνα βεβαίως με μνηστήρες να έρχεται· γιατί την έχουνε στο άψε - σβήσε την ύβρη την ‘‘ατάσθαλον’’ · μην τον εξευτελίσουν, και μου δημιουργείται άγχος σε εμένα φανερό· και να τα καταφέρει κομμάτι δύσκολο βρισκόμενος με πιο πολλούς (κι ας είναι) άνδρας και λεβέντης, μια που πολύ αυτοί είναι ανώτεροι». Και είπε προς αυτόν μετά πολύπαθος (μα πολυτάλαντος) ευλογημένος Οδυσσεύς: «Ω φίλε, επειδή το σχετικό μ’ εμέ και είναι δίκαιο να απαντήσω, που πιο πολύ ακούοντας πληγώνονται τα φύλλα της καρδιάς, που είπατε μνηστήρες πως μηχανεύονται ατάσθαλα μες στο παλάτι, παρά τη θέλησή σου τέτοιος παρ’ όλο ότι είσαι. Ειπέ μου, μήπως υποσκάπτεσαι εκούσια, ή βέβαια εσέ λαοί εχθρεύονται μέσα στο δήμο σπρωγμένοι από πρόσταγμα θεού, ή μια μομφή φορτώνεις στα αδέλφια, που τα οποία άνδρας έπεισε για να ζητούν να επικρατήσουν, κι αν (έτσι) ξεσηκώθηκε μεγάλης έχθρας διαπάλη. Μακάρι έτσι εγώ νέος να ήμουν με ψυχή (επιθυμώ - ἐπὶ θυμῷ), ή κάποιο απαράμιλλο παιδί του Οδυσσέα ή και αυτός ο ίδιος να ‘ρχότανε όπως γυρίζει· γιατί ακόμα και ελπίδας προσμονή αμέσως έπειτα από εμέ άνθρωπος ξένος το κεφάλι να μου κόψει, αν δεν γινόμουνα εγώ για όλους κείνους το κακό ερχόμενος στο μέγαρο του γιου Λαέρτη Οδυσσέα. Κι αν το πλήθος με δαμάσει μια που θά ’μαι μοναχός θα ποθούσα μέσα και στα δικά μου μέγαρα κατασφαγμένος να πεθάνω παρά ετούτες τις δουλειές τις απρεπείς να έβλεπα βεβαίως, (κακο)φιλοξενούμενους και που κακοποιούν τις υπηρέτριες και τις γυναίκες αδιακρίτως παρασύροντας μέσα στα όμορφα δωμάτια, και οίνο που στραγγίζει, και όπως τρώνε το ψωμί μια βλακεία έτσι, σε έργο ακαταλόγιστο, που να μην έχει τελειωμό». Και προς αυτόν Τηλέμαχος απάντησε συγκινημένος: «Ξένε, εγώ γι’ αυτό, θα περιγράψω χωρίς περιστροφές. Ούτε στο τόσο δα όλος ο δήμος επειδή με απεχθάνεται στενοχωρεί, ή μια μομφή φορτώνω στα αδέλφια, που τα οποία άνδρας έπεισε για να ζητούν να επικρατήσουν, κι αν (έτσι) ξεσηκώθηκε μεγάλης έχθρας διαπάλη. Διότι έτσι τη δικιά μας τη γενιά έκανε ο Κρονίονας μονή· μοναχογιό Λαέρτη εγέννησε Αρκείσιος, και μοναχό μετά τον Οδυσσέα εγέννησε ο πατέρας· ύστερα Οδυσσεύς μόνο εμένα στο παλάτι αφού εγέννησε παράτησε, και ούτε χάρηκε. Όπου μέσα στο σπίτι τώρα χιλιάδες οι εχθροί έχουν πλακώσει. Διότι όσοι στα νησιά επικρατούν αριστοκράτες, εις στο Δουλίχι και στη Σάμη μα και στη Ζάκυνθο τη δασωμένη, ακόμα κι όσοι από τα ψηλά Ιθάκη εξουσιάζουν, τόσοι ζητούν σε γάμο τη μητέρα τη δικιά μου, και κατατρώγουνε τον οίκο (του πατρός). Κι αυτή ούτε αρνείται στυγερό το γάμο ούτ’ ένα τέλος δύναται να δώσει· κι εκείνοι όπως τρώνε ξοδεύουνε το βιος μου· τάχιστα δε τον ίδιο θα καταστρέψουνε κι εμέ. Αλλ’ όσον αφορά αυτά εις των θεών γονυ-ικεσίες εναπόκειται·... συ, πατερούλη, όμως τρέξε γρήγορα, στην Πηνελόπη πού ’χει φρόνηση ειπέ, ότι είμαι σώος και έχω έλθει απ’ την Πύλο. Ενώ εγώ αυτού θα περιμένω, συ αφ’ ετέρου πίσω να γυρίσεις αφού σ’ εκείνη μόνο αναγγείλεις, από τους άλλους δε τους Αχαιούς κανείς να μην τ’ ακούσει· πολλοί διότι για εμέ άσχημα μηχανεύονται». Και απαντώντας προς αυτόν είπες Εύμαιε συβώτα: «Γιγνώσκω το φρονώ· αυτά βεβαίως διατάζεις σ’ ένα γνώστη. Αλλ’ άντε μου ειπέ αυτό και κατά γράμμα λέγε, και αν στην ίδια έρθω την οδό με τον Λαέρτη πηγαίνοντας την αγγελία με το δύσμοιρο, που έως τότε μεν παρά τον πόνο το μεγάλο του Δυσσέα επόπτευε και έργα που κάνανε οι δούλες μες στο σπίτι έπινε κι έτρωγε, όταν τον έσπρωχνε μέσα στα στήθια η ψυχή· μα τώρα, αφ’ ότου συ βεβαίως κίνησες για Πύλο με το πλοίο, δεν λένε πως τον είδανε να τρώει και να πίνει από τότε, ούτε να επιβλέπει εργασίες, αλλά με στενοχώρια μα και βόγκους κάθεται οδυρόμενος, και γύρω στα οστά το δέρμα μαραζώνει». Κι απάντησε σ’ αυτόν συγκροτημένα ο Τηλέμαχος: «Επίπονο, αλλ’ άμποτες ας τον αφήσουμε αυτόν παρόλο που πονάμε· διότι αν γινότανε κάπως τα πάντα νά ‘τανε στο χέρι των θνητών· και πρώτα-πρώτα του πατρός ημέρα της επιστροφής θα πετυχαίναμε. Αλλά βεβαίως συ αφ’ ότου αναγγείλεις τράβα οπίσω, όχι απ’ τους αγρούς μ’ εκείνον να συναντηθείς· αντίθετα προς τη μητέρα να ειπείς την αμφίπολο - ταμία τάχιστα να παροτρύνει στα κρυφά· διότι κείνη και θ’ ανήγγειλε στο γέροντα». Μ’ αυτά κι αμέσως σήκωσε χοιροβοσκό· και άρπαξε αυτός τα πέδιλα στα χέρια κι αφού τα έδεσε κάτω απ’ τα πόδια έφυγε για την πόλη. Όμως από την Αθηνά δεν πέρασε απαρατήρητο πως απ’ τη στάνη κίνησε ο κτηνοτρόφος Εύμαιος, αλλ’ η οποία βέβαια ήλθε κοντά· κι έμοιαζε με γυναίκα στην εμφάνιση με όμορφη μα και μεγάλη και ειδήμονος σε έργα εκλεκτά. Και εστάθηκε κατάντι απ’ την πόρτα της καλύβας ώστε στον Οδυσσέα να φανεί, όμως δεν είδε ο Τηλέμαχος ούτ’ απ’ απέναντι κατάλαβε· γιατί δεν φαίνονται στους πάντες οι θεοί (να γίνονται) διακριτοί· αλλ’ Οδυσσεύς και είδαν και οι σκύλοι, και δεν εγαύγισαν καθόλου, και μέσα σε γρυλίσματα σκορπίσαν στην καλύβα από φόβο. Και τότε έγνευσε εκείνη με τα φρύδια· κι ενόησε ευλογημένος Οδυσσεύς, κι εξήλθε απ’ το “μέγαρο” πίσω από το μέγα τείχος της αυλής, και στάθηκε σ’ αυτήν κοντά· και είπε προς αυτόν η Αθηνά: «Θεογέννητε Λαερτιάδη, πολυμήχαν’ Οδυσσεύ, ήδη τώρα στο παιδί σου λόγια πες και μήτε ν’ αποκρύψεις, πώς να οργανώσετε οι δυο το θάνατο και συμφορά για τους μνηστήρες με το που θα ερχόσασταν στο άστυ το διάσημο. Ούτε εγώ η ίδια θα βρίσκομαι επί πολύ μακριά απ’ τους δυο σας, να μάχομαι σφοδρώς επιθυμώ». Και η οποία Αθηνά ακούμπησε με τη χρυσή τη ράβδο. Και πρώτα - πρώτα σε αυτόν καλοπλυμένο ρούχο και χιτώνα εφόρεσε γύρω στα στήθη, ενώ και στην εμφάνιση προσέδωσε νεανικότητα. Και ξαφνικά εγένετο μελαχροινός, και τέντωσαν τα μάγουλα, κι εγένοντο γύρω στο γένι οι γενιάδες κυανές (κι εγένετο κυανοπώγων ! ). Κι όπως τα σκάρωσε εκείνη έφυγε πάλι, ενώ μετά ο Οδυσσεύς μπήκε μες στο καλύβι. Και ο αγαπημένος ο υιός θαμπώθηκε μ’ αυτόν, και έστρεψε τα μάτια τρομαγμένος σ’ άλλο μέρος, μην ήτανε θεός. Και προς αυτόν φωνάζοντας είπ’ έπεα πτερόεντα (σα λόγια πεταχτά): «Αλλιώς μου, ξένε, φάνηκες τη δεύτερη φορά απ’ ότι πριν, κι έχεις άλλα ενδύματα, και όμοιο το δέρμα σου δεν είναι άλλο πια. Κάποιος θεός μάλλον θα είσαι, απ’ αυτούς που ουρανό κατέχουνε ευρύ· αλλ’ έλεος, ίνα προσφέρουμε για σε τα ιερά που προορίζονται για χάρισμα με χάρη ή και τα δώρα τα χρυσά που ‘χουν φτιαχτεί· και για εμάς δείξε φειδώ». Κι έπειτ’ απάντησε σ’ αυτόν ο ‘‘πολυτάλαντος’’ ευλογημένος Οδυσσεύς: «Κανείς θεός δεν είμαι· τι με παρομοιάζεις με αθάνατους; Αλλ’ είμαι ο πατέρας ο δικός σου, ένεκα του οποίου συ τη στενοχώρια ‘‘συναντώντας’’ πάσχεις βάσανα πολλά, υπομένοντας ανδρών τις βιαιότητες». Όπως έτσι απόσωσε το λόγο φίλησε τον υιό, ενώ κάτω απ’ τα μάγουλα το δάκρυ έπεφτε χαμαί· ενώ πιο πριν με δυσκολία συγκρατούσε διαρκώς. Όμως Τηλέμαχος, ακόμα δεν επείθετο πως είναι ο πατέρας του (αυτός), και προς αυτόν αυτοστιγμεί είπε με λόγια απαντώντας: «Δεν είσαι βέβαια εσύ ο Οδυσσεύς, πατέρας ο δικός μου, αλλά εμένα δαίμονας παραπλανά, ώστε ακόμα πιο πολύ στενοχωριέμαι οδυρόμενος. Διότι κάπως έτσι θνητός δεν θα μπορούσε άνδρας να ‘‘στήσει τέτοια μηχανή’’ με το δικό του αυτού βεβαίως νου, όταν δεν (ήτανε) θεός ο ίδιος επερχόμενος εύκολα θέλοντας να φτιάξει νέο ή γέροντα. Διότι τώρα μόλις γέρο σε κατάλαβα ξανά και φόραγες κουρέλια· και τώρα μοιάζεις στους θεούς, αυτοί που ουρανό κατέχουν ευρύ». Και απαντώντας σε αυτόν είπε πολύπλευρος ο Οδυσσεύς: «Τηλέμαχε, δεν σου αρμόζει πατέρα αγαπημένο ευρισκόμενο εντός ούτε να μη θαυμάζεις (ως) περιούσιο ούτε να αμφιβάλλεις· διότι αφ’ ενός ούτ’ άλλος πια θα έλθει Οδυσσέας εδώ δα, αλλά εγώ ετούτος ’δώ, ο κακοπαθημένος, κι ο πολυπεριπλανηθείς, ήλθα σε έτος εικοστό στη γη την πατρική. Έπειτα τούτο δω έργο της Αθηνάς της οδηγήτριας, και που με μεταμόρφωσε σε τέτοιον, όπως θέλει, διότι το μπορεί, όμοιο άλλοτε μεν με πτωχό (ξερακιανό), κι άλλοτε έπειτα με άνδρα νέο κι όμορφα ρούχα στο δέρμα γύρω που φορά. Εύκολο απ’ την άλλη στους θεούς, αυτούς όπου κατέχουνε διάπλατο ουρανό, από τη μία να τιμάνε τον θνητό και να τον κατατρέχουν απ’ την άλλη». Αφού αποφώνησε λοιπόν... κάθισε, ο δε Τηλέμαχος αφού ‘‘χύθηκε’’ πάνω στον ‘‘πολύτιμο’’ πατέρα οδύρετο αφήνοντας τα δάκρυα να κυλούν. Και απ’ αυτούς τους δυο ‘‘ανήμερο’’ ορθώθηκε το κλάμα γοερό, και κλαίγαν με λυγμούς, ακόμα πιο πολύ απ’ ότι όρνια - οιωνοί, φήνες ή γύπες με τα νύχια τα γαμψά, και που τα τέκνα αυτονών αφαίρεσαν αγρότες προτού να γίνουν πετεινά· έτσι όπως αυτοί το δάκρυ ανελέητο βεβαίως κάτω από τα φρύδια άφηναν. Κι ακόμα με τους οδυρμούς το φως του ήλιου θά ’χε δύσει, αν ξαφνικά Τηλέμαχος δεν φώναζε προς τον πατέρα το δικό του: «Με ποίο δηλαδή τώρα εδώ, πατέρα αγαπημένε, πλοίο εσένα ναύτες έφεραν στην Ιθάκη, ποιοι εύχονταν (καμάρωναν) πως είναι; Γιατί δεν σε φαντάζομαι πεζό να έφτασες εδώ». Και είπε προς αυτόν μετά ο πολυτάλαντος ευλογημένος Οδυσσεύς: «Για αυτό λοιπόν, τέκνον, εγώ θα καταμαρτυρήσω την αλήθεια. Φαίακες με οδήγησαν που είν’ ονομαστοί στα πλοία, και οι οποίοι κι άλλους ανθρώπους μεταφέρουνε, όποιος και φτάσει σε αυτούς· κι όπως κοιμόμουνα στο πλοίο το γοργό πάνω στον πόντο οδηγώντας εναποθέσαν στην Ιθάκη, και μου προσφέραν δώρα εκλεκτά, χαλκό μα κι άφθονο χρυσό κι ‘‘εσθήτα’’ υφαντή. Και τα οποία μεν εντός σπηλαίων κείτονται με των θεών επιθυμία· τώρα πάλι εδώ κατά παραγγελία έφτασα της Αθηνάς, όπου και για το φόνο των εχθρών θα συσκεφθούμε σφαιρικά. Αλλ’ άντε μου να περιγράψεις αριθμώντας τους μνηστήρες, ώστε να ιδώ, όσοι και ποιοι και είναι αυτοί οι άνδρες· κι από το βάθος της ασύγκριτης ψυχής μου κι αφού κλωθογυρίσω (στο μυαλό) θα εκτιμήσω, αν κι οι δυο θα ήταν δυνατόν ν’ αντιπαλέψουμε μόνοι άνευ των άλλων (συνδρομή), ή θα ζητήσουμε και άλλους». Μετά σ’ αυτόν απάντησε και ο Τηλέμαχος συγκροτημένος (και βαθιά συγκινημένος): «Ώρε πατέρα, για τη δική σου δόξα τη μεγάλη άκουγα διαρκώς πως είσαι και στα χέρια ακοντιστής και (κάθε) απόφαση στολίζει σωφροσύνη· αλλά πολύ μεγάλο είπες, με έχει καθηλώσει θαυμασμός· γιατί δεν θα γινόταν δυο άνδρες με πολλούς να μάχονται και με λεβέντες. Όμως απ’ τους Μνηστήρες αληθώς ούτε δεκάδα (μία)· ούτε μονάχα δυο, αλλά πολύ περσότεροι· τάχιστα δε εδώ θα μάθεις (για) τον αριθμό. Απ’ το Δουλίχι μεν πενηνταδυό νέοι ξεχωριστοί (εγκεκριμένοι), κι ακολουθούν έξ’ υπηρέτες· ενώ από τη Σάμη και είκοσι και τέσσερεις άνθρωποι παρευρίσκονται υπάρχουν δε από τη Ζάκυνθο είκοσι νέοι Αχαιοί, κι από την ίδια την Ιθάκη δώδεκα οι πάντες αριστοκράτες, κι από κοντά τους είναι ο κήρυκας ο Μέδων και ένας θείος αοιδός και δύο υπηρέτες ειδικοί να οργανώνουν δεξιώσεις. Κι αν απαντήσουμε όλους αυτούς βρισκόμενους εντός, μήπως θαρρώ πολύπικρα και φανερά τις βιαιότητες σαν έλθεις θα πληρώσεις. Αλλά εσύ βεβαίως, αν δύνασαι κανέναν συμπαραστάτη να σκεφτείς, λογάριασε, όποιον και μας τους δυο θα υπερασπιζότανε αυθόρμητα με την ψυχή (του)». Και προς αυτόν κατόπιν είπε ο ‘‘πολυτάλαντος’’ ευλογημένος Οδυσσεύς: «Εγώ για τούτο θα σου πω, και βάλτο ‘σύ μες στο μυαλό και άκουσε εμένα, και λογάριασε, κι αν για εμάς τους δυο η Αθηνά μαζί με τον πατέρα Δία θα αρκέσει, ή κάποιον άλλον-ε ωσάν συμπαραστάτη να μετρώ». Και σε αυτόν μετά Τηλέμαχος απάντησε στα σοβαρά: «Τέλειοι βέβαια ετούτοι οι δυο σαν πρόσθετη βοήθεια, αυτούς που αναφέρεις, πέρα στα ύψη όπως κάθονται στα σύννεφα αυτοί οι δυο, μα και πουγι’ άλλους σε άνδρες κυβερνούν μα και αθάνατους θεούς». Και σε αυτόν κατόπιν είπε ο ‘‘πολυτάλαντος’’ ευλογημένος Οδυσσεύς: «Τόσο μεν χρόνο πολύ για εκείνους δεν θα πάρει τους δυο βεβαίως να βρεθούν στην κρατερή τη μάχη, όποτε για μνηστήρες και εμάς μες στα δικά μας μέγαρα μένος του Άρεως θα κρίνει. Αλλά εσύ μεν τώρα νά ’ρθεις η αυγή άμα φανεί στο σπίτι και στους υπερφίαλους ανάμεσα μνηστήρες να βρεθείς έπειτα εμέ στο άστυ τελευταίο θα φέρει ο χοιροβοσκός ωσάν πτωχό ελεεινό να μοιάζω και σε γέρο. Κι άμα με ατιμάσουνε εντός του ανακτόρου, το δε δικό σου φυλλοκάρδι προσπάθησε ν’ αντέξει μες στα στήθη άσχημα όταν πάσχω εγώ, ακόμα κι αν με σέρνουν απ’ τα πόδια μέσα στο δώμα προς τη θύρα ή σημαδεύουνε με αντικείμενα· συ όμως κι ας τα βλέπεις να ανέχεσαι. Αλλά να πάψουν τούτα που σαν άφρονες ποιούν να συμβουλεύεις, από κοντά μιλώντας με μειλίχιες κουβέντες· όμως αυτοί καθόλου δεν θα πείθονται· ήδη διότι σε αυτούς παρίσταται του πεπρωμένου η ημέρα. Και ένα άλλο τέτοιο θα ειπώ, κι εσύ βάλ’ το καλά μες στο μυαλόσου. Όποτε κι αν η εφευρετική μες στο μυαλό τοποθετήσει Αθηνά, με νεύμα μεν εγώ με το κεφάλι που θα κάνω, συ δ’ έπειτα αφού το καταλάβεις, όσα μέσα στο μέγαρο “γενναία” όπλα κείνται, μες στο μυχό του υψηλού θαλάμου κάτω να αποθέσεις σηκώνοντας, όλα τα πάντα, ύστερα στους μνηστήρες με λόγια μαλακά να τους μπερδέψεις, όταν και θα σε ρώταγαν ποθώντας για να μάθουν: «Μακριά απ’ τον καπνό τα έκρυψα, μια που δεν μοιάζουν πια μ’ εκείνα, αυτά που κάποτε εγκατέλειψε πηγαίνοντας στην Τροία Οδυσσεύς, αλλά παραμορφώνονται, όσο απ’ την πυρά θα φτάνει ο καπνός. Προσέτι δε και τούτο μείζον έθεσε ο Κρονίων στο μυαλό· μήπως από τον οίνο μεθυσμένοι έριδ’ ανάμεσα σ’ εσάς έχοντας ξεσηκώσει να τραυματίσετε αλλήλους και τη δεξίωση να καταισχύνετε και αρραβώνα· διότι ο σίδηρος ο ίδιος κάθε άνδρα τον τραβά». Όμως για ‘μας τους δυο μονάχα δύο φάσγανα και δύο δόρατα ν’ αφήσεις και δέρματα διπλά - ασπίδες από βόδι να κρατάμε με τα χέρια, όταν επιτιθέμενοι τα παίρναμε· έπειτα δε κι αυτούς Παλλάς Αθήνη θα μαγέψει και με τη σκέψη την περίσσια ο Ζεύς. Και άλλο ένα θα σου πω, και συ βάλ’ το καλά μες στο μυαλό σου. Αν βέβαια δικός μου είσαι εσύ κι απ’ το δικό μου αίμα, μην κάποιος έπειτα ακούσει πως Οδυσσέας βρίσκεται εντός· μη το λοιπόν Λαέρτης μάθει βέβαια αυτό μήτε χοιροβοσκός μήτε κανένας των οικείων μήτε η ίδια αυτή η Πηνελόπη, αλλά μονάχα ‘σύ κι εγώ να μάθουμε των γυναικών τις διαθέσεις. Και ποιους θα δοκιμάσουμε ακόμα κι από τους υπηρέτες, από τη μια όπου κανείς κι εμάς τους δύο εκτιμά φοβάται κατά βάθος από την άλλη όποιος ούτε λογαριάζει, και εσένα ατιμάζει αν και τέτοιον». Κι αυτόν προσφώνησε απαντώντας ο υιός με σεβασμό: «Ώρε πατέρα, όπως πιστεύω βέβαια το ψυχικό μου σθένος κάπως έτσι κι έπειτα θα το γνωρίσεις· διότι αφ’ ενός δεν με κατέχουνε επάρσεις ασφαλώς· αλλ’ ούτε τούτο εγώ (για με) πιστεύω πως θα είναι πιο επικερδές για μας τους δυο, κι εσύ θα πρότεινα να το (ξανα)σκεφτείς. Γιατί καιρό θα πάρει έτσι κάποιος να γνωρίσει, δοκιμάζοντας τη γνώμη καθενός έργα εξ επαφής (και λόγια)· ενώ μέσα στο μέγαρο εκείνοι χαλαροί καταξοδεύουνε υπέρμετρα τον πλούτο, και ούτε με φειδώ· αλλά εγώ σε παροτρύνω κάπως έτσι να εξετάσεις τις γυναίκες κι αυτές που σ’ ατιμάζουνε κι αυτές που είν’ απαλλαγμένες ενοχής. Άνδρες όμως δεν θά ‘θελα εγώ βεβαίως στα μαντριά δικούς μας να ελέγξεις, αλλ’ ύστερα αυτά να εκτελείς αν πράγματι βεβαίως κάτι γνωρίζεις του Διός σημάδι που ‘γαλουχήθει από αίγα». Όπως μεν αυτοί τέτοια συζητούσαν μεταξύ τους, το δε πλοίο το καλό έπειτα στην Ιθάκη με συνέπεια κατέπλευσε, που έφερε Τηλέμαχο εκ Πύλου μαζί με όλους τους συντρόφους. Και όταν πια αυτοί μες στον πολυβενθή αφίκοντο λιμένα, τράβηξαν μεν αυτοί βεβαίως το καράβι στη στεριά, κι αποσυναρμολόγησαν από αυτό τα εξαρτήματα θεράποντες με ζωηρότητα, άμεσα φέραν δε τα δώρα στου Κλυτίου τα πανέμορφα. Ύστερα κήρυκα απέστειλαν στου Οδυσσέα το παλάτι ώστε να πει την αγγελία στη γνωστικιά την Πηνελόπη, ένεκα που Τηλέμαχος μεν στον αγρό, πλοίο διέταξ’ αφ’ ετέρου να αποπλεύσει για την πόλη, ώστε να μην αγωνιά λεβέντισσα βασίλισσα και που το δάπεδο μουσκεύει με το δάκρυ. Σε τούτο το σημείο συναντήθηκε ο κήρυξ και ο χοιροβοσκός ο θεϊκός της ίδιας ένεκ’ αγγελίας, που θα λέγαν στη γυναίκα και οι δυο. Αλλ’ όταν πια στου θείου βασιλιά αφίκοντο τη σάλα, κήρυξ μεν προλαβαίνοντας είπε ανάμεσα στις δμώες - παρακόρες: «Ήδη, βασίλισσα, αγαπημένο (σου) παιδί ήλθε από την Πύλο». Στην Πηνελόπη είπε δε χοιροβοσκός στεκόμενος κοντά τα πάντα, όσα αγαπημένος γιος διέταξε αυτόν να περιγράψει. Ύστερα αφού πια πάσα εντολή απόσωσε (και) είπε, ξεκίνησε να πάει με τους χοίρους, άφησε δε και τείχη και το μέγαρο. Όμως στενοχωρήθηκαν μνηστήρες και η ψυχή τους γέμισε κατήφεια, κι εξήλθαν απ’ το μέγαρο κοντά στο μέγα τείχος της αυλής και άραξαν αυτού μπροστά από τις θύρες. Και άρχισε σ’ αυτούς να αγορεύει Ευρύμαχος Πολύβου το παιδί: «Φίλοι, με τούτο δω μεγάλο έργο εκτελέστηκε υπερφιάλως για τον Τηλέμαχο μ’ αυτό το δρομολόγιο· και λογαριάζαμε αυτό δεν θα το κάνει. Αλλ’ άντε ας τραβήξουμε καράβι, το καλύτερο, κι ας ενεργοποιήσουμε ψαράδες κωπηλάτες, και οι οποίοι τάχιστα εκείνους θα ειδοποιήσουνε γοργά στο σπίτι να γυρίσουν». Όλα δεν πρόλαβε να πει, όταν είδε Αμφίνομος το πλοίο, στρεφθείς από τη θέση (του) μες στον πολυβενθή λιμένα και υποστέλλοντες πανιά και έχοντες στα χέρια τα κουπιά. Κι έτσι χαμογελώντας μ’ ευχαρίστηση εφώναξε μετά προς τους συντρόφους του: «Μη άλλο πια να ενεργοποιούμαστε για κάποια ειδοποίηση· γιατί ετούτοι εντός. Ή κάποιος των θεών είπε ετούτο σε αυτούς, ή αντιλήφθηκαν οι ίδιοι όπως το πλοίο πέρναγε, και που δεν μπόρεσαν να φτάσουν». Ως είπε, και αφού ανασηκώθηκαν αυτοί κινήσαν για την παραλία. Ευθύς και το καράβι τραβήξαν στη στεριά κι αποσυναρμολόγησαν από αυτό τα εξαρτήματα οι υπηρέτες ζωηρά. Και έσπευσαν οι ίδιοι αθρόοι εις την αγορά, και ούτε κάποιον άλλον αφήσανε ούτε από τους νέους να κάθεται πλησίον ούτε από τους γέρους. Κι είπε μετά σ’αυτούς Αντίνοος, του Ευπείθη ο υιός: «Ωιμέ, πώς τούτον-ε τον άνδρα γλυτώσαν οι θεοί απ’ την κακότητα. Και τις ημέρες οι σκοποί φυλάγανε στ’ ανέμου τ’ ακρωτήρια πάντοτε εναλλασόμενοι· κι άμα κατέβαινε ο ήλιος ουδέποτε αράξαμε τη νύχτα στη στεριά, αλλά μέσα στη θάλασσα με πλοίο πλέοντες γοργό (περίσσειοι) Αυγή ευλογημένη περιμέναμε παραμονεύοντας Τηλέμαχο, ίνα αφού συλλάβουμε (τον) εξοντώσουμε τον ίδιο· και που αυτόν μεν τελικά απήγαγε στο σπίτι (κάποιος) δαίμων. Εμείς δε εδώ δα θα συσκεφθούμε για αυτόν τον όλεθρο πικρό για τον Τηλέμαχο, μη μας ξεφύγει· διότι δεν πιστεύω με τούτον βέβαια να ζει πως θα μπορούν να γίνουν τέτοια έργα ανεκτά. Ο ίδιος μεν διότι επιστήμων και σε απόφαση και με το νου, οι δε λαοί όχι επί μακρόν θα φέρνουν υποστήριξη σ’ εμάς. Αλλά πηγαίνετε, πριν (από) ‘κείνον (προτού) τους Αχαιούς καλέσει σε ομήγυρη στην αγορά· διότι δεν πιστεύω αυτός τίποτα να υποβαθμίσει, αλλά οργή θα επιτείνει, κι αφού θα σηκωθεί (να λάβει λόγο) σε όλους θα ειπεί ένεκα που γι’ αυτόν φόνο σκληρό σκαρώναμε, μα δεν προφτάσαμε. Οι δε ακούοντες έργα κακά δεν θα επαινέσουν· μη διαπράξουν κάτι άσχημο και εξορίσουνε εμάς απ’ τη δική μας γη, και σ’ αλλονών μεταναστεύσουμε το δήμο. Αλλά θα τον (προ)φτάσουμε “τσακώνοντάς” (τον) στους αγρούς μακριά από την πόλη ή καθ’ οδόν· κι οι ίδιοι πλούτο θα ’χουμε και αποκτήματα, μοιράζοντάς τα όπως πρέπει για εμάς, και την οικία ύστερα μαζί με τη μητέρα εκεινού θα δώσουμε να έχει και όποιος (την) παντρευτεί. Και αν σ’ εσάς αυτή η ιστορία δεν αρέσει, αλλά βολεύεστε και με τον ίδιον-α να ζει και να ’χει όλα τα πατρώα, μη έπειτα (ζητάτε) αυτού τα πλούτη ευχάριστα να τρώμε σωρηδόν συναθροιζόμενοι εδώ, αλλ’ έξω απ’ τα παλάτια καθένας (στη σειρά) μνηστία θα εκλιπαρεί προσφέροντας τα δώρα· κι έπειτα δε αυτή θα παντρευτεί, κι αυτόν που θα προσφέρει πιο πολλά θα έλθει κιαπ’ τη μοίρα». Ως είπε, κι έτσι όλοι αυτοί ακίνητοι εμείνανε σε σιωπή. Ο δε Αμφίνομος σ’ αυτούς μετά έλαβε λόγο κι είπε, του Νίσου τιμημένος γιος (που ήταν γιος) του άνακτα Αρήτου, που απ’ το καταπράσινο Δουλίχι σιτοφόρο ηγείτο των μνηστήρων, μάλιστα δε στην Πηνελόπη αρεστά τα λόγια του πετούσε· διότι φρένες αγαθές ήτανε προικισμένος· σ’ αυτούς μετά ‘‘εκειός’’ σκεφτόμενος καλά πήρε το λόγο κι είπε: «Ω φίλοι, βέβαια εγώ δεν θά ’θελα να εξοντώσω τον Τηλέμαχο· κι είναι δεινό το γένος το βασιλικό να εξοντώσεις· αλλά πιο πρώτα θέλημα θεών θε να ρωτάμε. Αν μεν και συναινέσουνε Διός μεγάλου φανερά οι εντολές, κι ο ίδιος θα σκοτώσω και θα καθοδηγώ όλους τους άλλους· αν δε και αποτρόπαιο θεοί το θεωρήσουν, να παύσετε θα πρότεινα». Ως είπε ο Αμφίνομος, και τόπο έπιασε ο λόγος του σ’ αυτούς. Αφού αμέσως έπειτα σηκώθηκαν μπήκαν στου Οδυσσέα το παλάτι, και κάθιζαν ερχόμενοι πάνω σε θρόνους λαξευτούς. Όμως η Πηνελόπη απ’ την άλλη άλλα ενόησε με σκέψη σφαιρική, μες στους μνηστήρες να φανεί (που) έχουν ύβριν περισσή· πληροφορήθηκε διότι του παιδιού τον όλεθρο μες στα παλάτια· κήρυξ διότι Μέδων της το είπε, που άκουγε τις αποφάσεις. Βάδισε το λοιπόν με τις αμφίπολες γυναίκες προς το μέγαρο. Αλλ’ όταν έφτασε προς τους μνηστήρες πια των γυναικών ευλογημένη, στηρίχτηκε πά’ στην κολώνα (κεντρική) της στέγης τη φτιαγμένη σταθερά, σηκώνοντας των παρειών μαντήλια λαμπερά, κι επέπληξε Αντίνοο, και είπε λόγο και κατήγγειλε μ’ αυτό: «Αντίνοε της προσβολής, κακομηχανοράφε, κι ας όμως και σε έλεγαν στο δήμο της Ιθάκης μέσα στους συνομήλικους ότ’ ήσουν ο καλύτερος σ’ απόφαση και λόγια· κι όμως εσύ δεν φάνηκες σαν τέτοιος. Μαργιόλη, τι τέτοιο εσύ για τον Τηλέμαχο και θάνατο και συμφορά σκαρώνεις, ούτε ικέτες σέβεσαι, για τους οποίους έτσι ο Ζευς μάρτυρας; Ούτε θα συγχωρεί την υπονόμευση ανάμεσα στους άλλους. Ή σάμπως δεν γνωρίζεις, όταν εδώ πατέρας ο δικός σου έφτασε σα φυγάς, φοβούμενος το δήμο; Διότι πρέπει ‘‘άγρια’’ να τους είχε χολώσει, ένεκα που με τους ληστές τους Τάφιους παρέα έβλαψε Θεσπρωτούς· και οι οποίοι με εμάς ήσαν συνδεδεμένοι· και ήθελαν αυτόν να εξοντώσουν και να (του) ξεριζώσουν την καρδιά ή και να καταφάγουν απ’ το βιος μερίδιο μεγάλο· αλλά ο Οδυσσεύς εμπόδισε κι όπως ήδη ερχόντουσαν συγκράτησε. Αυτού που τώρα άτιμα τον οίκο κατατρώς, τη δε γυναίκα σα μνηστή αποζητάς, και θες ν’ αποτελειώσεις το παιδί, και μεγαλειωδώς εμέ στενοχωρείς. Αλλά να παύσεις σε καλώ και διατάζω (και) τους άλλους». Και σε αυτήν απάντησε μετά Ευρύμαχος Πολύβου το παιδί: «Κόρη Ικάριου, ‘‘περίφρον’’ Πηνελόπη (με σκέψη σφαιρική), θάρρος, μη κάτι τέτοια βάζεις κατά νου πως πρόκειται να γίνουν. Αυτός ο άνδρας δεν υπάρχει, ούτε θά ’ρθει, ούτε έχει γεννηθεί, και που στο γιο σου τον Τηλέμαχο τα χέρια του θα άπλωνε μ’ εμένανε βεβαίως ζωντανό και επί γης να ατενίζω. Διότι έτσι ισχυρίζομαι, και πράγματι τετελεσμένο θα γενεί· αίμα ζεστό ευθύς αυτού θα το μουσκέψει το ακόντιο δικό μας, μια που κι εμέ ο Οδυσσέας πορθητής πολλές φορές αφού με κάθιζε στα γόνατά του κρέας ψητό μέσα στα χέρια έθετε και πρόσφερε και οίνο ερυθρό. Για τούτο ο Τηλέμαχος για ’μέ απ’ όλους είναι φίλτατος πολύ τους άνδρες, και ούτε τόσο δα να σε τρομάζει η πρόθεση για θάνατό του απ’ τους μνηστήρες βέβαια· όμως από θεό δεν είναι να ξεφύγουμε», έλεγε έτσι ενθαρρύνοντας, ενώ από την άλλη συνέβαλε στον όλεθρο ο ίδιος. Η μεν αφού ανέβηκε λοιπόν στα υπερώα (τα ‘‘διάφανα’’) τα λαμπερά έκλαιγε έπειτα αγαπημένο σύζυγο Οδυσσέα, ώσπου ύπνο γι’ αυτήν γλυκύ πάνω στα βλέφαρα έριξε η γλαυκώπις Αθηνά. Ο δε χοιροβοσκός για Οδυσσέα και υιό ευλογημένος την εσπέρα κατέφτασε· κι εκείνη τη στιγμή ετοίμαζαν με προσοχή το δείπνο, γουρούνι έχοντας θυσιάσει χρονιάρικο. Τότε η Αθηνά κοντά παρισταμένη Λαερτιάδη Οδυσσεύ χτυπώντας με ραβδί πάλι τον μεταμόρφωσε σε γέροντα, βρώμικα δε ενδύματα ετύλιξε τις σάρκες, μη κι ο χοιροβοσκός γνωρίσει κατά πρόσωπο κοιτάζοντας και στη συγκροτημένη Πηνελόπη έλθει για ν’ αναγγείλει, χωρίς να συγκρατήσει κατά νου. Και πρώτος πρώτος ο Τηλέμαχος είπε κουβέντα σε αυτόν: «Ήλθες, ευλογημένε Εύμαιε. Τι ακούγεται στην πόλη; Εγύρισαν ήδη εντός μνηστήρες φαντασμένοι απ’ το καρτέρι, ή προς το σπίτι σαν γυρνώ ακόμα θέλουν να με πιάσουν;» Και απαντώντας προς αυτόν είπες Εύμαιε ‘‘συβώτα’’: «Δεν μ’ έμελε αυτά να (τα) ρωτώ και να (τα) μάθω στο άστυ όπως είχα κατεβεί· τάχιστα η ψυχή να με διατάζει αγγελία αφού είπω πάλι πίσω να γυρνώ. Και ένωσε απ’ τους συντρόφους με εμέ τα βήματα ένας ταχυδρόμος, κήρυξ, που πρώτος το λοιπόν είπε το λόγο της μητρός σου. Και άλλο ένα κατάλαβα αυτό· το οποίο είδα διότι δι’ οφθαλμών. Ήδη επάνω απ’ την πόλη, όπου και είναι ο λόφος του Ερμή, περνούσα προχωρώντας, όταν είδα το πλοίο το γοργό πως καταπλέει μες στον “ημέτερο” λιμένα· κι ήσαν πολλοί άνδρες σε αυτό, έβριθε δε σ’ ασπίδες και κοντάρια ακονισμένα κι απ’ τα δυο. Και πίστεψα αυτοί πως ήτανε εκείνοι, και άλλο τίποτα δεν έμαθα». Ως είπε, χαμογέλασε με νόημα Τηλέμαχος κοιτώντας τον πατέρα μες στα μάτια, και ξέφυγε απ’ το χοιροβοσκό. Κι αυτοί αφού λοιπόν επαύσανε τα “βάσανα” και προετοίμασαν το δείπνο, δειπνήσανε, και ούτε η ψυχή σκοτείνιασε καθώς εξελισσόταν το τραπέζι. Αφού λοιπόν απόλαυσαν πιοτό και φαγητό, ‘‘και κρεβατιού θυμήθηκαν και δώρο έλαβαν του ύπνου’’.

​